Katalog

ABSULGAftiilZ M,, IcuMAP.iiAEr, umi KAIANÇ, tâl£ti 3£LLı 01','.?, 2AVALU fcîtfö'AN ETT.'fCLEPİ KJVUNLAjİiN Si^r K & 5 BiRDAKiKacık Bazan Çocukiar İnsanı Şaşırtır Bugun siîlere anlatacağırn olayı, blr öğretmencien «Jinİ3dim. tÖğrencilerimden birı» dedi öğretmen, genellikle sessiz bir çocuktur. Bir sabah sevincle çeldi yanıma. «Biliyor musunuz ögretmenim» dedi, «annemle babam ayrılmaya karar verdiisr.» Şcşifciım. Her zamanki durgunluğu, sessizliği yoktu. Tersine sevincüydi. Dayanamayıp sordum: süzulrnuyor musun?». «Hayır, üıulmüyorum öğretmenisn» diye yanıt verdi, «Tersine sevinçliyim. Bir gun çok üzülmek, her gün üzulmekten iyidir.» öğretmersle bMikte uzun uzun düşCmdük bu sözü. «Bazen çocukiar insanı şaşırtıyor» dedik. Gerçeklen şaşkındık. TÜRKLERlN llglnctir ki, iD7Vde A!pns!an'ın Dıogenıs's yaptığı gıbl, Kılıc Aslan da Manuel'e karşı cok yurnuşak davranır. Bizons arazisinde genişlemeden kacınorak dost luk kurar. Donuşürde Türkmen hücumlanndan korumak icin yenik Manuei'in yanına Selçuklu beylerını muhc;(:2 verir. Turkmsn ler yine de hücum ederier, Hücumiara akıl erdiremeyen Manuel'e Selcukiu muhafızları şu aCiklamayı yaparlar: Bu Türkmenler, blze bofllı değildir. İkıncı Klıc Aslan, zaten daha önce üc Danişment vs Bızans baskısınocn bunalınca 11S2'da istanoji'a gider, Manuel'e sığınır ve B^zcns'a bağımhlığı kabul eder Antloş.nayo gore. Kılıç Asian fethettiği butun kentle ri ger: •lerecek. islâmo kcrşı bile cisa savaşta Bızcns safında doğuşccek ve gocebe Türkmenler;n Bızans top.oklcrında capuluna ız'n vermeyeoektir, Nitekim Manuel'in Türkmenlerl cezalandırma seferlerine Kılıc Aslan seyirci kolır. Zıra o Türkmenler. ona ait değildir. Ama bu Tu'kmenler, 1176 zaferini kazanırlor. 1176 scvaşındcn sonra da, bu bağırr.sız Türkmenler Bizans cra zismda üerlerler. Eskişehir kclesl nedeniyle Kuzeybatıda yayılomayan Türkmenler. Menderea nehnnin ıki kıyısında genişler'er. 1190'da Alman imparatoru Barbarossa Haclı ordulannın başında Anadolu/a geldiğinde, karşısında yine yıpratıcı gerilla savaşları veren bu Türkmenlerl buiur. Haçlı yazarları, orduları Denizli Uluborlu Akşehir yönunde ilerlerken 100 bln civarında Türkmenle karşılaştıklarını fcelirtirler. Hcclılar ilk kez, bu goçmen Turkmenlerln yaşodıklan üc bölgeden »Turklaı diya söz ederier. 11B01205, Konya Sultanına karşın boğımsız Turkmen'in gemsleme ve yayılma dönerni olur. Bizans taht kavgalarına karışırlar. Asi Bizans feodollerlnin hiz metinde savoşırlar. Bu Bizans İC savaşlarından yararlanarak XIII. Yüzyıl sonunda oymaklor, Menderes aşağı böigelerini. Antalya'yı ve Kuzey'de Bitinia kentlerinl tehdit edecek duruma gelirler. Yalnızca Denizli va Honos kentleri ilerl karakol olarok Bizans'm elinda kclır. Fakat bu kentier de Türkmenlerle cevrilidır. TARİHÎ DOĞAN AVC4OĞLU Işıl ÖZGENTVRK Kartlarım.zı Kendimiz Yapalım Yılbaşı geliyo'. Hepini/ arkadaşlannızın, ögretmenlettm<in. uzaktaki yakınlannı/.ın yeni yılını kutlamak istersiniz. Verıi yı'.a Kirerken bu istek hepimi/.i sarar. Bir merlıabayla arkada^larınıza yeni yılda mutluluklar dilemck isteriz. Ama bu yil tebnk kartlarıtun fiyatian çok yüksek. Ne ya.osak? Oyle kara kara düşünmeye gerek yok. Kendî tebnk kartlarımızı kendirnız yapacağız. Nasıl? Bu li iç:n beyaz bir kaeıt. renkli bir kaç kalem yeter de artar bila. tlk önce beyaz kagridnızı karelere bölüp. kesin. Ardından kestiginiz kâğıtlara canımzın istedigi resmi yapın. Gcrdünüz mü sonunda ne güzel tebrik kartlarınız oldu. İş şimdi onları postaya atmaya kaldı. Hic bir tebrik kartı kcndi emeğinirie yaptığınız bu tebrik kartlan kariar şiıin ve mutluluk verici olamaz Ke mutlu yeni yılda böyle lebrik kartlan olanlara. Alanya ve Konya Türkmenleri, ErmeniSelçuklu ittif akı ile ezilir siycsal flklrlerinl kabuls coğırır. Kimseden armoğan almayiD cobanıık yaparak geciminl sağlaması, Baba ishak'a karşı eoygı ve bcğlılığı artınr. Türkmenler,' onuo peygcımbeTliğhe inanır. «BODO Resul Allah> denüen İshak, Kefersud ve Maraş böigeler'ne cdamlannı yoilayarak. Selçuklu Sultanma karşı umutsuzca dlrenlrier. Sivas'ı yağmalayan Babailor, Tokat v« Amasya'yo doğru llerlerler. Konya'ya yürürler. Sultan, Konya'don kacc Sullun'ın Türk askerleri. Baba ishak'ın kudretinden ürkerek savaşmaktan ceklnirler. Nihayet Kırşehir yakınlorında, Hıristiyan Gürcu ve Frank askerlerinln öncüluk ettiğl Sel • 1176 SAVAJIKDtN SONRA, BAÖIVİIZ TORKM!NIER BİZANS ARAZİSİNDE İLERLERLER. ESKİJEHIR KALESİ NEDfrtlVlE KUZEYBATIDA YAYILAH4VAN TÜRK MENLER. MENDtREİ NEHRININ İKİ KIYISIKDA GENI5URIER. 1190'DA AIMAN İMPARATOPÜ BAR9AROS5A HA(II ORDULARİNIN 6A5INOA AKADCLU'U &EIDİĞINDE, KAR^ISINOA YİNE YIPRATICI GERİLLA 5AVA$I VEREN lüRKMtNLERI BULÜR. bir kitabsmız var Bugün sizlere dünyanın en güzel çocuk kitaplar.ndan bitinden. •KÜÇÜK PRENS»ten sözetmek tstiyorum. •KÜÇÜK PREN'S»den sö?etmedçn önce dilerseniz yazanru tanıyalım. •Kuçük Prens»in yazan 1900 yılında Fransa'da doğdu. Adi: Antoine de Saint Exupery. Oğrenimini tamamlad;ktan sonra piiot oldu. İkinci Dünya Savaşma katıldı. 1944 yılsnda. görevli olarak bir keşif uçağıyla Korsika'dan havalandı ama bir daha dönmedi. Şöyle diyor Exupery. •yaşam, bize büîün kitapların cğretfikierinden daha çoğurrj öğretir. Çünkü yaşam bize karşı direnir İnsan ancak engeüerle karşılaşıp onlan aşmaya çalıştıkça kendini tanryabilir.» tşte Küçük Prens'de yaşamı tammaya çahsan küçücuk bir çocuktur. Şu büyüklerin dünyası onu öylesine şaşırtmsktadır ki... Yönetmenlik'.er. otoritelerini göstermek içîn generaHerinden maru olmasıru isteyen krallar. içki içtigini unutmak için içki içen sarhoşlar. yıldızlara sahip ohtnca zcngin olacaklarına in^.nan iş adamlan... Herşey herşey şasırtmp.k'adır Küçük Prens'i. Yaşadığı olayiar, gordvkleri Küçük Prerii ; ctkiler. Şöyle der kendi kendine: «İnsan ancak yüregiyle baktı&i zaman doğruyu şörebilir. Geiecezin ayna<vı gözle eörülmez Bir çiceei. bir yapt tı değerli kılan onun için harcanan zamandır. İnsan emek verdiği herşeyden sorumludurKüçük Prens'i çck seveeeksiniz. Kiîabı bitirdigirıizde onş küçucuk bir tiil armagan e<iin. Yüveğinizin gülünü. blrcok Türkmen babası Anadolu'yu doldurur. Baba ishak oloyı. İlhanlı (Moğol) istilâsını kolaylaştırır. TürkMoğol karışımı olan ilhanlı ordusu, Anadolu'da sert terör yapar, yckıp yıkar. Fakat terör bltlnco, Anadolu İle Ilgileri vergl almaktan Ibaret bulunduğu icin, , tarım ve ticaretin ge mlsinln korunmasında cıkarı olan örgütlü kent esnofı Ahiler, genellikle egemen sınıf safında yer alırlar ve gocebe Türkmeni anarşi ögesi sayariar. Türkmenlerle boğuşan Toros bölgesinds kl Ermeni prenslerl de, Moğoilarm müttefikl oidukları lcın, bu tanti Türkmen» koalisyonun İCincedirler. Osman Turan'a göre, XIII. va XIV. yüzyıllarda sözde Bizon» yönetiminde bulunan Batı Anadolu, Selçuklu yönetimindekl Orta Anadolu'dan daha yogun blCimde Türkleşir! Bu Türkleme. Selçuklu egemen lerine karşın yapılır. 1245'te sultan'ık Iddiasında bulunan Anmet'in cevresinde toplanan Alanya ve Konya Türkmenleri, Ermeni Selçuklu ittifakı ile ezilir. Denizli ve Dclaman bölgesindeki Mehmet Bey Turknenlerl, vergl ödemeye razı oldukları holde, Selçuklu Mogol ordusu tarafından cezalandırılır. Babci 'syanından sonra Sivas'tan Errr.9nek'e gelen Karamonoğuilorı Konya'ya yürürlerken yenilırıer ve beyieri asılır. Maras bölgesindeki <Ağaceri» denilen ormancı Türk boyian ;le Erzurunı ve Ba/burt'tcki Şemsettin Mehmet'ın Türkmenleri da aynı bic;rnde kırıma uğratılır. Böylece Mogol Selcukiu egemenliâinl Anodoiu' da temsi! eden Pervane dönemi (12621277) acılır. Mevlâna, ondan €ulu Pervone, büyük Pervane, kutlu ulu Pervane» diye söz eder. Büyük orazl sahibi Selçuklu feodall Pervane, asaylşl sağladı diye övülür. Fakat 1277 yılında Mısır Memluk Sultam Baybors. Koyseri'ye kador llerlediği bir sı rada, Karamanoğuları Konya'yı alır, Clmri'yl sultan ve Türkceyi Farsca'nm yer:ne resm! dıl yaparlcr. Fckat ezilirler. Türkmenler, Mogol ve Selcuklular tarafından daha birçok kez cezclandırıhr. Mevlâna'nın oğlu Velet Celebl, con korkusundan mağaraiara, doğlara ve ormanla ra kacıp gizlenen «âlem y'kıcı» Turkmenierin acımaksızın top tan öldürulmesini Sultan Mesut'a öğütler. Seiçuk Sultanian, hıristiyan çıftçiyi koruyan bir politika izlerler. Hıristiyan çıftçiyi, kendi arazilerine yerleştirmeye önem verirler. Onları Türkmen yağmalarından korurlar. Türkmen, sıkı bâskı ve denetim altında tutulur. Böylece Konya Sultanhğınm en parlak dönemi, Anadolu'yu Türkleştiren göçebe Türkmen'in eziime dönemi olur. Batı Anadolu'nun ikinci fethi Toptan yok edilmesi önerilen bu Türkmenler, Konya Selcukij Devleti ortadan kalkınca, Batı Anadolu'nun fethine girişirler. 1304 yılında Selcuk (Efes) ve Karya'da yeniden Ege Denizi na ulaşırlar. Türkter ilk kez 1075 yılında Ege'ye varmışlar, fakat kısa bir sure sonra geri itilmişlerdi. İkiyüz küsur yıi sonra, Türkmen yeniden Ege kıyılarına u!aşır. Vriyonis bu oiaya «Batı Anadolu'nun İkinci felhi» der. Bu ikın ci fethi de. Selcuklu Devleti değil. bağımsız Turkrr.en oymak'arı gerçekleştinr. Rum kby vo ksnt nüfusunun önemlice bir kıs mı Ege adalcnna ve istanbuia kacar. Türkmen nüfus ise, Mogol baskısmın yarattığı yeni göc dalgasıyla ortar. Az sayıda oymnk savaşcıfaryla vapılan bu fetihlerde, surlaria kuşatıimış kentier ve kaleler, gerekli arac ve teknlk olma dığıncan. kırsal bölgede ekim engellenerek, aclık ve scsuzlıık yaratarak. uzun süren abiukalar sonunda ele gecirilir. Böylece XIV. Yüzyıl başında Msnderes nehir'eri ile Gediz ara sındaki böige, Türkmsnlerin ellne gecer. Bitinia ve Misia'da yolnız kent ve kaleler bir süre dayanır. Türkmen topluluklan icinde bir ada halinde kalan İzmit, Amcsra. Ereğli gibi kentier. İstanbul ile ancok denizden bağlaniı kurabilirler. Nihayet Osmanoğulıorı. uzun suren obluka ve kırsal bölgeden yalıtlama voluyla izmit, iznik, Bursa ve Bitinia kentlerinl alır. Her yanda ufak Turk beylikleri kurul'jr. Rumeli'de genişleyen Osmon!ı, XV. ve XVI. yüzyıüarda Anadolu'nun fethinl tamamlar. Bu fetih, sürekli Türkmen ayaklanmaları va Türkmen kırımıyla belirlenir. Osmanlı, göcsbe Türk lerin tanmcı reaya yopılmasınt, sTürkmen'in Türkmenlikten cıkanlması» diye acıklar. Selçuklu'nun parlak Turkmen'in kara dönemi XIII. Yüzyilın ilk ycrısı. Konya Selçuklu Devletl'nin en pariak aonemıdir. Yakılan, yıkılan kent lerin baymdır kılındığı. Sinop ve Alanya limanlanyla ilk kez deniz ticaretine başlandığı, Aradolu'nun kervansaraylarla donandı ğı, Bizans'la dostluk iüşkilerinin sürdürüldüğü bir hızlı ekonomik gelişme dönemidir. Bu geniş bayındiriık hareketi, tar;mcı hıristiyan köy!uden alınan vergilere dayonır. Göcebe ekonomısi üzerine, zengm ve bayındır bir devlet oturtma olanağı vcktur. Bu nedenle, Selçuk sultanian, hıristiyan çıftçiyi koruyan bir politika izierler. Hıristiyan cifîci yi, kenii arazilerine yerleş'irma ye önem verirler. Onları TJrKmen yağrr:aiarmdan kcrurlar. Ti caretin çjeiışmesi de deviete büyük gelir getirdiğinden, Türkmen lerm kervan yağmasına iz'n verilmez. Türkmen, sıkı baskı ve denetim altında tutulur. Bcy'ece Konya Sultanlığmın en parick dönemi, Anadolu'yu Türkleştiren göçebe Türkmen'in eziime dönemi olur. Cok gecmeden Türkmen ayakicr.maiorı pat'.ak verir. Türkmenler! ayaklannaya cağırir; Ono kctılaniar ganimetten pay clacakiar, katılmayanlar 61 dürüiecek'erdir. Adıyaman'da yağma Ayaklanan Türkmenler, Adıyaman bölgesini yağmalorlar. Sivas'a yürürler. Sivas'ın Hıristiyan İslâm halkı. Ahiler ve iğdişler döhil büîün sınıfları, Selçuklu safında Türkmene karşı MANİSA'NİN AKKEÇİLİ KOYUNDEN MUSlAFA CAM ARKADAJİNIZ BİZE KARkATllî; GÖNÜERMİJ. NE GÜZEL DEĞİL H!; «sizin . jşenıZ cuklu ordusu Türkmenleri boz guna uğratir. Hıristiyon öncüler bu ilk başanyı sağlaymca, Türk isiâm askerin de morali düzelir ve toptan Babaî Türkmon kınmı yapılır. Fakat Baba ishak, a!evilerin ve Bektaşilerin bayrağı olur. Mevlevî kaynaktarı. Hacı Bektaş'ın Baba ishak halifesi clduğunu belirtir. Sunnl ulemanın ibohiyye'den, yânl din ve ohlâk yasoâı tanımayanlardan saydığı Barak Baba, Saltuk gibi ycn şaman, yarı islâm gâzls! liştirilmesine calışırlar, yânl ku ruiu düzenin koruyucuiuğunu yüklenlrlor. İlhanlılara ağır vergiler ödemelerine karşın. büyük orazi sâhıpleri olon Selçuktu feodallerinin istediklerl de kurulu düzenin işlemesidir. Bu neden le İlhanlı Selçuklu egemen sınıf ittifakı doğar. Selçuklu egemenler, Moflollar dan geniş kredi alarak i!k devlet borçlanması örneğini bila verirler. Moğol sömürusünden yakınmokla birlikte. kent ekono Bununla birlikte, Moğol istilâsı, Anadolu'da Türkmen sayısını coğaltır. Moğol'dan kacan Türkmenler ve öteki Türk topluluklan, Azerbeycan va Doğu Anadoludan Bctıya doğru akarlcr. Mogollar doha cok ic illerle llgüendiklerinden ve Konya Sultanlığı zayıflsdığindan, uçlardaki Türkmenlerin ^areket serbestisi artar. Türkmenler, Biîans arazısi Içinde genişlerlsr. Marmara bölgesl vo Ege'de geniş Türk bölgelerl kurarlar. O kadar ki, Prof. GARTH DfMEiC 5ÛN ''lOutl ARA3ANIZ 6U HA? Î H u s t a f a ÇA.M •"^"^f=5s1^ Güzellikler Kapısı Babaî ayaklanması Babo ishaK ısyanı, Konya dev let;nı temellerinden sarsar. Prof. Osman Turnn'ıiı, Tarrı i! = soyieşmelerine bo<arak «eski bir Türk samanı» dedıği Babz ishak, aşirı şii (isnıaili) inanc:^j f rın ve Hınstiyar.!ı(<ta cnun b :n zeri olan Pavlaki ckırnlannın b;ı birine kanştrjı Mgınc bir ce. rede ortcya cıkar. Samomst görüşferie bun'arı kaynaştırır. Vai Yaz gelir çicek oçar ;<ış gellr cicek yokckır Sonbahar gelir yaprakiarı dökulür Az bir ömür'eri var zovalhcıkların Açarlar birkoç çunîüğüne Gc^erier elden e!e Yok olurlar gelmczccs:r,c MEHTAP GE^vT İ5TANBUL YARIN: ANADOLU'NUN TÜRKLEŞMESi * Doğon Avcıoğlu'nun vakındo yayınlanacak olan «Türkienn Tarihi» adlı yapıtır.dan baz: boiumlerin özetinl yayınltyo