Katalog

M ^ iHndigl glbl, her adalet yılı, Başkentte OT^ zenlenen bir törenle açılır. Yargıtay Başkanı, açış konuşmasında genellikle Yargıtay'a gelen ve çıkan lş sayısını, yargının sorunlannı, yasaların aksayan, eksik kalan yanlarını belirtir. Alınması gereken önlemleri gösterlr. Türkiye Barolar Blrliğl Başkanı da bağlı olduğu kurumun dUşüncelerini açıklar. Törene başta Cumhurbaşkanı olmak Uzere yasama raeclisleri başkanları, Başbakan, yargı kuruluşlan temsilcileri, muhalefet partileri Renel başkanlan, bakanlar, ve yüksek dUzeydeki karnu Rörovlileri çağınlırlar. Yargı sorunlarıyle llgilenen, çözüm yollannı öğrenmek isteyen ba.şb.ıicanlnr ve bakanlar konuşmaları dikkatle izlediklorı halde ilgtslz kalanlar da bu törenlert bırer mesajla savuştururlar. Açılış törenlert, îstantral ve îzmir gibl büyttk kentlerlmizde de yapılır. îstanbul Barosu'nıın, Hukuk devleti ilkelerinin clddi yaralar aldığı, temel hak ve özgUrltlklerin hiçe sayıldığı bir ddncmde» tören yapmayacaftı ve yapilanlara da katılmayacaftı açıklandı. îstanbul Barosu' rnın degerll Başkanı Mehmet Ali îkizer açıklamasının bir yerinde şunları sfiyledı: «... Mahkeme kararlannı uyRiılamamakla yUrütme orRanı her pün Anayasa'yı israrla lhlâl etmektedlr. Sün Devlot Güvenlık Mahkemelerl girişiml ise yargı orgıınma olan güvensizlıği ilân etmektertir. DGM hareketi 11e yargının tarafsızlığı ve ba£ıms,ızlıgı iylce çlğnenecektir. Böyle bir durumda mahkemelertn çalıştığı günü kutlamak mUmkUn değildir.... reğl 8ayıyoni8...ı demektedir. Mahkeme kararlarının çiğnendiği bir dönemde başka ne söylensin? Kısaca ylnelemek lsterim. Bağımsız mahkeme kararlarımn uygulanması önce •hukuk devleti» kavramının, sonra da Anayasanın yorumlanamayacak açıklıkta olan buyrugunun gereğıdir. «Anayasa madde: 2, 8, 132.» Sırası gelmışken bir noktayı daha bellrtmekta yarar görüyorum. Mahkeme kararlanndan kimilerınin uygulanmış olmasmdan umutlananlar var içnnizdtv Hava Kuvvetlerl Komutanhğına yapılan atamanın iptaline ıliçkin Askerl YUksek tdare Mahkemeslnin kararı Ornek olarak gftstıîrilıyor. Mahkemn kararlarından dilediftini uygulamak, begenmediğinı uygulamamak keyfiliktir. Uygıılananlann hangi koşulların zorlanıası ile uygulandığını da bilmlyoruz. Bu davranış hukuk devletine ve mahkeme kararlanna saygıdan 1leri geliyorsa uygulanmayanlann da hemen yerine getlrilmesl gerekirdl. Oysa üctldarın tııtumunda böylo bir dpftişikllk olduğunu göstcren hiç btr belirti yoktıır. Sayın Menteş modeni kanunda yapılması düşünülen değişiklikle Atatilrk devrimlerinden fedak&rlık yapılmaması gerektiğini belirtti. Atatürk devrimlerine saldınların gtderek yoğunlaştıgı bir dönemin lçmdeyiz. Dileyelim medeni kanunun devrlmrl nitelifttne dokuntılmasın. Hukuk devletinden söz edillnce sadece sol düsünceyi yargılayacağı izlenimini veren DGM" ler gellyor insanın aklına... Sanki Ulkemizde başka bağımsız mahkeme yokmuş glbi DGM kuruluş yasasının çıkarılması için yaKama meclisler) olaganUsttt toplantıya çağırılıyor. Bu mah kemelerin kurulmasını blr anayasal zorunluluk olarak gösterenlere bir kez daha haürlatalım. DGM'lor yüksek mahkemeler Ribı kurulması zorunlu olan yargı organlarmdan biri deftildir. ÇUnkil yüksek mahkemelerin Eörevlorlni yapacak bir başka yargı kuruluşu yoktur, DGM'nin görevini yerine getirecek onlardan da bağımsız mahkemeler vardır. Bunların bilinmesine ve kamuoyunun tepklsine raftnıen kuruluş yasasının çıkarılmasında direnmek haklı kuşkuları ve kaygıları bcrabarinde K e t»ccpktir. Bu mahkemelprin kuruluş yasası çıkar ve çalıçmaları sürdürülUr»» hem tartışmaların ardı arkası kesilmeyecek, hem de DGM'lerin degerli hakim ve savcılannın ppranmasına yol açılmıs olacaktır. Türkiye Barolar Btrllgi'nin degerli Başkanı Prof. Dr. Farıık Erem rie ilcrlnç bir konuşma yaptı törende. Sayın Erem, TUrk adalptinin kıısurlarına deglnerek onlan yavaşlık, dava ve ceza enflasyonu, adalette bürokrasinin yoğunlaşması, aşırı merkeziyetçilik ve temel kanunların toplumun gerlslnde kalmı» nlması gibl 5 noktada topladı. TUrk adliyesinin yıllardır ihmal gördüftUnü bellrterek adalet reformunun tüm boyutlanyle gecikmeden, politika dışı bilımsel yöntemle ele alınmasını istedi. Politika adamlarınm eUnl ndaletten (jpkmpsi ppregin»» degindi. Bu konuşmanın hemen arkasından hem de bir Içişleri Bakanı ElSzıg olaylarının hakımin solcuları serbest bırakmasından ileri geldlgini söyledl. îşte yarp kararlanna saygıyı bflirleyen zihniyet!.. Yargının sorunlan bir adalet yılının açıs konuşmasında ya da yeri sınırlı bir yazıda bellrlenemez. Sorunlan ele almak, sıralamak. çözüm yollannı aaptamak blr tutum lşldlr. Bu ls ciddi tutulacaksa bugünden tezl yoktur. CUMHURİYET 16 EYLÜL 1976 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER LEŞ KOKUSU arih kitaplarında nkunur kl, blr zamanlann gSrkemll KıaıiüR'MiHİa pİKİİklen geçllmezmlş. Aptesanesiz ve hanıunısız saruyların aiislcmell yatak udalarındakl otııraklardan vüknelcn kukuyu dağıtnıak için lavantanın her vr?icll kııllauılırmış. Kontlarla konteslcr, barnıılarla baronpslcr vıkaııınadıklaıı lçln IPS gibl knkar; yaldızlı peruklarının, kat kat glysilcrinln, dalga dalea dantellerlnln çarpıcı güriinlimlprimle üulaşır, s.iray mııaşeretlnin lnceliklerinde otıırup kalkarlarnıış. Uygarlık drdlğimiz insan iirünü, tekdiize blr gellşme İçinde olusmamıştır. Çelişkilerin ve çatışmalarm şasırtıcı Ikilcnılertne her yerde vc her zaman ra«.lamak olasıdır. Tarlhte 14'Uncü Lul'ye «UUneş Kral» adı veıitir. Kraluı yaşam itürccl, Kransa'nın Rİiz kaıuaştırıcı bir dünemldlr... Ama hiç kimsenln aklına gelir miydi şu süzleri söylemek: Ey Güııey Kral! iŞl^lnc, şlşlne doluşacagına, sarayına blr hamam yaptır, akar MU dıizeni .satla! Olurakla deti hacpt, uygarlık dışıdır. Doğru düritst blr hclâ gprekli »ana. Zenglnllk ortasında plsllkle »arnıa» Uola.ş»ın. Zrnfinlik lıerfpy doıırk clrğilüir. Şimdiyp ılıj;ln uygarlıklar, sömüriiye dayanmıslur; egemr.n sınıfların zenginlikleıiyle halkların .voksııllukları u.tiine oturtulmuşlardır. Artık o çag geçtl. Bugiin nrrede sömilrü sürcclne dayanan blr kallunma Kn/.konusuysa, oruda leş gibl k(ika.n bir toplıım düzenl grçerlldlr. Kat kat pudralar, dalga dalga danteller, rn gorkemll giysller; MMTIÜIÜVO dayanan rıjiııılrriıı çıiriik kukusunu örtcmlyor. Tarihln feodal dönemlerl asüdı; kopitalist vuK ba aşılılı, lıa a^ılacuk. N P VUI° kl, tarih yalnız jatav i'lzgide yaşanmaz; 1!)7C yıünın dikey çizglslnde, leodal kalıntılartİHiı haıjliyaıuk kirli liitpitullznıln ılfi;i'r yargılarınn değin açık Turklyr'dr, luın nc(,nıiş zaınanları, hem çağım ı u blr drada yaşamuk olasıdır. (iiiııeydogu'nuıı aşirrt beyinden j a da toprak ağasından Batı'nın kapitallstiııe kompradorıına değlıı .vuyKin btr toplunısul scrgllcmc Içlndeyiz. Zpnginliklp >oksııllıık kıuak kucaga. Bu ikilrmln çlftlcşmeslnden doğan düzen; çağımız uygarlığımn niifus kütiigünp ancak plv laıııınıyla yazılabilir. Paradan çayrı bir güre •aygı (luvulnman blr Türkiye varatmak IsUyenler, blr ölçüde basarı Uazaıımıs sayılabillrler. EÇcr aınaç bir toplumda blr sınıfın zenglnlesmesl idlyse, o amacı lüafinif bulunuyo Yargının Sorunları Muhittin TAYLAN ve yanhşlıklan ssptayarak çözUm yollannı gösteren, bu kuralların ulkenin her yanında ııyum içinde uygulanmasını sağlayan bir yüce mahkemedir. Ona asıl görevlnm yanında görevler verilince asıl görevinl yapamaz hale gelmiştir. Yaklaşık olarak 25 yıldır Ust mahkemelerln kurulması tartısüır. Tasarılar nazırlanır. Ya bakanlıkta, bakanlar kurulunda, ya da yasama ıneclislerinda uyutulur. liiç bir uygar ülkenin yüksek mahkemesinde böylesine bir sayıya rastlayamar.sınız. Eğer o Ulkelerin sorumlularına bu sayı söylensa lnanmazlar. tnansa da Yargıtay'dan dogru karar çıkmayacağını hemen yüzUnUze karsı söylerler. organları bllgj re deneyinden uzun yıllar y»larlanpbilecPiJi blr çok degerli hâkim ve savcıyı elinden kaçırmıştır. Ve gidenler bir daha gen cUiıiıııtüiılştır. Sayın Menteş konuşmasının bu bölUmünde, «... Türk Silâhlı Kuvvetlerl Personel Yasası İle Üniversiteler Pers.oııel Yasasında yapılan değişiklikler, hUkümetierce çıkarılan yan ödema kararnameleri, yasama organları Uyelerlnin emekliliğe esas aylıklarında ek göstergenln SOfl'e çıkanlması gibı dtlzenlemeler Anayasanın 134. maddeslnin amlr hükmünii geri icmls, yasal değerini yitirmlçtir...» dlyor. Yargı gücü, devleti olusturan Uç temel güçten biridir. Kuşkusuz hakimlerln ve savcılann kendi aralannda aylık ve ödenek açısından blr hiyerarşi zorunludur. Ama, mpsleğinın doruguna yükselmiş olan ytiksek mahkeme başkanlannı, üyelerini, kısacası yargıyı kademe kademe temsll eden hakimlerı ve savcılan öteki kamu görevlilerlnden daha az önemll sayan bir zihnlyetl çeçerli saymak, açıkça Anayasa'ya ters düşmek demektir. Ek göstergeler G Oe çıkarılırO ' ken en yüksek derecedeki hakimlerin ek göstergelerinl 200'de bırakan bir tutumun haklılığı savtınulamaz. Hakim ve savcıların aylık ve ödeneklerinl Anayasanın 134. maddegınln özllne uygun olarak yenlden ele almak, onlan ikide bir iktidann eline bakmaktan kurtaran sağlam bir çözüm yolu bulmak kesln blr zorunluluk olarak nrtaya çıkmıştır. Bıırada yargının sorunlarını ele aldım. öteki kamu gürevlilerinln durumuna deglnemedim. Kuşkusuz onlann da çözüm beklejen sayısız sorunlan var. Geçlm sıkıntısı onların da belinl buküyor. Bugün yan ödeme adıyle bir Keslme yüklü paralar verilirken, ögretmenlere ve kamu keslmindekl btlyük çoftıınluğa yapılan yan ödemeler açıkça söylendiği gibi onur kıncıdır. Kamu görevlilerinl siyasal iktidarlann lutfunu beklemekten kurtaracak tek çözüm yolu toplu sözleşme ve grev haklarıyle donatılmıs memur sendikalarının kurulmasıdır. Ne var kl bunu Cephe lktidarı yapamaz. T Gelen îş Sayısı Üst Mahkemeler Yargıtay Başkanı Sayın Cevdet Menteş'in açıklamasından, bu yıl Yargıtay'a 279.335 dosyanın geldiği anlaşılıyor. Bu sayı Ulkemlzde bir d;wa enflasyonunun varlığını slmgeliyor. Dcmek ki özel hukuk alanında kişıler, blrbirlerlnln haklarını çiğnemekte, borçlarını yerine getirmemektedir. Demek kl ceza alanında suç sayısı giderek çoğalmaktadır. Demek kl Uzerlne parmak basılmaz ve sağaltılmazsa (tedavi edilmezse) toplumumuzun geleceğlnl tehdlt eden hastalıklar var içimlzdG... Gerçl MSP1I kardeşlerimiz buna tanı (teşhis) koymuştur. Ahlâk, maneviyat ve mukaddesat yokluğu veya yoksunluftu. Sorunu şerlatçı kurallarla çözmek mUmkUn olsaydı, herhalde o kuralları uygulayan Ulkcler tam bir huzur içinde olurlardı. Ama gerçek böyle değildir. Sorunlann. sosyal, ekonomik, ve siyasal nedenleri bir yana ltilince elbette çözllm yolu bulunamaz. Neyse yazımızın kap3amını aşan bu konuyu blz da bir yana bırakarak konuşmayı lzleyellm. Sayın Menteş, çözllm yolunu Yargıtay açısmdan ele alarak lş snyısını azaltmak lçln «Ust mahkemeler. eskl deylmlyle «lstinaf mnhkemeleri.nin kurulması zorunluluğuna deglnlyor. Çok yerinde olan bu öneriye katılmamak lnsafsızlık olur. Çünktl bugUnkü hukuksal dunımıı ile Yarptay hem üst mahkeme, hem de Yargıtay görevlerlnl bir arada Ustlenmiştir. Oysa Yargıtay bir yüksek lçtihat mahkemesidir. Hukuk kurallaruıın uygulanmasındakl aksaklıkları Bîna ve Protokol Sorunu Yargıtay'ın Sayın Başkanı, Yargıtay'ın yerleşme açısından bir bina sorunu olmadıgmı söylüyor. Bu demek değildir ki ötakl mahkemelerin blnaları vardır, binaya gereksinmeleri yoktur. Mahkeme binaları Başkentte bile yürekler ncısıyken, tasrada daha iylsi olur bu? Bir kag adalet sarayı, bir kaç cezaevl yaparak sorunu çözdük diyebilir miyiz? Anayasa Mahkemesi'ne bina yapılması lçın benden öncekiler gibl çok çaba harcadım. Ancak CHP lktidarı döneminde Sayın Ecsvit'ln müdahalesl ile blr arsa saglanabildi. Görüyoruz kl, bina yapümasına başlanmadı bile... Kuruluşundan bu yana 14 yıl geçtifti hnlrie bu yüksek mahkemenin sayın ttyeleri ve öteki değerli mensupları rahatça çalışabııecjAİerı bir bınadan yoksundurlar. Sayın Menteş, tıaklı blr şlkâyetl blr kez daha tazeledi. Bu şikâyet, Danıştay'ımızdan da gelmektedir. Yıllardan berl Uzerlnde durulan va bir türlU çözüm yolu bulunmayan sorun, resmi protokol sorunudur. Anayasa Mahkemesi Başkanı dışındaki yüksek yargı orgnnları başkanlarını •mtllkl erkftn» sırasında gören blr zlhniyet sürüp gittlkça bu da çözülemeyenler arasında kalacaktır. n». Ama ne pahanına? Personel Statüsü Sayın Başlcan, haklı olarak «hakimler ve savcılar personel yasasuna da degindi. Belkl bilmeyenler vardır: Yargı bu yüzden yanı, aylık ve ödeneklerin yetersiaüğinden bir kaç kez bunalım içlne dUşmllştUr. Zamanında önlemler almmadıSı için bu bunalım dönemlerinde yargı Kararlar, Hazırlıklâr Sayın Menteş toplum olarak yargı gUctlne ve mahkeme kararlanna her yönüyle gtlven ve saygı duymayı Anayasa ve hukuk devletine olan inanç ve duyarlı bağlılıgın kaçınümaz bir ge "Angaje,, Olmak, Nedir? OKTAY AKBAL Evct lîayır BENZİN SIKINTISININ NEDENLERİ lr kaç aydır başta benzin olmak Uzere sık sık akaryakıt sıkıntısı ve yokluğu ile karsılaşmaktayız. Benzin pompalarmın önündeki uzun otomobü kuyrukları ya da benzinsiz istas yonlar, j'etkililerin açıklamalarına rağmen, bir akaryakıt sıkıntısı ve giderek bunahmının varlıgını kanıtlamaktadır. (•a'/rtclrrde okııdıığumu/» gdrn Ankara Barnsu Yönctlm Kıırulu, glrdiği davalarda iicrpt almadığı gerckçeslyle avukat tsmet Erdemoğlu'nu Dlslplin Kurulnna vermiş. Baro Yönetim Kurulu'nun sayın üycleri, parasız dava alan avukata dlyorlar kl: Behey adam! Sen ne yapıyorsun? Parasız davaya glrmekle toplıım düzenlnl yıkıyornın. Bu toplumda blr tek Tanrı vardır: Para!.. llç peygamber vardır: Para, para, para!... (iünde beş vakit banknot UstUnde secdcye yatıür, bozuk para şıngırtısıyla göbek atılır bu toplumda .. Sen pnrasız dava üstlenlrıen, asümaya da layıksın, kesilmeye de... Kapırut joksul blr küylu miı geldl? Bir faklr emekçl mt basvurdu? Tekmo tokatla kovacaksın. Parasız blr devrimcl genç zlllnl çalıp davasını •avunmam islrrse, hemen polis (ağıracaksın. Ama erpııdim, b.ınkada cüzdnnı, buzdolabında vlcdaru, ahlâk koııusunda fıkdanı bulunan bir muteber grldl mi; haşıüstıine alu«'.aksııı davasını; lıaktır hukuktur, muradımız guguktur diye öteceksln mahkemelerde... Parasız avukatlık yapmak .ıuçtur, dlslplin »uçudıır, yıkıcılıktır. Adalet, hukuk, insan haklan, İnsan özgiirlügü, demokrasl, sosyal adalet: hcpsl avukatlık clibbesinln bol yenlerinln vc geni» rteklurınln aitında glzlenmiş. Ortaya yayılan leş gibi bir koku. Kalkıntna sUreclnln sömttrUsunü yaşsyan «Böyyıik TUrklye»nln kat kat dantellerl, kcl haşa geçlrilmiş yaldızlı perukları Cuınhuriyet nutukları, slyasal namazlannın ardından yttkselen leş kokusu. Vergl ladelerlnin, tefvik tedhlrlprlnln, Haslne •oygunlannın, rilsvet dalaverelorlnln slm^rlp.dlgi düzen: Para, para, para!... •*• • B ebinde tabanca ile gezdiği söylenen okul mildürü çağırinif edcblyat öğretmenlni şu gözdagim vermls «O yazarı okutmayın, öğrencilcr tepkl gösterir, başınız derde girer». Nedcninl sormuş öğretmen, genç müdiir «O angaje bir yazardır» demlş yanıt olarak... Şimdi bu tiir geııç müdiirlcr pek çok okullarda, cnstitülerde... l'rai çıkmı&lar okuldan, blr kaç yıllık öjJretmenUK,. sonra blrden blre akıllarıııdan bllc geçmeyen blr gfireve getlriliş... Nc dlyormuş Oğretmen Okullan Gcnel MUdürü Bay Ayvaz «Blz maksatlıyız, slz de maksath olacaksınız». Bu ne demektir? MC Eğitim nakanlığının bugiinkU yönetlcllerl bellr11 bir «dava»ya angajedlrler. Maksath nlmak, bozkurtlarm yetlştirilmesini sağlam.ik içindir. O bozkurtlar nc yapacaklar? Türk tuplumunu çağdışı blr yere doğru çcklp Bİitüreceklcr! ISöyle maksatlı dergllerden blrlnde «Bu mu emperyalizm?» Öylcyse biz emperyalistiz» dlyordu blr toy klsl. Toyluğu emperyallznıin ne oldugunu bllmcmesinden gellyor. Her istpyen enınfrvallst, vanl Kİİmiiriiri) olablllr sanıyor! Ovsa kolay i? depüdir bu. Bugünkü TUrklye Intene de emperyaltst olama». Olsıı ul.sa »erüvencl blr politika güder, o politikknın kuıUanı ulıır »onunda... Urdulur kurup Kİdeccksln lran uzerinden Orta Asya'ya, neyle, hangl olanakla, hangi akaryakıtla, bangi parayla? Maksath «komando» öğretmenler, müdürler blrden blre çopalıverdi. Nerdeydller şimdlye dek; pu.suya yatnus, fırnat gözlüyorlarmış! Meydan kendilerlne kaldı sandılar, «komando» Ayvaz'lar, «bozkurt» Ali Naill'ler, Türkcş'ler, Erbakanlar, Demircl'lcr çağındayız diyerek latedlkleri gibl at oynatacakları iıı.incınıı kaptırdılar kendllerlni... Blr öfcretmcn çafdas edeblyatın ünlü yazarlarından parçalar nu okutuyor derslrrbv de, hemen karşısına dlkllccekler «O yazar angajedlr, adını btr daha anmayın» dlyeccklcr. ö t e yanılan kcndl kafalarında. kendl dlk kafalarında, kendi yollarında her türlü sanatsal degerden uzıık bir tukım yazıları övectklcr, ders kltaplarına sokacaklar. BUtün bu umutsuz çabalarla blr komandn edebiyatı, komando sanatı yaratılablleceğinl umacaklar. Kimsenln okuma» dığı, Kevmediği, hilıncdlğl blr lakım yazarcıklan, ozancıklan tft* rencilere «örnek», blrer edeblyatçı (fibl kabul ettlrmeye çalı•acuklar!... Bir okurum da «YayKur>'da vertlen edebiyat derslerine ait bir kitabı jollamış. Tanınmış blr »afcı profesörUn yazdıgı bu ders nutlarını ibrctlc okııdum. Gençliğc, hani Ba.y TUrkkaıı'ın deyimiyle «ana insan» olmak Uzere yetljtlrllen gençlere «edcblyat» adı altıntln sunulan yapıtlar ve adlar... Sayın «boca» tuttıırmuij bir Marksist edebiyat diye, varsa yokaa o. Falanca «Marksist açıdan» yazmıs, başka birl marksist akunın dışında kalmış, 1950'dcn sonra «markslstlır tlemokraslılrn yararlanmiîi»... XayKur öğrencilerbıe edebiyat öğrctilmiyor, kim marksist kim değll, marksist ise kötünün kötüsüdUr, dcğilse iylnin iylsldlr lnancı kazandırılmak lsteniyor... Bu arada en ıleğerslz kişllpr büyiik değer gibl gösterllmekte, öte yandan çagda.ş edebiyatımızın gerçek değerlerl kiiçUHUlmckte, ya da adı bile amlmamakla... MC iktidarının çağdışı kalasına hlzmet edenlcrln ne derdl «angaje» olduklarını kaıııtlamuya gerek yok... Kendllerlnden olanlar cn iyl görcvlere getlrillrler, karşı çıkanlar yerlerde süründürülürier. Ilalktan yanaysan, uygarlıktan, çagdaslıktan, toplumculuktan, Atatürk llkelerlnden yanaysan, yapıtlannda gerçek ulusçuluftun ögelerl varsa, blr İnsan sevglsl varsa aen «angaje»sln. Nlye, klme? Yanıtı hemen vereceklerdir, «Marksizme»... O okul müdiirü de «O yazar angajedlr» derken bu. nu aklından gcçiriyordu elbet... Nlye saklayayun? ögretmen yetlştiren o genç okul müdürüne görc •angnjc» yazar benim... Yasaklanmış o okulda adınıın anüması.. Öğretmenler yazılarımı okutmayacak, ldtapUrımı salık veremcyccekmlş! Neymls. «angaje» Imlşim!.. Ne demıktir «angaje» olmak... Blr sorumluluğu, bir görevl üstlenıııektlr bu. Dogru söylemlş, cebl tabancalı olduğu söylenen bay müdür. Ben blrçok görevl üstlencn, daba doğrusu Ustlenmcye çalışan blr yazarım. Halktan, çoğunluk yararından yana olmamn gerckliUğine Inanırım. Türklye'de gerçpk halkçı düzcnin kurulmamnı Isterlm. Anayasammn noktası noktasma uygulanmasını, Atatürk ilkelerinin daha da genlşletllcrek, derUıİPştirlIcrek, yaygınlaştırılarak, çagdnşlaştınlarak toplıım yasaınımıza sindirllmeslnl. edeblyatta, sanatta yüksek bir begenî düzcyinc cri^en yapıtların yazılmasını, lnsana sayguıın, sevKinln duyulmasını. bllglslzllein, bağnazlıgın, gerlcl lnanı«.lann ortadan kalkmasını... «O angaje bir yazardır»... Evet, buysa «angaje olmak. öyleyim Işte. lylye. doğruya, gttzele baglıyım, üstlenlrUn bu IIkelcr artına savasmayı... MC Ikttdarınm «Ufthşörleri, partlzanları kötü bir şey sanıyorlar böyle baglılıkları, boyle düıjUn savaşçıhklarını... Kötü, ama kendüert lçln. kcndlleri gibl düsiinrnler, daha dogrueu düşünme nrdlr bilmeyenler lçln. kötü. Yazarlık, yalnızca İyl vHkit geçirtmek. uyku gettrmek, dlnlendlrmck, hayallere «ürüklemek defrtldtr okurıı, canlandınnak. güçlendlrmek. yarına hazırlamak, bugüne baglamak. çağdaş uygarlığm gereklerine Inandırmaktır... Ben böyle anlanm. Cebi tabancalı MC'cl görevlUer okullarda Istedlklerl kadar, benl, benim gibl yazarları olnıtturmamaya çalışsınlar, bojtur bos, sanııçsuz çahalardır bunlar. Sel glder, kıım kalır. MC sel büe değil, blr akmtıdır.. Blr gün lıl bile kalmayacak. ne MC'ain. nc dc MC'yo boyun cğlp, Irill ufaklı görevlcrl kapışanlanıu» NOT: New York'tan Şenel Diniz'den ve ZUrlh'ten Anl Papazyan'dan Okmeydanı'ndakl hasta çocuklara gönderilen yardım paralan yerine ulaştınlmıştır. Okurlarıma Ilgilerinden dolayı teşekktlr ederim. C DEPOLAMA KAPASiTEMiZi 3 0 GÜNLÜK BiR DÜZEYE ÇIKARMAZ VE DEPOLAMA TESISLERiNl BÖLGELERiN ÎÜKETiMiNE, RAFiNERiLERE UZAKLIKLARINA GÖRE ÜLKE DÜZEYINE YAYMAZSAK, BENZİN VE ÖBÜR AKARYAKIT SIKINTISINDAN KURTULAMAYIZ. lılıgı ve glderme yollan ayn blr lnceleme konusudur. Burada deglnmek istedlğimiz konu son benzin sıkmtılarında bayilerln direnişlnln önemli bir etkisi olduğudur. raranız jnknulun hakkını savıınamıyacaksm dlyor Ankara Barosu Yünetim Kvrulıı... Olur mu böyle sey? Olur. Çagın gldlşlne, zamanımızın hukuk anUyifina ne denll tera dü«.se de olur. Topluın çttrümcye görsün blr kez; çılcarcılık din ve lman sayUmasın bir \Of. TAJIMACILIKTA TANKER YERİNE BORU HATTI TUrkiye gibl yüzölçUmü genis Iklimi ve doğal şartlan agır btr Ulkede, akaryakıt taşımacılıgını lgneyle kuyu kazmak gibl, kara tankerleriyle yapmak son derece pahalı blr yoldur. Kış aylaraıda yolların ulaşıma elverlssia oldu ğu dönemlerde akaryakıt tasıması genlş ÖlçUde aksamaktadjr Ayrıca, akaryakıt taşıyan tanker lerin trafik lçln yarattıgı tehlıke ve kazalar hepimlzin gözlerl ö nUnde geçmektedir. Motorundan lâstiglne milyonlarca dövis 6d» yerek saglanan kamyonların akaryakıt taşımacılığında kullanılması ulusal ekonoml lçln bır lsraftır. Bu kayıplan Önlemenın yolu İse pek çok Ulkede uygulandığı gibl akaryakıt tasımasını boru hatları (PipeLine) ile gcrçekleştirmektlr. öncelikle raflnerllerden tUketimin yoğun oldufiu bölgelere doğru insa edilecek akaryakıt boru hatlarının lcara tankeri tasımacüığına göre bır kaç kez daha ucuz ve güverül olduğu yapılan incelemelerde gorekçeleriyle saptanmıştır. Buna rağmen boru hatları projelerl bir tUrlU ele alınmamaktır. Son akaryakıt bunalunlan kamuoyuna geniş ölçüde yansımış ve çeşitli yorumlara konu olmuştur. Gerçekte doğu, güneydoğu ve Karadeniz bölgelerlnde akaryakıt yokluğu ve karaborsası sık sık başgöstermektedir. Ama bu bölgeler halkı akaryakıt bulamamaya ve resml flyattan kat kat yüksek karaborsa fiyatı ile satın almaya öyleslne alısmıs tır ki Uç, beş gUnlük sıkıntüar kamuoy ınt» bile jansım 'iıaktadır. Hele kıs aylarında bu bölgolerde görülen tenekeli gaz yağı karaborsası yoksul halkın sırtından bazı aracılara m".ycnlar kazandırmaktadır. Ankara İstanbul glbi seslni yükselten yurt taşların oturduğu bölgelerdeki sı kıntılar kamuoyunda genlş yankılar uyandırmakta. Yetkililerln demeç UstUne c t yol açmaktadır. Son aylarda karşılaştığımız akaryakıt sıkmtılan nedeniyle yapılan tartışmalar, akaryakıt taşıma, depolama ve dajtitımındnk! yapısal bozuklukları ortaya çıkarır ve gerekli önlemlerin programlı bir biçimde ele alınmasını sağlıyabilirse yararlı olur. Şimdiden ivedi kararlar alınıp yenl taşıma nraçları VP depohıma tesısleri için gerekli yatırımlara başlanmazfa; mevslmlik tUketim pndeksleri de gözönüne alınarak en az 30 gUnlük ihtiyacı karşılayan akaryakıf. toku buluntl ..ma yı zorunlu kılan yasal düzenleme lere gidilmczse: uzun yıllannı bu ışe vererek yetlşmiş akaryakıtçılar ve depocular görevlerine dön dürUlüp Ulusal Petrol Kuruluşla rımıza planlı 7e asyonal bir yönetim sağlanmazsa; kara tankörlerin taşımacılığı yerine boru hattı dUzenlne geçilmezse; sık sık karşılaşmaya başladıjımız akarkayıt sıkıntılnn ttlm ekonomlyi sarsan bir bunalma dönüşebillr. • »,. . ! < • , , ^ , 1 • DEPO1AMA VE YAYMADA YANirŞUK ^.....A . Mustafa ÖZYÜREK Petrol Ofisi Esk) O. devlet vönetiminde bulunmasmdakı zorunluluk gözönüne alınarak 1971 yılında, Sayın Ihsan Topaloğlu'nun Enerji va Tabii Kaynaklar Bakanlığı döneminde • Akaryakıt Ana Depo ve Depolama ve Ana Depo satış işlemlnln Devlet eliyle yapılması ve Ana Depolarının davletleştlrilme si» hakkında bir kanun tasansı hazırlanıp Meclislere gönderilmişti. Bu tasan yasalasabllseydl akaryakıt dağıtımuıda devletin tam denetiml saglanabillrdi. 1975 yılında TUrkiye'nin toplam akaryakıt tüketlmi 12 milyon ton dolayında olmuştur. Bu durumda ortalama olarak ayda bir milyon ton akaryakıt lhtiyacı vardır. Oysa istatistikler incelen diginde görülmektedlr ki, rafinerilerde ve dagıtım şirketlerlnde bulunan aylık akaryakıt stok ları 500600 bin ton dolayında seyretmektedir. Depoların yurt ölçUsündeki elverissiz dağılımı da gözöntine alındığında bu düzeyde bir gtok en fazla 15 günlük lhtiyacı karşılamaktadır. Dağıtım şlrketlerl finansman giderlerinden kaçınmak için akaryakıt stoklarımızı en düşük düzeyde tutmakta, raflneriler ham petrol ithalatını karşılayacak parayı sag lamak için ellerinde birlken ben zini lhraç etmektedlrler. Blr Ka mu kuruluşu olan Petrol Ofisi ise Akaryakıt Fiyat Istikrar Fonu açıkları ve Devlet kunıluşlarından olan alacaklanndan tahsil cdememekten doğan finansman sıkıntısı ile rasyonel blr ikmal programı gerçekleştiremempkten dolayı elindeki depo kaoasitelerini yetflrli ölçüde kullan mamaktadır. Mpvcut depolama tesislerinin yurt ölçüsündeki dagılınu rasyonel bir akaryakıt stoklamasına olanflk vermfyecpk durumdadır. Bazı Bölgelerdeki depolann kuruluş yerleri ekono mik gcrçekler dışında. politik nedenlerle seçildiği için dolaşım hızı yılda 2 ya da 3'U geçmemek tedir. Bazı depolar ise yılda 1521 kez dolup boşaldıgı halde ihtivncı karşılayamamaktadır. MüdUr Yardımcısı durması gerekmektedlr. Bu stan darda TUrkiye'nin erlşmesi çok güçtür. Hem depolama teslslerl İçin yapılacak yatınmı karşılaya cak hem de stoklan finanse etmek içtn gerekli kaynaklan bulmak olanaksızdır. Ancak, bugün kü depolama kapasltesl ile akar yakıt dağıtırnını gerçekleştlremediğimlz ortadadır. Hiç yoksa 30 günlük lhtiyacı karşılayacak stok düzeyine erişmeliyiz. Bunun için gerekli yatınmlara gecikmeden glrisilmelidir. Bu yatınmlann ya pılmasını, stokların elde bulundurulmasını zorunlu kılan ve finansman yollannı gösteren tasarı çalışmalan, son petrol bunalımımn duyuldugu dHnemde yapılmıştı. Ama o krltik günler atlatılmca gUnlük sıkıntılar ve sorunlar içinde bu uzun dönemll fakat ka çınılma» çalışmalar bir kenarda unutuldu. Taşıma, depolama ve pazarlama noktalanndakl dar bogazlar giderilmedikçe akaryakıt sıkıntılarının tekrarlanmasından kaçınılmak" olanaksızdır. Depolama kapasitemizi en az 30 günlük blr dUzeye çıkarmaz ve depolama tesislerlnl bölgelerüı tüketim mik tarlarını ve rafinerllere uzaklıklannı gözetecek sekilde Ulkeı düzeyine yaymaz isek blr sıkıntı atlatıldığı sırada blr başkası başlıyacaktır. Akaryakıt depolama ve dağıtımında mevslmlik tOketlmi endexleri gözönüne almmadığı takdirde kritik durumlarla karşılaşılmaktadır. Benzin tüketimi en yüksek dUzeye temmuzağustos aylarında ulaşmaktadır. Son benzin bunalunının agustos ayına rastlamış olması lhracat, stoklama ve dağıtunda mevslmlik tUketim endexlerinın gözönüne alınmadıjını göstermektedir. Yukarıdakl açıklamalardan akaryakıt sıkıntılarının başlıca nedenlerinin depolama, dagıtım dar boğazlan ile mcvsimlik dal galanmaları gözönüne almayan yünetim yetersizllkleri olduğu anlaşılmaktadır. Benzinden, Türkıye'nln toplam Uretim açısından doğan bir sıkıntı bulunmadıgı rahaflıkla söylenebllir. ÇUnkU, Türkiye tUketimden daha fazla benzin üreten ve ıhraç eden bır Ulkedir. Gerçrkten 1975 yılında, 142.GİJ9 ton süper benzin, 11R.510 tun normal ocnzın ihraç edilınıştır. 197C yılında son benzin sıkın tısrnın baş göstermesinden bir süre önce de önemll ölçUde benzin dış ülkelere satılmıştır. Hem benzin ihraç eden hem de lçerden benzin ihtiyacını karşılıyamayan Ulkede planlı ve rasyonel bir stoklama ve dagıtım yapıldığmı lleri sürmeye olanak yoktur. Son benzin sıkıntılarının ortaya çıkmasında taşıma raylçlerl İle kftr hadlerlnı yetersiz bulan bayllerin anadepolardan yeterli benztn çekTneyişlerinln etkili olduğu yetkllilerce öne sUrülmUstUr. lsteklerlnl gerçekleştirebılmek İçin blrkaç kez açıkça direnişe geçen bayilerin bu kez gızli bir direnişe başvurduklannı var saymak anlamlı bir yorum olamaz. Bayllerin Uteklerlnin huk Benzin sıkuıtısının akaryakıt tlrotlm, taşıma ve dagıtımuıdaki yapısal eksikllklerlnden dogan çeşitli nedenleri vardır. Biraz sonra bu nedenlerden bazılarına deglnmek lstlyoruz. Ancak şunu baştan belirtmek isteriz ki, benzin akıcı ve yanıcı blr madde olduğu için özel depolar dışında rtnemli ölçüde saklanamaz. Öbür Ihtiyaç maddoleri gibi, bir sıkmtıya yol açacak oranda stok edllmez. Olsa olsa benzin bulacaftına güvenemcyen otomobil sahlplerl yanma ve pat lama tehlikesine ragmen blr kaç bidon saklayabillrler kl. bu da önemll bir miktara ulaşamaz. Bir başka deyişle, stoklama yoluyla yapay benzin bunalımına yol açma olanağı yoktur. Değinilmesl zorunlu husu.slardan birl de silahh kuvvetlerimizin akar yakıt lhtiyacı özel yerlerinde, sivil stoklardan ayn olarak depolanmaktadır. Bu askerl stoklar stlrekli olarak gerekli düzeyde tutulmaktadır. Son Türk Yunan gerginliğl nedeniyle benzin sıkmtısına yol açacak bir stoklamaya gerek yoktur. Yeter11 askerl stoklar her zaman sllâhlı kuvvetlerin elindedir. Bu hususlara, son zamanlarda sık &ık karşılaştigımız benzin sıkıntılarımn zam gelecek diye fazla stok yapmakla ve ordu için ben zin depolamakla hiç blr llgisi bulunmadıgım belirtmek için dokunuyoruz. Rafinerilerde ortaya çıkan an zaların, hava sartlannın elverişsizllgi nedeniyle deniz taşıma ge cikmelerlnin akaryakıt sıkıntısına yol açmaları ise depolama ve dagıtımdaki yapısal bozuklukları göstermektedir. BUtün fabrikalarda olduğu gibı ham petrolden akaryakıt (Benzin, gazyagı, motorin, (ulloil) elde edilen ral'ınerilerde de arızalar olması doğaldır. Kıyı depolarının önemll bir bölUmü Karadeniz gibl hava sart larındun çok etkllenen bir denızden beslenen ülkemızde taşıma kesintilerlyle karşılaşılması kaçınılmazdır. Her laman beklenpn olaylara göre önlemlerin öncodpn alınması gereklıdir. Akarja kıt stoklan normal raflnerl anzalannı ve faşıına kesintilerınl hesaba katan bir dUzeyde tutulmalıdır. Bunun için ise kuruluş verleri lyi seçilmiş yeterll akarynkıt depolama kapaslteslne, bilı.:ıli akaryakıtçılara ve rasyoncl bir yönetfme gerek vardır. Bugün Türkiye'de akaryakıt dp polan TPAO'ya nit Ipraş, Aliaga, Batman ve yabancı şirketlere ait ATAŞ rafinerilerl İle Petrol Oflsi, Shell, Mobll ve TUrk Petrol sirketlerinin elinde bulunmaktadır. Yerll ve yabancj özel ^>irkeüerin elinde bulunan akaryakıt depolarının kullanılışında Devletin Denetlm Yetkisl yoktur. Bu şirketlsr depolannda hiç akaryakıt bulundurmavabildlkleri gıbi tlcarl olarak gerekli gördükleri stoklan yapabilirler. Bfiy le olunca bu gİlnkU koşullarda akaryakıt sıkıntısını önleınekte Devletin tam yetklll oldugunu düşünmek olanağı yoktur. Akaryakıt gibl ulusal gflvenltkle ve okonomlnin işleyişl ile doğrudan iliskill blr maddenin bütünüylo ZEKERİYA SERTEL'in anıları 18 Eylül'de VATAN Gazetesinde (Cumhuriyet: 10605) îstanbul Devlet Mühendislîk ve Mimarlık Akademisi Başkanlığından: 1976/1977 Ögretim Yılı İçin Kesin Kayıt Yaptıracak Ögrencilerimize 1 1976 1977 öğretlm yılı Için yapılan ÜSS sınavlan sonucunda Akademimlz gündüz ve gece bölümlerl ile Akademımize bağlı Vatan, Kadıköy, Işık, Galatasaray MUhendislik YUksek Okuluna kesln kayıt yapurmaya hak kazanmıs öğrencilerln kayıt işlemleri 29 Eylül 1976 Çarşamba günU başlayarak 15 Ekim 1976 Cunıa gtlnU caat 17.00'de sona erccektir. Kayıt BUrosunun çalışma saatlerl 9.00 12.00; 13.30 17.00'dir. Bu tarihten önce müracaat edümemesl. 2 Kayıtlann süratle yapılabilmesl lçln aşağıdakl belgelerln eksikslz olarak getirilmesı gereklidir. a) ÜSS klmllk kartı ve sonuç belgesl (puan kartı) b) Diplomasının aslı c) NUfus hüviyet cüadanı d) 18 adet 4,5x6 fotoğrafı (son 6 ay İçinde çekilmiş) e) 1957 doğumlu veya daha yukan ise bağlı olduğu askerlik şubeslnden öğrenimine devam edebileceğini gösteren belge. f) Oğrenlme ara verenler lçln FylUl veya Eklm 1978 tarihlı, savcılıktan alacakları iyi hal bclgesi. (Basın 24464) 10604 EN AZ 30 GÜNLÜK STOK GEREK OKCD Ulkelerinin her ay yayınlanan Petrol istatistiklerine göre, Hollanda ve Danimarka gibl 75 günlük tüketlm ıhtiyacınm elinde stok olarak bulunduran Ulkeler vardır. Kn düşük düzeyde stoku olan Ulkeler İse en az 4S50 günlük ihtiyaclarını karşılayacak miktarda stok bulundur maktadırlar. Türkiye OECD Uye si olduğu halde Petrol Stoklannın, bu örgüte bildirmediği için söz konusu yayınlarda yer almnmaktadır. Ancak, yukanda belirt tigimlz depolama kapasiteslnin durumu ve dajıtım sirketlerinin en az stokla işleri yUrUttükleri gözönüne alınınca TUrkiye'nin 10 • 15 günlük ihtiyacını karşılayacak düzeydo bir stoku bulundurahildigi ortaya çıkmaktadır. Askerl stoklar bu miktarların dışmdadır, ve her türlü ihtlyacı karşılayacak dUzeydedir. OECD standartlarına göre her Ulkeden 60 gUnlük İhtiyacını karşılayacak akaryakıt stokunun elinde bulun KEDt NESLt TÜKETİLIYOB Îstanbul veba tenlikesl ile karşı karşıya. LUtfen blze telefon edlnlK 37 55 83 SIJ1) i Payet ve diğer neviler) .* • Te|: 27 08 05, Tltj: KİMSA7 İSTANBUL . KİMSAf Ltd. •: f