Katalog

cccr • O 25 İGUST3S 1975 TURHAiy SELÇUK OMİİMÜZÖcML VATAlN^İA^JllliljM L Kara Yazgı Yazan : EVELYN WAUGH Çeviren : NiHAL YEĞİNOBALI var Do TARlH BOYUNCA KADIN • ERKEÖÎN", Irt^ECÎ TOPLUMDAN BAŞLAYARAK, ÜRETÎM ARAÇLARINA SAHÎP OLMASI, KADIN KAÇIBACAK YA DA SATIN ALACAK EKONOMÎK GÜCÜ VAKDI, KADINLARIN TDEGtL Bü ÎSE KADININ METALAŞMASINA YOL AÇIYORDU ZtNA \ r E rUHUŞ BÖYLE BÎR EKONOMÎK TEMELDEN KAYNAKJLANARAK KURUMLAŞIYORDÜ • KÖLE KADIN, ERKEĞÎ GÎBÎ, KÖLE SAHÎBt TARAFINDAN SÖMÜRÜLMEKTEYDt. ÜSTELÎK ÎKÎLt BÎR SÖMÜRÜYE UĞRÜYORDU KÖLE OLARAK EMEĞt, KÖLE OLARAK DA EFENDISİNİT CANI ÎSTERSE, CINSELLÎĞÎ SÖMÜRÜLMEKTEYDt. BU ÜÇ TÜR KADIN ERKEK ÎLtŞKÎŞÎ, KÖLECÎ TOPLUMUN YENt KURUMLARINI ORTAYA ÇIKARDI 2İNA VE FUHUŞ Füsun TAYANÇ Tunç TAYANÇ KÖLE KADIN ÎLE KÖLE ERKEK ARASINDA BİR AYRIM YOKTU Baafl Seal dogum kontrolunun ne oldugunu anlattı Seth, .19» blae bundan bol bol gerekli, arkadas, diye çoştu. Sen bir çaresıne bakarsm. Bu lste ferman sökecejini pek sanmıyorum. Ise dersın? Propaganda yoluyla aşüamahyız bu yenüiğı, &ItamiBitaaiphk konusunda blr güzel egıtmeliyiz Hatta istersen foyle küçük çapt» bir kısırlık bayramı da düzenleyebiliriz. Dogum Kootrolu haftaaı ya da gecesi, filan. .> kl soguk kanlılıgı üe karsuadı «Canımı* sag olsun,.. dedl «Bos ver Hem bana sorarsan bu Seth denen dellkanlıyı bu ışte uzun süre tutmayacaklar. Ayağmı kaydırmalan yakındır. Bogazına kadar borca batıknns, diyorlar Ondan sonraki imparator. Artık klın olur bümem Belkl bize yol yapacak parayı bir araya getirebllir» Prudence, «Sen daha sok beklersöı, Klçl,» dedl «Her ne oluraa olsun, Prudence Sen Istedlğin kadar alay et ama bu gencin bir bulvara benım adımı vermesi doğrusu pelt' centılmence blr tutum Zaten oldum olası severlm bu çocuğu. Kım bılir Bir de bakarsın Debra Dowa günün blrlnde koca blr başkent olup çıknuş Bundan seksen yüz yıl sonra blr stlrü kara kara conılerın otomobıllerinin Slr Samson Bulvannda dolasmaga ya da auş verışe çıktıklarmı düşunmek hoşuma gidiyor do*rusu Onlann kendl kendılenne ' Su Sir Samson Jdmdl, acaba* dıje sorduklannı duyar gıbı oluyorum » .Tıpkı bizım ordaki Vıctor Kugo Caddesl gfbl, seveili Eci» «Tam üstüne bastın, Prudence.» Gel gör kl çİBme sorumı bojle tatlıya bağlanamadı. Çızmeler konusundakı buyruk çıktıgı gün oğleden sonra Basil Seal ıle Kırkor Yokumvan başbaşa iermış görlişrnekteydıler Sarayda yapılacak olan yeni Konuklar Evi Ile ılgill bır dert açılmıstı başlanna Bir Alman mımarl dergismde gordüğü blr fo toğrafa bayılan Seth Konuklar Evinın resımdeKİ gıbl çelıkle cam dan yapümasında dıretiyordu. Basil bütün saD»h, çeîftîe camın bu lklime uygun yapı malzemeleri olmadıgını Imparatora boş yere anlatma^a çalışmıştı Şlmdl de Maliye Masteşarıyla bırlikte. Imparatorun beğendığl yapının fahış derecede pahalrya çıkaca ğını kanıtlayan bır hesap haeırlamakla meşguldü Belki Sethi yeni hevesınden bu hesap ca\dınrdı. Tam BasilTe Yokumyan hesaplann en cıvcivli yerindeyken odanın kapısı şrak dlye açıldı ve Ukaka Dükü sert adımlarla içen gırdl «Marş, marş, dışan, Yokumyan,» dedl «Patronunla görüşeceklenm var » «Başustüne, Pasam Ben çımdl gidenm Siz rahatunza bafcuı» «Rıca edenm, General Bay Yokumyan Bakanlığımızın malî Müsteşandır Gorüşmemızd8 hendisınin hazır bulunmasmı ısterım » «Ben ml, Bay Seal? Yok canun Benım ne işlm var paşanın yanında9» «ICalmanı lstiyorum, Yokumyan » Ukaka Dükü goyle bir davranıjormuş gıbl yaparak, «Hop dedık » dedı Bay Yokumyan, «tznıniale baylar,» dıyerek hemen bolme kapısından cuşan sıvyıp kendı bolmeaıne girdl. Ils el Connoly'nın.General, «Goruyorum müsteşannız bıle bu lklimde ayakkabı lannı çiKaracak kadar akıllı, sayın bakarum» diye tek kaşını kaldıraı îkinci el de Connoly'ye gıtmiştl. Ne var kl bunu izleyea tarüşmada Basil sıkı durmasmı becerdı General, «Musteşannızı kapı dışan ettığım için kusuruma bal^mayın,» dıye goruşmeyı açtı tKokusu burnumun dıreğıni kınyor da Artık koauşabüırız Kuzum şu yere batasıca çizme davası kınun başının altından çıktı'» «Majestelerının buyrugu yetennoe açık seçık gelmedl ml sue, paşam9» «Başlatma şundi majestelerlnın bllmemnesine Gözünü seveyım, numarajı bırak, çunkü bana sokmez Şımdl beni lyl dmle oğul Senın uygarlaşma hamlelenn mi hangı zınltıysa benl hıç ırgalamaz Zaten ilgılenmem de Ü'kedekı ahalıyl is*ediğın kalıba sokabılirsln, eğer sokabllorsen Yalnıuz, benlm askerlerime karışmak jos Baiî o konuda maymunluk ıstemem Bu adam f cağızlara c zme gıjdırmeğe kalkarsan bır haf a geçmez hepsınl topal edersn » Basıl soguk soğuk, «Sanmıyorum,» dedı «Bara bait, javru Bız uç kışıjız, bırbınmizl bıliriz Bu konuda takı^rnak saçmalık olur Ben burarun eskısnim, oğlum; Yokurıyan ın nasıl bır damen çe\ ırdığını bılıyorum Zaten oldum olası Deora Downamn başlıca endustrısı, Hukumete hurda mal yutfur"^aktır Sız yapmasanız başkası yapacak nasılsa Bu yuzden, gel sen benımle de anlaş Çızmeler gelınce ben gereken yerlere bır çıft laf ederra Sakuvular çızmelen çalıp kaçınrlar O hav ı^v ıç nd« Majes'elerının buyruğu araya kaynar, sen sağ ben selam°t Ne dersın, ha Anlaştık mı°>> IV ainın ae sardjgından ço& daha önemli olan karan vermek içın Besıl uzunca bır sure duşundu General masanın kosesmde cakajla tunemıs, kırbacmı dızının ustünde yay gıbi bükup duruyordu lozande baoacan aklı taşmda, dost bır gulumse».ş vardı Kendı rrantısın n ^aclamlıgına, karşısmdakırun de aklını yatıracagır» man'jı bır adarı BJS 1 aaraksıvordu Şu d'kıkaaa onu generale tepeden h<& maga uz<îc durmağc zorlayan şej, soyd°n gelme bır üstünluk du\u^a bır s nıi a'ırımı olabilır rııydı'' Yoksa Yokumyan'ın gener?lı gorunce foar topar kaçmasıru ıçme sındıremeyışm verdi ğı b'r tersı1 • mı° ^o^nraa Easıi «Bu önenn daha önce yaprcanız gerekırdi» dedı «Ilk \arııtınızın u^ltıbu bu konuda gorüşebılme olasılığım onaian k13 dıdı Çıneler geleeek haîta Savunma Bakanlığına teslım edılec^k » I ' i i a ıKu General Connolly, «Enayı dumbeleğı,» dıjerek l' Çlv 1 MJ ^ ^ T ^ & (üwas ^ J«ab Hr SunKm b«r aaman ••• Baslt uretlm araçlarryla ve toplu olarak kendüenne jeîecek kadarıru ancak Uretebilen ınsanlar, savaşta aldıklan tutsaklan ya ölduruyorlar ya da, nufusun artması toplumun yarannaysa, toplum üye^rıyle eşıt haklar al tında aralanna alıyorlardı Ancak üretım araclannın gellşlmi sonucu gereksmmelerınden çoğu nu ürefebılmeleri mumkün olunca, artı ürun elde edılmeja başlanınca, tutsaklan çalıştırmak, kendine yetenin üstündeki üretimıne el koymak anlam kazanmış oluyordu Üretlm araçlan Uzerindekı mul kjjetın gıderek yaygmlaşmasım kolelenn de ozel mtllklyete konu •vapılmaları izledl Boylece, toplum kendi Içınde, sınıflara boljn meye kadının durumu da sınfsal konumuna gör» farieJtlasînaya başladı Üretün araçlanna sa hlp olan, yanlannda köle çalıştıran «efendılersın kanlan uretım surecmden avnldılar, evlenre ç°kıldilor Aıtan emek Tenmliligı ve sömünilen köle emegl onlann calışmalannı gerektırmıyordu artık Onlar da evlerinde "tka dm efendi'em oldular Kendi üre tan araçlanyle kendme yetecek kadar uretebilen ozgrür emekçıle nn kadmlan ise üretim sürecın de kaldılar Kole erkek ile köle kadın arasında ıse blr ayrnn vok tu Her ıkısi de emegl sdmürulen kolelerdı Üretım araçlan yoktu doğal olar"k O7<mr de değillerdı ZiNA VE FUHU$ Üretımden çekilen kadın, mı ras yolujla babaaan oğula ge çen servetlerın sahıbı eri.eğe ba &ımhydı artık «Gerçekte, bir er keğın polygamle'sı açıkça koleligın ürunuydu » 1 / özgur eme^çıler ıçın durum biraz farklıydı Kadının hala üretun sürecınde bulunması, «efendl kansuına oranla erkefe daha az bağımlı kı1 jordu onu Öte yandan ko'e kad^n erkefı gıbi, köle sahıbi tarafından somürülmekteydi Üstslık ıkılı bir somunıye ugruyordu Kole olarak emeğl kole ka dm olarak da, efendlsının canı isterse cınsellığı somurulrrektey di Bır olcjde bırbınni tamamlayan bir olcüde de bırbır'erıyle çelışen bu Uç tür kadın erkek üışkısı, kolecı toplumun yeni ku rurrlannı ortaya çıkardı Zına ve fuhuş Kadınm, evli olduğu erkegın dısında başka bır erkekle cınsel lllşkı kurmasını önleyld görüşlere, miras babadan ogula geçtiglnden babanm kendı çocugun1 dan emm olması geregınden ötüru dmsel ve hukuksal çerçeiede jer verılırken, aynı smırlamanın erkek için yapıldıfına is*ısna o'arak rastlanmaktadır. Erkeğın, ıo!e<"i tODİumdan başlajirak uretim araçlarma sahıp oİTası kadın kaçıracak va da satın alacak ekonomık gücü vardı kadınların değ^l Bu İse kadınm meta'a'mpsına j'ol açıvordu Zma \e fuhuş boyle bir ekonomık temelden kavnaklan'yor ^e yalnızca kolecl toplumun değıl sonraki sınıflı toplumlann da bır kurumu durumuna gelijordu HıTIT YASASI NE DER! Kadnın yasalar karşısındokl durumuna gelınce Hıtıt Yasası'n da «hur* erkek ve kadın ıle €kole» erkek \e kadın arasında ayn*n vapılması sınıflı toplumun f açık bır gos ergesıdır Yanlannda köle çalıştıran Cfc efendiler^in karıları da giderek üretim sürecinden ayrritp evlerine çekildiler ÖNDE GELEN ÜÇ DiNSEL KiTABIN, TEVRAT'IN, ÎNCiL'iN VE KUR'ANIN; KADINA YAKLAŞIMl TEMELDE ORTAKTIR: ERKEK USTUNLUĞU Türkiye'den kadm gorüntuleri: 2 (Fotoğraf: AKA GÜLER) (DETVAM1 VAR) «HUr» ile «köle. arasındaid değlşım değeri 1 2rdlr Omegın, Yasa'nm 1 ve 2 maddesme gore, bır kımse hür bir erkeğı ja da kadını kasden öldürürse, karşılığında erkek ya da kadm dört kışı vererek «vecibesmı» yerıne getırlrken, öldürulen erkeğin ya da kadının kole olması durumun da iki kışl vermek yeterlı olmastadır îlgmç olan bır başka madde 196 maddedır Bu maddeye gore, erkek ve kadm kolenın bedeh, bır koyundur Koyunun deŞerırun zamanın para bırımı olan gumuş şekel karşüığmm bır, öte vandan mavı yun elbısenin 30 gü müş şekel, bır okuzun 10 gumüş şekel olduğu dıkkate alınırsa kolenln hayvan karşısındaki değeri açık seçık ortaja çıkar Kadına verüen ücret erkeğe venlen ucretın yansıdır Aynca mırasm erkek tarafının elmden çıkmasını onleyıci hükumler de •vardır Orneğm, 193 maddej? gd re erkek olurse, kansını once kardeşı, sonra da babası alacaktır Oysa, madde 195A'ya gore, bir erkek kardeşının kansı ile yatarsa ve de kardeşi sağ ıse, cezalandınlmaktadır Ama i$ın içıne mıras gınnce ışler değışmekte, ceza ortadan kalkmaktadır Temelde «ataerkıl» olan aıle dü zenıne karşm, daha ilkel bır aşamanın, «anaerkıl aılesrun ızleri de sürmektedir Ömeğm, ana oğ lunu evlâthktan çıkarabılruekte (md 171), kızlarmı veren yamız ca baba değil, ana ve baba olmaktadır (md 28 ve 29) Aynca, Tawannannas dıye adlandırüan Hıtıt kraLçesımn de toplumda ozel bir yeri olduğunu unutmamak gerekır ROMA HUKUKUNDA DURUM Roma Hukuku gerek koleci toplumun, gerek kolecı toplumda kadınm Ust yapıdakı durumunun belırlenmesı bakımından başvurulacak en ıyı örneklerden bırıdır Bu ömek, öncelıkle, özgiir ınsanlar ile köleler arasmda keskın bır çızgı çızmektedır. «Kole huk.uk sujesi değıldır Bundan dolayı ne mamelek haklanna ne aıle haklarına mâlik olamaz Koleler arasmda evlilık yoktu Cmsıyete dayanan bırleşmelen havvamnkılere eş ıdı Aralarmda akrabalık yoktu Hurlerde yajan ak rabalar arasmdakı cınsî münasebet bır suç olduğu halde koleler arasmda hay\anlarda olduğu gıbı cezayı mustelzım değ^dır . Kole hukuk objesıdır Başkasının mulkıjetırdedır » 2/ Ko e DU niteLğıyle «el ıle tutulan ayınlar. ıçmde, «Italya arazısı», «îtalya da ki tarlalar üzerındekı irtıfak hak lan» ve «araba çeken ve yuk taşıyan hayvanlar»m yanında yer almaktadır 3 zenlemlştlr Köle İle özgür klsi arasmdakl bırleşme evlilık sayılmamakta, ancak çırkın bir davra nıs olarak gorülmemektedir öagür kışi erkekse, zaten kadm kole üzerınde mulkıyet hakkma sahıptır, istedığı gıbı kullanabılir Augustusu n düzenlemesi ise, özgür kadınla erkek köle arasmda kı cınsel ilişkıdır Özgur bır kaHnm kölesıyle evlenmesı hoş gorülmedığmden, sürekli olacağı varsayüan böyle bır cınsel üışta (concubinatus), Roma toplumunun ahlak düzeyınde kaçınılmaz görulduğünden, yasaklanan bır çırkın davranıs olmaktan çıkar tılmıştır KADININ MEDENî HAKK1 Pekı Roma Huku^j nun özgür kadına iiışVm yaKİaşımı nasüdı 7 acaba Kadınlarm yasamlan boyunca medeni haklan kullanma ehlıyetlen smırlndı enbaşta Kadın, medeni haklarım Jıendi ken dlne kullanamazdı Ya egemerüığl altınds bulunduğu babası kocası aracılığîyle kullanabılırdl ya da başka bınnın egemenlıği al tırda bluunmayan serbest bir ka dmsa sa't cınsıyetınden ötürü kendisine bır vasi belirlenlr, onun aracılığîyle medeni haklanm kullanabılırdl Bu durum, Roma toplumunda, kadının, salt cınsıyetınden otürü nasü asağı blr >?ratık olarak görüldüğünun somut b'r g TEVRAFTA, INCiL'DE, KUR'ANDA önde gelen uç dmsel kıtabın, Tevrat'm încıl'ın ve Kuranm ka dma yaklaştmı temelde ortaktır Erkek üstünlüğO Musa*nın Blrmci Kıtabı'mn 3. Bap'ında şoyle der « Zaumetıni ve gebeliğıni ziyadesiylö çoğaltacagım, ag n ıle evlat doguracaksın, ve ar zun kocana olacak, o da sana hâkim olacaktır» Kuran"m En Nısâ Suresı nde ise erkeklerm üstünluğü vurgulanır «Erkek1 er kadınlar üzerine hakimdırler O sebeple ki Allah onlardan kı mini (erkeklen) kımmden (kadmlardan) üstün kılmıştır » örnekleri çoğaltmak mtlmkun, ama gereksız Hepsı kadmm er kege bağımlıhğt üzerme çunkü Uretım araçlanndan yoksun kalar \oksun kaldığı için de erkeğın egemenligmı kabullenen kadınm ehndekı tek sılâh tek U retım aracı olan cırsellığıdır ar tık Lysistrata bu yola baş vu rur: «tster koca, Ister dost, dunyada hıçbir erke^e kendiml vernuveceffim. Kovnuma erkek jfirmlvecek Açıiıp saçüacağım, süslenecefim Erkeğim benlm için varup tntusacak Ylne de kendl Isteğimle teslim olımyacağım Zor kullanacak olnrsa, zorluk çıkaracağım ve tas glbl katı olacağım Bacaklanını kaldırmıvacajhm Mart kedısine dönrniveceğün Yemtnimi tutmazsam, bu şaraptan içmek nasip olmasın Yemlnlml bozarsam, bn k&sedeld ssrap sa oUmn» 4/ Bu direnme şaşırtır yaşlıları. «Yaşadıkça neler gormujor ınsan 1 / Hey gıdı dünya, / Kım derdı kı kadınlar, / Evımızde oturan, ekmeğunızi yıyen bu cadılar / Koca Akropolısı alacak lar, tanrıçayı ele geçırecekler, / Kapüarmı surguleyıp, kapayacaklar suratımıza» (5) Ama o lur bunların tumu, direnme so nuç verır Atına ve Sparta barış yaparlar Gene de kadınlarm dırenmeleri geç cıdır, sureklılık kazanamaz O\sa savaşlar savaş lan ızler gunomuze dek GUÇLU B:R SıUH: CıNSELLiK Kadının cınsellıgının kendılerıne yorelen guçlu bır sılah oldugunu anlamakta gecıkmez erke*> ler Hem Kadınsız olunamaz hî& de kadına karşı uyarılır dunsf er'cekler «Dolgun kalçalı bır kfr dın aklını çelmesın sakm / Tafc lı sozlerle OKşajan ambannı joit lajan / Kadına kanan k'şı dolandıncılara kanmış bılsm ken dını » (6) Kolecı toplumun ust sapı ku rumlarmda, kadmm, temeldekı durumuna uygun bır ver aldığuu gosteren ornekıer çogaltılabılır ama kadına bakış açısını gostemek ıçın bu kadarı bıle veterl1 dır Tarıh'en alman ornek'er de bu bakışı dogrulamaktadır Or neğm Herodot Tarıhı nae kadının toplundakı jerıne ıl şkın bır çok ornek buln^k mumkundu' (De\amı 9 Satfada) KOLE İLE HAYVAN Koleler arasmdakı bırleşmeler «hayvanınkılere eş» olduğundan, ko'e kadm ve erkek arasındam ıhşkıler «doğa vasalan»na bıra kılmaktadır ama bır kole İle oz erur kışi arasmdakı bırleşmeleri «doğa yasası» değıl, Augustus dü TiFFANY GARTH BU KAP1DAN OMPEiy. KI A/1EMEU IC£RI l? , <'O8 İ 7 ^ k 6?*k 45 \