Katalog

CüMHÖRıYEÎ 3 KANS 1977 rcoı Seçım... Seçim... Seçim... Seçım... Seçim..; Seçim..; thsan ONTJR Seçim... Seçim... Seçım... Seçım... Seçım... Seçım... Van'da depremin meydana getirdiği yara iyileşrrıemış. Bu gıdîşle de lyıleşmesı mumkün ceyıl:. Bu bakımdan Vanlılar, ö nazıranı ıple çekıyorl&r. Tanrmın gazaoına ugray&rıUr. hâlâ çadırria, çağdışı yaşam mucadelesı venyorlar. Su yok. Elektrık yok. Yakacak yok. Yıyeeek almak ıçın paralan yok. Her şeyden önemiısı ışlen yok.. . t a a ;.apılan yardun pek çok. Hâlâ da devam edjyor Yardımın aagıtımındakı buyuk adaletsızlik ilk bakışta goze çarpıyor. Kımıne çok. kınune hıç yok! Bu bakımdan Van'da Nasrefın Hocanın «Kul payı isteseydın» şu îıkrası dıllerden tiusmüyor: «Nasrettın Hoca, sıcak bır yaz günu eşeği ıle gıdıyormuş. Birkaç saat yoı aldıktan sonra karnının acıküğını hıssetmış. Elını ç.kır.ına uzatmış. Ne gorsun, boş. Bıraz daha joi aldıktan sonra bir çeşmenın onünde aurmuş, karnının açlığını su ı]e gıaermeye çaiıjmış. Tam bu sıraaa Dir adam Hocanın yanına yakiaşraı:?, selam verdıkten sonra yere bağdaş kurmuş, çıkınını açmıs ve ıçınden r.ar pibı kızarmış bır outun tavuk çıkararak, Hoca'ya da «buyur» demış. Hoca hıç beklerr.edıgı anda boyie bir zıyafetle karşı karşıya gelınce hemen >erınden kalkarak adarr.a bıraz daha sokulmus. Adam Hocaya jitifat ederek «Buyur hocam, sen df.gıt» demış,. Hoca jöyle bır tavuğu suzmus ve adama «Kul payı mı, yoksa Tanrı payı mı ıstersm?» dıye sormuş. Adam roahçup, «Hoca bu nasıl söz, Tann payı olsun» cevabını vermış. Hoca, tavugıın butlanm çıkarmış, beyaz etlerl ile bırükte önüne koymuş ve kanat kısmım da adama uzatmış. Başlamış iştahla tavuğu j'emeye. Adam bu dağıtıma pek sınırlenmjş. Bağırarak, «Ne yaptın Hoca, bana bir şey vermedhV» dpraiş. Hoca, biiyük bir iştahla yemesinç devam ederken «Eee erenler, ben sana sordunı kul payı mı, yoksa Tann payı mı ıstersın dıye, değil mi?» demış. Adam, bu S07e biraz daha smırh cevap vermış: «Sordunsa ne oldu yani?» Hoca, son lokmasını da çığneyerek, «Bak Tann kımıne çok venyor, kirrune az. Eğer sen, benden kul payı isteseydın. çok verirdım. Kabahat bende mı. yoksa sende mı?» demış ve adamın saskınhğı atasmda eşeğıne atlayarak oradan uzakîaşmı?.» Evet. deprern felâketzedelerınin durumu rta boyle. Kımı çok almış, kımı 82 veya hıç a:arnamış. Sakai ve takke giyer.ler yardımdan çnl: y\rarlanmış. Bu bakundan felâketın en çok hissedil Vanlılar 5 haziranı iple çekiyorlar, seçimde en büyük etken deprem dlfi Muradiye ilçesınde birçok insan ister tsf«m«z saka! bırakmış ve takke gıymıs! Takke ve sakala ragmen yardım alamayar.lar olmuş. Yardım komıtesıni MSP"liler ele geçırmısIer. Bakmışlar kı sakal ve takke gıyenler çoğalıyor, bunun uzerıne dini sorıılar sormaya basjamış]ar. Bu sonılara, doğru yanıt verenlere yagdırmıslar yardımı, açmışlar kesenin ağzını.'.. Eksik bıîenler az, hiç bilemeyenlere de bır şey vermemişler. Dagıtımdaki adaletsizhk. yardırn yapan yabancı devietîerın kulağına kadar uzanmıs kı. temsıicılerını mcelenıede bulunmak üzere Van'a gondernıisler. Orneğın, HollandaU bır kurul ıncelemesını PAKTÎLER 1 i) H l 1 9 h 5 1 I « 7 3 (»\ nraııı ,e *a.M«. M\ «*»ı>. <)ı ve ıTanı s a v l s l M\ sa.^ısı (M ı'CIIII M\ sawsı l>\ ııranı \e sayısı >I\ sajı^ı SEÇİMDEN SEÇIME ve saMsı AP IX»P ( C J P ) CHP J)J* MP MHP (CKMP) MSP tM\P> 7, 5 (!" j 3«J.2 21 5S5 , 1 27 3 22 2 3^. 2 1 2:s s 2 iy '27h "2 ^ 20 u i 3 21~ •. 45.2 32 276 ~ • 4 ı ı t 22 4 2i 7 0 52 .:i 51 • P24 10.3 10 Kİ i i 1 344 ''.7 1 3 3 i 26 1 BP6 1^ 7 14 067 2.f 71 1.Î8 79.1 1 7 '^94 1 2 yj2 12 1 H ^ l lh'.3 13 f|SS Rl »i(18 77.23 1 4 ıs j ; ; 3 TBP (BF) IIP VTP BAC1İMVI7T AR KaiılrrM »ranı t e >U >ayısı dfçerli 0} sayısı 7 (1 ı>.779 60 S R40 97 .103 4 3a ı 24.<2S Hi 233 82.2 3 4 sürdüriryor su anda.. Tpmsilci'ıerin Delirttıklerine gore Hollanda nükumptı eiektnk soj jımnu çözum lemek üzere ıkı jeneraıor göndermış. Bunun yanı sıra bir nayli preıabnke ev ıie rerevanla çahsan battanıyeler gondermişler Jeneratörler ambaiâjından çıkanimamıç. Evler kurıılmamış. RaTtp.niyeIere de hıç raitlnmamı'Iar!. Depolarda da yokmuş! ŞaşkıniıSımızı farkecien kurul baskam. «Üzülmeym, bu battan:yeipr daıjıtjlsatdı da kullanamszlardı. Goruyorsunuz. üâlâ depremin gorıildıiğu Muradiye ve Çaldıran karanlıkra.'» d^dı. Herr.en konu yu ba>ka noktaya goturme\e çalışrı Hakıknten depremden zarar gorpnlenr durumu çok kotu. îjsiz guçsuz oturuyorlar. Buna o:ur mak d? denme? Çunkıi uf3fik çacUr.r. ıçıne 10 • l^ «jısı s:gın.'Tiış. Çılelcnrıın dolmasını beklı:.oriar. Bunlardan Abıdin Aydogan, sıkıntısım şöyle düe getırıyor. «Bu depremde yakınlanmdan 15 kışıyi kaybettım. Keşke ben de ölseydım de bu sıkmtınm ıçüie dusnesevdım. IİK punler bıraz yıyeeek yard'.mı aldık. Beş ay üa 5(K)er lıra aıle rciflenne vrrdılpr Or.dar, sonra vok bır şey. Gördugunu/ gıbi dolaj.ıyoruz bıırada. OlmfK daha guzelrmş meğer.» TAKKE KARAE0RSAD4 Anmet Koç da Çaldıran ılçesindP nturıyor O da yakıniarından 22 kısıyı kaybetmış. Gozlerı öoİJ do!u. O da ışsız. Yennden yuraundan olmanm ezıklıgı ıçmde kıvraıuyor. Yardım alabılmek ıçın takke ve sakal bırakanJardan bırı. Takke ve sakal hıkâye?ı onun agzından şöyle: «Allah razı olsun Kızüay'dan En zor şartiar altında yardımını surdurdü. Ondan sonra komıteler kuruldu. Kızılav da görevının bıttığını anladı ve ayrıldı. Kadermiizle o gunden üen başbaşcvız. Hanı bıze ış ve ycr gostere(.eklerdı? Başbakan Demırel. birkaç ay soniiv evlerınrze gırecegımız1. bPhrtmışt; Işte bu çadır ıçınde yaşanr.nnzı surduruyoruz. Yardını alabılmek ıçın şrördugunüz gıbı sakal bıraktım ve takke gıydım. Takke deyıp geçmtyın. Bunun asıl degen 10 lira Ama o gtlnlerde b " takkeyl 50 lıraya aldım. 100 lira verip alan bile var.» Van ıl:mız. parlamentoda dört miHetvekılı üa temsil edümekte. 1973 seçimierinde tiç m:i'rtvekılliğinı CGP, bıraıı de AP almış. Daha sonra CGP'li milletvekillerinden thsan Bedirhanoglu CHP'ye. Muslih Gurentaş MSP'ye geçmiş. Bunlardan valnız Salih Yıldız partisınde kalmış. O gunden bugune Vanüa durum çok deg's. mış. CGP kuvvennı yitirmış. İl binalan bile yok. B:r yazıhaneden ıdare edılıyor. Iiçe orgutler; de dağılmıs. Van Senatorü ve Mılli Savunraa Bükanı Fent Melen, bu durumu bıldıgı ıçın karargâhı Van a kurmuş. Burım agırlığını koyarak orgu"j toparlamaya çaJışıyor. Bunun ıçiıı de tüm olanaklan kullanıyor. Kapı kapı dolasıyor şeyhlerl z:yaret edıyor. L:stelermın başına yıne Salıfı Yı;dız'ı koyarak seçıme katı'.ıyorlar. Eger Salih Yıidız yıne mıJJetvekıli seç:!ırse, bunu kendi çahşması ve kışılığmden çok Fent Melen'm çalijmasır.a borçlu olacak. Melen, Van'lılar tarafından çok sevılmekte. Baîbakanlıfı sırasmda devietın tüm olanaKİanr.ı buraya yaşdırm:ş durumda. Ancak depremde cu e*kısau pek ?os;eremed:ğı için tenkîtîere ııgramakta. Vanlılar Melen'e sevgı gosterırken, Muş. Bıtlıs ve Agn'JıJar kızmakra. Çü.nku kendı ıl.erıne yapılması plaalanar. bazı yatınmlan kena: ilı ne kaydırmakla suçlamaktalar. Seçıme CHP guçlü girmekte. Milietvekı!ı sayısını ıkıye çıkarniak üzere birlesmışler. Ancak adaylannın merkez yoklaması ıle seçılmesının kararlaştırılması bıraz neşeierim kırmış üuru.nda. Lıste başma CGP'den geçen Ihsan Bed:r)ıanoğ'.u konuyor. Ik:ncl aday ıse Abdurrah.'iıai! Özbek. Özbek de CGP'den CHP'ye geçenlerden. Boylece bu partın n oyiarma sah:p çıkıiması üuşunulmuş. Ayrıca Ikı aday da şehlere dayanmaKa OnJarm vard:mı :je bır haylj oy toplıyaca^ gıbl gorünmekte. AP'den aday olab:lmek içtn altı kışi başnırmuştur. Adaylar on yok'ama ıle seçılecektır. Eu altı adaydan jıne Kınyas Karrai'ın bırıncılığı alması beklenmektedır. İkinci adayın kımın olacağı kesınlık kazanmamakla beraber. Kınyas Kartal'ın seçeceğı bır adın olacağı behrtılmektedır. Dığer adavlar Alı Ihsan Çe.jKta?. Doğar. Semız, ErtugTuI Yıgınaltay, Şevket Ataman Selahattin A*aoğiu'dur. AP örgütünaen mılletvekıliığ:r.e aday adaylığı r.ı kojan Dofan Semız Van'ın PTT Müduruciur. Memunvetını rvaybetmemek ıçin Semız once AnKara'ya atanmasir.ı yaptırmış ve ondan sonra tia Van'a gelerek aciaylığını kojmus Beiırnldı^ce gore Sem:z. adaylığını koymadars once. tüm kov'e re teleton n a n çe.;"::Tni5. Boylece üyelenn ve halkın gozune gırmeye çaiışmış. Bu baknndan gozler Semız'm uzerinde. BaJıalurı kaçıncı sıraya g:receıc. Yoksa (iste dışı mı olacak? MSP"den aday olarak Müslüh Gürentaş ile Garbi Arvas başvurmuştur. Bu oakımdan merkez yoklamasına gıdilecektir. Ancak kjma ;:ste başı olacagı senüz saptanmamakla beraber Musluh Gürenîaç'in durumu daha garanti şörünraekfedır. Her ı'.u aday da ajırete davanma.itadıı. Bu bakımdan oy toplıyacak durumdadıı SEÇİMDE PAŞALAR.. 3Iehmet KE>L\L Ülkemızde halk'.mızın u r u n yıllar peşalara buyıik bır m e r a k ı olmuştur. Osmaniı'dan b e n bu boyle gelmış. boyle fcıtmıştır. Mustala Kemal Paşa'dan sonra î s met Paşa; I s m e t Paşa'dan sonra Kâzım KarabeKir Paşa. Ah Fuat Pa^a. Feyzı Çaknıak Paşa .. İİH6 seçımlermde adaylar tesbıt edıiırken Ustenm başma paşa konmasına ozen gosterılmıştır. Orneğın Istanbul Ustesı yapılırken dengenın kurulması ıçın şoyle bir olçu b u l u n m u ş t u r . C H P : 1. Kâeım Karabekır Paşa, Z Refet Bele Paşa, 3. Yahya Kemal Beyatlı. 4. Ahmet Ş ü k n i Esmer, 5. Mekkı H;kmet Gelenbeğ. DP : 1. Mareşal Fevzi Çakmak, 2. CeJâi Bayar, 3. Yusııf Kemal Tengırsek, 4. F u a t Koprülu, 5. Adnan Adıvar. Mareşal Fevzı Çakmak adaylığını I s tanbul'dan koyark^n hıç bir zama.'i arak yapmamış, ılımlı davranmıştır. AnkaiT'^an Istanbul'a seçım kampanyası ıçın gei • ken. y u r t t a s l a n . •itidal \e s a k u n e t e çagırmıştır. Aynı sozlerı Kâzım Karabekır Paşa da söyleınıştir, B e n yandan n e k a d a r emek:i paşa varsa, CHP de, DP de listesme almak ıçın çaba gostermıştır. Alı I h s a n Sabıs, Hefet Bele, Cemıl Cah:t Toydemır. Fahrettın Altay, Asım Gunduz, natta sıvıl paşalardan Sınarı TeKîlıoglj adaylar arasında yer alnııştır. Mareşaî Fevzı Çakmak İsmet Paşa'ja doğrudan doğruva muhalelet ettıgı ıçm o g u n l e n n en gozde Kişılennden binydı. Tarıhse: kışılığıne kımse ılışemıyor, o da dıiedığı gıbı konuşa'oılıyordu. Onun için Dem o k r a t l a r sert ve keskın bır sozu dıle gstirmek ıstedıklen zaman Mareşal'ı k o n u ş turuyorlar, s a i c ı i a r kovuştunna>a geçemiyorlardı. 1946 seçimierinın hıleii oiduğn sdylentilerı ıvice ortaya çık"iğı zaman, Mareşal k o n u ş t u r u l m u ş ve o da şu sözleri söylemışti : • Seçimin ismetine d o k u n u l m a m a s m ı bır varandss ve aday olarak ı s t e n m . Seçımlere zor hıle ve fesat kanştırılmıştır.» .Mareşal seçım!er:n iıAeh oldugunu e n açık bır bıç:rnde fLşteklıyordu a m a , bır başka paşa b u n l a n onlemenin çaresıni bulmuştur. Mare^al'a do.cunmuyor. basını uyarıyordu. Bu pasa sıkıyönetım komutanı Orgeneral Asım Tınaztepe ıdi. Asım Tınaz'epe yayımladı^ı b i l d ı n d e «Seçimin s o n n e l a n n ı süpheli eöstrrecek ve m e m l r k e t i n huzıırunıı bozarak h e r türlii yayın >apılmasını> onlüyordu. Elbette bu yönde yayın yapacajc gazete için en az ceza bır av yajmdan ahkonulınaktı. K;m bu îürlü V3yın yapmayı göze aîabilırdı? Spçımlerden sonra paşalar yönünd^n her "arlu ıedo:r de alınır.ıstı. Oglu bır cınayet ışieyen Genelkurmay Baskanı Orgeneral Kâz;:n Orbay ,îorev;nden alınmış, yerıne Orgeneral Salih Omurtak getırilmişti. Seçimlerdpr! on gün sonra gorevme atanan Orgeneral Salıh O m u r ' a k . şapkasını yana eğerek isın:n başma geü'rken on a b m i i k bir rörpn ciüzenlendı. Onun geUşı. eskı pasalara karsı genç ve tazc b i r paşanın egemen oluşuydu. Aratürk donpm:nden b?ri p a ' a l a n n ve askerlerln ıç polıtıkaya k a n ş t ı r ı l m a s ı dnlenrnıs'ı. Gercı askerler, özelhkle pa«alar Ataturk'un ölumunden sonra c u m h u r b a ş Kaı!ı*ı seçımlprınde bır gorünmüşler, bır daha ortava çıkmamışiardj. Ama bu seç'.mler ba«kavriı. P f î a ' a n " scçımlerf 1 k a n ^ ' ı r ı l m a m a s ! ıçm ."Vîaresal Önalmış, «Askfrler ve o ı d u ancak \atanın savıınması işlerhlc VP dış politifcada ise k a r ı ş ı r l n r * d°mışt;. Bu sozler CHP'lıIenn : < n e yararr.ıjtı. Askerler ve paşalar 27 Ma"ıs 1*1 yıhna kadar oir ciahn ıç politika ı^lerine karışmadılar. Gprç; bu arp.da İsmr* Paso'nm 195") de kdşku terherierken vapılan o n e n ve bır rie .Dokuz Subay olayı» vard.r ama onemlı dcğıldır AskPrler polı'ık?va k a r ı ? t : n ! m a z doŞrudur. Fstfat bu cun:a kııran rskPr'.er polıtıkaya karışmaz demek dejıld.r. SICiM ÖNCÜİ H4LX'U TEMAJ.. 1950 seçimleri! ''Ne? Fikir münakaşası ha? Onlarlamı? Delimisiniz siz..., (••)'lı bir yazıdan Bugün ne yazacağımı bilmfyonım. HalbuJci içınde bulunduğum muîııt kaynıyor. B:r heyecan kı, demeyimz gitsin: kımse yerinde duramıyor. Toplantılar, mıtingler, nutuklar. propagandalar... Bırakmız şehirlertn sokaklarmı, köylerm meydanlanr.dan bfle hoparlör sesınden geçılmiyor. Diy^ceksiniz ki, «işt« iyi j'a, tam gaz«tecıye göre yer... Daha ne istıyorsun? Yaz yazabildigin fcadar.» Ama,fcazınaya ğı övle değıl. Ne yazayun AUatıım, bugün ne yazayım' CHP'nin adaylan güneydekı köye gittıler. me;n leketin hahni bır methettiler, bir methettıler kı, demeyın;z gitsin... Ama söyledlklerini dün de söylemişlerdi, evi,'elki gün de. daha evvel 3Î! gurı de... Ben de onlan dün de yazmıştım, evvelki gün de, daha evvelki gün de... Ne yazayım Allatum, bugün ne jazayım? DP'nın adayları kuzeydekı köjre jpttiler. mena leketın hahnı bir yere batırdılar, bır yere oaard:iar ki, şaşar kahrsınız. Ama söylediklerı m dun de söylemlşierdJ. evvelki gun de. (...> Pekı ama, bugun ne yazayım Allahıııı? Miliet Partısının adaylan doğudakı lîoye gıttıler Açtılar ağızlarını, yumdular gdzlenni... Ne HaİK Partısinı bıraktılar ne Demokrat Partiyi... Ama dun de ağızlarım açmışlardı. gözlerini jTimmu'lardı. (...? ... Parti başkanlarıyia mulâkaî yapayım, dedım. Heps:ne gıîf:m. Zaten b;r te.< sualını vardı. hepsın» onu sordum: Allahaşkma, bıraz da fikir münakaşası yapsanız, programdan. umdeden. :k"ısadi. mslî, tıcari görüşlerlnızden bahsetsemz.. Bugün ne kadar tahhs^ım Aliahım! Halbuki bu mülâkat, bemm son şansımdı. Gene 5*azacak b'.r $ev b\ılamad:nı Uçü de r.aşlarını çattı üçü de sadece şu cevapia vetindı: Ne? Fıkir münakaşası ha? Oniarla nr,? Delı mi'=:n:z s'.z"1 Onlar f:kir münakasasına gi rişilecek adamlar mı? (Cumhuriyet, 10.5.19?n> GEÇMİŞTEN KALANLAR SECIM ANILARI Fikret OTYA.M L'ÇU BiR BiKAÛA«1969 seçimlerine girmişitn, 33 yaşındayım. Pevlet meaıuriye'ınden, Baj'indırhk Bakanlığı Mıifettışljgmden aynlıp gırmışım polınkaya. Sıvas'ın Kangal ilçesının Yenîıce köyüne g:ttı.n, hai): topiandı k:ra oldugumu öjrpndıler, yaşlıca bır hanım geldı. r.aza Osmanlı. eskı deyımle. Gıyımi kuşamı da yerinde, ayajı kunduralı altınlan tajnam. geldı. k;mdır dedi MustaJa rımıs:. Benı gost«rd:ler bana yaklaş'ı. Dedı kı, «Evladım», etralımdakılere de iraktı, «Evjadjaı. kuyrjgu çakıidaklı adamlarla dolajıi Ben. o yörenın ınsanı olmama iarşın. bu gıbı özdeyışlerı bilemıyorum, şajırdım. Kıpkırmuı oldum bunun üzerine kf.dmcağız anlad! bu deyımı bılmedıgımı. ordaKiler, etral gaje: rahat. Kadm uaiı ettı: «BesbeJîf. biljük k'iyruğ'i olan koyunlann çakıldığı faza olur. sıyasette hele, yajıuıda gezen ın«anlar ger.is eTraflı ınsanlar. çevresı, kifası. ndîU7U geni1? insanlar oisun, böylelerle gez k: sonjca ulaşasın » Bunu, bu deyıml ye kad:nı hıç 'an Seçimde CHP, AP. CGP ve MSP birbirlenne rakıp oldukian haıde bir bmanın çatısı altında çaUşmaiarını sürdürmekteler. Van'ın en ışiek cad desınde bulunan bır hanın üçırıcü Jcarrada CHP, ık;ncı katında AP ve ıkıncı katirda da MSP il roerkezı bulJr:nakta. Hanın dığer odaları ıse Akmcılar Bırlığı, MTTB ve TÖBDER taraiından pavlaşılmıştjr. Bu durum Van'da esprı konusu oîmakta «Ne olur buradakı gıbı parlamentoda da çaiışsalar ya» deniîmektedır Van'ır) pol;»ıkasi Van Eczane<!i Servet Bilgehan'm eczanesmde yurutuJmekted:r. MSP'nın dişındakı tüm partıl:Ien görmek ısterserdz, Van Eczanesme ugramanız veter. Tüm sorjnlar öurada ortaya konur ve tartışı'.ır. Hemen hemen biitun konu)arda bıırada eorüş bırligine var^îıgı halde, sonradan parti po):rıkası gerekçesı ıle sapmaiar o' » Eı.pehan'm tahmTr.i şöyle: \ «îk: taîımjn \i)ru:ereğ:m. Bırıncı tahm.nırn dor: pamve bırer mılletvek.llıiıdır. tkmcı :ahmun, 2 CHP 1 AP ve 1 MSP şekhndedır.» Birınc; taiım:n, Van için daha gcçeri: gbrun mektedır. Timisî: Bir hanım yaklaştı ve dedr ki, "Kuyruğu çaktldaklı adamlarla dolaş,,