Katalog

OORT OJMHURİYET 11 !YlOl 1976 ABDULCANUZ TURHAN 8ELCUK ViMLtT TfkaîMDt YAPAN S\fyMHA^iM fcA&Afcl ^ ^ K İ Y ö a U u AMA KANUMİ VÛLLARPAN 6 i * PEfcfrıNı'M TOPLATlLMA İİÎAMBUL i$l£M YAPiLOı^ıMı ETWLENM «İO.8İ Pı ^ <rA?ETE V kÂ&lTLA&l K A M B i K A M Kara Yazgı Yazan : EVELYN VVAUGH Çeviren : NiHAL YEÛiNOBAü 55 7«m«gl Bta K*»isln IculUbMinde yedller Ntttoryan K l l l » »1nin Myım pehriz gunlerlnden biıiydl. Bu yutden yalrueea .seba» MRIMI* yediler. Tahta taclar Içınde sunulan muz ve fasuly» asntolarlnln yanı aıra boz renkli toprak t«stilerden bira içtüer. O«celeyln prerale ba* kesls son derece tumturaklı ve uztın nezaket »ttelerıyle birbirlerine ijri geceler dıledikten sonra ayrıldılar. Bu aırada prensın çadın manastır bahçeelne kurulmu» »damlan bir de meydan ateşi yakmıslardı. Atejln basınd» ett^ J»*lerek nobet duruyorlardı. Çok geçmeden bir kaç keşis de onlara katıldi. Yavas sesle tekdüse blr ezgi tutturup aöylemeğe başladılar . Çadırın lçinde tek bir lâmba yamvordu. Prena uyanıktı. O g«e» geleceğlnl kaainlikle bildlğl Bap Ke?işi bekliyordu. Nltokim bir süıe sonra çadırın kapısı açılarak mübarek ıdamın koca sarıgıyla uzun ak sakalı göründU tlcl btiyük adam ktlCük lambuıın ikl yanındn karıslıklı cömelerek bakıstılar. Dısardan muhafızlarla kesişlerin hafif, yumusak, uyumlu ezglsi, daha ıızaklardansa meear saymaja çıkmıs strtlanlann homurtuları duvuluyordu lki bUyük adam blrbirlerlni nezakef *• seyr ıficlariiM bogdular «KUeük manaMırıtnroın duvarlan bilyıllc prensin UnOrle »arSılıyor Savas alanlarıyla yataktaki gücll. Ellyle yere «erdigi yü* leree dllsman Mızragıyla vurduğu sayısır aslan . hnaaba aıgm» yan çocuklanyla tomnları » «Ermis Mark Manaatırınm Ras Piskoposunu «eUmlayacağım ptlnü ömürboyıı iple çektlm Kendlaınin bilgeligiyle mübtrekliti Dlninn R(5sterdl|tl «anılmar baftlılık Bu ugurda dunyaaal revklarden seve sev» vaügeçmesindekl «öz yasartıcı fedakSrlık Manastırda aaftladıfti dlnsel disiDİınin tanrınal »ıkılıgj » Yavaş yavaş, bellrsiz aşamalann basamaklanndan ln* lna, iki büyuk adamuı «rasındaki konusma daha güncel btr «lana ulaştr • Ulu prenain gellfindn, bu zavaltı manaatm nurlandırmak lst«gınden öte blr amaç olabilir mıydı'» <Bas Keşiçe ve Kutsal Manastıra sayfn gttstnrmekten daha ulu bir amaç dUfUnUlebllir miydl? G«ne de. madem ki Bas K«fi^ orlaya atmıçtı, bir ufak «orunlan oldugunu aöyley«billrlArdl. Gerçi UstUnd» durmağa bılr değm.ezdi. Hele ev sahiplarinln eaıunı sıkacaksa hiç konuşmasalnr da nlıırdu hunu » •Pr«nfiin dudaklarından dökdlen her aöz insan aklının paha bıçpmiyeceğl bir hazineydi. Bu ufak sorun rte olabiltrdi ki'> • Eski bir HykUydli bu Adı her aaman linetle anılan Ba? Plskopos Gorfçıas'ın çagmda geçml$ olaylar. Bu manastıra RStlrillp kapatılmış bir tutsak.. Ancak cn yUc« kijilerln anabllecsgi bir art . Bu tutsak hilâ ya^amaktaysa elbet. > •Ah, ulu pronslm, bu konuda bentm gözlerim de dudaklanna 4a kulaklarım da tıkahdır Kltnl knmıları de$elemege gelmcz > «Muliterem Peder, gUn gelir kiml jeyleri oturup konuemak kacınılmaz olur » «Renim Rİbi dllnvadan rllnl eteginl çekml? bir keşlj yüksek sıyasetten ne anlar, Prens' Gene de adı her 7aman l»netle anılan Baş Pfskopos Oorgiafi'ın «amanmda buraya böyle blr tutsak Retırılmiş oiduğu benlm d« kulagıma çelınmadı değil » •Yaşıyor mu bu tutsak'» «Ermis Mark Manaatınnm kejljlart emanete ihanet etm«». Bu hayat! itiraftan sonra blr süre knnusmadan orurdular. Sonra Ba« Kesiş kalktı ve uzun. törensel blr vedalasmayla çadırdftrı çıktı Prens de yatıp uyudu G»ne de konuşmanın bir ara aşırı bir hızla gellşml» olduğunu ikisi de hissediyorlardı BÖyle önemli bir 1*1 böylesine hizlm çöztlmlftnek yakışık almazdı Oörüşmelere ertesi labah, avinden aonra basladılar ve bu ke« l#fı akaama değin uzatmayı basardılar Onlar pnra konusuna ucundan kıyısından deglndiklerl zaman gece olmu?, yatak »amanı gelml$tı Daha ertesi «;abah pazarhga oturuldu. ö | l e Ueerl flatta uyuşulmustu öftleden sonra da YUce Amurtah'm oğlu, Şakuyu Beylerbeyı, Wa«da BaşbuRu, Denblerin Amanıız Haklml. Ezanya tmparatorlugunun gerçek HUkUmdan Ahon «erbast bırakıltr.ı» bulunuyordu. Bu büyuk olay törenslı gprçekleştl. Neatoryan Killsealnln aayısız şölen gUnlerindPn biriydi. Baş Ke»isle Prens Ngume oglak sögüaü, dumanda kurutulmus koyun etı, kaz kızarttnası, p«ynir vs reytlnle karın doyurduktan sonra, yanlanna yalmzca blr avuç köl» alarak dağa çıktılar. Birâz tırmandıktn aonra bir mağara ag«ma vardılar. Baş Keşiç. «Blz burda bekleyelim,* dcdl .Icersl havasniflır » Kölelerden birini blr fener bir do çeklçl» lçeri atldılar. Derinden derine boğuk bir konu$ma sesl duydular, aonr» kayalarm vurulan çekioın yankıları BP? dakika sonra kole, Ahon'u, bilegine Reçirilmis blr rlnclrin ucundan yederek dışarı çıkardı. Prena çırılçıplak, ikl büklUmdll. Bir dert blr kemlk kalmıstı. Kirli beyaz saçlan omı» lanndan aşağı sarkmıştı, lokeli beyaz sakalı g«g»ünU kaphyordu. Dişleri dökülmüs. (torleri g»rmez olmuştu ve ytirllmekt* son derecc Rüçlük çekıyordu. Prens vfrü hUkümdarım karşılamak lçln utak bir demeç h«zırlamıştı ama şimdi onu görünce aöyle bir yutkunarak Ba» K». şige dondU «Bu adam afa binpmez » «Elbette. vüce dostum. BÖyle blr serl »ı* de aklmızdan ffefl»rempmi?'<ıniz;dir sanıyorum » Ngume manastırda blr g«c« daha kaldı Adamlan ıedy*»ı« Uhtırevan arası bir tasıt aracı hazırladllar. Besinci KunUn sabahı kervar Debra Dowa'ym dönmek ü»r« VAla çıktı Ahon'un tahtırtvamm gurblu; vapılı âört kolc omur.larında taşıvorlardı. Taşıtın çevresine, Ahon'u merakb gözlerd«n Rizl«mek amacıvla kalın perdeler çekilmı«tı Perdelerln ardında Ahon çoğunlukla uyukluvordu. Kimi kea kandi kendlne usııl seıle birşeylrr «tfyluvorou Konuçuyor muvdu yoksa türku mU çpgınyordu? Kımbıllr' KhtU yollardan geçerken blrderı sarsılıp sallandıkça korkuyla inlldigı oluyordu. S«ki7incl glinUn geresindi. karanhk i>nce bastıkttn »onr» kervan t»nha arka sokaklan lzlevsr*>k kcnte döndü Npi'tno Prensi v'Htünü Nestoryan Başpiskopoauna teslim »ttikten sonra hemen PranaiTi Elçillgın» ko»tu ve mll|deyi verdl (»KVAMI VAR) ŞİLI'DE DEVRÎM VE KARŞI DEVRİM Atillâ AKSOY FAŞtST DARBE ÜÇ YIL ÖNCE BUGÜN GERÇEKLEŞTÎRİLDt m 91U •konomtsınde ırerçeklejtlrilen yapıaal dbnUstlmler çefttl! güçlükleri blrUkte gotirlyor ve bunlann çofttı yerinde tedbirlerle geçistlriliyordu Aneak ekonomiyl kökllnden aarian blr olpı vardı DUnya pazannda bakır (lyatlarmın dtlsmesl Bakır Ş1U içln ihrarat geltrlerinin yüzd» SO'i demektl. Bunun gerllemeslno zaten yıllardır bifiktiriunis ve en sonunda Allende hUkümetlntn sırtına yUklenmis dıs borçlar eklenince önemli bır dövlz aıkıntısı baagOsterdl Aalında her İkl olgu da Ş 1 akonomialnln yıl11 lardır nasıl bajta ABD olmak Uzere dünya paoınna bagımlı kılındıgımn açık (öatergeaiydiler ABD'ye olan bağımUlık aalt ako nomlk alanda dcftlldi Aakert plan da da söz konusuydu bu. şill orduau 70.000'e ulasan mensubuyla kıtada Küba'dan sonra nüfıi7a oranla «n kalabahk aakert gtiçtür Ancak bu kadar çok sa~ yıda a«ker bealenmeal Küba gibl yakm tanhinds latili tehllknlı Beçirmiş va da «tratejık oneminın bliyük oluşuna dayanmıyordıı Yıne. Şill 1W9'7O yıllarınd* Günev Vietnam'dan sonra ABD den adam basına en faıla ««kert yardımı alan iilkeydi 1 ) O WO7 yılları arasında Şilt ordusunun yaklasjk yüade 10'u ABD'de «ğitim görmUstü Bu egitim genalllkle antigerllla eğlUmlydl Oyaa $ili'd* yıllardır hiç bir gorilla hareketi görülmemiçti BUtUn bunların tck blr açıklaması olv bılırdl. Ordu dUzenin aürdUrülmesine bekçllik lçın güçlü vo egltllmis olarak, tüm SİU tarihi boyunca oldufu gıbl yine, aiyasal alanın merkezlndeydi. Ancak bu hiç bir zaman 1970 seçim lariııden hemen aonra mtldahala etmealni gerektlgi anlarmna gelmez. O do kendi iç dengesini kol lamaklı, ondan da öte toplumaal karısıklıgın bir müdahalevl görünürde gerekçeleyecek düzeye ula«masını beklemellydl. TEK SEÇENEK 1 > 3 vılına gelındıglnde «ag güç <7 lorin askerî darbe dısında tek bır seçeneklerı kalmıştı Mart aymda yapılarak aeçlmlerde mecllste uçte iki çoğunluğu saftlftr vacak oyu elde etmek ve hükümetl gorevden düşUrmek. Ancak, «pçimler, hiç de sağ güçlerin umutlanm gerçeklestırmedi Eko nomık bunalım v» toplumsal çalkantılara raftm«n Halk BiTlifti oviarm ylizde •4'UnU aldı. Bu hukılmetin görevd» kalması d«mektl. Karşı devrimcl güçlerln Hıri«rtıyatı Demokratlan olan giHenlerı de böylelikle vitirildl Bun rian böyle orduyu kıakırtıcı eylem ler yogunlastırılacaktı Kunılan fa*l<«t «Anavatan v > özgilrlUk» « örgütü açık saldınlara yöneldı 20 hfziranda ynpılmaaı planlanan bir darbe Kara Kuvvetleri Komutanı General Prat^ tarafın dan bastınldı Ancak karsı devrimci Rüçler bu k«7 tüm aftır lıklannı koydular Aftustoi ayı ortjlarında Pratj» lgtıfaya zorlan dı Or«r dalgmaı yeniden kabardL AlUNDfNİN İKILEMI SUi'de vtlrütme gürü Anavsift c* b«lirl«nmis önemli yetkilere sahlpti Ancak bu yetkil«rden yararlanmak ve v u ı m ı gtlcünU, meclisl kararlara ortak ctmemek tehllkelt yönler taşıyordu Allende bu ikllem ıçinde ozellikle H nemli kararlardfc .necllae danısmnyı t«rcih etti Bu da onu be«Inkes bir çıkmasıa sllrUklüyordu Hemen hemen gatlrtlen ttlm «nerıler rpddedılıyor. hatta ornegln toprak reformu gıbl alanlarda karsı tasarılar hazırlanıyor ve yürürlüge konması için hültümete baskı yftpılıvordu, KARŞI DEVRıMCıLER TARAFINDAN ÖLDÖROlMEDfN AZ ÖNCE BAJKAN ALLENDE; HALKINA 5ÖYLE SESLENıYOR DU «VATAN HAINLiGıNiN EGEMEN OLDUGU BU ACI VE KARANLIK ANLAR ASJLACAKTIR ERGEÇ ÖZGÜR ıN SANLARIN DAHA 1Y1 BıR TOPLUMU KURMAK UZERE YliRÜDÜKLERi BUYÜK MEYDANLARIN AÇILACAGINI AKLINIZDAN ÇIKARMAYIN YAŞASIN 5ıLı, YAJASIH J L i HAİKl. YA5ASIN ISCILER Allende'nin son mesajı: "Vatanımın işçileri; Şılı ve geleceğineolan inancım sürüyor tt «9111 T» getooetİM olao loancan deram edtyor.» ABD'nm Şlli'de Halk Birllgt hUkumeti aleyhindekl eylemleri en açık biçtmiyle ITT elektrik $ırketinin uluslararası yazısmalarına yansımıstır ABD ilk asamada Allende'nin baskanlıgını onlpme girişımlprinde hhlunmu»tu. 17 eylül 1970 tarihli bır ITT telekslnde ayııen söyle denmektedir «15 eyhll salı geresi geç saatt* BUvUkelçi Edward Kory nlhayet Dısışleri Bakanlığından gelen bir mesajla Nixon adına hareket etmek için tlim yetklleri almıştır. Mesaj ona Allende'yl önlemede Domınik Cumhurlyeti tlpind» her Rlrişim için mskglmum otoriteyi vermekt«dir.» «Dominik Cumhuriyeti tiplnde gırişim» sözlerınm üzerlnde durmak gerek 25 nisan 1965 günü ABD nskerlerınin Domınik Cunv hurıyetıni «Dominik vatanda?14rınm hayatlarını komUnıst bir rpjımin elinden kurtarmak Uzer » istllft ettikleri hatırlardadır. <» Allrnde'nın başkan'ıjı onlenemevınre bu kp? ABD ülkede ekonomık kargaşalık ve bunalım yaratmak, var olanı peklştirmek yOnünde harekete geçti Eylemler iki yönda sUrdürUldü Paslf dırenış, janı her türlU yardımı, kredıyı kesme, vb va doğrudan kaos yaratma, bu ıse şirketlerin kapatılnıası. lokavtlann des* teklenmesi, uluslararası plvasada Şih'nln lhraç tjrünlerı fiyatlannı dUsUrm* yönunde baakı yapılması v.b. ' S MILYON DOIAR Karsı darbanln menlnden blr yıl sonra da Nevr York Times vo Washlngton Post gazeteleri yayvnladıklan belgeda ABD'nin 1970 Ue 1973 yılları arasında Şili'de Allende rellmine karşı kullantlmak ilzere 8 milyon dolarlık bir harcamanın ya* pıldıgını ortaya koydular Blr hafta aonra Baskan Pord ABD nln darbeyle hiç bir ilisktalnln bulunmadıfcını söylerken. bu 8 mllyon dolarlık harcamanın 9111 'de muhalefct partlleri va sajt basına verlldiftlni kabul etmek zorunda kalmıgtı. EylUl 1973'e gelindlglnde darbeyn karar venlmışti. Zaten bır ajdır saldın yogıınlajjmıştı T*m muz ortalarından agustos sonuna kadar S O adet köpril, demiryo0 lu. petrol borusu. kamyon ve benzeri şeyler bomDalanmıç v« ya ateşe verilmlşti. Ordu lçtnda Ise tasfiveler tamamlanmı» Allende hükümetınde görev almıs olan Amiral Montero'da hom bakanlıktan hem de Deniz Kuvvetlerl Komutanlığından istifa etti rilmisti. Yerine UnlU aafcüardan Amiral Merlno"nun atanı»ı dengenın açıkça bozuldujljnun VE DARBE 11 eylUl sabahı İlk kes Arjaıv tin radyosu Şili'de askerl bir oarbe sonucu Allende hükUm»tlnin devrildiglni ve yerine aakert bir cuntanın kurulduğunu dün yaya duyurdu Radyo haberlerl arasında Allende'nin intihar ettiftı de belirtilıvordu Çok geç meden bunun gerek ulusal. gerekse ııluslararaaı alanda bilvUk sempati toplamıs Allende slmgeaıni vıpratmak Uzere uydurulmuş bir haber oldugu anlasıl dı Karsı devrimci güçler taralından öldilrUlmedpn once şu rnenajı bıraktı AUende «Vatanımın işçileri, Şıli ve gelecegine olan inancım devam ediyor. Vatan hainlıginin pgemun oldugu bu acı ve karanlık anlar asılacaktır Ergeç özgUr insanlann rialıa 1yı bir toplumu kurmak Uza re \UrUdUkleri büvük mevflanlann açılacagını aklınızdan çıkarmayın. Yaşasın Şill. yasasın Şlll halkı, yaşafln isçilerl» V A RI N : FA}IST CUNTA I$&A$INDA lnaanUrnı daha lrl blr toplumu kurmak uzere yflrttdllklrrl bilytik mrydanlar 1372 yılı sonlannda S hektarO dan bUyük tum çiftlıkkr devletlestirUmı?, böylelikle de toprak reformu bütunüvle uygulanmısü Hıri^tivan Demokratlarm merliBte hazırladıklaıı yeni \a*.a tasarısı büjUk çlftlikleri yeniden kurulmaaını rtngHrUyordu. Tasarıyı va«;alaştırmak lçln Hıristıyan Demokıatlar v« Uluial Parti Uçte ikı çogunluğu saglayamıyorlardı ama bu kez salt çogunluğun bunun için yetme«1 g«rektıftinı s<ıvunmava basladılar Basın ve bir çok siya^l kuruınlar onları destekledi Bövlelıklo gerrk hilkümeti yıpratmak. yapılan isleri etkisi? ha1e petirmpk için muhaJefet önem 11 bır sılahı kullanmaya çfllifiyorriıı Halk Bırliği UçünrU ssneainde sırasıyla uç önemli adtmı gerçpklpştnmıstı Bınncl vıl toprak ve bankalar, lkınci vü tekellerin onemlı bır brtlümü ve UçiincU yıl İRP uluslararasj işletmeler devletleıjtırilmısti Buriuvazi temellerınden sarsılıyordıı. AjTica ö«elllklp tarımK&l alandn reform mey velerinı vermeve başlamıstı. in74'te çok iyl bır mahsul beklenıyordu. Bu Allende hUkllmetinin durumıınu güolendirmesi anlamı ııa cflprcktı Nft yapılacaksa. artık yapılmalıydı Karşı devrlmci giiçlerin orduyu derhal bir darbeye zorlamaIsn yeterli çöztlm defıldı onlar içln Horseyden önce orduda dar beye karçı çıkabi'ecck Rüçlerın temızlenmesı gerekiyoıdu Bu yavas yavas tamamlandı. tkınrisi özelUkle orta sınıflarda bır ıatmınaizllk, trdlrginllk, kargasa. yaratılmalıydı Basın bu konuda en büyük gbrevi iislendi. Son ıki >ıl boyunca sağcı gazetelerın isledigl konular agırlıkla Halk Bırligi'nın başansız olduğıı ve olacagı, Marksi^m'üı vnhçet ve demokratık hakların yitlrilmesı anlamına geldlgı, «dlİ7enln yeniden kurulması» gerektj (Fotograflar ABC) ftinden lbaretti. Btı propaganda da snsvologlar, psıkoIoRlar, fi7yologlar çalıştırılıyor, CIA danısmanlarından vararlanılıvnrdu. CIA'NIN OANIJMANUGI Ancak CIA 'adece damsmanlık goıevını sılrıiurmuyor blr çok açıdan hükümet aleyhindakt pohtikayı doğrudan kendisi yürütüyorau Hatta bır keresinde Uhısal Partı Başkanı Alossandrl ABD Büyükelçısine «çok hızlı harckft ptmemeleri gerektlğini, kendılerinın ılerleme kaydetmekte olduğunu» hatırlatma gereğini duymuştu. TiFFANY DAN SON . RA... . TlfSAB GARTH , CAOEV I CAĞI" "BOSA LACIMIN ' RlB tSÖSTBCJ • BIB OU7UNE A.PAA4INKAFASINI LE(2 CABASl DE BİM ETTf<SlNİ2 VERPfgfNI? BUPARAYI A M A 8 I B DAHA aÖTYLS BUOALALHCU&O. ("STeAAE/vl SE^JINöÜ ^^%