Katalog

PM C (UMHURİYET . 4 EYlOl 1976 ABDULCANBAZ TURHAIU SELÇUK FuSVER ^ . ÎLÂM ÖLPujc Bj/|f^£. 4 y MEMDEKV .ifC.M.P, Ğ£M£L?Aİİ(^U \ Vt DAVET ETTı | , îüftt feAHAT feAHAT iDAJfeE EDEfciZ İ... A]ANLA£A TAHSÎ5ATI BOL P A & Ö Ğ İ N D MMC İC.İM MMCADeif fPÎYÛdMZ, Kara Yazgı Yazan : EVELYN VVAUGH Çeviren : NiHAL YEOiNOBALI 48 Bısli, «Bunlar da nesl?» dlye sordu. Seth koltukları kabararak, «Üç mılyon pound» diys karsıllk verdı, «Kuçtık bır sürpnz. Avrupa'ya ısmarlayıp yaptırttım bunları » «Ama böyle bir şey yapamazsın, Seth'» «Yaptım gıttı.» dıye Seth güldü. «Öyle kolay ki, dostum. Çoeuk oyuncağı. Bu raftakilerin hepsi bıner poundluk. Bir kez klışeler hazır olduktan sonra istedığımiz sayıda para bastırtabiJıriz Çok ucuza.. Billyorsunuz, yapmak istediğım bır sürü is var ama bunlara yetecek sayıda rupim yok. öyle bflceli, küakün baktnaym bana Cok güzel oldu paralar. Alın, bakın. Yok; yok, sizde kalsm. Bır kUçük armağan » Seth, Basıl'ın avucuna bir beslik sıkıştırdı «Biraz da Yokumyan içın alırsınız sonra Madalyondaki kabartma resmim ne güzel çıkmış, değil mi?» «Çok gütel» «Yalnız sılindir sapka sonradan içime sınmedl Göreceksin y«, ellilik banknotlardaki madalyonda başım taçlı gözUküyorum » Basil bir an Imparatora lâf anlatmağa, yaptığı Işln yanlıslığını belirtmeğe çahştı. Sonra birdenbıre caydı. Onun bu suskunluğunu onaylama olarak yorumlayan împarator, «Anlayacagınızı blliyordutn» dedi «Aslında öyle kolay ve basıt bır is kl. Bunlar tükenir tükenmez, Avrupa'ya. yenllerinl ısmarlanz Ynrm da gelip bana Naktkultur'u açıklamağa çalı6irsınız Anlastık mı?» Basil kendı çalısma odasına döndüjtu zaman son derece yorKtındu Yokumyan soru sorarcasına onun yüzüne baktı Basil, «Şimdllık tek umudum var» dedi. «Inşallah Sarayda *lr yangın çıkar da topu birden kül olur » «O paraları hemen dofilştirmek gerek» dedi Yokumyan «Ben bilıyor bir ahmak Çinli Belklm yutturabillrUdır ona Bu arada GUzel Sanatlar MUdUrlUğU her çeşıtten bir taneaini örnek dlya aiır. MUzeve koyarızdır, tarihsel belge dlyerekten » Bir Yıllık Planm uygulamp basanyla sonuçlanacağı konueunda Basil'in besledlği inanç i»te o gün bir daha geri selmemecesine sondü. ALTINCI BÖLtlM BAYAN MtLDBED PORCH'DAN KOCASINA S S. Le Prösldent Camot. Matodi 8 Mart. YÜZYILIMIZDA TÜRK KADINI KADINLARIMIZIN YÜZDE 6O'I OKUMA YAZMA BİLMİYOR MEDENt KANTJNDA ZtNA HÜKMÜ, KADININ EVLt İKEN BtR KEZ BASKA BİR ERKEKLE CÎNSEL İLtSKIDE BULUNMASINI YETEELÎ BULURKEN, ERKEĞtN AYNI KADINLA TEKRARLA MASI ŞABTI ARANMAKTADIR NESEBt GAYBİSAHİH, EVLtl.tK IÇt DOGMAYAN ÇOCUK, BABADAN MİRASTA YARI PAY AhMAKTADIR. ZİNA KONUSUNDAKt HÜKÜM, KADIN ERKKK ESİTSlZLtGtNÎ ÖRNEKLERKEN, EVLÎLtK lçt DOGMAYAN ÇDCUĞU, EVLİLÎK ÎÇtNDE DOĞAN ÇOCUKLARDAN AYIBAN MADDE, ÇOCUÖU CEZALANDIRMAKTAD1R. Özgül ERTEN 8evgıli Stanley, Bunu sana karaya çıkmazdan hemen önce yazıvorum Marsilya'dan postalayacakiar. Hesabuna göre ayın 17'lerinde eline geçer. Durban'dayken bıldırdiğım gıbi Saran üe ben drinüi. volculuğunda bır de Ezanya'ya uğramaya karar veıdik Oraya ugrayan Ingılız gemısı yok Bu yllzden Aden de bir Fransız gemıslne aktarma etmek zorunda kaldık. Pis bır şey Mürettebat da öyle kaba kı bıldiğın gıbı değıl Denızcıler ıçın doğrusu yüz karası bir gemi. BU Ulkedeki avlanma metodlan konusunda pek çırkın jey]er kulagıma geldı Bır dUsün, yerliler derın çukurlar kazıyoılarmı$. Zavallı hayvancıklar da bunlann ıçme düşup kalıvoıldrmış Kımi ke« yerhler hayvancıklan buralarda günlerce aç, susuz bırakıyorlarmı? kl balta girmemış ormanların rutubctli sıcagında zavallı dılsız havvanların çektlklerini gözünde canlandırabıhr«in! Sonra da kılları kıpırdamadan bogazlayıp kesıyorlarnıış hayvanlan. Ama zavallı cahll yerlıler. onlara suç bulamavız ki Bir vol gösterenleri, doğruyu öğretenlerı çıkmamış, Yalnız îfimdıkı ypni imparatorun oldukça aydın, okumuş bir adam olduğu söylenıyur. Bu guzelım hayvanlan ılle öldürmek şartsa (kı ben buna lnanmıyorum) venl împarator daha insaflı metodlarm uygulanmasmı sağlar umudundayım. Burada aşagı yukarı iki hafta oyalanacağımızı sanıyorum. Sfcna bır aylık ev gıderlerlni karşılayacak kadar para yolluvorum. Son verdiğin hesaptakı kömllr parafli bana şaşırtıcı olçude yüksek görtlndü Benim yoklugumda uşakların har vurup lınr man savurmasına göz yummadıgını umarım. Bu mevsimde vcmek odasmda oğleden önce ate» yakılmasmm hiç geregi yuktur. Sevgilerinıle. Müdred. •¥•¥¥• BAYAN M1LDRED POECH'UN GÜNCEStNDEN: 8 mart, Bugün 12 45'de Matodi'ye ayak bastık Degişık, şiıın ama p)s kokulu bır yer. Katırlarla sokak köpeklerinln durumu yürekler acısı. Çocuklar da onlardan gen kalmıyor. Çektığimız tel&ı/e ragmen tngilız Konsolosu btzi karşıya çıkmadı Çok torbıyelı bır yerll bial Konsolosluga göt'irdu. Beş anna bahşış. Yeılı ievındı sanıyorum. Konsolosunsa Ingilizllkle ilişkisı yok. Bır cıns Yunanlı mı ne Bize hiç kolaylık göstermedı. İçkicı olsa gerek Deo ra Dowa trenlnin ne zaman kalktığım, vataklıda yer bulumıp bulunmadıgım ya bılmiyordu ya da bize soylemek ıstemedi El çlliğe tel çektik Amurath Oteline gittik Rezalet Teras, oturmuş Içki içen adamlarla doluydu Şikâyet ettik Limana hakan genıv, ferah bır yatak odası açtılar bana Ştmdilik temize benzer Sarah'm gene ba? ağrısı tuttu. Kendi odası sokak ustü dıye sızlnn m&ğa kalktı ama, «öp de başına koy» dedım. Hiç de kötü oda •ayılmaz doğrusu. Kutu gıbı 9 mart, Trenden ses seda yok. Saralı odasından yanıp vakıhvor Katolik Mısyon Şelıyle görüstük. llgilenmedı Hayvanlar konusunda tam Italyanlara özgü bir tutumu var Daha sonra Amcrlkalı Baptlstlerl gördiık Orta sınıf, ı?e de yaramaz, çünkü yerlllenn dilinden anlatnıyorlar. Elçüikten haber çıkmadı. Bir tel daha çektim. 10 mart, Trenden haber yok Eiçiliğlmize gene tel çpktık Gelen yanıt jrardımcı nltellkte degll. Pazar yerinde kuçu kuçulara yemek verdik Çocuklar yemeği kopeklerin elınden almaga kalkışmazlar mı? Aç görlü yumurcaklar I Sarah'ın bas agrısı geçmiyor (OEVAMI VAR) Tllrk Anftvftflasındaki hllkümler Incelendıginde kısiye tanınan hak ve dzgürlüklerin sının, KCIçek hlçülerde çok ileri bir açamadadır Madde l(h Hcrkes. kislliğlne ba'hlı, dokunulmaz, devredilmes, vazgeçilmez temel hak ve hurrıyetlere aahiptır. Devlet, kiflnin temel hak ve htirrıyetlenne, lert huzunı, sosyal adalet ve hukuk devleti ilke lenyle bagdaşamayacak surette sınırlayan slyası, iktisadi v» sosyal bütün engelleri kaldırır, insanın maddl ve manevi varlıftımn gelışmesi içın gerekli aart laı ı hazırlar Madde 12: Herkes, dil, ırk. cln siyet, sıyast duştlnce, felsefi 1 nanç ayırımı gözetilmekslzin. kanun önunde eşittır Hıçblr kişıye, aıleye, zümre ye veya sınıfa ımtiyaz tanınamaz (1) Goııildugu gıbı Anayasamız kl şiye tanınan hak ve ödevlerden s0z etmektedlr Erkek kadın ayı rımı olmadıgının açık belirtısi olan bu htlkumler her konuda kışiden söz edet HERKES, yaijamd maddı ve manevi varlıgını gelıştırme hnklarına, kisı hürriyetine, haberlcş mc, seyahat, vıcdan ve dıni ınanç ve kanaat, dUşünce bılım ve sa natı serbestçe öğrenme, öğretme. açıklama ve vayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hürrıyet ve haklanna sahıptır Haklaruı tümlinde «Herkes» dfvımmi kullnnan Anayasamız, «St YA&I OZGÜRLÜK» dıye nıtelentlı rilrn scçnıo ve seçılme haklan nı ria kadın erkek her Turk vatandaşına eşıt ulnrak tanınıı^ tır Cumhuruaskanı seçımi ve taralsırlıgını belırlcven 95. madde, TBMM uyelerı arasında seçunm vapılarağmı söylediğine çöro ve uyeler arasında kadınlar da okluıîundan, C'umhurbaşkanı seçımlnde de Ttırk Anayasıısı bır avıraı duşunmemıştır Anayasanın 35 maddesi Kı\e Tııık toplumunun temelidır Devlet re diger kamu kı^ıleu, aılenuı, ananııı, çoı ugun korunma^ı içın gerekli terlbırlcri alu ıc teşkllntı kursr, demoktedır Medeni Yasa da er kegi ailenın reisi olarak t*nır Böylprp «ataerkil ailenin ?ına prensıbı, erkefcın egemrnliğıın» tanımıs olur 1934'DEKİ ANAYASA DE6İJIKL1Gİ ILE C.erçekte 1934 Anayasa deftişiklıgi ıle Cumhurıyet yonetimınde kadın erkek ayrımı kalmamıs. \<' haklaı \e dzgürlukler yc>nünden. çagdaş bir aşama ',a$ lanabılmiştır Mecelle nin yunir lUkten kalkmasmı ve kadına fop lunıdrt kı^ılık taıvnmnsını sac4 layan medeni yasa da, «Evlenme YURDUMUZDA KADIN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ YALNIZCA KAĞIT TUrkijc'dcn Kadın Göıüntüleri (Fotoğraf: ARA GÜLER) yeterllg! yası» dışında kadın erkek arasında bir ayrım gdzetmemektedır «Ataerkil aile» özelliklerine bağlı kalan mede nı yasa, «Evlilik Bırliğl»nl erkeğe Ustünlük tanıyan hilktimlerla dtlzenlemiştır Bazılan, nıkâh törenlerınde evlendırme memurla rınca da tekrarlanan bu hüküm lerden bırkaç ornek î.vlılık bır liginin başkanı kocadır. Birllgi kora tomsil Pder Kocanın ıkametgahı karının ıkametgahı ı>ayılir. MEDENİ KANUN Medeni Kanun, evlilik birlıgi lçmde kadına ıkınti derecede yet kıleı vernııştlr Karı ortak muılulugun sağlanmasmda kocasının vaıdımcısıdır Karı, evlilik bıılığmı ancak evın sürekli ihtiyaçları ıçın temsıl edebılır. Jakat evlilik birliğinin daha çok mahalle bakkalı manav ve fırıncı ile sınırlı çevrede temsili anlaınma gelen bu yetki bıle koca tarafından darallılabılır veya kal dınlabıhr. Kadının ana olarak da fazla bır yetkısi yoktur Evlilik boyun ca (.ocuklar ılzertnde \elfiyet huk kının kullanılmasında ana ve b,ı ba araaında anlasmarlık çıkarsa, babanın oyu geçerlidlr Yargıtav Iflh4 vilmda verdığı bır karaı la bu hukmu çocuğun adının konmasına da uygulamıştır. bonunda kımln sözünün geçerlı olacagı daha başlangıçtan belli eden bir du/enlpnıenin uzlasma çaba larını zayıflatacagı ise açıktır '2) Kisinin ekonomik özgürlilğü açısından Anayasamız. yıne çok ılerı hlikümler koymuştur. Madde 42 : Çalışma herkMİn hakkı ve etdevıdir Dovlet <,ah şanlann insanca yasaması ve çalışma hayatının kararlılık içlndn gelısmesı ıçın tosval, iktisadi ve mali tedbırlerle çalışarüan korur ve çalışmayı destekler Işsiz llgi onlevicı tedbırler alır AngHrva vasaktır Madde 43: Kimse yasma gUctlne ve cinslyetlne uygun olmftyan bir iste çalıstırılamaz Çocuklar ve kadınlar, çahfma sartları bakımından özel olarak korunur Kışınln çalısma rtzgurlUgtlnU düzenleyen bu maddelerde de erkek • kadın ayırımı yapma mıştır Anayasamız Çalışma, beliı biı eğıtımle, veteneklrrını bir dalda gelistlrme kosuluna baftlı bır ulandır Sdzgelımı, okumft ya?ma bümeyen bir kisi bır kamu kururaunda gel git ile temizlik işlerlni yürütecek hademelik blle yapamamaktadır. îşçl olabılmek içın bıle bir çok kurum PII az okuma yazma bil me koşulunu ilerı sürmektedir Ama Anayasamız bu konuâa da dzgürlllkleri yasalarla güvence altına alır Madde 21: Herkes L am v« sanatı serbeitçe oğrenme, f*ret me, açıklama, yayma \P bu alanlarda her türlü arastırmm hakkına sahiptır Madde 50: Halkm öğretım ve eğltım ihtiyaçlarını .sağlama ~sv letin başta gelen ödevlertndendir llkftKTpnim, KIZ ve erkek bütün \atandaflar icln mecburldir VP r)o\!et nkullarında parasızdır. ŞAŞIRÎİCI RAKAMIAR Bu maddelere karşın Devlet Istatıstık Enstıtüsünun verdıgi rakamlar şaşırtıcıdır 1970 ıstatıstiklerine gore kadın nüfıiBunun "o 60'ı okuma yazma bilmemektedır. Yetıskınlerın eğıtimi konusunda ' ı 2 gibi "ok ktlçuk bır savı gosterılmektedjr Devlet ın vukümlülUgu olan okullar mı açılmamaktadır, yoksa Anayasanm enıredıcı, bağlayıcı hUkmtlnıi ytlrUtmeye devletın gtlcU mu vetmemektedlr' Ote \andan, kadının kocaya baglı «ıktısadl guvenlığı» konusu •vardır Kadının iktisBdl bagımsi^lığı onun çahşmasına baglıdır. «Medeni Yasa. kadının «bir 19 veya sanatla» ugraşabilmenini ko eanın lzntne 'bağlamıstır Koca lzin vermekten kaçımrsa karıya, kondislnin «bir i> veya sanatla» ugrasmasının evlilik bırlıfiintn veya bütün ailenin yararına old'igunu ıspatlayarak ızm hakimden almaktan başka çare kalmaz. 1948 yılında verdıği bir kararda, karının memıır olabılmesı icin kocasımn veya hakimin i7ninı »lması zorunlulugunu belırtmiş.tır Ticaıet Bakanlığı, kurucu ortaklar arasında evli kadın buhman Anonım veya Lımıted or taklıklara kuruluş ızni verııken, kocanın yazıh onayını i>1emektedır Ticaret sıcıll<^rı, kocanın onayını gerektırmedikçe kadının ticaret Unvanını tesçıle vnnaşmamaktadırlar. Bu örnekler, Anav&samızın cınsıvet ayııımı \apmaksızın heı vatandaşa tanıdığı kamu hizmetlerine girme hakkı ılp çalışma vp giri6im özgUrlü ğuniın Medeni Kanuna dayah bir uygulama ıle evli kadın içın nıvsıl anlamsulaştırıldığmı gdftermeye yeter » (3) Anayasanın verdıgi rtzgUrllikleı ıle Medeni Yasanın evıı kadın ıçin koydugu kısıtlamalar da gostermektedlr ki kanun maddelerı, sorunun temelini çözllmleyememektPdır Hukuk bır tlst vapı kurumudur. OUnlük yaşamda TUrk kadını, "n 60'ının okuma yazma bilmediği bir ortam da, nelerın sahıbt olduğunu, ya saların ona tanıdığı haklan bıle ogrenmeden omrUnti ttiketmekte dır. ZİNA HÜKMÜ doftan çocuklardan miras payı olarak ayıran madde, aileyi korumak isterken çocuğu cezalandırmıştır Saydığımız Medeni Yasanın ba zı maddeleri dışında, Cumhuriyet Yasaları ve AtatUrk Devrımlerı, kadın açısından lncelen dlkte, krıftıt Ustünde sonuç ınanılmayacak Rihıdır Çtınku gerçekto TUrk kadını, kışinın sahıp olabileceğı ekonomik, sıya sal vp rinsel açılardan özgur de ğıldır, haklaruı da gerçek sahlbi değıldir Ya.snlann tanıdığı hak lar ve ozgürllıkler ıse çok ıleıı bir asamadadır Amaçta en ıyi niyetlerın oldugu. gerek Atatürk' Un dediklerınde, gerekse yasa maddelerı ıle kanıtlanırken. Kur tuluş Sava^ı sonunda TUrk top lumunda gerçek a^ama, sınıflı toplum düzeninde gerçekleşemerniş ve TUrk kadını toplumunda kisıliğini bulamamıştır GÜNIÜK YAJAMOA Cumhunj'etin kuruluş yıllarında vönetinıl yUrüten sınıflarm, kendi görUş ve çıkarları doğrultusunda davranışları, TUrk ekonomlsi ve sosyal düzenindekı çık mazların da nedenı olmuştıır Toplum, sımfsal ekonominın ve sımfsal ekonominın ve dış emperyalıst güçlerln tutsagı durumundadır Gerl kalmışlık bır yazgı gibi yüzyıllardır Anadolu'da kol gezerken, bunlann acısını toplumun alt smıfları çekmis ve çekmektedir. Toplum duzeninin sınıfsal yapısı, TUrk kadınını da sınıflara göre bölmUştür TUm bdlünmeler kadın açısından yapajdır Hangi sınıftan, hangı dÜ7evde olursa olsun, Türkıye'de kadın, hakların ve BzgürlUklerın sahıbı değildır Görevi, erkeğin mutluluğuna hızmet olan bir nraeıdır, toplumun gerçek kişısl değildır. 1970 istatistiklerl, kadın nüfusunun "^hO'ının okuma ya7nıa bilmediğinl gostermektedir. boylece, Anayasanın buyurucu, ılfcokul zorunludur, hükmünUn büyük ölçüde yüıUmediei açıktır. Okuma yazma bilmeyenlerin ço gu kırsal kesimdendlr Koşullar gereği, köy kadını eğitılmemektedlr Eğitilmemış kisinln sıyasal ozgUrlügU ne olçude geçerlıdir'. Seçılme hakkını bir yana bırakalım, seçmek için, olayları değerlendirebilmek, bu değerlan dırebılme için de eğltllmis olmak gereklr Görülmektedir kl «siyasal özgUrlük» bu sınıt kadınlar içın söz konusu bıle olamaz Cinsel yönden; özgürlllk degıl, kişilıği bile yoktur. Uluslararası anlasmayla kaldırılan ve TUrki ye'nin de ımzaladığı, para karşılıRı kadın alım satımının yasaklanmasına karşın, kırsal alanda kadın, «başlık parası» karsılığında alınıp satılmaktadır Satın alma sonucu erkek, psikoloIık olarak kadın Uzerinde sonsu/, bir tasarruf (kulianma) hak' kı olduğu inancındadır. Kısaca, alt yapmın kadını TUrkıye'de, para karsılığı satın alınan, rimUr boyu çalısan, hiçbır ekonomik ve sosyal gtlvencesl olmayan yasaların ona tanıdığı haklan ve ozgürlUkleri bilmeden omıünU rüketen kadındır. TUrk kadın nUfusunun °i 62 'si de bu kesımde yasamaktadır. Diğer sınıiların kadınları baelık parası karşılığında alınıp satılmazlar. Gerek burjuva sınıfı kadınının. gerekse orta ve kUçük burjuva aılesınde kızların evlenmesl sırasında, parasal gücu yüksek erkeklerin seçiml dc, bır anlamda, bu alım aatımın öteki yüzüdür. YARIN: KADIN VE BAĞIMU OIDUÖU KOPLAR (1) 1981 Anavasam. Temel Hak ve ödevler, Birinci bölttm. (2) Halkevleri. Kadın Yüı savıRI Kadın Haklan Ank. Huk. A*is Dr. Hlkmet Sand Türk. (3) Halkevleri. Kadın Tıh aayın Dr. Hlkmet Saml Türk. Medeni yasada zına hükmU, kadının evli ıken bır kez bav ka bır erkekle cınsel illşkidp bu lunmasını yeterli bulurken, erkegın, aynı kadınla yınelemesı koşulu aranmaktadır Nesebl gayrısahıh, evlillk içı doğmayan çofUk. babadan mirasta yarı pay almaktadır Zına konusunda kı huküm kadın erkek eşltslz ligini brneklendirirken, evlıhk lçmde doğmayan çocuğu, evlilik i V, TiFFANY KENDIMl DÖNEA/1İNDE SANDIM 3ARTH ©ENIN VE/VIARIA BÛ GUM ÛĞLJEDEN 6ONJL VOL KIZI iLEBiOLlkTE 8İP SAAfE . KAC3AC 8BNIM 3UNDANSOMRA RA OMU KOLuy IBAICMiyA FPANCİS B&N O£ ÇlZINLE Vt 'si / •