Katalog

CUMHURİYET 6 ARAUK 1977 D 0K0 I Af Örgütünün bir amacı da ölüm cezalarım kaldırmaktır,, LUSLARARASI AF ÖRGÛTÜ 1977 NOBEL BARIŞ! ÖDÜLÜNÜ ALDI. ÖRGÜTÜN YÖNETİM KURULU BAŞKAN YARDiMCILIĞINI PROFESÖR VÜMTAZ SOYSAL YAPIYOR. YAZARIMIZ UĞUR MUMCU, ÖRGÜTÜN FAALİYETLERİ KONUSUNDA PROF. SOYSAL'LA GÖRÜŞ7Ü. U PROF. SOYSAL ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ'NÜ ANLATIYOR fş Uğur MTJMCÜ Avukat Benenson'u bu örgütü kurmaya yönelten ola/ Portekiz'de iki öğrencinin bir lokantada ken di aralarında konuşurken «Silahli Kuvvetlere hakaret ettiklerı» gerekcesiyle tutuklanmalarıymış. Peter Benenson. birçok ülkede sıyasal tutuklular;n güc i;oşullarda yaşadığını. onlar adına birtakım insanların savaşım vermesi gereğine inanmış. Af Örgütünün kaynağında bu insancıl düşünce yatıyor. IHuslararası Af Örgutü. otuz beş ülkede u!usai örgutler kurmuş.. Evet sizin gibi ben de merck edip sordum: Bu ülkeler arasında Türkiye yok! Fakat Türkiye'de boyie bir örgüt kurulabüir. Bu ko nuda hiçbır yasal engelden söz ediiemez. Sadece bu örgutun kurulmasi için Bakanlor Kurulunun izin vetmesi gerekıyor. Yani, Demirel. Türkeş. Erbokan bu iş için izin verecek. Yoksa örgütün Türkiye'de kurulması olar.aksız... Siyasal Bilgiier Fakültesi Anayasa Hukuku kürsüsü oğretİTi üyesi Prof. Dr. Mümtoz Sosyal. Uluslararası Af Örgütü Uiuslararası Yönetim Kuru lunda başkan yardımcısı olarak görev yapıyor. Örgüt. dünya barışına yaptığı katkı dolayısıyla Nobel borış ödüiu kazandı. Ödül Uluslarorası Af Örgütü Başkanı İsvecli Gazeteci Tomas Hammerberg'e verilecek. 11 12 aralık günieri Oslo'da yapılacak Nobel ödulleri töreninden son ra. Uluslararası Af Örgütü odına. Mümtaz Sovsal Osio Üniversitesinde «İnsan Hakları ve Dünya Poütikası» üzerine bir konferans verecek. Soysal, 7 crolık günu yine örgüt adına. Birlesmiş Miüetier Genel Sekreteri ve Genel Kuru) BGŞ kanına. siyasal tutukluiarın affı icin, bütün dünya ülkeleri aydmlarınca imzalanon bir bildiriyl sunacak. 1961 Barosu Ü onal) Peter yılında ingıliztarafındanavukatlorın dan Benenson kurulmuş.. lusîararası Af Ğrgutu (Amnesty Intematl Soysal. Uluslararası Af Örgutü. uluslarorosı yönetim kurulu başkan yardımcısı olarak, pozartesi gunü New York'ta, Birleşmış Milietler Genel Sekreteri ve Genel Kurui Başkanı ile görüşecek. Soysal'a, buna neden gerek duyduklarmı sordum. Şöyle anlattı: «Uluslararası Af Örgütü 1977 yılını düşünce suclarmdan tutukluiarın kurtarılması yıiı olarak ilön etmlşti. Gecen yıl Rodezya eski Başbakanı Michel Tod, siyahların eşitllğini sovunduğu icin görevden atılmıştı onun da bulunduğu tcplantıda, bu yılı başlatmıştık. Amacımız, bütun dunyada imza toplayıp, bunu da Birlesmiş Milletlere sunmaktı. Ne icin? Bütün dünyadakl siyasol tutukluları kurtarmak icin.. Ulusiararası Af Orgütü, Blrleşmiş Milietler Ekonomik ve Sosyal Kurulunun muşavir kuruluşları arasındadır. Yanl boyle resmî bir statüsü de var. Dunyoda bircok devlet adammdan imza topladık. Sanatcılardan, a/dınlardan imza topladık.ı Burada Soysai'ın sözünü kesip soruyorurr «Blzlm "devlet adamlan" bu bildiriye imza koydular mı?» Koymayacaklannı biliyorum oma, yine de soruyorum. «Hayırs dıyor. Sonra imza sayısını söylüyor. Bir milyon yüz yirmi bin. Türkiye'den de dört yuzü aşkın imza var. Soysal, bu bir milyon yüz yirmi bin imzavı B;rleşmiş Milletler Genel Sekreterine ve Genel Kurul Başkanına verecek. MUMIAZ SOYSAL (SOLDÂ), UĞUR MUMCU"YA ANLATIYOR.. lusiararası Af Örgütune üye olmuş. Re|im aleyhîarı olarak tanınon ünlü Sovyet fızikçisi Saharo/ da örgut calışmalarıyla ilgileniyormuş. Öteki sosyalist ülkeler, örneğin, Polonya ve Cekoslovakya da da örgutun uyeleri var. Orgute iki türlü üye olunuyor. Biri. o ülkede, Uluslararası Af Örgütü «sectlonı yani Bir ceşıt «şube» acarşa. o yerel örgute uye olunuyor. Bir de «uluslararası üyeı var. O da, yerel örgüt olmadan, dogrudan doğruya, örgüt genel merkezine yapılan başvuruyla gerçekleşiyor. Soysal'a örgütün malî kaynaklarını soruvorum. Kaynak, tümüvle, üyelerin gönüllü bağışlarına dayanıyor. Ford ve Rockefeller Vakıflarmın yapmak istedikleri mali yardım, örgutçe reddedilrniş. ha var: Örgüt uyeleri' kendl ülkelerindekl tutuklamalarla, örgüt üyesi sıfatıyia ilgilenemiyoriar. ŞiDDET OLAYLARI Uluslarcrası Af Örgütü. siyasal tutuklular arcsında şiddet ku'ianarak suc işleyenleri yo da şıddet kullanmayı savunanları ügi a'anı dışında bırakıyor. Soysal bu ilkeyi anlatırken. ekiiyor: «Ama bu nokta biraz tartışılmalı.. Bu noktada ölcünün biraz gevşetümesl gerekiyor. Gevşetiliyor da. Çünkü, bircok ülke, hemen buna bir kılıf bulmaya calısıyor. Meselâ, Türkiye'de, «sanık komünizmi savundu, komünizm şiddeti lcerir» gibi gerekcelere meydanı bırakmamak İcin ülkelerin özelliklerine göre hcrekst ediliyor. Şiddet kullansın, kullanmasm, bütün tutuklu lar İcin «odil yorgılama» llkesl sovunulur. Yanl şiddet kullandı diye ketenpereye getirmek yok. Sonro, sucun niteüği ne olursa olsun, sanıklara işkence ycpılmasına, örgüt karşı cıkar. Bu yo'da mucadele eder. Örgütün bir başka amacı da, ölüm cezalarım kaldırmaktır. Bu konuda bütün ülkelerin ceza yosalarından, bu cezcnın kaldırılması icin mucadele eder.» TEHLiKELi DÜŞÜNCE .YOKTUR r SOSYALİST ÜLKELERDEN ÜYE Uiuslararası Af Örgütünün, bir ideolojik niteüği yok. Burjuva ülkeierinden, sosyalist ülkelere kadar yayılmış. Dokuz Sovvet yurttaşı da, U ELLERi KELEPÇELiYKEN... Mümtcz Soysal i!e konuşurken, îster istemez. beşaltı yıi önce. «Anayasoya Girişs odlı ders kitabından dolayı. sıkıyönetim mohkemelerinde yorgılanışını, elîerine kelepce takılarak. ge tirilip götürülmesini. Mamak Cezaevinde. elinde sapları dökülmüş bir süpürge i!e. yüznumaravı temizleyişini. salıverilmesini. yenlden tutuklanmasını antmsadım. Ve eşi Sevgi Soysal ile birlikte türiü acılara. baskılora rcğmen hic yitlrmedıği ya şama sevincıni! Bel'eğimde bu anılarla boğuşurken, Soysal bana. örgütün amacını ve calışma yöntemlenni an latıyor: <.. Bu örgüte üye olan herkes. bir grubun üyesi oluyor. Öyle, on onbeşlik kişilik gruplar... On onbeş kişi biroraya geliyor ve bir grup oluşturuyoriar. Buna nevlat edinme grubut diyoruz. Her grup dunyoda uc siyasi tutukluvu evlat ediniyor. Bu tur.uklularj.rt. bjrinin batı dünyasından, birinin sosyalist ülkelerden, birinln de «Ücüncü Dünya»dan, olması şart. 8u gruplar, siyasol tutukluların kurtarılmasırtı taahhüt ediyor. «Evlat edinme» bu anlamda kullanılıyor. Diyelim ki, ben icsrdeyken, ceşitli gruplar, benim tutukluluğumu duymuşlar. Ceşitli gruplor. «Mümtaz Soysal'm kurtarılması İcin ne yapılabilir diye düşünüyorlar.» Örgütün merkezi Londra'da. Bu bilgiier Portekiz'de şu tütukianmıştır, Türkiye'de şu tutuklanmıştır, Yunanistan'da şu tütukianmıştır gibi bilgiier, Londra'daki merkez tarafından veriliyor. Genel merkezde bu işle görevll genel sekreterllkte aşağı, yukarı yuzelli. ikiyüz kişi calısıyor. Bunun kırkbeş elli tanesi araştırıcı.. Bu araştırıcılor, dünyonın her bölgesindeki siyasal geltşmeyl ve basını iziiyorlar, bilgi topluyorlar. gereklrse o üfkelere gidiyorlar, araştırma yapıyoriar.» Burada soruyorum: Uluslararası Af Örgütü, 12 Mart döneminde Türkiye've gelmls mlydi acaba?» Soyscl gülüyor: «Hayır, Izin vermediler.» ÖRGÜT, YALNIZCA DÜŞÜNCE VE İNANÇ LARINDAN ÖTÜRÜ TUTUKLANANLARLA iLGiLENiYOR. I «ÖRGÜT. ÖRNEGiN, TÜRKİYE'DE DÜŞÜNCE VE İNANCLARINDAN ÖTÜRÜ TUTUKLANMIŞ İLHAN EZiK GiBi SÂGCl GAZETECİLERLE, YiNE DÜSÜNCELERiNDEN ÖTÜRÜ ASKERÎ MAHKEMELERDE TUTUKLANMIŞ TEKTAŞ AGAOGLU GiBi SOLCU YAZARLARLA İLGİLENİYOR.» 1 Soysal ile Türkiye'nln hangl aşamada o'duğunu konuşuyoruz. Bu cağdışı yasaklarla, bu düşünce sucianyla, uygarlık cizgisınin ne denli uzağına düştüğümüzij üzülerek kaydediyoruz. Ister istemez, yine Mümtaz Soysai'ın, Sıkıyönetim Mahkemesinde, «Siyasal suclar hicbtr iktidara şeref vermez. Sokrat'tn yargılanması Alina'nın altın çağında bir leke olarak durur. Galila'nln suclanışı, Rönesansın güzelliğini bozar» demesini anımsıyoruz. Soysai'ın b j sözlerine askerî savcı nasıl bir yanıt vermişti. bilir misiniz? «Sokrat'ı yargılayan bir Yunan mahkemesidlr, burası ise bir Türk mahkemesidir.» Neyse, konuşmamızı «Bir ülkede tek bir siyasal tutuklu varsa, o uike demokrctik ulko değildlr» diye bitirelim. Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı 43. yıldönümü törenlerle kutlanıyor CUMHURİYET HABER MERKEZ! Türk kadınıno secme ve secilme hakkımn vs rilişinin 43. yıldönümü törenlerle kutlanmaktadır. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Türk kadınına siyasal haklarının verilişinin yıldönümü doiayısiyle, Millî Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Genel Müdür Yardımcısı ve Üniversiteli Kadınlar Der neği Genel Başkanı Belkıs Balkas'a bir mesaj göndererek, «Tarihln her döneminde alle lclndekl sorumluluklarının öneml yanısıra, toplumun sosyal ve ekonomik, hatta askerlik hayatında da cok önemll ve yarartı hizmetler gercekleştlren Türk kadınının toplum Içlnde hakkettlğl seckln yerine Cumhurlyet döneminde Atatürk'ün önderliğiyle kavuştuğunuı hatırlatmıştır. Türk kadınının bugün sahip olduğu haklar bakımından uygar ülkelerin kadınlarıyla eş düzey de. hatta iteride oiduğunu da bildiren Korutürk, bu durumdan nerkesın kıvanc ve gurur duydjğu nu söylemiştir. CHP Kadın Kolları Merkez Kurulu Başkanı Neriman Elgin de, yayınladığı mesaiında «4,5 mil yon köy kadını, uğraşlarına karsın haklarından haberslz ezilmekte ve sömürülmektedlr» demiştir. Kadın Hakları Koruma Derneği Başkanı Z. Necla Orer de, yayınladığı biidiride, Atatürk'ün getirdiği yasaların kadın hak ve eşitliği bakımm dan dünyanın en ileri düzeyinde oiduğunu söylemiştir. Orer, «Biz Atatürk kızlarına, ülkemizln yaz gısına etkin rol oynama gorevi düşmektedir» de miştir. ÖLÇÜ: DÜŞÜNCE SUÇU.. Af Örgütü. siyasal tutuklular için bir ayrım yapıyor mu? Hangi suc'ardon ötüru tutuklanonlar. Af Örgütünce. «siyasal tutuklu» sayılıyor? Örgütün bu konuda benimsediği ilkeier var. Soysal bunları da şöyle anlatıyor: «Uluslararası Af Örgütünün bir tutukluyla llgilenmesi icin, bu tutuklunun, düşünce ve inanc larındon ötürü tutuklanmış olmasi gereklyor. Ölçü bu. İnanclar. felsefi ya da dinsel olablllr. Korunan kişi ırk. din ve renk ayrımından dolayı şlmdi Güney Afrika'da gördüğümüz gibi düşünce ve inanclarından ötürü tutuklanmış olocak. Örgüt, örneğin, Türkiye'de düşünce ve İnanc lanndan ötürü tutuklanmış İlhan Ezlk glbl sağcı gazetecilerle, yine düsüncelerinden ötürü askeH mahkemelerde tutuklanmış Tektoş Ağaoğlu gibi solcu yazarlarla tigitenlyor. İlhan Ezik'in korunması, kurtarılması İcin, sanıyorum, bugünlerde «evlat edinme» Işleml yapılıyor. Tutuklunun ideoloilsinln ve dünya görüşünun hic önemi yok. Ölcü sadece düşünce ve İnanclarından ötürü lutuklanmasıdır. Bir ölcü da «ŞİDDET KULLANSIN KULLANMASIN BÜTÜN TUTUKLULAR İÇİN (ADiLYARGILA MA) iLKESiSAVUNU LUR.» Uluslararası Af Örgütünün tüm dunyada kullandığı düşünce ve inanclarından ötürü tutuklanma.> afişlerden biri... «Ölcü, sadece GÖÇMEN İŞÇİLER ÎÇİN BELGRAD KONFERANSINA BAŞVURULDU FİDEF'İN MEKTUBUNDA YiBAHCI I j ÇİLERİN OURÜMLARSNI DAHA 0& GtÇlEJTİRİCİ YASALAR DÜJÜNL'LDÜGÛ ÖNE SÜRÜLDİ). Cumhurlyet Haber Merkezi Federol A!manya İşci Dernekleri Federasyonu (FIDEF) halen çalışmolarını sürdürmekte olan Avrupa Guvenlik ve İşbirliği Belgrad Konferansına bir mektup göndererek, Federal Almanya'daki ycbancı işçüerin özellikle de Türk Işcilerinin durumu anlatılmış ve «Helslnkl'de göcmen işcllerin colışma ve yaşam koşulları üzerine kararlaştırılan ilkelerln Federal Almanya Cumhuriyetinde de gerçekleştlrllmesl İcin ve mllyonlarca yabancı Iscl ve ailesinin bu anlaşmaya bağladıkları insanlık onuruna yaraşır bir yaşam umitlerinin boşa cıkarılmaması ricası İle başvuruyoruz» denilmiştir. Mektupto Federal Eyalet Komısyonunun türn örgütlerin protestolarına kcrşm, yabancı ışcllerin durumunu daha da zorlcçtırarak önerilerini yasa durumuna getirmeyi tasariodığı, antidemokrat k yabancılor yasasınm uygulamasının yabancı işcilerin calışma ve yaşam koşullarında kötüleşmeye doğru bir eğilim gösterdiğı ve Türk hükümetinin Federat Almcnya'da yaşayan yurttaşlannın sosyal va hukuksal koşullarınm düzelmesi icin hicbir caba göstermediği ve kendi vatandaşlarıylo ilgili insaniık onurunu kıncı ikilı anlaşmaları onayladığı belirtilmiş ve şöyle denilmiştir: «Yabancı işcllerin ve ailelerinin bu dayanılmaz durumuna Federal Almanya Cumhuriyetindeki bilinen cevrelerin yabancılara karşı yoygınlaştırdıkları milllyetci ve ırkcı kışkırtmalar, koralamalar ve ön yargıları eklemek gerekir. İşcllerin geldiği ülke hOkumetleri ve gerici partilerinin gerici politik eylemlerine Federal hükümet göz yummaktadır. Bu ha! yerli ve yabancı ahall arasında anlayış ve dostluk bağlarımn geüşmesıne şüphasiz katkıda bulunmuyor. İkinci Milliyetci Cephe Turk hükümeti, Türk işcüeri arasında huzursuzluk yoraton eylsmleri teşvik etmektedir. Federat Almanya Cumhuriyetindeki aynı amaclı çevreler icin yabancı işciler arasındckl bu huzursuzluk, kendi gerici pclemiklerinl yürütebilmek icin Istenen bir bahane olmaktadır. Federal Almanya'daki Türk işciler), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konteransına katılan ulkelerce, Federal Almanya Cumhuriyeti ve Türkiya Cumhuriyeti hükümetlerinin «konferans sonuçlarına Işlerlik kazandırmok ve bu sonuclardan doğan kazançları kendi aralarında ve tüm Avrupa' da garanti altına almak ve böylece yumuşama surecln) geliştlrmek derinleştirmek ve llerleylcl ve sürekli kılmak" (sonuc belgeieri) icin hareketa gecirllmeslni karcrlıhkla tolep ediyorlar.» Toros Ekspresinin iadesi için yeniden girişimde bulunuldu ANKARA, (ANKA) Türk hükömetinîn, Toros Ekspresinin iadesi içm Suriye nezdinde yeniden girişimde bulunduğu, ancak bu girişimin bir «nota» niteüği taştmadığı öğrenilmiştir. Suriys yetkililerinin Toros Ekspresinde bulunan yolcıılara Türkiye'ye dbnme imkânı tanıdıkları, fakai Irak'a gecmelerine izin vermedlkleri belirtilmlştir. Ulaştırma Bakaniığı yetkilileri, Suriye'nin, Nusaybın sınır kapîsını hâlâ kapalı tuttuğunu acıklamıslar, Toros Ekspresinin iadesine kadat da kapınm açılmasının beklenmeğini kaydetmişlerdir. Dışiş!eri Bakanlığı vstkilüerl ise bu konuda bir acıkiama yapmaktan koctnrmşlar, konunun siyasi nitelik taşımadığını «teknik düzeyde cözüm'eneceğinl» öne sürmüşlerdir. Dışişieri Bakanlığı yetkilıleri. dun bazı Suriye gümrük görevlilerinin, Baab ul Havva sınır kapısmdo Türk hacı otobüslerine ctsş acmaları konusunua isa «Incelendiğini» söylernekle yetınmişlerdir. Yeşilköy'e baskın yapan iki Filistinü gerilla üç günlük açlık grevi yapacak Yeşilköy Havo Limanının gectiğimiz yıl gercekleştirdıkleri silâhlı eylemle, dört kişinin ölümüne 21 kişinin de yaralanmasına sebep olan iki Filistinii gerilla Türkiye'ye ruhsatsız otomatik tabanca ve borr.ba sokmak suçlarından sekizer yıl dörder ay ağır hapis cezasma carptırılmıştır. ÜC GÜNLÜK AÇLIK GREVİ istanbui 4. Ağır Ceza Mahkemesinde bakılrr.akta olan ve dün karara bağlanan davada. son sözleri sorulan scnıklar. tutuklu tulundukları cezaevinde kendilerine karşı yapılan uygulamaiann protesto etmek amacıyla. dünden itibcren ııc sunlük aclı^ grevine başiayacakiarını söylemişlerdir. Sanık Mehdi Muhammed Zileyle özetle şunları söylemiştir: «Gerüla olduğumuz için cezaevinde bize iyl bakmıyorlar. Özeilikle blzim yoldaşların Lufthonsa ucoğını kccırmasından sonra mektup. ziyaret yo suk edıldi. Yoldaşlar ucak kacınyor. burada bize ceza veriyorlar. Hücre cezasındayız. Avukatıma beş mektup gönderdim eline gecmemiş. Arkadcşım hasta olduğu halde hastaneye göturülmüyor.» iki Fillstinli gerilla hakkmda. taammüden ve birden ziyade adam öldurmek sucundan açılan dava İse henüz devam etmektedir. İstanbui 5. Ağır Ceza Mahkemesi tarofından bu suctan müebbet hapis cezosına carptırılan iki sanık hakkındaki dova, Yargıtcy'dan idam cezasma carptırılmoları ge rektici büdirilerek geri gelmiştir. Yetkiliier, Yargıtay'dan dönen bu davanın do yakında kcrara bağlanacağını beürtmişlerdir.