Katalog

CUMHUBİYET 21 EYLÜL 1976 ABDULCANBAZ TURHAIU SEIÇUK KufcMJM TA4AR.LAPI6I FAflRJKAl* Kara Yazgı Yazan : EVELYN VVAUGH Çeviren : NiHAL YEGiNOBALI 66 îçerdfln kap&lı kapıltrın ardından vUkselen dua seslert papaclaıın kencli aralarındakı iyıni baslatmış olduklarım dıssrdakılere habcr veriyordu Aslmda dlnsız blr adam olan Mögyö BalInn ıster ıstemez sdyle bir Urperdl Tam o sırada Wı)Ham tel&sla geldi Kokartlı sapkası elindeydi Bevaz eldivenlerı, altın şerltli üniformasıyla pek sıktı «Ö?ÜT dilenm, basladılar mı?» Mösvö Ballon, evet, gibilerden b*s salladı ama »esini çıkarmadı Bir süre daba geçti Mösyö Ballon kıpır ktpırdı ama dinsiz olmanın verdigı tedlrgınlikten degil de can sıkıntısından Zaman geçmek bilmlvordu William beyaz eldıvenleri bir gıyıvor, bir çıkanyordu Bir seferinde de yere düsürdü Kubbedeki freskoları dlkkatlr inceledlkUm sonra cebtnden tabakasırıı çıkardı, tam sigarasını ynkmak Uzereyken aklı başına geldi. fcıgarayı tabakaya, tabakayı cebine koyarak kıpkırmızı kesildi. Nevse ki biraz sonr» kapılar açıldı Katedralın merdıvenindekl trampetçiler trampetlerini çalmaga basladılar, bunu duyan alandaki rnuhafızlar da seslerim yükselterek Ulusal Marsı söylediler Ruhaniler alayı kapalı kapüann ardından sökün ederek cemaatin toplandığı dıs salona glrdl önden, ilshl okuyarak diyakoslar, papazlar. ptskoposlar ve Bas Piskopos gelmekteydi Ruhanilerin peşinde tmparatorlugun en soylu dört prensl vardı. Bunların herblrl hrokar bir tentenenin bir dlregınl tutmaktavdı. Tentenenin altında. ayaklannı sUrtlyerek, tören giysıleri içind« yeni Imparator ytirüyordu Olup biteni pek anlamaz gibi btr halı vardı Alısık olmadıği kat kat lpelclerln, altın zincırlerle defterli taşİBnn agırlıgı altında siftinip duruyordu Arada kasınıyor sonra da burusuk yüzünde tasalı bir bakıs bellrerek sag baragının blleglnde bir seyler aranıyor, blr eksiklik duyarmıs glbl bu bacagmı silkellyordu Papazlann ta önee onu kutsamak içln sürdükleri mübarek yaftın bir lkl damlası o uzun, apak sakalından asaftı dogru agır agır sızmaktaydı Yeni Imparatorun arada blr şaşkınlıga banrar bir bakjfla durdugu da oluyordu O zaman tenteneyı tasıyan soylulardan birl onu hafifçe dürtUsleyerek yeniden vUrtlmesinl saglıyordu Mosytt Ballon Wlllıam ve yerll kodamanlar da alaya katılarak tao giyme tBreninln yapilacagı kbseye dogru ilerlediler Ahon basamakları çıkarak kendisi Için hazırlanan tahta oturdugu zaman remaatten vüksek blr haykırı koptu Sonra Ba* Plskopos »oncul törene glriıjerek Ahon'a imparatorlutun kutaal lmg«> ve emaneHenni Uettl Ilkfn devlet kılıcını ellne alarak »öyle konujtu «Ahon, sana Ezanya împaratorlugunun kutsal kılıeını veıiyorum Uynıklarmı konjmak, ulusunu yüceltmek ugruna, Adalet ve Dın yolunda çarpısacagına yemln edivor muaun?» tmparator ıhıldar glbi bir I M çıkardı Bnç Piskopos değerll taşlar ve ovmalarla süslU kılıcı onun kucagına koydu Ahon'un mecalsiz ellerinden birinı de alıp kılıcın Uzerlne devşirince cemaatten çılgın bir alkış tutanı koptu KılıçtAn ^onra sıra altın mahmuza geldl «Ahon, sana Eranva hüktlmdarlarının altın mahmueunu TBrlvorum Uynıklarmı kommak, ulusunu vüceltmek uğruna, Adalcf ve Din yolunda bu mahmuru takacagına yemln ediyor muaun?» Imparatorun morarüt, bunısuk dudakJarmdan bu kes döktllen ses bir hıçkırıgı andınyordu Ahon'un baçı da durup durup göğsUne düşüyordu. Mahmuzu, kısa bir stlre dnce prangah olan bacaga Ngumo Prensı geçırdi Ve en sonunda, TAÇ' «Ahon. bu tac» veriyonım aana Bunu Adalet ve r>in yolunda, ulusunu korumak ve yüceltmek uğruna taşıyacağma yemin ediyor musun? Imparator susuyordu Bas Piskopos ellnde YUoe Ajnurath'ın •om altından tacıyla llerledı Bu ağır tacı o kın?ık alnın (istUndeki ak saçların uzerıne usulca oturttu Ne var ki tacın agırhgı altında Ahon'un kafası rtn« dUftU. Başpiskopos tacı hemen yakaladı. Soylularla dln adamlan împarfttorun çevreslnl sardılar Sonra yüzlerlnde blr dehjet bakışı belırdı. dudaklanndan tasa v« korku dolu bir mırıldı yukseldl. Bir terslik oldugunu anlayan cemaat de alkış tutup yaaa çekmpkten vazgeçerek one doğru UşüşmUştU. Mösyö Ballon, «Cıkcık,» dlye sinirli bir w ı çıkararak basını salladı «Hay aksi şeytan! Nerden bilebllirdik böyla bırjoy olscağım?» ÇünkU Ahon ölmUştü. Asya'nm unutulmuş yüreği: Afganistan Aydınların bıtmek rUkenmek bilmez çabaları sayetinde halk arasındaki fısıltı ve sllpheler ya va$ yavas tiagılmıs yerine, sömü rillen ınsanların duzeni olan Cum hurıyete ilgl bajlamıştı Halk ay dınlara yaklaşarak, onlarla kiı caklaşarak, beraberce Cumhurlyetı selâmlıyorlardı Ote yandan aydınlar araamda tartısmalar ba^Iamıatı «Yeni Ana yasa ne zaman çıkacaktı?» «Somürenlere karsı ne ^ n yasal eyleme girijilecekti?» Sozler ey lemsiz kalıyordu Şimdlye dek çok sozler söylenmlştl. Daha ön re de kralhk duzeni halka sdzden bafka hiçblr sey vermemıs ti Halk eylem ıstiyordu. Emekçf halk hıçbır zaman «yenl»ye kar sı çıkmamıştı Tam tersl her kesten önce onlar yenilere «evet» dıyor, ama eylemsız sözlere de hiçbir zaman lnanmıyordu O halde en dogru yol eylemdir Ister blr metre olstın, ister bir kllometre olsun, yeter ki halk eylemde, kendisıne katkıyı gorsün Halk teoriden çok prattgA yatkındır «Canım daha surada altı ay geçti Cumhuriyet daha çok genç Eakinln yenlya bıraktığı miras, böyle çabuk duseltü mer k.ı Zaman ister Frânsa. tavıçre ve Mısır'dan anayasacılar çagırılmıç dtyorlar Gelecek, dıyorlar » Tabi kimse kesin blle miyor, çagırılmıs mı, çagınlmsmıs mı, çunkü basın ozgUTlUgU yoktur «Yeni Anayasa olsa da olmasa da bu basın Ö7gUrlUgU nngellenemez Cumhuryetirr halk çı, ıleıici büdirlsi Anayasa çıkın caya degın Anayasa yerine geçer Devrim baslamıstır Devrim dilslz olamaz, dilslz devrim düsli nUlemez » «Dur hele bekley» lim » MUTA HAN GESAY CUMHURİYET 1.5 YILINI HiC BıR DEGıJıKLıK YAPMADAN TAMAMLARKEN YENİDEN YURTSEVER ıLERıCı AYOIN LAR 6RUP GRUP HAPSE DOIDURULDU KRAL AıLESiNi TUTUKLAYAN DEV RıMCı SUBAYLAR. HAPISANEDE ONLA RIN YERıNı AIDILAR CUMHURBAŞKANI, BAJBAKANLIKLA SAVUNMA, OIJıJLERı VE ıÇıJLERİ BAKANUKLARIN! DA KENDi l'ZERıNE ALARAK BUTÜN ÜLKENIN TEK EGEMENI OLDU. IKI GAZETE Aydınlar bekleye duraun, Cum hurlyet illnından bu ymna koca bir yıl gaçmlstl Ortada lkl gas»te vardı Krallık zamanında da çıkan bu lkl gazeteden birlnln adı «Cumhuriyet» olarak degitmifti Ancak yazılan yanlar, Cum hurbaskanı sarayından veriliyor ve saraydA oturanlar tara/ından kontrol edtliyordu Kral zamanın da, krala yag çeken kalemler da ğısmemisti, anrak bu kez kral yerine Cumhurbaskanını gökler» çıkaran yazüan btiyük manset lerle yayımlıyordu Bu oporrünistçe tutumdan aydınlar kusku lanıyordu Gcne de halk kratm da koşup duıoıyorlardı Halka anlatılan btldlrlden anlajanlar artık Cumhuriyatten adalet bekliyor. Aydınlar, «evetu dlyordu, ancnk zamanla » Bu aözleri söylemeye sanki zorlan miî gıbi sovleverek kendı ıç ınançları ilp çelı$meye duşüyordıı çünkü eylemi olmayan sozlerdrn hıçbır sonuç çıkmadığım gorüyorlardı Buna rağmen onder olan cumhurbaşkamnın daha iyi bir zaman seçtiğl, bir blldığt oldugu avuntusu ile marksıstçe yonımlaıa ginşiyordu. Our madan koiuyorlardı Yeni Anayasayı devrinii'i eylemlerden blr taneslni blle bekliyorlardı Bir yıllık zaman sUresinde ortada, krallık bayragının ambleminln degi$tirllmesinden baska bir sey ve yeni yapılmıı bir eylem yoktu Koca bir yıl aylemsiz çabuk geçmtsti Halkın Istek ve dertlermı dur ten aydmlara halk, «Hani ne 7aman?» dıye sormaya başlamıs tı Halk «Bu hukUmet adamlsn daha deglsmedi» dıyordu «Bire bir is gösterın, Cumhuriyetten yardım ıstemeyiz, biz kendimız yaparız. tster su kuyularmın tcazılması olıun, ıster su karmlları olsun. isterse vol olsun. Hangısi oluru olsun, veter kl göste rln bız yaparız » Bu arada bir yıldan üç av daha «eçmiıtt Ne yeni Anayasa vardı, ne baaın ozgurlU&u Ne de toprak reformundan soz edılıvordu. Cumhuriyetin ll»nı ıle bıraz korkmu» «lbi görünen bUrokratlar tekrar canlanmıslardı Halk «Bunlar Cumhuriyetten hiç korkmuyorlar» diyordu aydın l»rs «Bunların zulmU <iz(n sorlerinirp tfr^ dUşılyor» «Rus Krah göklere çıkaran kalemler artık aynı övgüleri Cumhurbaşkanı için yazıyor AFGANtSTATIII BAMIYAH BÖIMSIHDE, KAYA OYULARAK YAPILMIJ DEV BUDA HEYKEIL vat kalktı artık Sizln zulmunuzün ve fesadınızın devrl geçti dıyenlere daha da merhametoiKçe davranıyorlar Onlara Cumhuriyatin blldirislnl gbsterdigt mizde hep gUlUyorlar. Bir de kalkıp, bizlerl soyup dövüyor lar Hanı ne zaman bunlardan kurtulacağız?» Cumhurivet daha Kenç dıyerek aydınların vatanspverliğlnın o atesli sözlerııun dık çıkan o grafık çizgısl yavas yavas asaftıya dogru düsmeye yuz tutmustu Bekleyelim diyordu Bekleyen aydınlar arasmda tar tifmalar daha da hızlannıif, üc vam edıyordu Bir kısım radikal leri gdstererek. onlara asırı sol cu dıyorlardı C umhurbaşkanınm kışlsr.l ö/elllğiııl on plana alarak «Bu bir tuzaktır» diyenlere savaş açılmalı ıdl «Onlar devrim cı değil, hatta cumhurivetçl bıle olamazlnr»dı Marksıstler, bir lnsanın ozal kısiiığıne bbyleslne önem vererek şüphe ve hataya düşmerler Kaldı kı başkanımız gerek bıldlnsi ılp gerek eylemi ile kfndlne aıt oldugu sınıfına lhanet pttigını çok açık olaıak kanıtlami"!tır Çunku onderımi7, cumhuriyet duzerunı çalısan e mekçı çoğunluftun çıkarı içın ge tirmistir Kendıslnin veva arırılı gın çıkarlan ıçin degil FRcr kendi kışısel çıkar ve rahatını düsünsevdi zaten krallık dtizenin de en rahat Insan olarak yasamıştır Bınlerce dönümltlk arazt nin sahlbi. bir ell yagda bir eli balda bir insan ancak çogunlu gun rahatını düşUnerek kendi ra hatma karşı çıkar Bu tutumu İle devrımclllgini kanıtlamıs olur önderimlz bunu yapmıstır. Böyle halkçı. ilerici bildiriyl ancak blr solcu vazabllir Onun için kuskulara yer vermeden. bıreyMİ yorumlpra kaçmadan, ttlm vatansever aydınlar elele vermeli, birlesmeli, Cumhuriyetl kabul etmeyenlere, stlpheye düşpn lere karsı direnmelidlr. Halka cunvunyeti anlatmalıdır. (Fotoğraf: Fikret OTYA1>1> TUTUKLAMALAR ••• Williarn yemege blraz geç kaldı ama getirdlg) havadis buna degerdi, dogrusu. 8ir Samıon, «Bo»un« yoruldular.» dlye flkir yürtlttU. «Şlmdl Seth'i geri getirmek zorunda kalacaklar Herkesin da pısipi Bine rahatını kaçırdılar .. Neyge Bence bu konuda hiç rapor yaamayalım daha iyi Zaten okumayacaklar y«, blr okuvan olursa herhalde pek gülUns bulur. Evet, evet. benoe hiç r»por yazmavalım.» William, «Kentt» blr aey daha ögrendlm,. dlya ekledl «Lumo'dakı köprüyü »tnııjlsr. Ymnl luyıya h*ft«larca tren lşlern»yeeek demektir > «Terslik Mrslik UttUne'» Hepsi de yemek masasının bajıpda «ıkı» sıkı» oturmakUydılar Piskoposla yamakları. barıka mUdürüyle B«y Jagger, Mildred'le Sarak. Hopsi blr agızdan William'a kenttekl durumu gormağa glrlçüler. Yanpn lylce sönmuş müydU? Yağma ve çapulculuk stlrtip gldiyor muyduT Yoksa yasam normale donmU?» mi benrerdi? Sokaklarda devriyeler gezivor muvdu? Seth nerdeydi? Basil Seal nerdeydl' Lord Boaz nerdeydi? Pnıdcnca, *K\ızum zavallı Willlam bunların h«pslni nerden bllsin» dedl. •Kafasını Bisirmeyin çocukcagııın Üniforrnagıyl» da pek yakıjıklı!» Mıidred, .Pekl ama köprü yıkıksa Matodl'ye na»ü gldeceğlzl' div« sordu. «Tek yol yerlllerln deve kervanlanndan birlne katılmak • «Yanl köprü onanlıncayadek bıırada mı kalıyonız7» Sir Samson kendinl tutamıyarak, tBurada degil elbette,» dlye Ufa kanştı. «Burada degil > Cumhuriyet bırbuçuk yılını ta mamlamıştı Aydınlar arasındaki fısıltılar yogunlaşıyordu Tuhaf bakışlar, kuskular, söylentiler, bUyüdükçe büyüyordu «Bu da ne?» «Aydınları mı tutuklamış lar? » «Merkezl komltenln en 9 devrlmci subayı mı )) Olaylar göıle görtilmeye başla dı önderın bildirisıne vurekten inanmış vatansever ilerici aydınlar, grup grup yakalanarak hapishanelere gotürülUyordu, hapis hanede dahı aralarında onderın solcu oldugunu tartışıyorlardı AncaK halk içinde veni ntamaların batlaması lla bu tartışmalar sönmeye yüz tuttu ve pn sonunda aydınlar sustular Bu veni atananlar. ta Kral /amanmda valilik, kaymakamlık buyuk kay makamlık gıbi görevleri sırasm da gUpegUndüz resıııı makam ve konaklarında ırza tecavüz sırv sında yakalanarak «pvdp oturmalarına> hüküm verilerek rpzalandınlınış olanlar gbrev sıra^ında tabanca İle değll dayakla adam öldürüp de, sonradan emekllye spvkedilPrek görovden alınanlar, • hurrinllk» rüşvetle tanınmı^, bın bir fesad ve katı vüreklillk ile iln salmıs, halkın npfrpfıni ki7anmıs kisilerdi Ve bunlar vavaş yavas dirümnyp hnşlamışlardı Buna benzer büvük büyük (!) bUrokrntlardan en korkunçlan olanlara eerek merke7de eerek^e Afganistan'uı birçok vil&vetlerinde görev verildi Bunlar o emekçi çogunluk dedikleri hal cumhuriyetçi aydınlar ve r«dlkallerln kapılarını çalarak onları tutukluyordu Sonra gUpegündüa evlerlnden. işverlerinden sokaklardan toplayarak, sorgusuz sualslz zlndanlara göttlrmeye bas ladı Dört bir yanda dehset kol geziyordu Klmscnln klmseye gü YINE AĞAUR veııı kalmarmştı Sonuçta kralın damadı olan Böylece agalara. muhtarlara Cumhurbaşkanı blldirisınde soygtin doğmuştu tstedigıni vuruledıgi gıbi, son on vılda meydayordu. istedigini yakalatarak hana gelen «fosadı» gerçekten gorplshanelere sürUkluyordu Genıs niüs, çaresine bakrrustı ÇUnkü, bir ağ örtUmüştU Yalvarmalar. «bu fesadı ortadan kaldmnak vakarmalar. pazarlıklar oeni goiçin evime çekilmis on yıl dUtürmeyin dıyenler Kaçanlar tusUnmUsttlm» demıştl, baskan 7aklara dUsüyordu «Hani bpnım Cumhurtyetten önce, sosvalist de topragım olacak, senin deSil genç devrimcı subaylan etrafın kendi topragımda çalışacağım dıda toplayarak onlarla kolhoz ve yen sen dejil mt ldin?» «Yok Sovhozdan uzun uzun konusmus ağa ben öyle bir sey dememiştim. tu damat efendl Hatta birçok Yanlıs anlanussın, ne olur benl kez aglavarak. memleketın bu gosterma » «Ya o komUnistlrrl kara gunlerinR çare aramakta kucaklayan sen degtl mi idirı' oldugunu, ancak sosvalist d?v RUşvet. zulUm bittl diyen sen dprimoı subayların yardımına ih ğıl mi Idln? Fvet rüşvetçı zalim tıvaç dudyugunu sdylemıstl Af hükumet kalktı dıyen sendln Övganistan'ı bu durumrian kurtara leyse buyurun hükümetet Gor, (ak tek yolu 4 sosyalınn oldııgu huktımetın ne olduftunu » «Kıy nu bellrtmiştı Bu teklife genç ma bana muhtar. ne olur kıynia yurtsever subavlar «evet» demis bana ne olur Ben cumhunyet lerdi Işte gerçrk onder iste geldi dememişlm, sen yanlıs ankurtarıcı ve ona ta o raman lamıssın HUkUmete dll uzatır mı vim hiç? Kimse uratmar » «Pe Cumhurbaskanımi7 demıslerdi Cumhurivet daha iklnci va»ıkı kaç para verirsin?» «Param na Rirmeden bu sııbavlann birjok ki • «Ya demek paran vok çokları çoktan sılahsızlandırıla Jandarma kamçısı sırtına inmerak önemli kilit noktalarından ve baslaymra paranı nereye koytızaklaatınlmıstı Tek bir ki«.ı. dugunu anlarsm > Bulgaristan elçıligıne atana rak Baskent Kabıl'de ise yenl Ana saS salım kurtulabilmlstt yasa, demokratik haklar bekleven Cumhuriyetin ilânından önce ler, evlerinde poli"iin ne zaman Kral ve ailesı tatillerıni geçirgelip tutuklayaragını beklemeva mek hahaneM ile Avrupaya gıtbaşlamıştı Cumhuriyetin adı kor mışlerdi Yalnız Kralm büyük og ku salıyordu Sadlstlesen sömtırü Ju ve kuzenl olan merkez kuvcUHJgün hileci vöneUmi, aman vetleri komutanı kalmıştı. Askasızca htlküm sürtlvordu önre rı darbe gecesi. devrimcl suhay terörün sinsi oyunu baslamıstı lar tarafından tutularak hapishaHafiyeler, pollsler önce gecelpri neye konmuslardı Ancak daha ka, bu kes tfikrar blr baska gArevla dönUyorlardı «Kündl o ko mUnlst kaiirlere kucaklarını açan lar?. «Kim diyordu agalık kalk mıj. toprak reformu yapılncak dıye?» ... Yakalaym . Vurun . Tutun* bir ay geçmeden Kralın oglu h*pısten çıkartılmıs, Avrupaya yol lanmıstı Bir kaç ay sonra da kuzen olan komutan kurtularak Avrupaya yolcu edildi. Onları tutuklayan devrımci subaylar ştındi onların haplshanedekl yer lerını çoktan almışlardı blle Saray entrıkasına devrim (inkl lap) adı verilmlşti İste ne bu devrim gncesinde, ne öncesl na de sonrasında Kral allesina va yakınlarına dokunulmamıstır. san azınlık çpvrnnin, ekonomlk, polıtik çıkar ve sbmUril dokunıü mazlığı vardır Kutsal kisiler sayılır oalar Cumhurlyetln daha «sol» goıU nen ilk aylarmda Avrupa'da bulunan kral ve ylrmiden fazla yakınlarına ayda 12'ser bln dolar maas bağlayan Cumhurbaşkanı olan damadın bu tutumuna karsı «Avnıpa bankalarmda milyonlarca hesapları olan bu hırsızlar çptesine ayrıca ayda faklr bir ıllkenın bütçesmden bu den lı btlyllk maas ajrılmasının clog ru olmadıgını. savunan Merkezl Komitenin genç devnmci subaylaı ına pn kısa zamanda en adl tU7aklar örüldU ve susturuldu. Sonra sıra ılımlılara gelmişti Ihmlılara mollalar saldırtılmıstı Ilımlıların yenilgisl çok kolay \e ha/in olmuştu Çesitll suçlarla suçlanarak, çeşitll tuzaklara düşurulprek rahatça ezılmişti Bu basarılardan sonra baskan, Cumhurbaşkanı, Basbakan, Savunmn, Dışişleri, tçislerl Bakanlıgı görevlermi resmen ve açık olarak Uzerıne aldıgını ilan etti Sıkıyönetımi yUrtiten basgardlvan, tek ve koca blr «indana benzeyen Afganistan'da artık atını istedlgi glbi kosturuyor du. TARIN: MEVUHA BAlîS TiFFANY ESVCİ KRATES HALA CAMLl GARTH BEKi BbNU*J DlLfNIAMlA ME lıv\ APA7İUEOJ tJEQDE KI54 M