Katalog

İKİ CUMHURİ7ET 9 EYLÜl 1976 « Bir me«;eleden blr gtln o hükümet Eorumlu tutularak,1 c husustu htlltumrtin bir takdır hakkı var demektiı Yaptığımız efer mıllet tarafmdan lasvıp edılmı\oısa, mületln çojunluju bizl görevden uzaklaştırsm (Yaıgı oıganının verdığı bır kdrarla idaremn yerinl ahp almadığını) bız tesbit ederofız. Yani ıdare tesbıt edecek » (1) Yurt sorunlarıyle pllnde. olmadan bır süre ılgilenemeyen aydın vatanda? yurda dönerken bu satırlan okuia aklmdnn herhnlde şunlar geçecek t ı r «Aıılaşılan 1961 Anajasası artık vürurlukte değıl Kuvvetleı .lyıılıgı pıenubı yenne yurutmenin mutlak eçemenliğl esası Anayasada benımfenmış olıcak Yaıgı yetkısınin Tuık Mılleti acll na bağımsız mahkemelerce kullamlacağı, yurütme organı jle ıdarenın mahkemp kararlurına uyma zorunluluğu; TUrkiye Cumhurıjetinin btr hukuk devleti olduğu ilkebri de Anayasadan çıkarılmış olmalıdır Aynca davah ıle hakım sıfatla rının ıdarede bırlpştiğinı gorememck anla&ılır şey rtegıl Sadece dört yılda biı yapılan seçlmlerde alınan oyıarla kendısini baglı tutan, bu süre içlnde eylem vo ışlemlennde yasa ve mahkeme kararı dinlemeyen bır yonetım so/komısu ıse, ortada ne ınsan hakları kalır, nr de ozgürlükçü demokrası » TUrkıye'nin gerçeklprini okuduğu tümcelerde arayan v ılnndaşın tedırgınlıgı bu kadarla bıtmez Ancak konuyu daha fazla deşmey° gerek bulunmamaktadır DOKIU oİHnı, Turkıye'de hıy bır zaman benımsenmpypcek Anayasa VP hukuk dışı goıuşİErı bir yana bırakıp, doğal gelifcimıni Mirdüren toplumsal VP hukuksal olgulara dönmpkür Olumsuz çabalar \er ycr pngellemelpr olsa da yazılı hukuku, oğretısı ve mahkemo içtıhatlarıyla Türk hukuk devletı eüçlcnmektedır Bız burada, hukuk devletı oluşumunda etkin lığı kuşku götürmeyen Anayasa ve uyuşmazlık mahk?melerı dahıl tüm ylıksek yargı organlarının ve dğretimin Uzerinde önemle durmak gereğını duyduklaıı bır sorumluluk halınden, «kışısel kusur»dan söz edeceğiz. Bılindiği glbl idare. kamu hizmetinl personell eliyle yürütür bYl sayık Devlet Memurları Kanıınunun 12 maddesi ıdare, personel ve bıreyler arasınd ı geçerlı genel kuralı koymakta; devlet memurlannın görevlerinl dikkat ve itina ile yerine getırmek zorunda oiduklarını oçıklamaktadır. Aynı madde, yasalara ters duşen ve haksız eylem nıtelığınde olan ıdarı faalıyetlerden dnğan zararı da devletin mai varlığmda tutmak ist"menıiş, buna yol açan ıdare ajanından zararın alın m ı s m ı öngörmüştür. Alman idare hukukundan eslnlenerek Devlet Memurları Kanununa alınan 113'üncll madde ile bir diğer önemli prensibe yer verilmiştır Devlet memurlarının verdikleri zararlardan ötürü Ku ral olarak personel değll; kurumu, zarar goren kişilere karşı sorıımludur. Ancak «Kurumun genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı sakhdır» OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Kişişel Kusur Vc Tazminat Kâzım YENiCE Danıştay Daire Baskanı lan belırtılmıştir Yerel idirelT yasa dışındadır Bd^bakunm ve bakunların bu yasa Imkumlerı ıle ilişkilerı olnıadıfiını soylcmege gerek yoktur Yasanın ıçermedıfcı kamu hizmeti görevlıleıi ıçin, 1^ maddenın onKoıdügu bıçımde kurum ve><i kuıuluşlirının doğrudan tazmlnle vükümlü ol rmları gibı hır sorun da nkla gelmemelidır. Bu itibarla yukanda sözünü Pttıjlmız yazıda (Not 1) geçen ve sayın Başbakan hazineji koruduğu ıçin, kararların yenne getırilmesınden dogabıl'tek taznıınatı hnzinpnln ödeyeceği yolundaki go rüş de temelınden yanlıştır Kamu hizmetı sıra sındakt kusıırlu evlemleri tlzerine bu gibi kamu görevlllerıne karşı adlı yargı yerindc doğıudan tazminat davsısı aylabılır (2) Bu konuda açılmıs dav ılar ve sorumluluğu saDtavan Yargıtay kurarları da vardır (3) rası ongörmektedır Ancak bu fıkramn ölçüler içınde, gere»ı gıb) uygulandığını soylenıpk olanaksızdır Tazmınatı gerektıren davanın polıtık ytfnü olması halmde kararın jerıne getirılmemesi ve tazminat ödenmesi zaten iktidarın istedığı, hiç değılse hoş gorduftu bır davranış olduğundan, devletçe odenen tazminatın sorumlularından alınması yönüne gidllemiyecektır. Ancak yukarıda değmdığimı? gibi 13 madde «kişisel kusuıu» olan kamu personellne karşı dogrudan ddlî yargı yerinde tazminat davaıı açılmasını onlememıştir. Bu ttlr uygulamanın yerlndeliğinde öğretı ve yuksek mahkeme içtlhadlan bırleşmektedır. Yukarıda degerll lncelemesıne (Not i.) değlndiğimiz Sayın Prot Dr Lütfi Durun bu konuda mahkfime kararlarından ve ögretıden omekler ve ozetler verdikten sonra «Junspurudans ve doktrının, 657 «iayılı kanunun 12 ve 13 maddelerine ilişkin lçtihad ve gdrtışiennde muşdhHdp ve tespıt edılen oıtak nokta, bu hukumlerın kışilere karşı pers.onelm şahsi sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmadıgıdır > diyor 13 maddeye özlü biçlmde incelemesinln bır dığer yeıınde değınııl^en de • anılan madde, daha oncede belırtildiği gibı sadece personelın • görev kusuru.ndan çıkan zararların tazmlni noktasını düzonlempktp, fakat klşısel kusunı» na bağlı sorumluluğunu ongörmemekte ve kaldırmamaktadır» sözleriyle görüşünü pekistirmektedir. Konumuzla yakm ılgısl olan ve kısa slire önce vaymlanan Anajasa Mahkememizln bır karaıı da örnek alınacak nlteliktedlr. (5) îdaresince emeklı edılen bir subayın emek11lik işlemi Danıstay'ca lptâl edilmls; ancak karar gereğl yerine getlrilmemlştir. Bunun Uz«rine kişisel kusurları nedpniyle Başbakana, Genelkurtnay Başkanı ve Mıllî Savunma Bakanına karşı manevi tazminat davası açılmış, mah kemesı, 1602 sayılı A&kerl YUksek îdare Mahkemesi Kanununun 24/b maddesi hUkmilne uyarak görevsizlık kararı vermiştir. Karar temyiz edildiğlnde Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, anılan yasa hÜkmünUn iptfili için konuyu Anayasa Mahkemesine gOtUrmüştUr. tptâll lstenen madde, asker! hlzmetln yerine getirilmesi sırasında askerî gbrevin kural ve gpreklerine uyulmadığı iddlası İle asker kişllere karşı şahsl kusura dayanılarak açılacak tam yargı davalarına Askeri YUksek ldare Mahkemeslnın bakacağı hükmtlnü içermekte ldi Anayasa Mahkemesi maddeyl Anayasaya aykınlığı nedenlyle lpUl ederken gerekçeslnde, «Personelin kişisel kusurlan ile kl •ilere verdiği zarardan kendllerinln sorumlu olmaları (nın) ve tazminat borçlarını doğnıdan doğruya ödemelerU nın Anayasa gereğı olduğunu söylemekte, aynı gerekçede 13 madde ve klşisel kusur tartışmasmı yaparken de .özetlemek gerekirse, Anayasa hükUmleri ve idnre hukuku sıstemi kamu goıevlıleıuıın sorumluluğunu idaıemnkındpn ayrı ve bağımsız olarak duzcrılemış bulunduğundan, 6V7 sayılı Kanunun 13 maddes.1, personelın kışısel eylem ve kusurlarıyla \erdıkleri zararlardan dolayı kı^iler tarafından aleyhlerlne adlı mahkemelerde açılabileı ek razmınat davalarmı onlcyen ve kaldıran bır hükum nıtelıgınde anlasılamaz » demektedır. Bır Ganp Ulkeyiz! Miıpa F.knıuınılk roplııhiKiı ( \l 1) Bjkanlar Konsc\i Başkanı Van Uer Stoel Ile Koııışrn Dı^ıslııı Itakanı llısaıı Sabrl Ç.ınlavatifill ııı tutumu ilçıın, (.azctt haberlerlne bakılıria Çaftlavanırll. Ortakparar'ın Tilrklyp'yp yaptiKi son onerılerı luııııkn leddıtıııls \aıı Der Stoel unu r muzdekı bes yıl içinde ulkcıııize 'ÎS> mılyoıı üoluı yardııııı oncrl\ur hıına kaısılık TıırliiM Dışıvlcrı Kakaııı diyor kl « 'Î8r) mılyon dolar bızım bekledığımı/ bıı lakam de gildıı Yapılan teklıflpr bpklpdıgımız sevıypde olmamıştır » AET Bakanlar Konseyl Başkanı ise başka blr mantık yttrütüyor « Bızım de bazı sorunlarımız vurdır Öınpgın toplııluk bunyesınde r mılyon ıssu varken l u ı k ışçıleıının Ortakpa> zar da serbest dolaşımı zorluklara yol açacaktır » Oiftlp TUrklve'nin AET Ile anlasması vp kayna<tma« gittlkçe zorlasıyor /orlııkların tcşitli mdenlcrl \aı Blr Uvı ııufu^ıımıi7 40 ınihnıia (iU(ı On MI HIIKIC 50 mıhomı asa cağız. lkinri Dünya Savaşınclan sonraki ZU nıihonluk Turkl ye k'in 300 nıilvon ıloların hir tlığerı \ardı f?lmılı bu rakam blzim kursagımız Kin hlçtlr Yılda rıı anıulan ( mlhar dn > larlık ilhulat vıpmuk 7Oiunıl,ıvi7 Bu snyı clltlkçe bıiyüypcpk 2 5 nıilvon ifslzlmiz \ar GUrül gıırtıl artıvor nufıısu mıız 19«4'tpn 1974'e dpgln on yıl (lısaıı^a Işçl Ihraç edcrek hrm Işstzllk vukünıı hafıflettlk lıoııı ısçi liövizlcrhlp dış tlcaret aııgıtnızı az bııçuk dengelpdik. i^lmdl o kapı da ka pandı. A Sonuç Mahkeme kararlarına saygının tartı^ılamıj acak anayasa emri, aynı zamanda uygar ve demokratik yaşamm kaçınılmaz bır gereğı oldugu kafalarda ve yureklerde yer edınceye dek olumBUZ tutumlarla karşılaşılabilecek ve mağdurlar şıkâyetlerini sürdüreceklerdir Bununla birlıkte er get keyfı ve hukuk dışı ıradelerın ulusç» ve onun adına karar veren mahkemt'lerce benımsenemıyeceğı, son sozün tarafsız ve erdemli hakimlerm kaıarlarında olduğu anlaşılacaktır Hukuk devletinde istenen, haksızlıkların, keyfılıklerın, partızanlıkların son bulması, hackın eksiksiz yerine getırilmesıdir Mahkpmenın yürütmenin durdurulması kararı veya lptal kararı ıdarece yerine getlrilmemışse. devlet keseslnden ödenen tazmınat, övgUye değer ^.OKi'de yurütülen hırmetiere ve kışi'^el onuıa indınlpn darbelerin izlerlni silmeye jetme/ Ne vur ki lıukukun Ustunlıigünü sağlamak aynı zamunda bıreylerın ozverilerıne baglıdır YUksek mahkeme kararlarının ışığında, kişisel kusur söz kuıi'isu olduğu hallerde devlet hazınesı verıne karara uymamakla zarara yol açan, mahkeme karaııru neıdeyse yok sayan kamu gorevlisınden adli yargı önünde maddı, manevi tazminat ıstenmesl ve onların mal varlıgından tazminatın karşılanması etkln yöntemlerden blrıdlr. Kişisel kusura bağlı tazminat davaları, keyfi ıradelerl, hukukun ve kararın sayguılığı bilıncıne ulaştırmakta yararlı olacaktır (1) MUllyet Gaıetesl, 20 temmuz 1976 (HUkilmet Klml Istlyona Onu Kumandan Yapar) Abdl lpekçi Süleyman Demlrel «orUsmesi (2) Avrıntılı biİRİ Için; Tahsin Bektr Ilalta'ya Armağan, 1974 Prof. Dr. Lütfi Duran, Türk Kamu Personelinin Mali Snrumluluğu: Ssyfa 65 ve 82'ye bakınız. (3) Yar«fita> 4. Hukuk DalrfSİnln nyrıntılı gerrkçeyl lçrren 15J5.1970 gunlü. 1969 / S((44 4549 sayılı; 17.12.1971 günlü, 1971/9174 19610 *aylh VP Yargıtay Hukuk Gencl Kurıılu'nıın 20 «1S7Ö günlü, 4/212813 savılı kararları gihl. (4) T.C. Kanununun 279. maddenl, CPZU Kanuııu uygulaması bakımından tüm kamu hlzmetl fforenlerl lçeren ıcenlş kapiamlı blr devlpt memııru tarifl Betlrmlstlr. Aynı Ya.iHnın 22S. maddest de: «..memurtyetlne alt vazircvl RUIIRtlmal ile kanun ve nlıamın tayin ettl(l ahvaldeıı buşka suretle keyfi blr muamelo >apınayı ve yaptırmayı, altı aydan bttflayan ve 4 bucıık yıla kadar çıkan hapls cezasıyla ceaıuindırmaktadır. (5) 25^.1975 «rUnlU, 1074/42 1975/62 sayılı Anayu» Mahkemest karan Be»ml Gsaete: 3.6.1978 ftin, sayı: 15254. Kişisel Kusur Bir krv de sorun ı Dpvlet MPmurlan Kanu nana bağlı olmakla lTüncü maddeden yararla nanlar açısnnd ın bukalım Gerçi kimden tazmın ıstemınde bulunulacağı hususunda ITüncü mad de açık bır kııral gctıımiştir Ancak 13'Uncil mad de, «kişisel kusuru» halmde devlet memuruna karşı zarar gorenın ad'ı yargı yerinde doğrudan doğruya t ızmınat davası açmasına engel değıldır Kişisel kusurdan söz edebilmek içtn ldare personelinın gtirev halınde bulunması gerekir Personelin faalıyeti hizmet dışı ise, bu faaliyette hi7met arasınd.ı hiç b'r ılışki kurulamıyorsa, dığer deyı^le memur ozgür bir vatandas olarak haıeket etmekte ise olayda kişisel kusur aramak olanaksızdır. Belkı bireyin g^nel hukuk kuralları içınde kişisel s.orumlulufiu olabılır Kişisel kusurda, idare ajanının görevlp baplantısı olmakli berabe', gorev sırasında kamu hizmetln'n nesnplliği İle bagdaşmay ın bır tutumu vardıı Kasıllı biçımde kamu hızmeti kurallarını ve gereklennı kenara ltmlştir Görpv v > yetkl sınırlarını a^mıs< tır. Hukuk düzeni içınde yürütmekle yükumlU oldugu hizmete adeta yabancılaşmıştır Kin, nefret gibi duygusal nedenlerln, kötü niyetin veya kişispl çıkarlarm etkısı altmdidır. Bu gibi keyfi glrişimlerde siyasal dUşUncelerın, bagnazlığa varan vosyal ve dınsel duygulann rolu olabilir Kamu personelinin görevle bağdaşmayan bu eylern lerl, disiplin ve oeza hukuk alanına da tasmaktadır <i\ Bu hallerde, mağdura ödenmesi geroken tazminat devletin sırtında mı kalacaktır 7 Gerçi ödenen tazminatın zarara yol açan devlet memurundan alınmasını 13 Uncü maddenln son fık • Turklye'nln duına harliasında Rarlp bir >crl var llpm AMIIIIVI/, IIPIII Avıııpnlıyı/ Devlrt nlaıak baKİandığımıı örtııtlor kapitallst dunvanın kapsamındaclır \\rupa Koni SP>I sı\ ısal NATO askpısrl <>rl,ıkp i7ar ekonomlk açıdan bl/1 Bati'va baglar Ne \ar kl bu baglaııtılnrın nltrllktpri anlasılar.ık uıhı ılpgıltllr Sojip kiD A.nıpa Konipvi'np Uypviz. Siıaial açıdan dunyadakl yerlmlz Miıçıılar bu üıollk. Avrupa Konseyl, drmokratlk rejlın VP Insan hakları tpmellprlnp gdrp kurulmustur. b Sı\.ıs,ıl ozı;ıırlı«k, c* Hukukun ustuııltığu llkelrrl Konseytn uyelerlnce bcnlnıscnmlştlr. Ne \»T kı, Türkiyp'de np Batılı demokra*<l kurulabllnılştlr. np de Insan hakları tam anlamında Keçcrlldlr. Kişisel ozgUrlUklrr ıilkenıİ7(İp çl£mnlr, sıvasal O7^ürluklpr voktıır, hukukun u&tunlUğu rafa kaldırılnustır Avrupa Konsejinp üye ıılkpler arasında knmııııist paıtısın! ^asaklı^an tek dpvlct blzız. Hklr o/çurlupu hulunmıvan tek devlct de bizlz. Kısacası bu ttrgütle tprs düşmokteylz. 2) NATO'va üveylz Asktu açıdan dıinvadakl ycrlmlzl boy>ece saptamışız. Ama NATO strntPİIslnclp, c«,lt Uve olmaktan çok, Batı'nın llprl karakolıı \c kurbanhk koyunu «dblylz. Trhllkeye karşı ötrki ulkplerle rslt durıımria ılpftlllr; topun agzınrinyız. Kadpmpll nuklepr navasın llk asamasına •UrulmüşUz Buıııın vanı.iıra Sllilhlı Kuvvrtlcrlmlzln tümünıı NATO pmrlne vprmlşlz. (Yenl kıırulan 4. Ordu, dtırumu blraz deglştlrdl.) NATO emrindeylz ama, ordumuz NATO •tandartİBrına görp donntilmıyor, sllAhlandırılmıyor. NATO nun ucuz asker deposuvuz. 40 mllvon nüfusu, Batı VP flojtıı arasındakl hlr »avaşts tampnn olarak kullaııacak NATO stratpjisinl korukorünc benlmsemiş; yabancı kıımandanların plunlaruıa bnyun egnıi^iz. J) AET'vc ttyeylz Ama bu üyrlik de garıptlr. Tam Uye llk sıfatını kazanmak Uzere beklemp odasındayız. Bu arada üje olmnan nlce Asva vc Afrlka ıılkpslııln Ortukpa/arla illş klltrı lır/di'iı olunıludur Ortakpa/ar'da «emek lermayemal dojaşımı» scrbrst olacaktır TUrkhc pkonomlsl; sprmayp ve mal dolasıınına dayanamnz; cokcı Blzlm Istpdlglmiz, Işslzİprlml/i AKT'vp vollanıaktır Adamlar da bunu lstemlyorlar, Ortakpazaıla alışveri^lmızde (idpmeler dengeal sürpkll blçım de zararınmadır «Ortakpazar'ın paıarıyız» ve sttrekU biçimde somurulüvoruz Dahası var: Amerika Ue mutteflklz; ama ABD blzp »llâh ambargosu uyguluyor. tslftm Konfpransına Uveylz; dlndaşlarımız blzim alcvhlmize siyasal kararlara ybnellyor. Bir tııhaf ülkcylz, Kamazan'da Karagöz nerdesi gibldlr polltikanıız. a) KISISPI o/guıhık. Yasanın Kapsamı 657 sayılı Kanunun, ldare içinds yer alan ve kamu hi7meti gören tüm personelı kapsamadığım burada söylemekte yarar vardır. Anılan yasanın en son 15 5 1975 günlU, 1897 sayılı Kanunla deftı çik 1 inci maddesinde, bu Kanunun hanşı memurlar hakkmda uygulanacagı yazılıdır Maddenln UçUnctl fıkrasında Bayüan kurum ve kuruluşların, özel yasalan hükUmlerine bağlı olduk Güç Bir Döneme Girerken... OKTAY AKBAL Evet Atatürkçülük Ve Kurumları Üzerine zellikle 12 Mart, Türklye'de AtatürkçUlüğü, açıkça ve etw kin olarak tartışma konusu yapmış bulunuyor. Bilindlğl glbl 12 Marfta, AtatürkçUlüğe dayanan ya da dayandıgmı llerl süren iddianamalerle,' AtatUrkçüter. ya da böyle oldugunu ılerı siirenler, yargılanmışlar, bir sura İçin de olsa mahkum edllmişleıdır AtatUrkçülük araştırmalarınm, en azından DP lktidarı ile b a v layacağı beklenebillrdl. O zaman CHP'nin başında bulunan Inonü de bir AtatUrkçU'ydU, DP'nin başında bulunan Celâl Bayar da! Ama, Bayar Menderes iklHsl, 1952 yıllanndakl olayları önlerken bu olanağı da ortadan kaldırdılar Tartışma 1960 sonrasında, önce önemsenmeyen blr oiçimde başladı Bu yazıda, olayları o<tsıksız bır biçimde sergileyecegımizi Ueri sUrmüyoruz Bir nokta olarak, eski TtP'ln TUzük \e Programının başma Atatürk'Un sözlerini alması, dolayısiyle tşçi Hareketi'nln AtatUrkçülUge diyanması herhalde anımsanacaktır 27 Mayıs sıralarında, AtatUrkçultlk'ten hareket düştlncesi, oldukça yaygındı ve gittlkçe dana kuramlaştırılıjordu Oerçi daha önceden de bojle eğılım güçluydu, ama Kadroculuk dışında bır kuramlaştırma yok gibıydi Aynı ddnemde boyle bir <ftılını TİP dışından da, «cloktrinsız sosyalızm» çevrplerınden, buşlıcı Yon dergısi ve Sosyalist <ültur Derneği topluluklarından da gelıyordu «Atatürk Sosyalist mlydı'ı bıçıminde sorulaı la oaşlatılan kımi karşı durmalar, sankı ti,ı,kaları söylemıyormuş gibi, Ba*.lıca Yön'e karsıymışcasına ılerı siirülüyordu Ama bıçimi. hatta özü bakımından bu tarüşma blla, sol çovıelerde AtatUrk'Un genellıkle benlmsendığmi gosteriyrdu Hiç değtlse görünürde, ohımsuz blr yanı yoktu W II • Hayır u \ ıi vrtln Keçcoek, çetln.. Şnmıri v<*cunnlla RenH seçlmlcıc bır Mİ kaldı, belki daha az . Oflinmez, ba^araınız 1977 ilUva/ııula seçimlere Kidlllr. Haydl haydl eklm 77'dlr son sınır Kvrt, bu önumüzdekl avlar çetln ecçecck, çetln Blr çok lmkııml ııı Mılll < ephe adlı nrtak Iktldnrın lşbaşın.ı getlrdlgl, Ecnls yelkilerle donattıgı adamlar var. Bunlar blllyorlar papuç pahalı. Soçhnde CHP kazamrsa herşey glder ellerlnden Bunca kutü işlcrin hesabı da sorulur, ncdeni, nlçinl, hepsı Partlzanlıkla is ba«una geçen Insan, partizanhkla orada tutunur, yıkılmamak Için dc partlzanlığın olanca silahmı kullanıı Hanl yaralı hayvanlar çok yırtıcı olurlar, J>\lp işte Adam genceclk yaşında bllmem nerenln müdürü olmıış, yoneticlsl olmuş, baş kanı olmuş. Ne bilfclsl var, ne yetenoel, IIP kıdemi, nc de değerl Yalnız MC'yo partlzanhgı var, va MHP'nin komandosu, ya MSP'nln akıııcısı, ya AP'nln grinüllusu Ister mi yerinden olmak? Bu yolda herşeyi göze alır, yapmadıjtını bırakmaz elbet! . Ben güz ve kıs aylannda llginç olaylar hekllyorum Kanlı, acı, çlrkln olavlar Bunları MC've sırtını dayayan zorbalar ^ıkaracak. Ekmek kapısı, çıkar kapısı, yetki kapısı elden Rİtmp. sln dlyrrek MC polıtlkacıları da boyle adamları yüreklendlrecek .destekleyecek. «Sen korkma, ardında biz varız» dlyerek Mer orgiitte, her lşyerlnde, bzelllkle resml kuruluşlarda hakkı olmayan (örevlere partlzanca duvfcularla yUkseltllmiş klmsclerln .yerindp tutıınmıı, muhallflrrıııl ezme savaşı hızlaııacak. Bu arada seçlmlerln Ketirecc^l halkçı lktldardan korkanlar, bu «riine dek surdürduklerl zorbalık, partizanlık polltikasından vazgeçenler de çıkacak elbet. Bunlar «yarın nc çetlrir''» dlye ilrkecekler. Blr bolumü yavas yavaş çark edecpk, «biz zaten MCnln karsısındaydık» dlye söylenmeye başlayacak Seçlm eğlk düzlemlne girdlkçe olaylar daha da llglnçleşecek MCnln blr çıkmaz yol oldugunu anlamavan kalmadı. Kpndl lçindc de tııtarsi7lıklarla dolu blr ortaklık bu! Doğrusu «ortaklık» sözü <;ok yakışıyor MC've Belirll çıkarlar çevreslnde kıırıılmuş blr ortak viinptlm. Srn şurasını al, adamlarını verleştlr, brn bıırasını! Seçimlere dek İMie tutalım koprü başlarını, sıkıca yerleşelim yerlmlze' Hatta >arın CHP Iktldara Bellrse adaınlarımın kolay kolav sdküp atamasın' Uğraşıp cluısun, bunalsın, iş vapamaz hale Relsln! Tek «ortak» yanları budur MC partlierlnln Bir çıkan bolüşmek Yoksa dört partl dr birblrlne karsıt, blrblrine dl«j biler durıımda En başta AP Ile MSP Erbakania Demlrel'in yanyana reslmlcrlnl hiç gördttnbz mıl? O ne dtışman kardeş hakı^ıdır! Bırblrıne ters sozler rtmek varışı blr yandan, temel atma çekl<$mcsi bir yandan. scç. men yı^ınını elc geçlrmek sııvaşı fltc yandan MSP'nln kendlsl için en büyük tehllke saydıgı örprüt, AP'dlr. Ya AP'nln" OnunM de MSP!. Aynı kapıları vııruyorlar, aynı penccrelerden ekmrk Istlyorlar! AP gidip CHP'den oy koparacak değll ya' Demek Istedlğlm, önümnzdekl aylarda MC Içlndpkl çatUklann Ivlce belirKİnleşecegl, hatta bir takım kopmaların olaca(ıdır Başta CGP'den gelecrk karşı koyma DGM yrtki alanına 163. maddenln de girmrslnde dlrenen CGP, bunu başaramazsa MC'den çareMz aynlacaktır. ÇUnktt MC lçerlslnde hiç blr etklsl, bir frUcii olmadıftı gün ışığına iylce çıkmış olaraktır. Bay Feyzioğlu ve arkadaşlarma dbnüp dolaşacakları dararık bir polltlka alanı blle kalmayacak, partl olarak, kişl olarak iflas ettiklerl iylce anlaşılacaktır önce CGP, sonra MSP .. MHP'nin sonu na dek Demlrrl'ln yanında yiirfiyeceRİnl sanıyorum. Üç mllletvekillyle Ikl bakanbk almayı başaran bu kttçük partl gelecek seçlmlerde üçıi beş yaparsa en büyuk zaferl kazanmış sayacak kendinl! . MSP İle CGP'nin karşılıklı çatışarak MC'den kopmalarını bcklemellylz önümüzdckl rüz ya da kış aylannda . Blrblrlerlne sataşmalar, çatışma hallne Rİreblllr, Bakanlar Ku rulu toplanamaz hale geleblltr, AP Genel Başkanı Demlrel, sabn taşarak bu huzursuz ortaklardan kurtulmak İçin bir an mıce seçlme gltmeyl dUşünebülr. Gelecck st^lmin cn buyuk ka zançhları kuşkusuz CHP Ue AP'dir. AP'nin MC ortaklıgından yararlanan tek partl oldugu açık MSP, CGP Ise çok sey yıti recekler CGP on sandalycyi bir daha nasıl kazanır, bilemem. Ama MSP'nin seçlmde ugrayacagı kayıplardan daha önce korkması gerekrn bazı şeyler var, 163. maddenln kendlsl Ilem de bu maddenln ortağı AP tarafmdan kendisine karşı kullanılmak Istenmesl.. Büyiık ozan, «Guzel günler goreceğlz çncuklar» dlvordu 1930'larda O guzel gunler bir türlü grlmek bilmedi Ben İİKİnç olaylarla dolu giuıler gorerrgU, dlyorum. Gtizcl gunıer daha sonra gelecek. Ilalk bUinçlenmchl kesin zaferl elde ettiktrn •onra 1876 77 doneml güç grçecek tlkyazı bulmak bir so run olacak. MC'cilerln partlzan takımı. ölıım kalım savaşı yapataklar MC'cilerln ılımlıları, ryyamcıları şaşkına dbnccrk ler. Haksız yere bnemll yerlerr Rotlrilmlş olanlar korkular tçinde bUsbUtiln ters, yanlış işlrr japataklar Kanlı olaylar acı olaylar, utnut kırıcı olaylar Hepsi, hepsi var önUmüzdeki sylarda Somında ne ınl olacak? Blr günes doğacak, pmeğin, billncin. savduyunun, gerçek ytırtKeverllğln yaratacajı. El blr Uğiyic güç blrlİKİvle. blilnç birliğlyle ATATÜRKÇULUK ÜZERİNE GERÇEK ANLAMDA TARTIJMALAR 1960 DEVRiMiYLE BA$UMI$TIR. ÇE$İÎLi ATATÜRKÇÜLÜK YORUMLARININ EN TUTARIISI, ECEVITiN CHP'Yi YENiDEN . SIRASINDA^jpAYA^mTI^ «v '• Sadık GÖKSU Halkevlerl îst. Koord. K. Üyed dına bu karamsarlıgın pek de yerslz olmadığı görUşündeyiz Ozelllkle 12 Mart, gençligln bu konudakl inançlarmı büyük ölçü de sarsmıştır İşte dün CHP'de asaması geçlrllen yoruın. denamenln, şirrrtli Halk ,«yjerl'nclekl lkincl aşnman, tfVi bakımlardan llgl çeklcl, önemli ve saygıdoğerdir uıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııımııi!; ~ Ankara dışındaki lşyerlerlmlzde çalışmak Uzere E Dll VE TARIH KURUMURI ASIL ATATÜRKÇULÜK TARIIJMASI Sanımca asıl AtatürkçülUk t ırtışması, CHP içınde bugünkü GUven Partlsi'nl oluşturanlar, (Tflvzloğlu ve arkadaşları Ue, o z<ımanki Ortanın Solu hareketlni yürütenler, Ecevit ve arkadaşları arasında başladı. Sayın Ece/lt CHP Genel Başkanı oluncaya başlıca Feyzioğlu ve Satır karsı hareketleri Parti'den uzaklaştırır lıncaya dek sürdü Sayın Ecevifin yönettiğl DU savaşım, bana görp Cumhurlyi'l tarihimlzin en önemli olaylanndandır. O zamnnlar karşılıklı JUV lar, suçlamalar ve savunmaı ır biçlminde basına geçen bu tam*nıalar, guncpl sıcaklığı geçtmf >n sonra, şımdi hiç degılse bır biie ıçin hemen tümUyle unutulmjşa bensiyor Oysa, özellıkle bu taıtı^nıada, Sayın Ecevit'ın savlaıı nı onemle anımsamak bu savuın bugün için de degerlendlrmek ve özümKemek, kanımızca son derece yararlı ve gereklidlr. Daha ileri Riderek, Sayın Ecevit'in kitapları içlnde hemen *n llginç olamnın, başlıra bu konuda, sonradan yazılarını hlraraya getirerek llk basımını 1970 yılında yayınladığı, lAtatürkçUlüK ve UevrlmclUk» adım taşıyan esor olduğu kanımızı söyleyeceftl7 (1) Sayın Ecevit'ln AtatUrkçulüg» ya;hışırrı İçin, •Atatürkçe, ya da A'iturkcü blr vaklaşım» dempn p c haksızlık olmaz > sanırım Fc zloftlu ve Satır'gtlin vaklaşun11 ı ise Osmanlı'cadır Ona ve vnıvnsvonlanna Osmanlı Ata'urkçuiUgil» denebilir. Burada • Osmanlı» sözcüğünü, kuşkusuz onun son doneml İçin kullanıyoruz, yoksa bu benzetme gerçekten blr haksızlık olurdu. Şimdi Türkıye'de AfaturkçU olmayan yok Bu nedenle de, bir Ecevit AtatUrkculuğü gibi, daha önce saydıklarımızdan başka, blr öbek Sosyalist AtatUrkçülükler, bir Demırel AtatUrkçUlüğü, bır Türkpş, bir Bozbeyli, ve başka Atafürkçülükler var Bunlarm Üzennde durmayacağız Bugün AtatürkçUluk Uzerlne, geçmlşte CHP'deki ölçüde degil&e de, jlne önomli bir tartışma, Halkevleri'nde sUrdUrülmektPdir TUm AtatUrkçUyüm diyenlerln, hatta demiyenlerın de, bu tarcışmayı, ya da Araştırma Uygulama'yı, ilgi ve saygı ile lzleuıelprl gerektiği düşüncesındeyı ıı Gerçokten buna, tartışma ve rine, önemli blr bölUmüyle, bır nraştırına clenıek riana yerlnde dir sanıyorum Deney de, uygıılamalı araştırma da denebllir. Kuşkusuz bu çekingen bir yöntendır Bu varsayımsızlıktan da, koşullardan da, başka nedenloıden de ileri ?elebılir Bu bak'mdan d ı Erevit'ın CHP de yone* tlgi davranış yanında, ancak ıKın cl sırajı alabilir. Ama CHP'deki aşama, pol.tıka alanında olmuştur. Ekononıtye, altyapıya daha yakından iı'şkindır Halkevleri ıse oncel.kle bır kültür kuruluşudur, ve Ust>apıda olaylar daha içlçeleşlr He.o bır ülkPde polttıka vo ekonomt ıle, kUltUr nitelığı baskın gerçpkler, birbirinden Çln setlerlyle avrı tutulmak lsteniyorsa, değlrıdığlmlz çekingenllkler daha ömürlU olur. Ilep blldığımiz gerçeği dile getlrmekten çeldnmeyplUn. tlk ve anılarımızdaki yerleşık blçimiyle Halkevlerı tok parti donemınln eseridir. Bunu öncclikle göz Önünde bulundurmak, bilimsel tutumun baş gereğldir. Halkevleri'nde, onun yöntem ve geleneklerıne ılışkın en tatlı anılarınuz da sonunda hep tek partl yöne tıminın gücünden, olanaklarından kaynaklanır oluşur. O dönem geçmıştır, ama, ozelllkle bizlm gibi geu kalmış Ulkede Hahcev çalışması olacaktır. bu hangı ad ya da bıçım içinde olursa olnun zorunludur Yine heptmlzln bildlglml» ktvdanyle, Halkevleri'nln, KUltUr Derneklerl adı ve blçimiyle ikinci kez kuruluşu ise, başlıca Alp aslan Türkeş etkısıyle olmuştur. Ista bugUnktl koşulların ve yarının zorunlu kuruluşu Halkevleri, bu kaynaklardan çıkıyor. Son olarak, uzunoa bır dönetn, Halkevleri'nı yöneten Tabit 8erıatür Kadrl Kaplan ve arkadaşlarının, onu gunUmUze çagdaslığa büyük ölçüde yaklaştırdıgım ve güçlendlrdlglni kabul etmek gerektir. Bu çalışmanın da sonucu olarak, Türkiye dUzeyini belli ölçüdp yansıtan ve Sayın Kap lan Ue «klblni ylne belll ölçüde saftda bırakan bir birikim oluştu Halkevleri'nde Sonunda Sayın KRplan çekildi ve yıne bir Tabu Senator, Sayın Ahmet Yıldız gö revi devraldı Eski C'rpnel Başkan Sayın Kadri Kaplan ile Genel Yonetım Ku rulu Başkanı Sayın Diındar Sey han, çekılmeleri ile ılgili olarak yaptıkları 7 6 1976 tarılı yazılı a çılTvmada, bcllrtmekslzin de olsa, davramşlarının özünü, <Esasen Turk kamuoyunda, Atattlrkçülügün belirll bir yorumunu temsıl eden kişıliklerımızden de başka tllrlU hareket düşünülemez » biçiminde dıle getiriyorlar Savın Ahmet YıldiB lse, görevi aldıktan sonra yaptıgı blr konuş mada. «Halkevlerinln bundan sonrakl çalısmaian AtatUrkçülUgün çağdaş yorumuna uygun ola rak yürütülpcpktir » demiştir (2> Bu Ikl açıklama arasında pek büyük ayırım olduğu duşüncesin de degillz. Bu ayrım, bir yandan Sayın Kaplan ile Sayın Seyhan'ın ıfadelerindeki yapıcılık ve alçak gönüllülük Ue öte yandan Sayın Yıldız'ın Ifadesındeki olaganlık ölçusUndedlr. tki anla>nş da Tuzük lçindedir. Ama, bir yan dan da azımsanmamalıdır Atatürkçülüğün bütün bu belirtılen gelışmelere açık olduğu, hiç de ğllse AtatUrkçülorce tartışılmasa gerektir. Yakın geçmlşte, AtatürkçUluk üzerine, bu konudakl içtenliklc ri herkesce bilınen blr ook değer 11 yazarın, oldukça karamsar ya zılarını okuduk. AtatürkçUlUk a öbUr AtatUrk kurumlanndan Tarih Kurumu'nun, AtatUrkçülUğün nereslnde oldugunun so rulması gerekeceği kanısındayım Türk Dll Kurumu'na gelince, o, zaman zaman, haklı haksız tartışılsB da, sıyasa dışı Uç kurum a rasında, kendı alanında saygıde ğer bir uğraş içında bulunmakKömür Yeraltı Işletmeclsl aranmaktadır. Taliplerin şah tadır Ama özellikle AtatUrkçU S lük konusunda, onun da görevl = sen veya yazı Ue müracaatı rica olunur. = ni tümUyle yaptığı kuşkusuz söy = ALAÇAM MÜŞAVtR MÜHENDtSLİK Ltd. Çtl. = lenemez Mithatpasu Cad. 31/10 ANKARA 17 36 13 18 06 11 = İşte bu bakımdan da, Halkev E leri'ndeki tartışmalar, uzun za rılllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMir mandır ne yaptığım blztm de bll(Tera 161) 10261 medlglmlz ylne Halkevlerl'ne bağ lı olan AtatUrk EnstitUnU'nün çahşmalan, herhalde belli blr önem taşımaktadır. Sanunca Atatürkçüler, konularını başkalarından önce kendileri ele almalı dırlar AtatUrkçülüğü yaşatmak, Rellştirmek için de, başka akımlardan daha güçlü olmak için de, kendi yandaslarını yitirmemek Reklam vermekte acele edlniz. için de. Bu konuda, Kurumlar dışında, bazı değerli yazar ve bılim adamlarınm bıreysel çabalannın, daha büyük bir birikim oluşturPa7İa bilgl 66 99 75 86 99 76 numarah telefonlardan duğuna değlnmek, herhalde hem alınabllir. gereili, hem de yararlı olacakREHBER REKLAM SERVÎST tır. ÖZDEN KONAK ÎŞ HANı ESENTEPE (1) AtatUrk ve DevrimclUk, BüISTANBUL TELEFON BAŞMÜDÜRLÜĞÜ Ipnt Ecevit, Tekln Yayınevi, tst. 1973. (2)1H.«1H'.,, tarihll Cumhurlvet. (Basın 23963/10264) İ İ İ MAKINA. ELEKTRIK, INŞAAT MÜHENDISI MADEN MÜHENDISI | I I Istanbul Telefon Rehberi ALFABETiK KISIM Ayrı Cilt Olarak Basılıyor Telefon Rehberindeki Reklâm müşterilerimize daima sizl hatırlatır Kapı komşumuz BULGARİSTAN Fabrıka ve çiftliklerde son söz çalışanlann Şarapçılar Jivkof'a kararını iptal ettirdi Devlet planına karşı işçi planı Doktorlar hasta anyor Emeğe göre ücret Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanlığından : î L AN FakUltemlzde açık bulunan açafıdaki kâdrolara eleman ahnacaktır 1 Fakülte Sekreterl. 2 KUtupane MUdUrtt, Adayların Ünıversıte mezunu olmaları ve 10 yıllık bir tecrUbeye sahıp olmaları gerekmektedlr tsteklllerln öz geçmişlerine ekV Slrer fotoğraflan ile en geo 30 eylül 197S"pftzartesl günü saat 17JJÜ'ya kadar Dekanhğa başvurmalan KEMAL SÜLKER on gün süren inceieme gezlslnden sonra Bulgar gerçeglnl anlatıyor ARSLAN BAŞER KAFAOoLU nca olunur. BUGÜN VATAK DA (Basm: 23430/10269)