Katalog

(l K aşbakan olarak etkln çnhşma oianaklarmdan yoksunum. HUkümetin daha verimll, daha uyumlu bir çalışma dönemtne glrmesinds bana yardımcı olmanızı son aylarda elzden blrkaç kez rica etmlştim. öye anlıyorum kl slzln bunu yapmaya ne nlyetlniz, ne de lst«ğinlz var. Bu koşullarda..» Fransız Başbakanı Chirac, Cumhurbaşkanir na bu anlamda bir mektup yazarak lstifa ettı. «Chirao Başbakanlık otorltesinln arttınlma•uu lstiyor. Beşinci Cumhuriyette ylirütme gücü Curnhurbaşkanındır ve Başbakana devri düşünülemez. Bunu Anayasa da böyle anlıyor. De Gaulle de böyle anlardı. Kaldı ki Chirac'ın dedlgini yapmak Fransızlan ikl ayrı politika karşısında bırakmak anlamına gellr. Fransa'da iki ayn politika, bir Cumhurbaşkanının bir de Başbakanın politikası olamaz. Zaten Fransa'nın tekrar siyasal partiler rejimine dönmesini önlemek başlıca görevimdir.» Fransız Cumhurbaşkanı Valdry Glscard D'Estaing de kendisine televizyonda bu sözlerle karşılık verdi. Şimdl Fransa'da tanmmış bir iktlsat profesörü olan eski Dış Ticaret Bakanı Raymond Barre'in başkanlığında kurulmuş bir hükümet var. Yeni Başbakan tarafsus, henüs hiç bir partıye girmemiş. Koaliayon ortaklarından ikl kUçük partinin liderl ve De Gaulle'cülerin bir temsilcisi Devlet Bakanı olarab görev yapıyorlar. Bu bir sağmerkez koallsyonu. CUMHURİm 18 EYLOl 1974 B OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Fransa'nın ticaret ve sanayı burjuvazislnin mi, yoksa her zaman yapılageldiği glbl ücretliler ve aylıklılann nu? BUtün bıınlar geçlci, yüzeyscl sıkıntılar olmaktan öteye toplumun yapısal değlşiklik sıkıntılannın bellrtllerl gibi görünüyor. Fransa kendine yenl boyutlar arar glbi. Gündemi De Gaulle'cUIerde devlete sahip çıkma duygusıı, devletin çıkarlarını üstün sayma tutkusu var, ama «Bu devlet gerçekte kimin hlzmetinde bir dcvlettir» sorusunu sorma alışkanlıkları yok. Halkm ihtiyaçlarını, toplumdakl değlşikhKleri yakından lzleyip örgüt ve yasaları ona göre değiştirerek, büyük çoğunluğa hlzmet edecek bir devlet oluşturmayı amaç edinmiş değiller. Toplumdaki gellşmelere ayak uydurması için her gun yeniden yuğurulan dlnamlk bir devletten çok, toplumdan soyut bir devlete bağlılar. Bir politikacıdan çok, devlet memuru bağlılığı. NECDET UĞUR De Gaulle'cülük Günleri De Gaulle ve arkadaşları îklncl DUnya Savagından berl Fransa'nın yönetiminl ellerinde tutarlarken iki yıl öncc V. Giscard D' Estaing karşısında Cumhurbaşkanlığı saçiminl kaybotmişler. Bu kez Chirac'ın istifasiyle Başbakanlığı da kaybedince zor durumda kaldılar. Seçmen pıanında sağ ve merkez oylarmın çogu onlarda. Parlamentodakl lktidar çogunlugu onlara dayanıyor. Ama ne Cumhurbaşkanı, ne de Başbakan onlardan. Üstelik Cumhurbaşkanı açıkça politikayı kendisinin saptayacağını söylUyor. De Gaulle'cülerin çıkmazı kendilerlnln ssptamadığı bir politikayı benimseyip, Parlamento vs seçmenlere karsı desteklemek zorunda kalmış olmalaunda. GUçlü bir llderden yoksun olan De Oaulle'oüler, sımdi tutarh bir politlkadan da yokıun görünmektelor. Bu görüntU çok kimseye artık, De Gaulle'cülerin aonu geldi dedirtiyor. De Gaulle'culUk, yıllar boyu, bellrli nitellklert olan bir akım olmuş: Ulusal bağımsızlık konulannda titizliği, A.B.A.'ne kafa tutuşu, Bonapartcı davranışlanyla Fransızların gururunu okşamış. En önemlisl Fransa ileri sanayl toplumu aşamasına bu dönerr io sıçrnmış. Kırdan şehlrlere akın, yoğun şehırleşme, hizmetler kesiminin bliyUmesi, küçük ticaret ve sanatlann erlylşi, üretimde büyük blrlmlere yöneliş, uluslararası sermayeye açılış ve onunla buyük ölçüde b'Jtllnleşme hep bu dönemln olayları. Bütün bu değişiklikler olurken toplumsal yapı kendl haline bırakıldığı, gerekll duzenlemelerden kaçınıldığı için yapısal çarpıkhklar ve lktisadl eşitsizlikler artarak devam etmlş; gerçl TartışmalarÖzeleştiriler Fransa'da yenl hükümet kuruldu, ama tartışma bltmedl. Siyasal Partiler, sendikalar, kuruluşlar. düsünürler, yazarlar herkes hükümet bunahmının ortaya çıkardığı sorunları tartışıyor. GUndemdeki tartışma konularınm başlıcalan şunlar: De Gaulle'cülerin artık sonu geldl. öııümüzdeki seçlmlerde sagın en bllyuk örgutU olma niteliklerini yitirip dagnacaklar. Belki geriye hatıralarma baglı olanların küçük bir toplulufiu kalır Yalnız De Gaulle'cülerln değil, De Gaulle' ]e başlayan Beşlncl Cumhuriyetin de sonu geldi. Parlamentodakl çoğunluktan gücllnU alan bir politikacı Başbakanın Cumhurbaşkanıyla, ortaklaşa yurüttüğu bir yönetim blçiml yerlne; taraisız bir Başbakanın Cumhurbaşkanından güç alarak, Cumhurbaşkanının saptadığı politikayı lzlediğl bir yönetim biçiml geliyor. Bu bir Başkanhk sistemine gldiştir. Beşinci Cumhuriyetin yurütme anlayışı bu değildir. Yakmda hükumet koalisyon ortağı partiler arasında sürtUşme başlayacaktır. Hele iktidara Sol Cephe gelirse bu yorum Fransa'yı bir çıkmasa sokar, büyük blr bunalım çıkarır. Bunalım çoktan çıkmtstır. Fransa uzun süredir UtUsadî durgunlukla blrlikte süregelen enilasyonun etklsinde yasıyor. Yenl hUkUmete göre kemerler sıküırsa bu önlenir. Kemerler sıkUsm, ama önca klmin kemeri sıkılacak? BUyüle De Gaulle Sonrası ve Giscard'cılık De Gaulle, baslangıçta savaşta yıkılmış Fransa'yı yeniden kurarken, blraz da Almanlarla savaşta işbirliğl etmiş büyük burjuvazinin ilk yıllardaki yılgınlığından yararlanarak, kamu kesimlni doğrudan ya da ortaklaşa yatırımlarla iktisadJ alana sokmus; önemli bazı sanayi kuruluşlarını kamulaştırmış. Yine ilk yıllarda oldukça etkill bir planlama döneml yaşanmış. Ama sonraları durum değişmiş, ticaret ve sanayi burjuvazisl güçlendlkçe politlkamn saptanmasında ağırlıklarını arttırmışlar; sonunda plan niteliğinl değiştirerek, kendl deylmleriyle, «patron planı» olmuş. Kamu kestmi önemini yitlrirken özel kesim ekonomiye damgaaını vurmus. Pompidou döneml bu eğillmlerln iylce belirlendigi dönem. De Gaulle'cülerin elinde toplum önemli bir oluşum geçirirken kendileri oldukları gibi kalmışlar. Ancak son yıllarda Chirac'ın çevreiinde toplanan genç ve teknokrat bir kuşak yenl bir politika, de Gaulle'cUlUğun ulusal duyarhlıgt ile çagdaş kapttalizmln gereklerlnl birleştiren bir politika oluşturmaya yönelmlşlcr. Ne var kl biraz partl lçi raklplerinln, biraz kendi hırsımn, biraz da Cumhurbaşkanının ileriye dönük hesaplannın sonucu Chirac devro dışı kaluıca bu akımın gelişme olasılığı da tehlikeye girmiş durumda. Sağ Cephe'de gün V. Giscard d'Estaing'ln. Cumhurbaşkanı T« çevreslndekller çağdaş kapitalızmin yetişrals tekııotratları, De Gauılo'culuk le llgilerl yok. Tam terslne sağ ve merkez kamuoyunu, de GauHe'cUlükten arındırıp, kendi gorüşleri etrafında toplamak istiyorlar. Hayallerinde özel kesime dayalı liberal ilerl bir sanayi toplumu kurmak yatıyor. Uretimin, özellikle smai Uretimin uluslararasılaştırılması peşindeler. Çok uluslu kuruluşlar Fransız iktısadl hayatının bellrleyici etkenleri olmak yolunda. Kamu kesimt yerini özel kesime bırakarak sahneden çekillyor. Fransa'yı birbirine bağlayan gidiş gelişli büyük karayollarının blle özel kesime devri düşünülebilmiş, şimdl sıra PTT'nin kârlı bölümü olan telefonun devrinde görünüyor. Devlet, onlar için, hayallerindekl modeli gerçekleştirmede kullanacaklan blr arac. Devleti duygusallıklar, tarihsel baftlılıklarla değil, bUyük bir sınai işletmenın çağdaş yöntemleriyle yürUtmek karanndalar. Onlar için toplumsal adalet, gelir dağılımının düzeltılmesi, zorunlu oldukça, günü kurtarmak amacıyla ele alınabilecek ikinci derecede sorunlar. Dış politikHda da pek de Gaulle'cülükten yana değiller. ABD ve Almanya ile yakın işblrliğı peşindeler. V. Giscard d'Estalng, de Gaulle'cUlUğun toplumun gerisinde kaldığına, devrinl doldurduğuna inandığı içindlr kl de Gaulle'cü çoğunluğu kendl görüşleri çevresinde toplamak istiyor. De Gaulle'cüler bir yol aynmındalar: Ya Cumhurbaşkanının görüşlerini benimseyip Fransa'nın çağdaş kapltalizm doğrultusunda oluşmasına katkıda bulunacaklar, ya duyarlılıklarını ve misyon duygularını korumak istiyorlarsa sola yönelecekler, ya da bölünüp ufalacaklar. VAH, VAH. S ttlpyman Bev'c son zanıanlarda blrşeyler olduğunu daha önce va/mıştım: « Demlrel'in tasası ne? Neden gözlerlnl devire devlre konusujor öyle? N'iyin yüzündeki gülümseme maskelcşlyor? Türkrcyl gerçeklcri glrlrme için kullannıa çabasındu Süleyman Bey. Özel yaşamını bilivor ınuyuz? Hayutının aıılamı no? llangl kltabı okıır? Şilrdrn hoşlanır mı? Bir rcsim asmı.ş mı pvlnin duvarina şlmdivc degin? Ozanlarmıızdan hangl.slnl scver? Diişün adnmlarımızdan nanatçılarımızdan hanglslyle tanışıklığı var? Adnan Bcy hiç olmazsa rakıyı, ppynlrl, domatesl, bir de yüznıeyi scvPrdi; aşık blle olurdu. SUleyman Beyln havııtı cinı karnında blr nokta. Ya da yok böyle blrşpy. Blr boşlıık. Bir sls. Bir sorıı Işaretl. Para, kAr, çıkar iıstüne kurulu blr kafa yapiKi. Sonra?» Sonra güzpllm çocııklar öldürUliirken yurdumu/da, yiireğl cız blle etmiyor SÜIevman Beyln; çünkü yaşamıyor, yaşaınasını bllmiyor. Hayata karşı luncı; lnsanlara, gpııçlere, çocııklara karşı hınç olup çıkmış. Cclalettln Çetin'in HUrrlyet gazetesinde «Pnhtika Dışında Demirel» adıyla blr röportajı yayınlandı. tşte o yazıdan bazı çlzgller. (>phe Başbnkanı kendl kendisini özetUyor: « Spor hiç yapmadıtn. tvmcm diyecek kadar Içkiye uzaçım. Yüzmeye çok düşkün deglllm. Tpievizyonda hlçblr dizlyl Hpyretmek imkânım olmadı. Kcndlml de televlzyonda neyretmeyl pek düşiinmem. Yanunda pek para taşımam. ÖZPI blr uğraşım, bir hoblm yoklıır. Gecelerl en çok altı saat ııvurum. Dört saat. Ikt saat uyudugum çok olur. Cîllnlük lutmam. Sabalıleyin saat il'da şıı toplantiya sittim, ll'drn 12ye kadar partide genel kımıl toplantısında irliııı. Bunları not ederim. Blr ınüzik aletl çalmayı drnemedim. Otomobll kullanmam. Ehliyetim yoktur. Kahvaltı yapmam.» Celalettln Çetln sormuş: « Şu kıravatınızı çıkarsanız, ceketinlzl çıkarsanız, »öyle ev giylml İçinde görsek sizl, öyle blr fotoğrat alsak...» « Rrn evde bu kıycfetle olurum.» « Peki blr başka yerde otursanu, her zaman rahat ettlginiz blr köşede...» « tyldlr bıırasıı... Ben bep bu koltukta otunırum...» nemek kl SÜIevman Beyln klşlllğl tam blzim yazıdakl glbl. Gerçl Süleyman Bey, Celalcttin Çetln'e bir odada yıgılı kitapları gömterprek «lıepslnl okudum» dlyor ama; sözlcrlndr, konuşmalannda, o kitapları okuduftuna değgin en küçük blr koku yok. Kltap. natt okunmak için okunmaz. Demlrel anlagılan kitapları sınıf geçmek için metazorl okıınan kitaplar glbl okumus... Süleyrnan Bey Afyon Llseslnde hep «tftihar Listesl»ne geçermlş. Llse bltlrme notları 13 dcrst«n 127 tutuyormuç: Jlmnastlk 7, dlğerlerl hep 10... SUleyman Bey köylU kökfnlldir. Kendlsl henabına lyl bir not. Muo da kii.vlüydü. Ama köylü var, köylU var. Taşra liselerlnde Demİrel (rlblsinc rastlanır. Kurnaz, Içe dönllk. acıma«ız. Urkek, çalışkan, hesaplı. çıkarına bağlı. Kerrat cetvpll, kare k«k. çok bllinmeyenll denklem, mühendlsllk, müteahhitllk, komlftyonculuk, polltlkacılık; bu tip için aynı şpydlr. Maşallah SUleyman Bey okulda lftihara geçip önce mühendls, komisynncu, aonra da Başbakan olmuştur. Ama yaçamıııa hakın artrsınız. Hep aynı çizgill kumaştan glysilerl İçinde. hep kravatlı. hep aynı koltukta oturan, televlzynn seyretmeyen, sinemaya gllmeyen, blr kadeh lçmeyen, şarkı mınldanmayan, ıslık çalmayan, sporla Hgilenmeyen, hlçblr iizel uğraşı bir hoblsl olmayan kişi, geceleri ortalanıa ttç saat uykuyla hep partlcllik politikacıhk yapıyor. Tann, Nazmlye Hanıma ve halkımıza sabır ver.sln. Blzim, Sülcyman Beye verebllecegimlz blr küçük öğüt var: Her akşam televlzyonda kendlslnl seyreisln; haline, tavrına, konuşmatıına, sttzüne blr baksın; aynaya bakar glbl... Ama SUleyman Bey ne demlş: « Kendiml televizyonda seyretmeyl düşünmcm.» Çttnktt kendlslnden kaçıyor SUleyman Bey; yalnız kendlslnden değil, her şeyden kaçıyor; yaşamdan, duygulardan, içtenllktcn, blr tek sözle gerçeklerden... Yeni Sesler, Yeni Çağrılar Fransa elle tutulur blr değişiklik lhtiyacı lçinde. Bunu kim karşılayacak? De Gaulle'cüler değil. Cumhurbaşkam ve çevresl mi? Çok uluslu şirketler dünyasının, İleri kapitalist Ulkeler ekonomisinln zorlamalanna karşın Fransa Giscard'cılıga da yatkm görünmüyor. Aslında, yapısal çarpık lıklardan doğan bunalımlar karşısmda çağdaş sağ yetersiz kalıyor. Önümüzdeki seçimlerde Sol Cephenln lktldara gelmesi Fransa'da ciddi bir olasılık. Yalnız, Sol Cephe'yi iktidara getirecek sol seçmen toplulugunda layiklik sosyal adaletçillk karışımı 11«riclligin ml, yoksa sıraf ayrunına dayanan solun mu ağır bastığı pek kestirilemlyor. Fransız Solu kendi toplumunu ve çağım doğru anladığı oranda başarılı olacak. îklncl sanayl devrlmi aşamasına gelmlş olan Avrupa'nın eskl sanayileşmiş Ulkelerinde yapısal değisiklikler kaçınılmaz görünüyor. Avrupa'da 1980'ler bu değisikliklerln yoğunlaşacağı ve Uzerlerinde yenl bir kültürUn oluşmaya başlayacağı yıllara gebe. Eskı Avrupa'dan yeni sesler, yeni çağrılar, yenl olçüler, yeni değer yargıları gelecek. Elimizl çabuk tutalım. Ylrmlnci yUzyüda yaşamak gerçekten ilginçleşlyor. Şiirden Politikaya., OKTAY AKBAL ..fl »»M C H P Evçt Hayır ÇEVREMlZl KORUMA kl mavl yoleuluk, karada ylrmi günlük bir gezi, 1976 yazı böyle sonuçlandı benim için. Bu tür gezilerden edtnUen izlenimler çok ve çeşitlidir, hepsini hemen kağıda dökmeye gelmez, daha doğrusu Ege'de yapılan her gezi öyleslne dUşündUrücU ve öğretlcldir ki, insan gördugU ve yaşadığı blnblr olguyu sıraya aizmek. kendi ilgi alonlarına göre değerlendirip bir bileşime varmak gereksinmesinl duyar. Gezi notu yazmak bir bakıma kolaydır. yararları da, ^sokıncalan da vardır. Yararı, görülen g«zilen yerler Ustune ilgl uyandırmak, başkalarına da craları gezip görme isteŞini aşılamak dıye tanımltnabilir. lç ve dış turizme laydası dokunabllir bu çeşit sayım dökümün. Ne var ki, bu yolda çabşmalar yirml yıla yakın blr zamandır umulandan da daha çok sonuç vermiş, bir ara hiç billnmeyen yerler gezginlera fazlasıylo açılmış ve bunvın ardından hazırlıksız girlşilen blr turizm pafcliıması sayısız sakıncaları da beraberinde getirmiştir. İ AZRA ERHAT yıl önce yanlmış blr kitapta Alabanda, Alinda, Kadyanda glbl antlk kentlerin tanımını okursunuz. fotoğraflarını da görursünüz, tiyatrosu var, çarşısı var, hamamlan, tapınaldarından kalma direk ler, daha neler neler, oraya glder ararsınız, hemen hemen hiç bir şeyler yok, aşınmış, yıpranmış Kİtmis. Kazı yerlerinde birer bek çi dursa da durmasa da sonuç aşağı yukarı aynıdır: yer ustune, glln ışığma çıkarılmış anıtlar doğa koşullarına dayanamamakta, karşı koyamamaktadır. Korumları için çok daha özlü önlemler, yöntemler gerek. sarı blr pudra haline getiriyor. Milâs'takl evin Ust katı aylardır söyledlk, yazdık, ama klm dinler, ne fayda? güzelim reslmleri ile blrlikte yere sarkmış duruyor. tkl Uç ay sonra, aradan bir de kış gcçlnce tuzla buz olur tüm Mllâs'ın Arslanlı Evi, Birgl'nin Çakırağa Konağı, Kula'da, Antalya'da, daha nereler ve nerolerdekl, sayısız TUrk evlerl. Lykia'dan kalma ve soygunculara sonsuz alan açan kaya mezarları kadar bile dayanamazlar. Bu TUrk evleri Ustüne sanat dergileri kimi zaman çok gUzel renkli fotoğrallarla yazılar yayınlarlar, bir kUHUr hizmeti dlye. Sorarım slza, kültür hizmeti bu mu, var olup da yok olmaya yüz tutanı k&ğıt ustune geçirip sürdürmek mi, yoksa gerçek ve somut varlığımn korunması İçin ge reken çok yönlU savaşa mı harcamalı bu parayı, bu çabayı? Bilmem, bilemem, çok yönlU blr sorun bu. Ama sorunu tüm görkemi ve gUçlUlUğü İle ele almadıkça, koruma ya da tanıma bile söz konusu olamaz, soyut blr özlemln sonuçsuz çırpınmalannda kalır. Gelişmlsler arasında yenl blr blllm kolu türemiştlr son yıllar en bu dünyada olacaksın, adam sayılacaksın» diyor G e n e I B »»l««»> Ecevlt. Mehmet'lerin «adam» yerlne geçmesl için tüm çabaüıyl» dldınlyor. Bunca yıIın ağırhğı, yorgunlugu, hltklnllfcl, nerdpyse tUkenmlsligl Içlııdcki aiP'yl, Genel Baskarunın gerisinde kalan CHP'>1, olumlu, aydınlık bir yöne doğru sürüklemere çuhfiyor. Basaracak ını? C1IP aydın, iyi nlyetll Genel Başkanınm atılımına ayak uyduracak mı? Bunu kesinllkle söylemck zor. Şlmdllik göriinen, BUlent Ecevifin, ozan, «liişluıür, d«rü«t politikacı, ulusu. ııa gönül vermlş Ecevifin, CHP'yc çaga yakışan hlr klsiUliî blr nitelik kuzandırma savafidır, Iıepsl bu... «Doğmu.şsun da lnsanmışın da yurttasmışın da Durmuşun oğlu Memetmlşln geç hemfcrim geç bunlaıla kendlnl adam saydıramazsın verglni vermişin de askere gitmlşin de eylllkten gayrt klme ne'tmişln de geç hemserlm geç bunlarla karnını doyuratnazsın sürenl scnmişln de ekeni senmlşin de biçeni senmlşin de her bir seyl sen geç hemserlm geç bunlarla bu topragı senln olduramazsın hanl senln tapiın hanl senln senedln hanl İki sahidlnen bin dönUnt zilyedin glt lşine Memet elde ne tapu ne aenet sen bu dünyada ne ararsın» Bülent Ecevlt 1965'te yaztnış bu şilrl. Bakanlıktan yeni ml ayrılmrçtı, Genel Sekrcterllğe seçilmiş mlydi, yoksa yalnızca mlllctveklll mlydl o iıralarda? Vıırılıuııı tanımaya başlaınııştı. 1957 de milletvekill olarak Anadolu'yu yakından tanımak olanağı bulmuştu. Daha önccleri öğrencilik, gaıetecllik, ozanlık yıllarıydı, lçine kapanık, Tagor'lu Kloflıı, Hound'lu bir evrfndeydl. Ne arardı orada Mehmet'ler, onların bu dünyada olup olmayısları?.. Uzaktan göritlUp geçllen gölgeler giblydi yurdıın acdı lnsanları. Yalnıı ona mı? BUyUk krnt çocukları olan, yapam öğrenlmlnl kitaplar arasında yapmıs hcpimlz İçin de öyleydl. Soyut blr lnsan sevglsl, o kadar... 1968'de, Genel Sekreter oldıığu yıllarda, daha doğruıu ortanın solu csinlerinln başkaldırdığı ffünlcrde su dizelerl yazmıstı Ecevlt: «o köyde dogup o köyde ölenlcr ne blr deniı ne blr lcent ne de başka bir dag görenler Topragı laraç kcndlsl aç elleri yedlrenler Umutsuz gellp bu dünyaya mutsuz gidenler o köyde dogup o köyde ölenler.» . Derken. o köydu doğanlar, o köyü bıraktı, kentlere, Almanya'lara ta^ındılar. Kkmek parası, yarına «rüvcn özlemlyle... CHP'nin genç Genel Sekrcterl «ortanm solu» dlye blr yön güsterdl yctlşen kuşaklara. Sosyal demokrasiydl bu, batılı ulıısların çok yıllar önce gprçckleştirdikleri bir dlizen anlayışıydı. Bağnazlıklara sapmadan, katı kurallara hafclanmadan, 61 Anayasası'ıun çprçevcslnde, hüyük yığınların vararı, çıkarı. yarını İçin çalışmak, toprakmzları, evslz barksızları yarınları oltnayunları, uııuıtsuzları yaşama kazandırmak, yaşama Inandırmak, onlara bu dünyada «var» olduklarını duyurnıak... Toprak lşleyenin, su kullananındı elbet. Ru, en doğal haktı. Bunu söylemek blle tııtucu, gerici güçler karşısmda büyük bir yürekllllk, blr llerl adımdı elbet... Hülcnt Kcevit'i ozan olarak tanıdım. Sonra da lyl blr çeviricl olarak... WIlder'den yaptıği «Andros'lu Kadın»ı hatırlıyorum. Bilmem ncdcn kitap olarak basılmadı bu gtizel roman? Daha başka çcvirilerlnt. Ellnt'un «Kokteyl Parti»sl. şUr çevirileri... Gazete yazarı olarak da aydınlık, ilerlcl bir tutumu sürdürdüğü yıllarca. Politikaya adım attığı günden bu yana dürUst, içtenlikll, lnandıncı blr kKillk taşıdı. Bakanlığı, Genel Sekreterllgi, Genel Başkanhğı, Basbakanlığı, muhalcret Ilderllği hep bu «önce ozan» olan klşinln agırbaslılığını, saygınlığını duyurdu. Bir yük gibi değil, değerlnl arttıran, değerlni yaratan blr nitelik olarak... Ecevlt'ln «t^Urler» adlı klUbını okııyorum bu günlerde. «Bir siyaset adamınm bütün yaşanu ve dünyası slyase) olursa onun slyascttc blle yararlı olamayacağına Inanınm... Her alyaset adamının slyasetten haşka blr dünyası da olmalı. dır. Zaman zaman o başka dunyasına geçlp siyasete siyasetin dışından da bakabllmeUdlr. Siyasetin blr »oyut uğraş olmadığını, siyasetin öz konusunun insan olduğunu, öz aınacının lnsan özgürlüğü ve mutlulujju olduğunu unutturmayacak bir uğraşı, bir bakış açısı bulunmalıdır siyaset adamının». Böyle dl yor kltabına yazdığı önsözde. llginç bir yazı. Ecevifin «gerçek» klvillğinl tanımak Isteyenlerin, bu onsözU ve kltabı dol duran gençllk, orta yaşblık dlzelerlnl okumalarını öğUtlerlm. Sanatçı klşi, dlzelerinde, yapıtlarında yalan söylcycmez. Neyse, odur. PoHtikacılıkla. ozanlık ve dUşunUrlügü birleştlrebilnvl? sayllı klşilerden blrl olan Ecevlt'l bu kltapta «olduğu gibi» bulablliyoruz dcrsem llerl blr söz ctmemis olurunı. «lşlııi bittrdin ml çckllmesini bil» demts son şlirlerlnden blrinde... Ecevlt daha yeni başladı ifjlne, Memefleri bu dünyada «var» etmek lsl, uiraşı, savaşı bu, kolay kolay bltmes. Memeflerin de katümalan gerek bu uğraşa, bu savasa. Onlara «Sen bu dünyada no ararsın» dlye sorulmayacak, denilmeyecek blr gün de elbet gelecek... Memet kendlnl kurtorncak, Ecevli glbl özü sözü blr öncülerln, ayduılık kişilerln yol göstericiligly le, sevgislyle, dostluğu İle, ama herşeyden önce kendl cabası, kendl lsteml. kendl gücttyle.» Zamana asıl karşı koyamayan İkl Uç bin yıl öncenlnden kalma taş anıtlar değil. Asıl yürekler acısı bizlm kendl uygarlığımız içinde kendl barınmamız İçin kur duğumuz yapılar. Milâg, Blrgi, Şirince, bunlar Osmanlı döneminln son bir ikl yüzyıl öncesinda seçkin bir zevkin ve ustaca blr YOZIASTIRMA mimarlığm ortaya çıkardığı çok değerli belgeleri.nl sermektedir Haliknrnas Bahkçısı Bodrum'U gözümuzUn önürie. Gelin görun turizme açtı, vxn& Halikamas Ba ki yıküıyor, dökülüyor bu canım lıkçısı dünyanın cennetldir dlye evlerin hepsi, güzelim nakısları Bodrum'a çağırdığı konukların solmuş, evlerin tahtalanna öyle güzellm kantl bugun ne duruma blr tahta bitl dadanmış ki, k o getlrdiğinl gorse, dehşete dü>er, ca kUtüklert kısa bir süre lçinda yaptığına, yazdığına bln pişman olurdu glbime gellr. Birknç bln nüfuslu kUçtlcUk beyaz kent bu yaz aylarında 135 bin klşiyl barındırmak dunununa duşmüştUr. Istanbul'dun, Ankara'dan, Izmirden, giderek Konya ve Kayserlden akın akın V J habersiz, ha< zırlıksız gelen otomobiller dolusu insan Bodrurr.'un sokaklarını akşam UstU Karaköy trafiginin çıkmazına benzetmişler, sular akınaz, elektrikler yetmez olmuş, evlerl tıklım tıklım misafirle dolu Bodrumlular kapı önlerlnde açıkta kahrken Bodrum modasına bürünmüş tuhat ama hoş kılıklı gazginlerin bir aşağı bir yukarı akınlarından ac,\k ve kapalı yerlerde soluk alınmaz olmuştur. Üstü ürtülü güzelim çarşısı Bodrıım'un bir Mahmutpaşa havasına bürünmüş, yatltırdan dolup taşan iki limanı az daha tanmmayacak biçimde kirlcnmiştir. de birer campinfi alanına dönüşünce ve sehrin her köşesi gezgınct satıcıların E&ndviç, patates kızartması, çöp kebabı ve lokma plşirdikleri birer kokulu, tütsülu mutfağa çevrilince insan nerdo olduğunu şaşınr, Galata Köprüsü bitlminde Haliç kıyılarını, Dol mabahçe meydanını kirleten, sağlığa zararlı bu yiyecek satışı biçiminin Bodrum'a da bulasmasına hayıflamr. Bodrum yine de güzeldir, kandine özgü blr canlılığı sürdürmektedlr. Marmaris öyle degil, koca koca apartmanlar karşılar slzl o eşsiz koya glrdlğinlzde, arkalarında da çam ormanlarının kimi yanmış, kimi duruyor. Bodrum'dan çok daha az turist var orada, llmanda blr ikl yat ya var ya yok, turistlk eşya dUkkanları Bodrum'unkilerin çekiciliglne ulaşmış olmaktan çok uzak, ama ora da bozulmuş, bozulmakta, gellşmenln yararlannı değil de, gitgide artan zararlarıru seımnktedir göz önüne. da, adı ekolojl, çevre biliml. •OikOs> eskl Yunancada ev, konut, içinde oturulan, barmıian çevre demek, logos» lse bihm. Bu çevre biliml öyle aldı yürüdU ki, etkilemodiğl bilim dalı kalmadı: Sosyal ve ekonomik coğratya, tabii ekonomi ve sosyolojinin kendlsl, iç ve dış mimarlık, şehirciUk, daha aklıma gelen gelmeyen blr sürü blllm ve, ışin tuhafı, çevre kirlenmesl ya da sağhğı İle hiç ilişkili görUnmeyefı iyi ve gUzelin kurallannı saptamakla gdrevll etlk ve ostetik. Çevtenln neden ve nasü bozulduğunu çağdaş Uretim ve tüketim gelişlminin binblr sonucu olarak heplmiz görmekte ve yaşamaktayız. Çevrebilimt (Ekolojl) insan yaşamuıı bozmaya koyulmuş etkenleri saptama ve önleme bilglsl olsa gerek. öyle olunca da, lnsanın sağlığı ve mutluluğu blrlncl erek sayılacağma göre, çağdaş hümanizmayı bu yolda aramak doğru ve yerüıdodtr. Geçerken, hUmanlzmanın bunca karşısmda bulunan klmselere de bir merhaba çakmak ısteriml Her ne hal ine, bugün mavl gezi ya da rengi ne olursa olsun her çeşit gezlden çıkanıacak fayda yalnız blr bllgi edınme, tarihsel blr sürecl sapıama olmasa gerek, çünkü çağdaş yaşam koşulları ve etkenleri olguyu olduğu glbi bırakmamaktadular. BUtün Ulkelerin Proletaryasınm, bütün dünya halklannın, ezllen milletlerln ve özgUrlükten yana tüm lnsanlığın bUyUk kayb. MAO ZEDUNG'u ANMA TOPLANTISI Tertip Komltcsi 18 eylül cumartesi saat 19 TEPEBAŞI GAZİNOSU (Giriş serbesttir) YARIN HES&PLANSIN Arkeolojl dünU ortaya çıkarıp bugunUn değerlert durumuna *okarken, yarını da hesaplamak zorundadır. Bln yıllardan berl korunagelmlş anıtların yarını ne olacak? Unutulmuşken, tarlhs ka rışmış ve «var. değilken, var ettiğlmiz yapılar doğar doğınaa yok olmanın süreci lçine mi girmiş olacak? Uzun lafın kısusı, eskiler biliminln yanı başında eskiden kalmayı koruma ve sUrdürme diye blr blllm ve edim kolu hemen devlnlme geçmelldlr. Arkeolog hem kazıcı, hem onarıcı ve süreklillk yönUnde koruyucu olmalıdtr, yoksa bunca çabisı boşuna. Geçmlşi değerlendlrdtğl ölçüde geleceğl değerlendiremezse, topraktan çıkardığı anıtlaıi toprak anaya bırakması daha yararlıdır insanlık İçin. Bu yüzriendir kl, bugün eski kentlerlmizl gezerken bilgl edlnmek kadar, ondan da çok, sorun tartısmasına önem vermell, o yolda yormalıyız kafamızı. Yok Ucen var olmuş, ama yarın gene yok olmasınl Asıl sorun bu. Cumhuriyet 10B96 ZEKERİYA SERTEL'in anıları BUGÜN Grafiker arıyoruz Grafiker dostuıuu^, sıze ihtiyacımız var. Yapitlarınıaı alıp gelin, görüşelim. Mehmet Okar gelmeden önce telefonunuzu bekliyor, arfcas reklamcılık ve ticaret anonlm şlrketl VATAN Gazetesinde Cumhuriyet 10695 Aiıyon 8oK«k. HHnıf Aparlm«nı No.11 Ktt,4S Beyofllülttanbul T«lalon.45B030(4hat) (Cumhuriyet: 10683) ACI BİR KAYIP Sevglli ve blriclk oğlumuz Alman Llsesl 11. cl sınıf öğ rencllerinden BAŞSAĞLIĞI Mümtaz işadamı ve gerçek dostumuz Nevzat Özer'in çok sevgıli oğlu, vefakar ve unutulmaz insan ANITUR YOK OlUYOft!. Gelelım anıtlarımıza, geçmlş zamanlardan bize kalan anıtlara. hangı çağdan kalmış oluılarsa olsunlar hepslnde blr yıpranma, bir erlme. hızla yok olmayu clog ru bir gidiş sezllir. Korkunç blr lkircikllllkle karşı karşıya gelirslniz: kazı yapmak, örcnlerl açmak, bln yıllık taşları, duvarları, direklerl. yapılan ortaya çıkarmak ve sonra da toz olup ufalan malarım görmek ml iyi, yoksa yer altında toprağın koruyncu et kisine bırakmak mı lyl? Birkaç MuratEtaner'i Zagreptekl mUesslf uçak kazasında kaybetmls bulunuyoruz. BUyUk acımızı paylaşan dost ve akrabalanmıza mlnnet ve şukranlarımızı bildlririz. ANNESt: DB. ULVİTE ETANER BABASI: DB. SUAT ETANER (Cenk Ajahs: 549) 10702 Hedef'. Dev Blr Deniz Gücü Türk Donanma Vakfına Yapacağınız Yârdımlârla Bu hayatının en verimli çağında, Yugoslavya'daki elim uçak kazasında ebediyete intikal etmiştir. Bu teselli bulmaz acıyı paylaşır, merhuma rahmet ve kederli ailesine bassağlığı dileriz. Dost ve arkadaşlar Hedefe Ulaşabiliriz (Reklamcılık: 338)