Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
D 0 RI CUMHURİYET 9 ARAIIK 1977 ABDÜLCANBAZ Fşık BARAKLI O JİC'ÛLÛ N&MU ASİÜIARIYLA VE PAHf^Lı M ^ ^ ı'KÂVET f c EvLı SOSVETf ÜFSTOÜftMTE Oi>LE V£ ^lEĞi VEyı>, VıMt d^y Q(sl£ , TURHAM SELÇUK Türk Kadınının Seçme ve Seçilme Hakları 5 arohk 1977 pazartesı gunu, Tuık kodınlon, mılletveklll secımleıınde secme ve secılme hakkını kazanmalarımn 43. yıl donumunu kutladılar. Bu yıldonumu dolayı&ıyla da bır açık oturum duzenlendı Yerı ve sırası geldıkce. Turk kadınlorının, •ecme ve socılme hakkını, pek cok batı ulkesınden daha once kazanmış olmabinı, bır ceşıtlı gururla. ovunerok soyluyoruz Zaman zaman da, «Bu hakları bız elde etmodık, bıze verıldıler lıaklarımız, onun ıçın deyorını bılmıyoruz» dıyorek yakınıyoruz. Gercekten Turk kadınlorının burjun salııp oldukları sıyar.al, bır avuc aydının cabolarıyla vn ılerı goruşlorıyle saglanm^tır'. Anıa çuııu da unutmanıak gerokır kı, lııcbır hok, hıç kımseye bagışlanmaz. En flskı Tutk toplumlarında, bugunku anlayış ıcersınde olmasa bıle. kaclın erkekle eşıt ve saygın bır yer tutmuştur Gıderek ceşıtlı baskılar, ışlevlnı yıtıren, yozloşan goleneklerın gelenekleşmosı ve bcnzerı nedenlorle bulunduğu yerden basamak bosamak ındırılmış, ıkıncı s,nı( bır yurttaş durumuna ıtılmıştır Ancak. toplumun kendısıne gerekslnme duydugu zamanlarda. varlığını ve değerını kanıtlamaktan gerı durnıanııştır Bunun en guzel orncklerını de Ulusal Kurtuluş Savaşında vermıştır. Ataturk'un sozlerı ıle «Dunyanın hıc blr yerınde, hıç bır mılletınde, Anadolu kadını fevkınde kadın mesaısl zıkretmek ımkânı yoktur.» Turk kadını, Ataturk'e boıçlu olduğunu her fırsatta yıneledlği haklarının kazanılma&ında, belkl sıyasal • topluınsal savaşımlar vermemıştır. Ama bu haklara ve haklarının gelirdığı sorumluluklara layık olduğunu her vesıle ıle kanıtlamıştır Yukarıda sozunu ettlğımi7 acık oturumdakı konuşmalardan o/etlcn aktaralım sızleıe. Selma Tukel'm (Gazetecı) yonetllğl acık oturuma Prof. Fmel Doğramacı, Dırayet Somer, Mahlye Eyıkan, Bınnur Yoşılyaprak vo Prol Aıal Olcay katıldılar. SELMA TUKEL • Evet, Turk kadınına secme ve secllme hakkının vorlllşı, bence. Buyuk Ataturk'un devrlmlerlnden blrldır Fokat, bu devrlmı danılebılırse. «koruyucuları» olan bız kadınlar. buna nunumuzo kodar geıektlğl gıbı, gelıştırıp, koruyabildık mı? Tum Atuturk devrımlerl lcın zaman zaman tartıştığımız, «Devnmı Yaşatmak» glbı, kadının secmo ve socılıne hakkını yaşatabıldlk ml? Turk secmenlnın ynrısını oluşturduğuınuz halde, bu agırlıgımızı, seçımlore vo po.lamentoya koyabıldık mı? Hole, bu buyuk aöırlığın oranını ı«nı olarak secımlorde duyuıabılmok bır yana, anlomlı bır oranda yansıtabıldık mı? Buyun bu soruların benlm tarafımdan pek oluplu bır şekllde cevaplandırılamayncagı zaten başından beıı hısscdılıyor. Bunların hıcbırını yapamadık bana kalırsa... PROF. EMEL DOĞRAMACI: Turkıyede parlamenter ynşama gecışten bu yana kadının, secme ve secllme hakları ıle nufus oranı ve Işgorüsu ters orantılı bır durumu gostermektodır. Gonol nufııs Içınde gecen ve secılebılon kadın scyı&ı erkeğe oranla daha fazla artarken ve kadının sosyo ekonomık yaşamdakı rolu, gunden gune daha onem kazanırken secılebllme ve ozellıkle kırsal yorede secme hakkı, bir duşme gostermektedır. Nıtekım 1935 yılında 18 kadın mllletvekıll cıkan ülkemızde, bu sayı 1977 yılında 5'e duşmuştur. En az oldugu devre Ise 1950 yılı olup sadece 3 kadın mılletveklll ıle Mıllet Moclısı'nın calışmalarına katılınabllmiştır. Cıft mecllsll slsteme gectlğlmlz 1964 yılından bu yana parlamentodakı durum da dıgerınden farksızdır ve 1977 yılında parlamentodokı kadın temsllcl sayısı sadece Vdlr. Şımdıye dek kontenıandan da ancak 3 kadın uye parlamentoya gırebllmıştir. 1935 yılı ıle 1977 yılı arasında Turkıye Cumhunyetı'nln Buyuk Mlllet Meclısı uye sayısı da, ortalama ikl mlsll artmıştır. Bu durumda mutlak anlamda kadın uye sayısı 40 yıl icln 1/7 oranında azalmıştır. DİRAYET SOMER : 1 mart 1935'de Turklye Büyük Mlllet Meclisi seclmlerinde Türk kadınları llk olarak sandık başına gltrnışlerdır. 2 mart 1935'de Buyuk Mıllet Meclısı Ankara'da toplandığı zaman Cumhurıyet tarıhınde ılk olarak Ataturk toplanan mılletveklllerine «Baylar ve Bayanlar» dıye hıtap etmlştır. 388 milletvekllirıdon 18'l kadındı. Bunların 17'sl şehlrlerde yerleşmls olmakla hurrlyetlennden yararlanabılmlş ve haylı oğrenım gormuş kışılerdı. Onsekızlncısı kuvvetli bır Anadolu koylusu, 5 cocuk anası ve Kurtuluş Savaşında malulleşen bır askenn karısı Satı Kadın'dı 2 mart 1935 tarlhll Tlmes gazetesl olayı şöyle yansıtmıştı: «Sıra kadın mılletvekıllerını Cumhurıyet prensıplerınden oyrılmayacaklarına, mılletln egemenlığlnl muhafaza edeceklorlne dalr yemın etmeıerıne gelınce, Oylesıne yuksek blr heyecan sahnesl vardı kl, koylu kadın mllletvekıll kendlne tam bır guvenle llerl gellp yaygın blr Anadolu şlvesiyle yemın ettığl zaman bu heyecan zlrveye ulaşmıştı > MAHİYE EYİKAN: Acaba. aradan gecen 43 yıl lclnde Turk kadınları bu haklarını gerektlğl gıbı kullanmışlar mıdır? Bu 3oruya duraksamadan «Evet kullanmışlardır» cevabını vermek mümkun değil. Bu hakların kullanılmayışının elbettn kı ceşıtlı nedenlerl var Ben, blr oğrstmen olarak eğitlmle ılgılı nedenlerl belırtrnek ıstıyorum. Blrlncısı, Turk kadınlarının cok buyuk blr kısmının eğıtımclen yoksun olmasıdır. Cumhuriyetın ellınci yılında ulke nutusunun yurısı kadındır ve kadın nufusunun okuma yazma oranı yuzde 40 tır. Ikıncı noden ıse okur yazar oldukları halde kadınlarımızın secme ve socllnıe hakları ve odevlerı bakımından yoterınce bılınclendırılmemış olmalarıdır. BİNNUR YEŞİLYAPRAK : En azından blze verllen hakları kullanmamız İcln bılınclenmelıyız. Buyuk Ata'nın Turk kadınına sagladıgı bu cok onemlı haklardan bırı olan secma ve faecllme lıokkınııı en ateşlı kullanıcısı ve savunucusu olmalıyız. Cunku bızler Atoturk'un genc kızları, Ataturk'un kurdugu Cumhuriyetın vo devrımlerlnın yılmaz koruyucusuyuz. Öncellklö yuksok oğrenlm goren genc kızlor olarak kendl haklanmız konusunda bellı bır bılınc duzoyıne varmalıyız. PROF. ARAL OLCAY: Kadın, bugun kendislne verılmlş •lan hakları kullanmazkon, kadın haklarından soz etmesının ^nlamı yoktur. Kadınlarımız her meslek dalında erkekler kadar ^aşarılı olduklarına gore, bugun parlamentoya glrebılecek nıtellkte Turk kadını bulunmadıgından, Turk kadınının parlamentoda yetennce temsil edıleınedlğı soylenemez. Ataturk Turk kadınına bütun haklurı vermıştlr. Turkıyo meslek sahıbı kadınlar oranı bakımından dunyanın en başta gelen ulkelerı arasında yeı almaktadır. Ataturk Turk kadınına pek cok ulkeden once sıyası haklarını vermıştır. Ancak no yazık kı Turkıye. kad'rıa tanınan hakların kullanılmama bokımından da onde gelmektedır Kodınların parlamentoda mumkun oldugu kadar cabuk yer alması \ç\n, slyasl partllerın aday lıstelerlnde kadınlara yer vermeyı on plana olmalannı sağlamak gerekmektedır Dığer yaııdan parlanıcnloya glrebılecek nıtelıktekı kadınlar. oncelıkle bız kadınlar tarafından teşvık edılnıelidır Partı lıstelerınrie kadın adaylara kontenıan ayrılrnası konunun bır an evvel co/umu qıbı qorunebılırse de kadınlarımızın. sıyası hayatto erkekleıle eşıt yerı alması sorununu kokenlnden cözümleme olanağını gecıktırecoktir Bu nodenledır kl Turk kadını kendı gücü ve parti llstelerınde yer almayı amaclamalıdır. KŞLLELERİNf GwVA Öifc SİHİ&Ü TENCtltf &EÇ1ÜU1Ü. Ki, NÜ KARı Hf MAN A ı l f ANLATlP, J>LW POKEÜ MASAKAZAN.OIKIAN HliYA CıDcü Kı" ^ L t e i \jE DE ClH TÜRKLERÎN Pek cok tarıhcımlz Anndolunun lethınln ve Turkleşme&ınm, 1071 Malazgırt zaferınden &on ra, Selcuklu hukumdarlannın huyruklarıyla ve d«sıplınll Selcuklu ordularının elıylo yapıldıflını yazarlar. Oysa Anadolu'nun fethl vo Turkleştırılmesı, Selcuklu yu tanınıayun ve karı ları, cocukları, hayvanlarıyla bırlıkto cok ufak topluluklar ha lınde gocen Turkmen oymakları tarafından gercekleştlrılır. TARÎHİ I SELÇUKLU DEVLETi'NiN DOĞAN AVCIOĞLU Selçuklular, îrân Devleti kurdu Selcuklu Dovletı'nın kurucusu Tuğrul. Gaznelılerln agır vergılerınden yakınan Horasan lı buyuk arazı sahlplerıyle anlaşarak, kentterde egemen buyuk arazı sahıplcrıne ve zengın tuccarlara dayalı bır 18lâm devletının hukumdarı olur. Yaptığı ılk işlerderı bırı, Horasan zengınlerlnln sağladığı parayla, Turkmenloıden ba<5ımsız 4 bın kışılık blr nskorî guc kur mak olur. Tuğrul'un devletl, horbırı kendı bolgesınde özerk yoıosel hukuındnrlnra dayanır Tuğrul'a bağımlı 28 yoresel hukumdarlığın 26'sı Aıap. Iranlı, Deyiemlı, Kurt, Gurcu hanedan ların elındedır. Ancak Çaârı Bey'ın oğulları Alpaslan ve Ka vurd un babadan kalrna ıkl bey liklerl vardır. ötekl Turkmfln boylerı, paylaşmanın dışında tu tulur. Tuğrul, güvenılmez saydığı Turkmen boy ve oymak askerlnden kurtulmak İcln, kozmopollt bır ucretll merkoz ordusu kurmaya buyuk onom verır. Halıfe'* nın cağnsı üzerıne Bağdat'a giren Selcuklu ordusunda Turkmenlorın dışında Iranlılar, Kurtler, Deylemlıler, hatta Ruslar bu lunur. Boy ve oymak askerlerınin yerını, glderek sultana bağlı koz mopolıt vo profesyonol o'du alır. Slvıl yonetlmın başına da Farsca ve Arapca bılen, tecrubelll burokratlar getirlllr Turkmen, kendı kanıyla kurduğu devletın dışında tutulur. Anadolu'nun fethi ile Türkleştirilmesini Selçuklular değil, Turkmen oymakları gerçekleştirdi ynkınmaları artar. Iran ve Arap ılerl gelenlorıne dayalı blr islâm devletınln kurucusu olan Selcuklu sultanları, Turkmen boylnımı parcalamak ve onları Anadolu'yâ dogru Itmekten baş ka çare bulamazlar. Anadolu Selcuklu tarlhl uzmanı Cahen, Tuqrul'un karşılaştığı durumu şoylft acıklar: tTııgrul'un amacları Ile Turkmen yağmalarını sınırlamak 10rundaydı. Turkmenlerln gozunde zaman ıkadınlar glbi uzun saclı Turkler»den vo onlorın korkunc oklarından soz ederler. Bu yağma akınları sık sık yapılır. Erzurum yakınındakl buyuk tıcaret kentl Artzo, Malatya. Slvas, Kayserı, Nlksar, Konya, Ho na<! vb Turkmen akınlarına uğrar Fakat henuz blr yerleşme amacı gorulmez. Akınlardan son ra Türkmenler gerı donerler. Du rum, 1071 Malazgırt zafefinden sonra değlşır. yetle Guneydoğu Anadolu'yâ ve Musui'a glder. Selcuklu Sultanı nın ordusuna yenılıp olur. KURUCUSU TUĞRUL, GÜVENiLMEZ SAYDIGI TÜRK MEN BOY KERiNDEN VE OYMAK ASKURTULMAK ORDUSU ÖNEM Olüm kalım sâvâşı Bu durumda, Anndolu'do kolan başsız Turkmenlor, Haclı seferlnden de yararlanarak 1097 1098'do başlayan buyuk Bızans karşı saldırısına dlronmek zorunda kalırlnr Sert vo aralıksız savaşlar sonucu, Türkmenler, Ege kıyılarından ve nehır va flllerınden ıcerılere Frıgya'ya va Anadolu yaylasına Itilırler. Bu Itlhş, Turkmen dırenışınl sona erdırmeye yetmez. Aksıne, Efje bolgesınde dagınık bıcımdo bulunan Türkmenler, daha dar bır bolgode yoğun bıcımde toplan dıklarından bır olum kalım sa vaşı lcınde Bızans ordularına karşı aralıksız yıpratma savaşı verlrler ve Blzans llerleylşlnın hızını yavaşlatmayı ve gıderek durdurmayı başarırlar. A Komnonos, Turkmenlerı Eskışohır Seyitgazl Bolvadln Akşehır clzglsl gerlsıne Iter. Fakat Turk men akınlarından ceklndlğlnden Konya'yı almayı deneyemez, ge rl cokillr. Gerl cekılirkon de Ak şehir ve cevreslndekı Rum koylerlnl guvenllk kaygısıyla boşalt mak zorunda kalır. Türkmenler, boşalan Rum koylerlnl kendllerlne kışlak yaparlar, savaşlardo yıkılıp yakılan kentlerln kenarında cadırlarını kurarlar. iÇiN, KOZMOPOLiT BiR ÜC RETLi MERKEZ VERiR. KURMAYA BÜYÜK kümelenlrler, yol ve gecltlerl tutarlar. Toros ve llgaz yaylalarına akarlar. Taht kavgalarından yararlanıp Blzans şeflerıne asker! hlzmet yaparak onların adına kontlere glrmo yolunu bulurlar, bağımsız beylıkler kurarlar. ilk kez denlzcl Turkler mey dana cıkar. Iştp bu ««glarda AJpaslanVn yanında tutaak bulunan Kutala kacaratc Bızans arazıslne gellrler, dogı şamplyonluğunu yaparken, Süleyman şlillğe yonellr. Fakat Suleyman 1086'da Mellk Şah'ın kar deşlne verdlğl savaşta yenillr ve kaynaklara gore Intıhar eder. Oğulları Kılıcaslan ve Kulan As lan tut8ak göturulur. Melik Şah. Alpaslan glbl Blzans Ile dostluk polltlkası Izler. Yolladığı elcl Slyavuş. Blzans'a Ittlfak onerlr ve Batı Anadolu Ile kıyılardan Turkmen'l gerl c«keceğlnl blldlrlr. Blzans, bundan 1176, 1071'den önemlidir Blzans, Turkmenl Anadolu'dan kovmak İcln pek cok kez sefer yapar. Selcuklu Sultanından pek destek gormeyıp gonel llkle tek başlarına kalan TiirVmen oymakları, duzenlı ordular karŞısında yıpratma savaşı vererek gerl cekllırler. Ama dözenll ordu seferden donunce de eskl yerlerlne yenlden yerleşlrler. Bızans, nlhayet askeri se(orlerle sonuc alamıyacağını an lar. Batı Anadolu'yu, surlarla cevrlll mustahkem kentlerle savunmayı dener. Edremit Bergama Kırkağac bolgesinl yap tırdığı kalelerle guvenllk altına alır. Buralara asker yerleştlrlr ve Rum nufus getirır. Kutahya Eskışehır bolgeslne uslenmlş Turkmenlerl püskurtmeye colışır. imparator Manuol, Esklşehır kaleslnl yaptırır. Turkmenlerı surer. Onları son blr kez Anadolu'dan atmak umuduyla, Manuel, Konya uzerlne yurür. Fakat Bızans İmparatoru, Selcuklu Sultanı Ikıncl Kılıc Aslan dan once, ondan hayll bağımsız Turkmen oymaklarıyla savaşmak zorunda kalır. Türkmenler. bolgedekl suları ıcılmez hâle ge tlrmek, eklni yok etmek, Imparatorun ağırhklarını basıp yağmolamak yoluyla duşman ordusunu Selcuklu ordusundan önce sava şamıyacak duruma getırlrler. Kı lıc Aslan. 1176'da Myrlokephalon'da CKumdanlı) kolay bır zafer kazanır Zafer, bağımsız Turkmen oymaklarına alttlr. Türkmenler hakkmda Insafsız bır yapıt yazan S. Vrlyonls, bu konuda şoyle der: «1176 zaferlnde Turkmen oymaklarının katkısını »aptamak gucse de, sınır bolgeslnde geniş sayıda goçebelerln bulunuşunun Bizans saldırısının şokunu durdurmaya yaradığı ve sultanın birlikleriyle karşılaşmadan once, hıristlyan ordularını tüket tlğl güvenllkle ilerl suruleblllr.ı Cahen, bu zaferl «yuz yıl son ra Malazglrt'ln ylnelenmesl» sa yar. Belkl de eylul 1176 zaferl, Malazglrt'ten cok daha onemlldir. Zlra bu zafor, Bızans'ın Turkmen'l Anadolu'dan kovma cabalarının son bulmasını ve Turklerln Anadolu'yâ koslnllklo yerleşmeslnı belırlor. • GAZNELİIERİN AfilR VERGİLERİNDEN YAKINAN H0RA5ANLI BUYLK ARAZİ SAHİPLERIYLE ANLAŞAN SELÇUKLU DEVLEIİ'NIN KURUCUSU ÎUĞRUL, KENTLERM EGEMEN BÜYÜK ARAZI SAHIPLERİNE VE ZENGİN ÎÜCCAR1ARA DAYALI BIR ISLÂM DEVLEIİ NİN H U K D M O A R I OLUR. • BİZANS. TÜKMENİ ANADOLU'DAN KOVMAK İÇİN PEK ÇOK KEZ SEFER YAPAR. SEIÇUKLU SULTANINDAN PEK DESTEK GÖRMEYİP GENELLİKLE TEK BA5LARINA KALAN TURKMEN OYMAKLARI, ORDULAR KARŞJSINDA SAVAjARAK DÜZENLİ GERİ ÇEKIUR. «Asi» Turkmen, Anadolu'yâ itiliyor Bu tutum, devanılı Turkmen ayaklanmalarına yol acar. Örne^ln Tuğrul, eskıden amcası Aslan Yabgu'ya bağlı, başsız kalan Turkmenlere elcl gonde rıp onları Itaata cağırır. Fakcıt şu karşılığı alır: Senden korktuğumuz İcln uzaklaştık ve buraya konduk. Eğsr uzerimize gellrsen, Horasan'a ve Rum ulkeslne (Anado lu')ya gldeceğlz ve seninle hic bir zaman biraraya gelmeyeceğlz. Bu Türkmenler, bağımsız ya şam ve yağmalarını surdururler. Halıfe bu yağmalardan yakınınca Tuğrul, şu karşılığı ver mek zorunda kalır: Doğru hareket etmek Için ellmdon gelenl yapıyorum. Eger Turkmenden aç kalanlar kotuluk yapıyorsa, buna karşı b^ı ne yapabıllrim? ıdrkmen'ın Selcuklu Devletı'nden hoşnutsuzluğu, beylerın devamlı ayaklanmalarıyla belır lenır. Guclu Turkmen boylerınln desteğıne sahıp bulunan Ib rahım Yınal, ıki kez ayaklanır. Rey kentınde kuşatılan Tuğrul, Alpaslan 6ayeslnde kurtulur ve Yınal, yayının kirışıyle bogulur. Fakat Turkmcnlrr bu kez, Ana dolu Selcuklu Devletı'nl kuran soyun atası Aslan Yabgu'nun oğlu Kutalmış'ın lıdeflıqınde ayaklanırlar. Sultan Alpcslan, ayaklanmayı bastırır. Kutalmış 1064 savaşında yenillr ve olur. Alpaslan, coğu kole kokenlı as kere dayanarak Turkmen kırımı yapar. Vulga Harezm tıcaret kervanlarmı basan Turkmen lerl cezalandırır, Alpaslon'ın ak rnbası ve tahta gecı^ınde etkın rol oynayan Er basgan, kendı ne baglı Azerbeycan'dcıkl Turk menlerlyle bırlıkto Blzans'a sığınır. Ise yağma, savasın tek amaeı Idl. Bır cozum var Idl: Hırlstlyan arazıslnde gaza.» Yersızlık ve yurtsuzluktan yakınan Turkmenlere, Tuğrul'a tsyan eden İbrahim Yınal dahl şu karşılığı verır: Ulkem slzl oturtmaya yetecek kadar genls değlldlr. O ne denle doğrusu çudur kl, Rum (Anadolu) gazaıına gldlnlz. Allah yolunda clhad yapınız ve ganlmet alınız. Alpaslan, Anadolu'yu Bizans'â bırakır Bızans arazislne llk Turkmen cıkını 1011 1017 yıllarında baş Inr rrmenl tarlhcllerl llk kez o Aipaslan'ın Anadolu'yu fetlh plânı ve niyetl yoktur. O, Islâm âleminln tek hukumdarı olmak lcın, daha cok Surlye ve Mısır'ın fethlyle llglll görünür. Ma lazgirt savaşına, Imparator Romen Diogenıs tarafından zorlanır. Ezlcl blr zafer kazandıktan sonra da Bızans'la çok yumuşak blr barış yapar ve Anadolu da toprak Isteğlnde bulunmaz. Fakat Malazgırt zaferlnln Bızans'ı ordusuz bırakması üzerlne, Anadolu'yâ Turkmen göcü kolaylaşır. Dagınık Turkmen boy ları karıları, cocukları ve hayvanları Ile 1076 yılında Ege kıyılarına ulaşırlar. 1079 yılında Türkmenler, Ege'de iyonya bolgeslnde cok yere egemendlr. Surlarla cevrllı kentlerl alamamakla blrlıkte. kırsal bölgelerde nık Turkmen oymaklarının blr kısmının başına gecerler. Blzans tah kavgalarına katılarak Iznlk kentl cevreslnde yerleşme olanağı elde ederler. Anadolu'da rakıp blr Selcuklu devletl kurulmasını Istemez gözuken Selcuklu Sultanı Mellk Şah, komutanı Porsuk'u Kutalmışoğullan'nın peşlne salar. Porsuk Mansur'u oldurürse de, Suleyman'ı oldure nıez. Suleyman, 1081'de Blzans lle ıttlfak yapar. Komnenos'a Ru melı'de Normanlara karşı kullanılmak uzere Turkmen savaşcı verlr. Kendisl de Ebulkasım'ı iznik'te bırakıp Doğuya glder. Onun da gözü Anadolu'dan cok Surlye ve Irak bölgeslno cevrlk tlr. Tarsus'u ve Antakya'yı ele gecırlr. Tarsus'a şll kadı atar. Buyük Selcuklular sunnî Islâmın Kara Tekln'ln aldıgı Slnop'u kur tarmak İcln yararlamr. fakat Ittlfaka yanoşmaz. Mellk Şah, Bo zan aracılığıyla Ittıfnk onerlsınl ylneler: Oğluna Imparatorun kızı verllmek koşuluyla, Turkmenlerln clrlt attığı Iznlk Antakya arazlslnl Ebulkasım'dan ve Turkmenlerden temlzleyecektırl Nlteklm bağışlanmak Istenen Ebulkasım'ı, Mellk Şah oldurulmek üzere Bozan'a yollar. Mellk Şah ölünce, kacmayı başaran Kılıç Aslan iznık'e gelır, oradakl Turkmenlerın başına gecer. Blzans hlzmetlne Turkmon askerı verlr. Görünuşe gore. Kılıc Aslan'ın nlyotl de Anadolu'daki Turkmen savaşcıların desteğiyle Irak ve Iran'da Selcuklu Devletl'nln başına gecmektir, Anadolu Ile llglll deflıldlr. O nl GARTH CARTU'IN PARIS'E S. llfc btLDiGlMl oüND YARIN : TÜRKMEN'iN KARA DÖNEMi •k Dogan Avcıoğlu'nun yakında yayınlanacak olan «Turklerln Tanhı» odlı yapıtından bazı bolumlerin özetlnl yayınlıyotu? . Anadolu'yâ itmek Bu dovamlı Turkmen ayaklanmaları ve yağınaları kaışısında Halıfe nln ve yöresel beylerın