Katalog

ABDİILCANBAZ Hıncal ULUÇ TURHAIU SELCUK \ f'İVAPECE (M%1.ABDÜLCANBU OLWNnP(NAZfK ^ j N W . Y O ^ DÎYEMFMİŞ^I^ GİDEfcıZ. HAft'fc DAHi' YtN/ İ «AS'i OLvttlti, YAFUM 3u ÂLEr.i M A l . £ Ö L L £ & N ( !?AHı Konumuz OGUT GERÇİ ATALARIMIZ cBİR MÜSİBET, BİN NASİHATTEN İYİDIR» DEMIŞLER AMA, BURADA MJSİBET DAĞITMA GİBİ BİR AMACiMIZ ASLA OLMADIĞI İCİN, BİZ GENE ÖĞÜTTE KARAR KILDIK. BAKIN ÖĞÛT Ü2ERİNE. NE ÖĞÜTLER VERMİŞ. ÜNLüLER... Sn iyi 6güdü geneilıkle en Kotü adam verlr. Phlllp J. Baffey (18161930), İngillz Şalr va Hukukeusu Bir adom bana oğüt iein geldiği zaman, önce nasıl blr öğütten hoşlcnacağ nı arcştınr, ondan sonra, o öğudü verirlm. •iosh BKIIngs (18181885), Amerlkan Mizahctsı Eskiden daha ckıiiıydı. Cunkü benim öğütleriml daho az dinlerdi. VVInston Churchill (18741965), inglllz Devlet Adomı. Bir öğütten faydalairr.ok, o oğutu vermekten dana fozla Okıl gerektinr. John C. Col'ins (18431903), ingiliz Eleştirmenl Yaşlılar, kendilennın kötü ornek oluşlarını ortbas etmek <Cin iyi oğutler verırler. La Rochefoucauld (16131680), Fransız HlcJv Yazan « Kendın ol'.> Bazı kişılere bundon kotü oğüt veremezslnft Tom Ma«ıon (18661934), Amerfkon Mlzahcısı Bazan kendı kendıme harıkulâde öğütler vertrim Ams blr türlü i'apamom kı. Lody Mary W. Montogu (16891762), inglllz Yozan tnsonın kendisıne de, başkalanno verdiği gibi öğüt vermesf kofoydır Amo o da tıpkı başkalonno verdiği gibi faydosızdır Aulstin O'/Malley (18581932), Amerflcan Yazan İ^ OlC>UtWMW? BMKÖKAKTA ÖVlE i , HcjJ.B.:Üİ AfeîiTiöTALİS, CAliNOi.BOKRAT,  JÛ ' VÜCnTiA^ı TAZE PAUİ2E 6ı'Bi T ^ KAPAR VAfi Ğ/8İ VMKM<Ak VE iTUTli VÛCUTLAfo 8İLME7, TÜRKLERİN TARlHt nrihc'lenniz'n ve torlhcl olmoyonlarımızın pek coğu, bmlerce yıl once Turk odını taşıyan bir kavmin, hatta blr u!usun var olduğu düşuncesiyle yola kovulurlor. B J nedenle arkeofojl, kuitür ve hatta dil araştırmalanna dayonmodan tt, r, k» harflen gecei her yerde Türk ko/mını keşîe colışırlar. ömsğin On Asya civi yazısı metinleıinde «Turukku» adı gecer. 8u topluluk, «t, r, k» harflerınl taşıdığından, Turukku'iar ile Turk kavmı arasmda bağlantı kurulur. Heredot'un iskıt ülkesinde gosterdıği Tyrkae'ler (Yurkae), «Türk ve Yörük» sayılır. Traklo r içın oym ıdd'a iierı sürölür. Senator Adı'e Ayda, Yunan'ılorın Etrusklere «Turhon» deylçinden yola çıkorak, Türklerln en eski adının «Tur» olduğunu. buno kabıle cnlamına gelen tok»jn eklendiğıni. boylece «Tu rok» derdiğınl, sonra da inceleşe ırıceleşe Osmanlı saray dlllyle tTürk»e ulaşıldığmı. başkaca bir komt geîırmeye gerek duymadon. Iddıa eder. Bunun gibi, Tevrat rıvayetlerinde gecen Nuh un oğ!u Yafes'ın Türk odlı oglu, Türklenn otası sayılır. iran rivayetlerinde yer alan hükümdar Feridun'un oğlu «Tur» lcln de benzer bir görüş ortaya atılır. Bâyîece bir gazeto buimacosı cozme yöntemiyle, utnulmodık yerlerde «Türk kavmlı keşfedilir. Torihten önce blr Turk kovmlnin bulunduğu varsayımına doyanan Ortaokul ve Lise tarih yapıtları. bu görüşü pekiştlrır. Yanılmıyorsak, liselerin birfnci sınıflarında okutuimaya başlanan KafesoğluDeliorman tarih yopıtı, pek cok yonlış gârüşier taşımosına karşın, llk kez bu yakıştırmalorı yadsıyarak oium|u b'r odım otar. Şöyle der, «TorihLlse I* yapıti: «Türk dlll ve tarlhl ftzerind* Inceleme yapan billm adamları, Türk odının nereden geldlğlnl uzun zaman araştırmışlardır. He redot'tan ve Tevrat'tan boşlayorak HlntÇln kayıtlarmda, *9kl İran rlvayetlerfnde ve e*kl ön Asya clvl yazılı metinlerde gecen bazı sozcüklerln Türk adını bellrttiğl sanılmıştır. Bu yoldokl varsayımların doğru olmadıgı, »on arkeolojlk araştırmalar v« kültür tarlhl Incelemelerl sonucunda ortaya cıkmıştır.» DOĞAN AVCIOĞLU T Matematik Bilmecesi Cam temizleyicilerü. Ortoklosa çalısan ikl cam temJzleyfelst b>r apartımanın camlarını temlzlemek üzere anla*mışlardı. Akşam oralarında yaptıklan konuçmoyo gore, Ahmel comları lcerden, Mehmet de dışordon silecektl. Saboh Mehmet erkenden geldi. İceri glrdl, comlorı icten siimeğe başladı. Odrt cam «ilmişti ki, Ahmet geldi. «Yanlış yapıyorsunı dedl.. «Sen dfş camları si/eceklin. Hadi dışarı çık.> Mehmet dışarı cıkıp, dıştan silmeğe baslarken, Ahmet lcerde geri kalan lş« glristl. Doğal olarak Isinl Mshrnet'ten önce bitlrtti. Dısarı çıktı, arkodaşına yardıma koyuldu. Ahrnst »ekU cam silmlştl kl, Iş blttl. Şimdl sorumuz şu? Klm doha cok cam yıkodı? Ve ne kcdar cok cam yıkadı? Not: Evde kaç pencere olduğunu söyiem»yl unuttuk sanıyorsamz, söyleyelini. Evet unırttuk. Ama bfletek unuttuk. fi . . . , . . ^ ,<, =, Kurt, kaz, ayı, g Avrupalılarm köstebek, kartal, Anadolu'ya Bozkurtun "Türkiya,, demesi, guguk kuşu, XII. yüzyılda leylek, kaplan, Alman Imparatoru turna, boğa gibi Barbarossa'nm Haçlı Seferi hayvanlar; sırasma rastlaı bozkırdaki göçebe toplulukların ataları arasında yeralıyordu • • • ga vb. onlon birlbirtnden ayinr. Boylor araiannda sık sık boâtışurlar. Onun ıcindır ki, çok e8 ki cağiarda blr Türk adı varaa büe, bu bir kavmin değll, bır boyun odı oiobllir. O sırada Türkcenin yakın lehcelerlni konuşan pek cok boy bulunabilır, fokot bunlar kendilerinl Turk saymczlar, ancak o adı taşıyan boy kendisinl Turk sayar. Nıteklm belli b'r orozıde yerleşıp belll blr sıyasal örgutlenmeye gitmeden öice, bir Hefen topluluğu yoktu. Çok ceşitll adlar taşıyan ayrı boylar var Idl. H« Outlediğl v« dogrudan dogruyo yönettığı boyiar topluluğunun, yânl Turk budunun adı olur. Törk «aydıflımız, fakot o zaman kendıierinl Türk saymayon pek cok boşka budunlann adlorını belirtir: Dokuz Oğuz budun, Ktrgız budun. Onok budun glol. Bu ayrı budunlar devamlı biribirlerlyle sovaşırlar. Zorla boğımlı kıIrnsolar bi'e, her fırsatta teyan ederler. Orhon yozıtları bu surekli savaşlan anlatır. dl yonetlmlne oldıflı boy topluluklan icin «kendl budunum» doyimlnl kullonır. Gerçekten Dokuz Ofluz ve bir ara On Ok'Iar ve onun bir kolu olan Türgiş, doğrudan yönetlrne alınır ve eskl adını toşıdığı halde kaganın «k*ndl budunu» ofur. Basmıl'ların başına, kagan soyu Aşina ailssinden blr çef getınldiğt halde. doğrudon yönetime alınmadığı İcın, Bilge Kagan. «Basmıl »efl benlm soyumdandır» der, fakat «kand] budunum» demez. Niteklm doha sonra Uygurlar güçlenip kaganlık kurunca da. Isterse «kendl budunum» deme> yebılir ve onu dogrudan yonetlmine almayabllir. Bu deyfş dahl, «kendl budunum» sözunün, kaganın değistiremlyeceğ! bir soydaşlıgı değil, siyasal örgütlen. me ve egemenlik bicimlnl icordiglnl go8terlr. kökeni Türk budun, Türk ulusu değildir Pek cok torihcimlz, «Türk budun» deyımlnl, «Türk ulusu» dlye cevirirler. Oysa Orhon yazıtlarının gelişlgüzei bir okunmasr dahi, bu iddianın yanlışlığını belirtmeye yeter. «Türklerln Blsmorck'ı» denllen başdonışman Tonyukuk, İltlriş kaganfığını llân Bilge Kagan dâ Yoz tlarda «Dokuz Oguz» ve «Turglş budun» İcin «kendl budunum Idi» deyiml gecer. Buno ÇILDIRTAN DEHLiZLER Mum artfk ülkemizde günlük yaşama glrdl. Kesllen elektrlkler içın artık mum üolaplan blle cıkanîmıyor. rr.eydando hom klbrlt bekllyor. Bizlm mum da öyle. Fltfll ateşledlniz ml, şomdanın altındaki okun olduğu yerden çıkmanız sadece bir dokiko sürüyor. Bıroz pahalı mum değil mi?. Amo cok kolay cözum bu kez. Biraz dıkkatle gerçekten bir dakika icinde doğru yolu bulabilırsiniz. Bu yüzden çozümü vermeğe blle gerek görmüyoruz. Türk adı, bir Türk topluluğuna verilen ad olarak "Türk budun,, biçiminde ilk kez Göktürklerde geçer len tek blr bovun odı Iken, zorron lcinde ortak genel od olur. Bunun gibi Turk adı da, blr Türk topîuluğuna veriîen od olarak «Türk budun» bic'minde ilk kez Göktürklerde gecer. Prof. Bahattin Oğel'a gore, «Türk» cdı, Gökturk boylar konfederasyonunun kurucusu oian Aşina soyunun otasf, Natu!iu'rtun Bıl ge, A!p gibi bır Iflkabı ya da unvanıdır. Fakat bu unvan sonradon Göktürk Maganlarının 6rettlğlnde, Dokuz Oğuzlara karsı sovoşto Türk budunun 2 bin as» ker cıkarobildiginl yazar. Demek ki, tahminen 56 bin klşi clvarında bir boylar topluluğu soz konusudur. Tonyukuk, «daha önce 200 kişl Idik» der. Oysa o tarlhte bozkırda Türkcenin fark'ı lehcelerinl konuşan boylar toplufuklarınm sayısı cok doha fazladır. Fakat yolnızca ufak bir grup, Turk budun'dur. Nitek>m Orhon yaz't'an, blzlm bugün Yerleşik yaşama geçen ve kentlerde oturan Türkler, kendilerine Türk denmesini hakaret sayarak reddederler doyanarak tarlhcMerlmlzin çoğu. «Turk budun» deylmlnln kopsamını genişletmek Isterier v« Bilge Kagon'da «blr ulusal bilinoin varlığındon 6Öz edefler. Oysa Bilge Kagan, «kendi budunum» deyimtni kutlanmakla birlikte, Dokuz Oğuz buduna, Turgtş büduna hiçbir zarran Turk budun demez. zira onlar ayrı budunlardır. «Kendl budunum» deyiml, slyasol yöneüm biciminl ocıklor. Goktürk Kaganı öoğrvdan kenUygur Kaflanı, Dokuz Oğuzlorı dogrudan yonetlme almak ister. Oğuz kitlesi yanoşrnoyınco zorlo yönetimine alır. Kagan vazıtınöa bunu «İyi davrandım, kendl budunum dedlm / Bana uyarak gelin dedlm / Gelmeylnce kovalayıp savaştım / Mızrakladım» diyo ocıklar. BSy'ece Bılge Kagan'ın kendi Oğuz budunu, boşka bir siyasal birüğın başındakl Uygur Kaganı torofındon «kendl budunu» yapılrr. Uygur Kaganı, Birkac yüz klşliik boydan, b»ş altı bin kişilik buduna gecş. bozkır orgutlenmesınde bir aşama teşkil eder. Böyleco boydan cok daha genış tobonlı b:r okraba grubu meydana gelir. Türk budunun «Türk Tanrısı» ve adı «Türk Tanrısunın yanında gecen ve onu koruyan buduno özgü kutsal yerleri ve kutsai sulan (ıduk yer sub) vardır. Kurt ota, ortık yalnız blr soyun de0il. budunun atosıdır. Kurtun Aşına soyunun atasını doğurduğu ecdat mağarası, artık Turk budunun kurban sunduöu kutso! yerdir. Hatta bağımlı kılınan öteki budunlar da, kurtu ata olarak benimseyebHirler. Şoyle kl, kagan soyu, otoritesinl artırmak lcln kendfsinl Gökten. yani Tonrıdan gelmiş llân eder. Bu soyun atosı kurt da gökseidir. Ona Gök Börl (kurt) denilir. Göksel kokenlilik nedeniyle, kurt, ötekl hayvan atalara bir üstünluk sağlar, başka boy ve budunlarca da ata olarak kabul edilebillr. Bu boy ve budunlar, kendl adlarını bırakıp egemen soyun adını afırlar. Kaganlar, oyrılıkcı ögolerl azaltmak ve boyiararası doyanışmoyı güclendirmek icin, egsmenliklerindeki boy ve budunlan bu yolda zorlarlor. Moflol Cenglz Han'ın da «Gök Kurt»ton türemesi. bozkırda kurt atanın yaygınlıgını sağîor. Yoygın lıflın nedenl, bozkırda ün sahlbl hükümdar 6oylarının göksel kurttan türeyişıdır. Ünlu kagon soyları kurt yerine şahın ata'ya sahlp bulunsalardı şahın bozkırdc genellikle kazanacaktı. Siyasal birlik dağılıhca Bununla birlikte, siyasal birllk dağılmca. boylar, ylne eskl oyrıljkcı, bağımsız tutumlorma va inanclarmc dönebilirler. Hele Yakut Türkleri ve Altoylılar gibi dağınık boylor, kendilerine özgü hayvan ataları ve özel ad larıyla. bağımsız olarak varlıklarını XX. Yüzyıla kador sürdürürler. Öte yandan kurt ato efsanesi tam bır yoygınlık kazanrr.az. Kırgızlor kurttan türemez ler. Anadolu Türklerinin atası olan Oğuzlar va Turkmenler, XIII. Yüzyılda genc boğadon türemiş görünürier. Oğuz boylarının öldıirmekten, zarar vermekten cekmdikleri ve etlnl yemedikleri kutsal hayvan, şah.ngilierden kuşlordır. «Ongon» denllen bu yırtıcı kuşlar, Oğuz boylannın, elde bir konıt bulunrramak'.a birlikte belkl de cok eski dönemierde ataiarı sayılmış oiobillrler. Hayvan atalar Arkeo,o|inin ve kültür torlhlnin doğruiamadığı bu göruş, tarih lc^nde kovımlerin, gıderek uiusların meydana gelis sürecne de aykırı duşer. Bozk;rda ıik zamanlarda gocebe topluluklar, ka bileler (boy) holınde ârgütlüdur. Her boy, kendı kendıne yeten, boğımsız bir ekononrk, toplum; sal ve s yasal bir birirpdir. Boylar bırıbırier.rden o kador a/rı topluiuklardır kı, her birinln ken di atası, aamgası, tuğu, koruyucu ruhlan, kuısol yerleri, özel savoş cğlıöı ve özel adı vardır. Boyun atası genellikla bir hay vondır. Örneğın Goktürklerin ege men soyu Asina'lar, bır kurttan türer. Cağdaş Karagas larda bır boy kostebekten, otekı boy kücük bir boiıktan iner. Bazı Aitay boylarının ataicrı, kurt, ayı, kaplan ve kartaldır. Yakut boylarının atalon kuğu, kaz. kcrga, kar tal, şohın, kuzgun, sincop, g j guk kuşu, kakını. leylek, turna, toy. gecekuşu vb. diye sıra'anır. Anadolu Türklermin otası olan Oğuzlar, bır genc boğaaan türerler. Atası şahın olan boy, şahlnr leri oidu emez, etıni yiyemez, onu uluiar ve ecdct töreni yapar. Başka b'r atadan ge'en komşu boy ise, şahini öıdürüp yiyebıllr. JNANIR MISINIZ? • Blr Ingiliz rahiblne komyon çarptı. Mahkome kemyon sirketini rahibe, 500 bin lira tazminat ödemege mahkum etti. Gerekçe, rohip ortık diz cökerek dua edemiyordu. • Cağımızın başlannda. Fransa'dan Onlü Hotel de Cap d'Antlbes'in en önemli mjşterisı Kont Apraxine'dl. Kont otelde h«r sabah kohvaltı icin, sezon dışı bir meyve olan 12 tone cilek ısterdı. Cıtegin tanesine bir altın fıra (Bugünkü paro ile ortalama 2 bin lira) oderdi. Sonra büyük bir özenle cileklerin saplormı kopanr, üzerine şeker eker ve sonra yemeden (Evet yemeden), muftağa geri gönderirdf • Peru'da eskl bir geienek. Potaies toplayan kadınlorınâan biri, olağanüstü cirkınlik ve garabette bir potofes buldu mu, onu olıp, en yakmındakl erkeğe koşar ve suratına fırlatır. ••• • Boyon Ethel Murphy. ingıltere'nln Sussex kentlnde sokakton gecen bir taksiyi cevirdi. Bindl ve fLütfen çeklniz» dedl... tPerth, Avustralya..» Toksımetre bahşış haric. 100 bin lira yazdı. Cok doho ucura ve cok daho hızlı ucokla gideblieceginl hotır'otanlora Bayan Murphy «Bir [etle hlcblryert oormeden Citmek optalca birşey. Acelem yoktu ki> dedi. •*•*• •*• GARTH iri bir şahin türü Osmanlıların lclnden çıktığı sanılan Oğuzlann Kayı boyunun kutsal kuşu, İri bir şahin türü olon Surgur'dur. Anadolu'da kurtun bir kutsallığı kalmaz. Kurt, gerektiğinde öldurüiebilir. Geyikgıller ise Anadolu'da kutsoldır. Turkmenler. belkl de eski bir tobu nedeniyle, kurtun gercek Tur.,ce cdı olon «börl» sözcüğunü bırakırlar, böcek an lomına kurt derler. Orto Asya Türkmeniari, kurto «böcek» adı veririer, bocek giderek «möcek» olur. (Devamı 11. Sayfado) DOĞAN AVCIOĞLU'NUN YAKINDA YAYINLANACAK OLAN «TÜRKLERİN TARİHİ» ADLI YAPITINDAN BAZI BÖLÜMLERİM YANIT Evde kac pencere olduğunu gercekten bllerek söylemedik. Cunku hic önemf yoktu. Aklo flk oeienln okslne, daha fazla cam yıkayan Ahmet'tl v« Mehmet'ten tam 8 cam fazlo yıkomıştt. örnek mi? Dlytllm Ik evde 20 pencere var. Bu lcerden 20. dışordan 20 cam süme l?l yapmoz mı? Ahmet lcerde 16 corrt sildl. (Dördunü bastorı Mehmet silmlştl), Dısordon do 8 cam slldl. Top> lom 24 cam eder. Toplam cam »oyısı Ise 40Tı. O holde Mehmet e 16 com kaldı. Aradaki fortc 8'dlr. Slz boşka bir pencere sayısı alarok örnekterl arttınn sonucun değişmedlğlnl goreceksinlz. DiŞi BONO Efsane ile gerçek Havvan atadan inme, bugun bir efsane sayılabifir. Fakat butün bo/'ar bu efsanev9 tam bif Inoicla boğlı oıduklan icın, efsone ile gercek birleşir. Topiuluğun davcmşmosı. her bırı oyrı otova ve oyn .sme sahip bu 500600 kişılık boy cercevesinae