Katalog

ÜJMRÜRÎTTT t S !KİM 197? Siyasal belge Gazl ^'jstafa Ketr3İ Paşa. 15 »K n 1927 currcrtesı guru saat 1O'da, sureklı c'<ışlar arasında, BuyjK Nutku ru vermek jzere. dokuz \ IIIK br aonemın f1919 19271 cet n engellerını aşrı s olmanın hayecanı,la kursuye cicgru ıleMedı Aodull amit ısî bdcdı ı ıncı f ieşrutıyet. B nncı DL r a Savas va ["u'a'eke donemler nın oğır gorevlerı ve ocı deneylerıyle dolu Crdu mufettışlıgı, Erzurum ve Sıvos kongre lerı boşkanlığı. Heve'ı Temsılıye Başkanlıgı Ankoro Mebuslugj Turkıye Bjyuk Mıllet Meclısı (TBMM) Reıslığı Istıklâl Savaşı Başkomutanlığı Mjşırlık ve Gozı lık Cum hurboşkonlıgı boscmoklarına bosa basn VL'ksetdıgı bu kursude Anodolu ve Rumeli Mudafaaı Hukuk Grubu'nun eskı reısı, bugun Cumhurı/e' Hali' Fırkası (CHF)nın <Reı^ı Umumıısı (Genel Başkanı) olarak, koruşmaya baş'adı Yainızca asker olradı^ın a n raman da ve ozelliKle, dokuz y l'ık uf jsaı ve UILS lararası gellşmeler ıc ndP devlet adaaı v a pını kanıflamıstır NutLK b^ylece ıcerığı bckın n d a ı b nncı planda bır sıyasal bclcje ve tar t <;el kc nakt r O ucumu bo' m ndnn c" o ledır Gazı Nu ı ur>u bır p:ru ıaW clcra< CHF (daha sonra CHPjnın ıkıncı buyuk kongresmde soylemıştır Bu sozlü yapıt bugun ceşıtlı baskıları yapiıorak yozılıya do nuşmuş bır k tap olarak piımızaed r Kongre. 15 23 ekım 1927 arası dokjz gun surmüstur Nuluk, bu surenın altı gun j n j alrıştır Erzurjm riebusu T.rk Tarıhı ve Turk Dıiı Profeso'j Necıp A m ıYa zıksız) Bevın verdığ1 onerge rrebuslirla vı lâyet delegelerının oluşturdugu Kongre Ge nel Kurulunca oybırlığı ıle kabul ed lerek «Gazı Hazretlerının nuîuHarının lon'cıen v harfıyen tosvıp edılmesı (tek harfını değ s tırmeden onanması) ve mlllet naTira tü~ı uyeler tarafından ımzalanarak kendısıne te şekkör edtlmesı» kararlaştırıimıştır. Kongre uc gun doha calışmış ve CHF' nm ıdeolopsı bakımından olağanustu onemde kararlar almış metınler yayınlamıstır Nutuk. portı kongresı torodr'dan banımsenmekle. siyasal nıtelığını pe<ıştırmıştır NUTUK,, tafc Kenal Posa «Mü'arekeden Mecllsln cr | r asıno kadar gecen sıyası onval fgelısmeler) hak ndakf» <=o/'ev ni vermışt! O tcrın te 'umL,nun avn partıden olmalarına oıası lık bulurarr an iieouslar dc oybırlıg / e bu nul'un »nesrei tcmımrn! Ivoy nlanara /a nas "i arar ol' na a İ T " cr^ r 3u I K io< Cn , n i ı ı/ı «Zib' Cerıac5 sa.fosı tutan bu soylev, Mustafo Kemal Pa a vo gore bır hesap w r e be!gesıdır Yontem de buqune kadar olanlsrı ızlerrek >e bugbre ncs I gelmdığını saptamok » gıbı *ar lisel bır acıya ve cperspekl fp» dayandırıl nış ır Bu.uk N tjk da aynı anlov s e aynı ge ' c ~e,!e ele ol nmışlır «Y llordcn berl sure av em erın ve yaptıklarımızın hesab nı ve'ırevı» Gazı gorev saymıştır 8o/l?ce N tuk Ataturk un oloğanus'ı sn,dıc]i rioppmlcrde basvurdta ı bır he^no verr"e eyle'^ \< belgesıdır Sı,osal ve tan ı .» sel o°emı b ı n telığınden doariDktcd r. örneğ n bır yabanct henüz fılızlpnen Müda fca ı Hukuk horeke» re baksa. ne gorebı ırdı H°le b j yabanc l~arbul'dakı Mgılız Işgai Kc r ser. Arrıral n» Robeck (do Robek) olursa A"iıro' <Harıcıvp Nazın» Lord Curzon'o (Kc z ") .oıladı^ı ropcrda bu tioreV'>îın ruThurı ,ete donuşoceg nı yazmT^tc\cı So'u ccı' ca ortaya konulmcl dır Turkler bır tonh kavşagındadırlar }s*tk lâ Savaşı sonu" ıa Osmanlı devlet' ve sc sel reı TII surdurjlcek mı, vcksa vei' b r de. le' ^e reııme rr 1 q dıfece^tır'' Tar I' n ok şını ^ezenler C U T I rıyetc'e r dr Mictaıa Ke'nal Paşa da lıder erıdır Korsuarında nntı emperyalıst ve Mudaf~nı Huku"Cu olduklorı tartısılmtva"ak t j \ ı c u b ' grup 1920 c'e o aştnaya başlorrıstı Iste NutuK b r \andan bağımsızlık savc"= nı nn'aiır B r vandan da bu ıkı arup orasında zama" zaman cok cetın ve iom selipcıarına kodar q 4mış olan çatısma^ onlaî r Gazı Mu=tafa Kenat Paşa'/a c^e. Ciinhurıyetcılenn kcrsısnda bır muhalefet oluşn uştur Saltanctcı ve halıfecı erı Irıhalc la' da desteklemışlerdır Anadolu ve Rumeli M j da'aaı Hukuk Grubu karşısına Ikncı Grup bırıkımı cıkmıştır TBMM ıkıncı rionemınJe 1924 yılmda bu bınk m Terokkıper er Cıınrhıırıyt Fırkası n kurmuştur Fırka Istanbji un bazı gazetelen tarafından desteklenmıştır Fır la kapatılmış IstiKİâl Mahkemelerı ca ısrna,o bas'amıştır Fakat, İttıhatçıların bır kısrıı bu sefer Izmır suıkastınl duzenlemislerdır ve Idam edı mışlerdır Bu sırada tarıh 1927 yılıno ge'mış ct mı^tır CHF, artık sıyasal hayatto 'Pk'ır \erı dnnemde TBVM sılme Halkcıdır Ataturk butun bu engellerı aşrrıg o'na nın serbestlığı ıcınde buyuk Nutkuiu verı~ c t r Hescp verme gerekl lığlnı. doku' yıllık b r f rtınanın dınmeslnden «onra <*, ınu'îtıjr TQ?7rien sonra 1938 e degın tek prtı lıaerı Cır Prof Dr Tarık Zafer TUNAY\ Siyasal bir belge Nutuk. alîı günde tamomlonmştır (1520 ekım 1927). Günde altışor saatten Gazi. toplam olarak, 36 saat 31 dakıka konuşmuş tur Son gun (20 ekim) altı oturum yapılmış tı Sact 20 25"te. genclığe thıtcbesını» söyleyıp kursuden ınerken, Gazl de, dort yuze yokın delege de ağhyorlardı Gazı (0 tarıhte Atatürk soyadmı almamıştı), Nutuk'ta. Turk mılletının kurtuluşunu ve Turkıye Cumhurıyetmın kuruluşunu, tarıhsel (ve kronoloılk) sıraya u>araK anlatrmştır Bu tanhın her sanıyesınde O vardır ve hazırdır Yaşomı anlattığı torhle butunleşmıştır Obıektıf bır tarıh akışı lcınde. kışisel yorgılarını. zaman zaman ıgneleyicı bır uslupla dile getırmıstır Gazı Nutuk ta savaş tmenkıbelenı an latan bır baskumcndan degıidır Ankara Istanbul dıyologu, dıpiomat k ılışkıler, barut dumanlarındon secılmez olan sıyasol ya sam lcmdekı ozell kle TBMM ıcındekı dengeleşmeler kopmolar kavnaşmcicr savoşlar kadar uğraştırmıstır O nu Bu bakımdan Gazı cephe pprısmdeki sıyosal Mrateıı ycpır ı gını bılerek ve ıste^e rek ortayo koymuştur. Nıçin 1927'de? 1927 yılno nasıl ve nerelerden gecerek vorı'mıstır'' Daha doğrusu nıcın Gazı Mustafa Kemai Pasa 1927 yılınaa ylne bır hescp verme gereksınmesını duymu^tur Soruyu ya do soruları Nutuk tan o !a 'lara decıl de olaylardan Nutuk a gıderek cevapıcndırmal' bu belgenın gece!s!ere ne derecede uygLn du=;tuğunu ortava cıkarıcı o lcbılır BoyİPce pesın yargılardan horeket etmeverek serbest bır araştırma çonucu NuIUK u değerlendırme olasılıgı doaacaktır Mıllı kurtutus hareketının siyasal gelış're cızoısı şoyle soDîanabılır Dısia emperya lıst sa'dınlarla sa^cç'mak, ıcte de «mıllı hâkım yet» (Ulusol egemenlık) ve «ıstlklâ I tam» 'tan bcğımsızlık) ılkelerıne dayanan Turkıye CuTihunyetını ve muesseselemı kurmaK Demek oluyor kı Türk ordulorı «/edı <1uveUİK emperyalıstlerle corpışırken cephe gerısındekıler yenı bır devlet ve hukuTet şckı yenı br sı/asal reıım arc,ışı ıçındeaırler Bu şek I Cjmhurıyet olaccktı ve demokrntık bır reıım kurulacaktı Oloylorın gtdışı f iafcıa ı Hukuk hareketlnı bu yo a qoturu ^ n j Cumhurıyet e g d ş tanhın errrıydı Tobloyu dışardan seyretmek gerekıyordu fKa g c n 1 ıle karşılcştırmak gulünc bır ınsarsıziık olur Nutuk bır tarıh kıtabı da degıldır Sos/O ekonomık bır aokt nı ce ıcerrrez Nu'jk, belırtiığım z gıbı, bellrlı bır doner n hesabını verne cnac na onel k ÇOK Oipnnlı S'vosaf ve tarıhsel b'r belgeoır Turkler n bac'iısızl ıvlcrı ıcı , dı&'erıiı tırnaklar ra ta^ara% scvaş'ıkları b r oonemı an'atr Va bü dcnpiı ıcın vazgec 'mez b r kaynak'ır A*o jrk, kend sının r*e bu~jn pek czı ha vafa o an dınleyıcılerın n ae «ebecı» o dukla m ı ilen surrremıstır Ve, gelecek kuşakları, ,aptıkları e vcorıadıklcJrı so/ledıklerı ve so/ lemeaıklerı uzennc'e elestırı,e. kend sı caarm siır >'e sovlendığı gunden buqi'ne deçın e yıli ' surpklı o'arok elest rılmektedır B J cz mızao. Nutkun ulke ıcındo ve dıc r Ia u/andırdıq' tepr .eı VB elsstır ler ee aİTa olana~ n ız \oV Gazı i ^ıs!SP| eles'i'r e erı zc~iain akışı ıcınde kendlçı ve Inonu tarcf ndcn bcr saıl cozjnle'e boa'arrr stır B L a, r ı ve sgınç bır nceletıo konusu olacckîır beraber sultanîık vs halıfel k 8ş d a r ı ıa,ıki'k ve Cumhurıyet rıuhoı fler Ata t >rk ouşmanlıgını sıycset pazannda clmak ıs edİKİe'i cyların fatu'Gbi oıcra^ kuı cnma yo lunu sacenler, NJtKun karş sırda b r cep"8 A> I sorun bu degıldır A I sorun. Tur< m I ı kurtulus harekftır n ocvnrcı ve saglıklı ılke erne ınond k orın soy even'e'Ti Nu'ku tabu sanmola'i OTJ ıp=anc I bo/u;lar ıcme yerıes' rmenı ş ^enı beıae °re ve kovnokloa davrnsraK bllırvsp ve eleştırıcı gozle deaerlend rmerış c malan d r Tarıhsel oremı boylesıne buyuk bır < ap t b j f j j n e maiecıımelıdır Nutkur. cesıtl'. hatta luks baskılcnnı yav n onakla hatta bjgunkj dıle cktarnaHa bu ış ,oplarraz BugjnLn genci crtc yaslrı 1919 1927 doneTin n olay'crını ve buna'ım larını bılemez Nutkun notlu, acık'arralı bır baskısı vap Inol cf tBu gorevı de Nu'uk f an dort vıl SCTH <uru cn madc1! ve rranp ı varlığ nı Ato'L^ e b c c u c ^ n Turk Tarıh Kurumu nu ı ye ie gs tırmesı gerekır Hesap verme görevi Nutuk'un bır «hatırat» olncdığı açıktır. Yıne Nutuk bır doktrın kıtabı degı'dır Bununla beraber. Ataturk'un devrımcı bazı onemlı llkelerını ve geleceğe öğLtledığı devnmcı yontemını. o av ar n gelışmesınden cıkarmak olasıhğı her zaman vardır Nutuk, Atotürk'ün. Istıklal Savaşı sırasında başvurdugu bır eylemın devamı soyılabılır Bu eylemden de onun tarıh anlayışı saptanabılır Bu bakımdan Nutuk Mustafa Kpmal Poşa'nın ıkıncı buyuk nutku sayılmalıdır llk ve zarranın koşu'larına gore uzun sayılobılecek Nu'uk 23 Nısan 19'0 ta r ihlıdır TBMM nın acıidığı ılk gun ve ılk oturumda soylenmeye başlamıştr Turdes o'mayan bır mebuslar kuruluna. yainızca Heyet ı Tem sılıye Reısı ve Ankara Mebusu oıarak Mus Elestiriye açık Njtu< br tek porti lıderlnln 'um top unu betmseTieYe zorladığı resmı br Ideocı npqıidır Bu bakından onu memlei'etinız''p 8 baskısı yapılan Hıtler ın cMeın Kompf»ı Dil ve anlatım açısından Büyük Söylev Emin OZDEMtK Bır yopıt ve yarotının onlatım örüntusü. sözcuk ve cumle dokusuyla turu arasında sıkı bır etkılesım vordır Buna yapıt ve yaratının hangı zaman dılımı icmde hangı erekie oluşturulduğunu, yaratıcısının kışılığını de ekleyebılırız Cunku bunların her bırı ya doğrudan doğruya yo da do fayfı br bcmfe arla'iTi etf. e Sozrelımı cn'atım a b c ' duyouscl bcvutlu\sa bızı ge'ce,lerdei koparıp uzckloştırıyo^a anlctıcının kısılığı.le ccıkıo cb nrız b ı r u Bo,le deqıl de kurL duygudon voi<sıın ronk cı z JÇ so uk bır nıtellk taşı>orsa yıne or'atıc n n kısı a ne bagiayabıl rız Dil ve anlctır ı etk lc>en bu p'kerler so/le/ turunde dat a belırgihatr Be ırg nlık. so/levı ya pıland rcr oqe erden gelmekîedır Şoyle kı yn lın b r tcnmla sovlev. dınleverlere bellı bır d j stnu^u o'o/ ve oioıyj a"iotmak b'r du v gu ve ulkuvu as lcmok ıcın vapı'on ccskulıı korusn.adır B^ baglatr ıcnde duşunuİLrso sovlevlerre rl dil '"=• o c ' n ı ı ycienc' eı ı'k oce dnevıcı top Ijlununun r'u7c "ır Ni c ıt b r d r\p ıcı 'oplulu guno scslenecestır so/levcı1? Turdes br tcplj uk mudur bu^ Ekırsel (1u'turel) br kımı vaşcmsal lene\ını nedr 9 E» ol nacak konuv'o VOŞOT ıarı orcsında bır ılıskı var "iıd r 7 So levcn n bunion ve b u i ı c a benze' scrı/an 'pge'lond r"e== , onfal m nı b j deaerlend rmenn scnucLna gore o\clT t 'ası 0Pre<ır SO/IP eJe d l 'e cn!a' mı yorlend en \> r kon oloylor ve sorunları. bu oloy ve sorunlara karışan kışi ve kuruluşları ozel adlara baglayarak cçıklomıştır Ataturk Örneğın Söylev ın «Başkumandanlıkıla llgılı bolumunun bır yerınde şoyle der tVâsıf Bey. blr mütalöosında demış kı bız Sakarya muharebesinden sonra, ışte halâ kıpırdayamadık, kıpırdıyamıyoruz Bu soz bozılarının bravo seslerıyle ve alkışlarıyla korşılanmış Efendıler, bundan çok muteessır ve muteez 2İ oldum Cok hıcop duydum Ordunun kıpırdan cn asıpı ve kıpıraaTc^accgn ıd^'a erl">\ bJ cafılın sozle'inı ai slcmck cıdden cok garıpt r P ca edenm, bunu burada ^orreliT1 k "S" ışı meo n1» Bu ornekte oorduaup LZ aolond rma/ı Uluçal Kurtulus Savaşımızın vcrında ve kars s nda o an kışı ve kurulusların tjmu ıcn /cpmı^tır Ata'urk Alıntıladıgımız ornektekı gıbı Kjrtuluş Savaşımızın karsısında o an kışılen kuru'uşları cdland np belırtırlen duvpusal boyutlu sozcı k'or V.^ lanmış*ır «Gofıl» «rruteredd » <cebi"^ «za\ollı» thaysıyetsız> «Tiurteci1» gıbı Acıklık ve be'cı plıcın \an «ıra Buyuk Soylev'ın anlatımsal acıdan bslırle,ıcl yonier nden b 'i de akıcılıg dtr Sozcuk!eın sec nı ve ıs! fle n şı bakımındon s°s ko'<ışnasına djsü medığf Qib vurgu\u ko!a>ca belırle/ecek \ckın onlamlı ıkı'emelerden bol bol ^arananılır Sı: o r npkle r de Buyuk Soylev'ün anlatımsal özellıklerinden blrı de kecınlıktır Sallontılı. duraksamalı. cılız suyleyışlerden ozelhkle kacınmıştır Ataturk Bu ozelıığı, genış zamanlı dlr ek eylemının kullcnım bıcımı oluşturmaktadır Ek evlem hem eylemsılerın hem de ad ve ad soylu sozcuklerın sonuna gelerek onları yuklemleştırmektedır Ote yondarı yuklemlerın anlamma do kesınlık katmaktadır tBızım vuzuh ve kabilıv^3tı tatbıkıye gorduğu muz meslekı sıyası. mıllı sıyasettır Dunyanm bu gunku umuTiı şeraıtı ve asırların dımağlarda ve r"ıc* erle p l a n BTKUZ e ırd.nı ha^ı^otier larşı s r a havcl3ercst ol^ok kadar buyuk hcta ola r ^z Ta'thın ıfadosı bJdur ılrrın af ın mantıo f deQ bc pcır > Soylcvlerce so r u cumıelerın n oıerrlı b r va n vcrdr Duşunce ;° duygu^u soru v° Lvla ort^ya kovnna ^ın'cy cılerı ü b ? j r c u r ~ e,e yonpltır ılg s nı u\anı< tutar on arın Buyuk Soylev ce ds hem sozae hem gerçek soru cumlesınden SIK s v arorîa iı r st r Ornegın Atatjr< cduşunj e ı \ ku "j us corelerm» so.ıp doı"'ecen once dıp'e^ı c lere şoyle b r soru yoistır «Sımdı Efendıle , niusade bjyurursanız sıze bır sual sorayım bu vazıyetı seraıt karsısında halas ıcın. nasıl bır karar vorıo hatır clabılırdı''» Bu soru dog u.tusunda one SLrulen kurtulus volların sıralar AialurK Bu yollam hıc bırının c *ar bır \oi olmadıg nı belırttıkten sonro şu soruları yoneltır dnle,ıclere cNenın ve kının masunıyetı ıcın kımden ve ne Tuavenet taıebolunmck ıstenıyordu''. tO halde cıddı ve hakıkl karar re olab lırdı's Soruların yanıtnı kendı kararı olarak şoyıe acık ar «Efendıler, bu vazıyet karsısında tek bır karar vardı O da hakımıvetı mıllıyeye mustenıt, bılakayduşcrt mustakıl yenı bır Turk Devletı tes s etmek1» Soru yoneltme ve bunları yanıtlama SoylevIn cnlatımını renklendıren yollardan bırıdır Karsı* durumları bıriiKte verme. dınley cıyl sure! lı br gerıl.m ıcınde bulundı.rma do b j yollar orasında sayılab lır Sozgelımı tSamsun o cıktıgım gun umumı vazı/et ve monzara» bolumunj ımukabıl raias carelerıs bolumü Izler Boylece unut Ia Lmut^uzlu' lcran ıkla oyd nlık Soylev'e aranatık bır vapı kazandırır SozcLk ve cumle orün'usü yonunden gozlenler'ığımız değışık dokuyu anlatırr b'cımlernce de gomekteyız Vurgulcnmak ve belırtılmek ısienılen olaya, olguyo düşünce ve duyguya gore anlatırrın yapısı degışır Olayların crtaya cık sı gel sımı anlotılırten sık sık tocıklamolı oykı eme'vye basvjrtlmus'ur «Ordu IP ıle temas', <Crzurj"n Kongresı», «S vas yolunda». «Amas/a TülakatiB eApkara'ya gplış, «Oah I ısyan'ari, cYesıl Oıdu» bo Lmlerınde oldjcu gıoı KIT bo umlerue i"=e açıklarrclı oy^uiene sa î «ac klamc»ya donusur «Turk Mılletının taKiDetmesı lâzım celen sı/asî prensıp Mı I sıyaset , «Lauscn ne Sjln Konferansi' «Memlekette sjKun ve asa\ şı tesıs >cn ta*b k edılen tejfaıctie tedbır erın ı\ ı netıceleru bolumler nds ac klcmarm da^a cgr bastıgını goruruz Ne kl bu acıklaman n ıçıne ,pr ver «bPtm emeînın qırdıaı de olur Inardırıcı a dırl k bır hcvosı va^d r Söylev' r Anla' maK lotenen duşunce ve du/gula', oic,< ve o gular kut bır b'cımde bı c^ılmopı şt ' OrieH]=me. karş laştırma, tcn % ama . gıbı dü^ ırcevı gel ş' rme /ollarıyla boyutlandr Inıştır onla' m Scz ve cnıaTi cana'larına cok az yer verı! pısır Coşku ogesının tonu ıvı korLnmuştur A ı ca* duyguları kamcılamanın blr zorun'uk olduqu y3r erde ^Sarrsun'a cıktıâım aun umumı vr z >et ve manzara» «Baskumaodon'ık kanununun 'zr hcc" • «Genc'ıqe ^ı*abe> bolum erınde » bı cgen n bel rgınleş'ıö'nı aoruyoruz Ne kı bu duy ou9al b r voiı nlaşma biC'P1 nrie oluşur Yo3un ' a r so^le,ış cıkcr crtaya «Yo i5*ık!al yo ol'ım1» Vuhtcc o'duğun kud'Pt damortar pdakı asil kan j a n ° v c j t t u r s omeklerınde olduğu qıbf Vor n m ZOT sovlev turunün anıt yapıtların^an b rır ' Buyuk Soylev Yrşanılanı tam bır gercekc I e jansı'maktariır Anlatım oruntusC. sozcuk ve r ü r e doKusu,lo h^m kofaiora hem de yurp'rpre îc^'^rebıen z«rç r l kler, ınrel'kls' tnş Ta< tadır .. ATA'NIN BÜYÜK SÖYLEVİ O'NUN ÖĞRETİ VE EYLEMİNİ ORTAYA KOYAN EN ÖNEMLİ BELGEDIR • ATAÎÜRK MJHİLEFET CEPHESİIJE K A ^ I k'EK Dı EYLEMNı VE ESERıNı BUYUK SOVLEV DE îıTıZUKLE SAVUNMAKTAOIR nheei motlnlerin sn ünlCsu ve en öneTills dır Soylevde 1919 1927 y llaınm oıav lo r zengın belge'er.e cnla* l r. yarg /a bağ lanır €1919 senesı Ma/sının I9uncu gunu Samsuna cıktım Vazı/et ve manzara 1 umumı,e » dlye baslaycn metın ye nı harflerle son bcsımlorında belqelerıyia bırlıkte 1280 sayfalık uc cıltten oluşmoktodır Soylevde Mütarekeden sonroki Türkı ye m genel gounuşu sıyc^al .e asken aurumu kurtuluşu sağla^ago ccl san orgutîer, soz konusu edılen kurtjluş vollo'i cnlatıldıktan sonra 3 Ordu Mufettısı Mus tafa Kemal'ın S c i s u n c ^ başla/on e»'e n ı ad m odım tanı'ı'ır Amas.a aen^'gesı. Erzurum Sıvas Kon~re!en Mıllı Vısak, Istanbul da Mebuson r/ccl = nın top anp^as Inonu savaşları Sakcrya ve Baş ko"^uta n i k =avaşı o^rra <o"t° r a An kara Itılafncnesi r^udonya Konferarsı, Lozan onlasmosı Saltanctın Valdi'ilmosı, Currhu'ivetın ı'anı Hniı'elıgın kaldınlpıası Medepı kan ınun kabulu ve o tan ie .a do Lvgı lannn r|p\.rım horeketıer Butun b rlar gercekleçtırılr^pn i a şılası'on auc'"<ier dırenmo pr n i ole'et rcreketlcı de So/evds qen s btcmcp \onsıt'Tiştır Alı Gahp olayı Sıvas Koi gresınde so' konusu edılen Amer'kan Wonda«r sorjnu 8ozk r A v v ı r D«7 ce Yozgat Konvo ıs\aniarı vb Yesılcraj oırışımı Cerkez E'hem olcvı ve b^pze' P nnın eylemı ver yer ve zaman zarran a<sotışları fakat durdu'arravış'irı hıkaye edıltr r r! orer ı ogc ae so.levın konusu ve yapılıŞ ere Öıdır Ncs I bır Iscnu/J ee alTiokîadır soylevc 9 Bu ''"nuyu ıse/erel dıii a ,ıcı erde nasıi br du bu" F ac ropıs deg ?ıklıgı varatmok ısiemekte^ır 1 B ı so Lİarın « anıt na do ba& ıdır soy'evlerde cılat m Strdon kı her kcıunjn gerektırd M onCi or Kovorı ve IPrımler crd r KOTJ,U Kr ı a i ıs'e ıp ge ıslrmek ıc n so,!svcnın bu anzı tar kc*'ram ve tsr r'erı secrre^ı i'i lanrra^ı gere fır Anlatımn sozcuk doku=>ınj et1 ° 9 i b r oıgudur bu da An otımın =ozc ık dckjsunjn s;> =vde 3e ır i on at'm bıcı^ler re (acıklana bs*ımleme ta r •ışı o,kolerre) donjşr"esım scvlevın \op lı^ eregı s c j ar Sovıevcı og r etne ve blgiendır^e ı 'Serce sozcukleı • ı, d^ielp'ını buro go r e se cer ı? enım kazcprirrra >a da ınonc ve kc" Ia • değıştın e ıctcse sozcukierıı n secırmrı rji le er ı m kj'uİLÇuru o cogrcltjda olu&turur Ayrr'ılcıa vone'msden kıscca be ırttıq m z ou e*kcnler ı Buyuk Soylev n sozcjk ve CL.T'9 do^usunu an atı i crtniLSjnu vcrılanoınlTio^'n r lo on3Tİı bı r yerı vornır Cıiku Alaîjrk Buyuk Soylev'ını Cunlıur /et HaU Partıc nın 15 20 ek n 1927 tarıhle'i arasında Aıkaradc tOolonoT li'incı Ku.u'oyında vernıştır KLrul'a^ı oldSturon de 3 ge'er, baska bır de»ış!e dırlevıcı loolulugu ekın sel b rıkım \e yet s m \onunden tj'desl K sost'r mez B J ge'ceg n oyrmndcdır Aiclurk TurdP^ olmayan memur. eşraf. ha k kesın erınden gelen bır topluluga Ulusal Kurtulus Savasımızı, bJ «iavo^ın gecırdıgı turîu asoTaları CuThurne'in 'lanını devrırrlerı ve bunlar n Lvgular"ava KOI I'USUPU cnlatacO'''ır BÜYÜK SÖYLEV O GÜNKÜ DILIN TÜM ZENGINLIK VE INCELIĞINİ YÂNSITIR o dugu gıoı ezıJrr»1 v= Tup r emı/e*^ «rrınnet ve meşakkat», fmutı ve sad k» ehalos ve masun yet», «maptıksızl k ve ckılsız ıkı, «n maye ve sohobet», «ıllpi ve fen» ırnukavemet ve rruhalefet' . Acıkl k, be gınlık cKıc . Söylav i" sozcuk aoKusuyla ılgılı ozeilıkler oldugu gıbı cumle duzenı le de ilgılıdır Cunkj anlatıp n temel bırımı cumledır. Cumle yonurrten=e oldjkca cesıtlılk ve zengırl k gosle r Soylev. Degısık yop da ad ve evlem cürnlelen dpprje ı bır b>c mde ^uılanılı . şt r lEfend ler artık Alı Fuat Paşonın Garp Cephesıne kumaida edenıı^ecegıne konı o'rnuştum O gunlerde Moskova ya bır sefareı heyetı gon ce rtek luzumu karsısında bu jruycrauk O halde Fuat Paşa sefırı keb r olarak g deb I rdı Garp Cephesı de cok cıddı ve d kkat ı mesaı taİPbe'tı gıraen bu cephe kumanda ılıg nı dc zaten hare Katı umumıyeı aske ye ıle ıştıgal etmekte bulunan Erkânıhorb \el Umurrıve Re s temet Pa^c ,a zamiTeten tevdı etiek en ser ve muvafık b r tPdbır olacakiı J Uzun, bı!eşı'< g ns < rumielprp korsn aniotım duruk degıldır Bu da tomjs'nm ffculunu «.orduk», «gıdebı'ırdı» «c'araktiv qıo o°ğışık < plı, zoman ve kışılı vLt^lemlenn crd orda kulla• nı n a s ı r n sonuCLdur A\rra tekıl b rİT kışıl a "i'ctımın heTen coğula doruşmesı sarra ücunCL kısıye gecrresı anlattrıı tekduze' Ktsn kurtor m etkenle'in basmda «avıabi'ır Bu değ ckeniıgı Soylev ın her ke^ımınde gozlep cvrb lırız Muhalefete karşı sert elestırıler Savaş oc,unca ka r a r so'uı ları yuzundsn belırmış a r l a j r a. ı<ler, bırbınne veya lıdsre karşı cepr e oIOT komutonia' sı.oset adarriarı So/levoe gen'Ş b cıpıde konu edınıln ^t r Bunların tutun ve qoruş ennın p e^tırılaıgı. yargılcndığı savfclar Soyle>de bjyuf br yer tutor Kaz rn Karcbekır Pouf O oa An Fua" Cebesc/ Refet Bo.e qıoı Kjr tuluş Savaşınn onde geıer adıorı Nurettın Fasa A'ı II son Sob s Kara l c sıf Celclettın An' Bekır ^arı b° er a n ^OTiiitanlar ve s yase* adan \a> i por relerı cızı'ır Buniaroon b is^ı ı ı j ho'eret cepne erı c'tst KLrtor ! v ı G j i Te'aki'ipe'ver Cjmpu'yet Fr^ası 51b ho reketlere kat'lırlar Soyie/de ver < er sert elestıriFr »onelt ıerek bu t 'e e ."s hareKettere ko r sı Ata jrk kendı e, e ı ı n ve eserını savuntr KURIÜLÜŞ SâVAJI'NIN ONOE GEIEN AOLARI, KOMUTANLAR VE SIYASEI ADAMLARÎHIN PORIKEIERI BUYLJK OIKKATLE ÇIZilıR Konur ERTOP Sozcuk \e cuTİe dol'usu yonjnden BuyLk Soylev, zcnaiın n d lıiı tum ırce ı 'erı ve zeı gınl klerıy e \cnçıtır Cunku 19?7'e değ n bırco'^ ctılım yap 'mıştır Ankora bas'ent olmt^ cun hurıyet nan edı nıs Mus'cfa Kemal Cu^hurboskanı secı'mış, halı'elık kald'ılmıştır Ancak dılınızı ozleştırme col smolarına boslan İTcmıst r daha Bu yüzoen Buyuk Soylev'ın sozcuk dokusu yıgımsal b r czellık qObterır Gjnlük konuşrnc a lınin soz değelenyle Osmanltca sozcuklsr ıc ıc» kullanılır Yabancı Kura lora g c e yopıim s ta a rriolar. sozcuk obe^lerı cogullondrmciar bu v ğışımsallıgı hazırlor. Soylev ın sozcuk orgüsu yonunden o.r ba r ka ozellıgı de crland rma/a bu/ı' olcu"e yeverılmış olmosıd r Bu da cnlat mı oenetlenel»' den üstü kapalı scyleyıs va da anıstırmalardan kurtarmış, acık ık ve belc m V kazondırmıştır ^ na Samsuna ciKisından sovievın vpr lış ne d° g.n (19191927) gecen süre ıcerısınde ortaya cı Atatürk'ün dıkkct çekıcı yonlerınapn bırı ıçınce ,aşcdığı tcıh oavlarının beı ce errn caha olaylar tazengıpı korurfei degerlencırrresı, bun'ara dayanarck olay 'an ckılcı eleştırıcı bır gorus'e yorumlamas dr Anarartalar sa 'aşıyla ılgılı olara; \czdıgı >Ara'artalar Hatıraları». Yı dı nm Orduicn konutanı,' en kaleme aidığt «Mutareke Defterı» bt 'utumunun Kur tulus Savaşı örcesıne oıt urünlerınden dır Sa as ıçpre ve kurtulslan sonrch yıllarr<3 c roc reldı^ce evıemını Mecl sîa 'e/o halkın cnunde gen ş ayrıntılarıy'a aç kıcmış, ol n y'orın yorurrunu vermıştır O "ey " TBMM nın acılışırın ertesı gunu yaptıgı uzun konuşma îvijtarekeden Mecıı<; n toplanna^ na Kodar gecen zaman 1cındekı siyasal Oıaylan konu edınır Sakarya Savaşından Ankaray'a donjşünun ertesı günu Meclıstekı uzun soylevınds Teydan sava^ nın avrıntıia'in dıle get • r r B j y j k Zafercen sonrakı Meclıs konüsmaü, IK ncı y 'ooriuTiunde Dumljpınar "3.ı torende yaptıgı 'onuşr'a cephe hare<st'erını kendı gozıemlerı ve sıyasa! ^trateııs'vie b r caaa ortaya koyar 1 Arcl k 19'1 de Bakan'cr Ku'J!unun gorev ve yeîkı'erıyip ılçılı gcruşmeoeKİ konuşprası ^'ec'ıs r 3 toplanma /ılını ccış konuşrpası sı/asa horekpfm gelişmelerını fe^ı ve o r r l îarıvfa ocıl or Bu bk SOVIPV Atafürk'ün eylemlni va Ö3retıs'nı d>le getıren bu tur siyasal ta Kurtulus Savasımıza yÖn veren ilkeler B j n j vcoa4ep *JT oaınıs ; ı< na k Cilık, devrımcılık ıl,e erınasT hıc uzakıaş maz ocun vermez Yo'g lorı ılkeîer y e tutar'ıhk 'cı^cec r Hcreket n montığı kc/ 1 nagını bugj" de oecer 1 keierden cla gı ıCin hare*etı anic'an beqsi°\Pi Soy ej bucjn ce cn^'n tcsıyon bır fp'ıırfır OPOO KurtJİjş savas mız p e ıtk d"j rı" 1 adımların n h kâ/esı,le OPICO \on /P r«" ılcpler p ve lıderın kısılıqını yans tan kı,^ etlı cızgı.erle kars laş rız 50 yı'donjnunde Cun i uruet tcrıhı nın bu onemlı metn rn sen r*en gozden qecrerek avcilorın, yenı Turkıve\ı daln saöliKlı b cırr^e tanıyacağ na ıncnvorjz