Katalog

DAGDEViREN, CUMHURİYET'İN SORULARINİ YANITLADI P rof. Yalçurtaş dfineminde TV Daire Başkanlığı görevinden alınan Yıbnas Dafdeviren, Prof. Karataş tarafından, renkli teleTizvon konusunda araştırm» yapmakla görevlendirtlmişti. Yüksek Elektrik' Mühendtei Dag. devireu, Devlet Planlama Teşkilâtı'mn Dördüncü Beş Yıllık plan çalışmalanna da katıhyor. Radyo ve Televizyon bölümüne esas olacak raporu hazırlayacak özel komisyonun üvesi. lslâm Zirvesi sırasında TRT tarafından naklen vapılan renkli TV yayuüan kontıvu, bir ke* daha aktüel hale getirince, Cumhnriyet, Dafdeviren ile renkli televizyoan konuştu. yayın yapabilir «TÖRKİYE'M RENKÜ TV ALICISI YAP1LMADIĞINA GÖRE, BU TÜKETİM MALI İTHAL EDİLECEKTİR. BU DA YAKLAJJK 4 MİLYAR DOURLIK BİR HARCAMA DEMEKTİR. DİYELİM Kİ, TÜRKİYE'DEKİ TV ALICILARININ TÜMO DEĞİL DE ANCAK DÖRTTE BİRİ RENKLİYE ÇEVRİLSİN, BU DA t MİLYAR DOLAR DEMEKTİR.» YAN'IT Reakll yaym konusu üç ana bölümde incelenebilir. Renkli TV programı üretımi, renkli programm renkli olarak yayını ve renkli yayının tüketıcı tarafından renkli olarak ahnması. Özetle, renkli üretim, dağıtım ve tükettm dönemleri. Sorunuzun yanıtı, bu üç dönemin ayrı ayrı incelenmesi Bonucu ortaya çıkacaktır. Şimdi bu üç konuyu TRT açısından birer birer ele alalım. TRT bugün renkli yaym üretecek durumdadır. Çok kısıtlı da olsa, îslâm Kongresı sırasında satın alınan aygıt renkli naklen yayma yeterli olduğu gibi, bir gezici stüd yo gibi kullamlarak, açik havada ve güneş ışığında, banda alınıp, rnontajla yayınahazır hale getirilecek her türlü programı yapmağa yeterlidır. îkincisi TRT bugün, masrafı göze almak kaydı Ue, renkli film çekip, filme dayalı TV programlarını da renk 11 yapabilir.Üçüncüsü, bugünTRT'nin yurt dışında Uretıİen pek çok yayını. ashnda yeni olanlarm hemen tümü. zaten renklidir. îzlediğimiz dizi filmler, Eurovision'dan gelen naklen yayınlar, konulu filmler gibi. TRT Haber Stüdyodunda yapacağı az masraflı bir değişiklikle, haberleri de renkli olarak snınabilir. Geriye, şu anda yapüamayacak bir tek şey kalıyor: Stüdyoda hazırlanan renkli programlar. Bu sonuncu için, stüdyodaki tüm teknik malzemeden tutun da, ışıklandırmadan makyaja pek çok değişiklık gerekmektedir. Bu da oldukça zaman alan. masraflı bir uygulamadır. Ancak TV'run bugünkü yayınlan içinde, bu sonuncu bölüm. yüzde 2fl'yi bile geçmez. O halde, bugün karar verilse, TRT hemen yüzde 80 renkli yapımı yayına verebilme olanağına sahiptir. SORU Renkli yayın için terisler jeterli mi? YANIT Bu sorunun yanıtı, ıncelememizin tktııci bolümü zaten. Televizyon yayınlannın dagıtımı, bilirsiniz, verici antenler ve linklerle yapıhr. Bugün Türkiye'deki tüm linkler ve vericıler renkii yayın yapmağa uygundurlar. Şu anda TV nin renkli yayın yapabümesi, Ankara'daki merkez de çok küçük ve TRT'nin bütçesi içinde devede kulak kalacak çok ucuz değişikliklerle mümkündür. Bunlardan birısi, son kontrol masasındaki siyah beyaz tüplerin renkliye dönüştürülmesi, diğeri de »ıyah beyaz telesinın gene küçük bır değişiklikle renkli hale getirilmesî. Eunlar toplam 2 milyon lirayı aşmayan harcamalardır. Yapılmalan da, ku» Eamanda olaaak içındedir. SORU Peki ama, îslâm Kongresi yayınlan renkli olarak naklen yapıldı. Ondan sonra b a a Avrupa futbol maçları renkli olarak geldi. Venldi. Bu nasıl sağlandı? YANIT Bu yayıntar, aslında teîevizyonculuğa pek uymayan bir yöntemle yapıldı. örneğin îslâm Kongresi, naklen yaym arabasından çıktıktan sonra, son kontrola girmeden doğrudan yayına verildi. Bu yöntem TV merkeztnin yayın üzerindekl kontrol ve müdahale olanağmı ortadan kaldırdığı için genellikle uygulanmaz. tslâm Kongresi çok özel bir durumdu yapıldı. SORU Tekrar konuya dönelirn. Renkli üretlm ve dağıtım, siyah bey&za göre daha pahalı değil mi? YANIT Kağıt üzerinde öyl« .. Daha dogrusu Öyleydi. Ama renkli televizyon öyleslne gelışiyor ki, hızla ucuzluyor. Buna karşüık piyasadan kalkbgı için de siyah beyaz televizyon tersine pahalı hale geliyor. Örnek vereyim. Biz aslında TRT olarak renkii TV naklen yayın arabası ihale edemes4ik. Flar.da olmadıgı, bükümet isarar vermediği için. Nitekim siyah beyaz ihale yaptık, ama renkli araba aldık. Adamlar «Işte bu arabaiar aynı fiyata, istersenlz renkli, isterseniz siyah beyaz yaym yapar» dediler. Bir başka örrtek, yedek parçasına vanncaya kadar siyah beyaz stüdyo malzemesi durumu. Talep günden güne azaldığı için tüm fabrikalar siyah beyazdan renkliye yöneliyor. Siyah beyaz istekler artık serl imalal yerine özel imalatla karşılanmağa başlandı. Bu da pahalı bir yöntem. Bu yüzden uzun vadede, renkli malzeme daha elverişli hale gelmege başladı. Renklinin simdi pahalı kalan tarafı sadece filmler. Renkli ham film ve banyosu, siyah beyazın aşağı yukarı Üç misli. Ama TRT'nin program için harcadığı fılmleri hesaba alırsanız, doğacak fark, TRT bütçesi ne göre gene de devede kulak kalır. Filmı bır yana bırakırsak bugün TBT"nin aldığı malzemenin yüzds 9O'ı, renkli yayına uygundur. Daha ucuz, ya da aynı fıyatta olduğundan. ya da siyah beyazı artık bulunmadıgı için. SORU O halde, TRT büyük bir masrafa girmeden yayııımm büyük bir kısmını renkli olarak yapma oianağına bugün sahip öyle mi? YANIT Evet. Bugün artık çok küçük değiçikliklerle evinde renkli alıcı olan seyirciye, örneğm Olimpiyatları, örneğin tüm dizileri, ömegin maçlan ve yurt içi yayınlan renkli olarak hemen verebiliriz. SORU O halde niçin Termiyorsunuz? YANTT Böylece, renkli yaymlannm üçüncü dönemınde, yani tüketime geliyoruz. Renkli yayın sıyan beyaz alıcılara, siyah beyaz olarak girer. Renkli seyretmek için mutlak renkli alıcı gerekir T© bugün evlerımizde kullanılan siyah beyaz alıcılan, değiştırerek renkli hale getirecek bır yöntem de henüz ıcad edilmemiştir. O halde, renkli yayır.ın eve girmesi için, mutlak surette renkli aiıcı fartbr ve asü sorun da iste burdadır. SORU Açüüar mısınız? YANTT Kolaybkla.. Bugün Türkiye'de ortalama bir tahmınle 3 milyona yakın siyah beyaz alıcı var Bunların tümünün renkliye dönüşrr.esi kaça mal olur? Bugün Alroanya'daki TV fiyatlan birim kabul edilerek 60 milyar liralık bir tüketim harcaması ortaya çıkar. Türkiye'de renkli TV alıcı 6i yapılmadığına göre, bu tüketim malı ithal edilecek'ır. Bu da yaklaşık 4 milyar dolarlık bir harcama demektir. Diylelim ki, tümü değil de ancak dört*e biri renkliye çevrilsin. Bu da bir milyar dolar demektir, sonunda Türk ekonomisi için bir çıkmaza gidıyoruz anlamına gelir. SORU Alıcının Türkiye'de yapılması sağlanırsa, bu bir milyar dolar daha aşağı düşemez rm? Sonra ilk planda hemen bir milyon renkli alıcı abaralmış bir rakam degil mi?.. Nasılsa halkın büyük bir kısmının elinde bu paranın olmadıgı düşünülemez mı? Ya da hükümet politikası ile, renkli TV ithali güçlendirilemez mi? YANIT Gene Almanya'yı örnek alalım. Burada renkli televozyonun fabrika çıkışı 5600 marka düşeoilir. Biz Türkiye'de monte kaydı ile bu rakamı clüşürebiliriz. Araa ortaya çıkacak rakam gena fazla değişmez. Ryat dUşünce talep artacak, ömeğın bir milyon yerine 3 milyon TV renkli ithalinin, hatta kaçak getirilmesinin önlenmesi ıse gerçekçi olamaz. Bugün kamı aç kişılerın evinde televizyon ar.tenı gördüğümüz bilinirse, halkın, diğer tüketim harcamalarını kısarak, kendisine bir de renkli TV bulma yolu arayacağı açıktır. Bu tüm üikelerde de böyle olmuştur zaten. Şu halde, planlamacılar, ardından hükümet bu hesapları yapıp, renkli yayına «Evet» demeden, TRT'nin tüketiciyi renkh alıcıya leşvik ettirecek. renkli yayını yapması söz konusu olmamalıdır. Bugün plancılar, Türkiye'de FM radyo ımal edilmediği için, FM yaymlanna bile karşılar. Nitekim gümrük istatistikleri bugün yurdumuza giren radyolarm yüzde 90'ınm FM bandlı oldugunu gösteriyor. Sebep henüz üç ilde FM yayını yapılmasıdır. SORC Özetle, renkli yayım hazırlamak ve dağıtmak ış değil, ama alıcı açısından bu karan vermeden once düşünmek gerekir diyorsunuz? YANIT Tamamen evet. Aslında konuyu TRT ve hükümet açısından iki bölümde ele almak gerek. TRT, dür.yadaki akışı dikkate alarak kendısini renkü yayma hazırlamalıdır. Hazırlamaktadır da. Söyledim, bugün satın alman malzemenin yüzde 90"ı renkli yayın malzemesi zaten. Sonra TRT renkli üretime d« geçmelidir. öncelikle arsiv değe ml? SORU TRT şu anda renkli "Renkli TV yayını Türk ekonomisini çıkmaza sokar,, ri bulunan belgeseller, sonra Türldye yapımlannı dış pazarlardaki alıcıya götürecek programlar mut lak renkli olarak hazırlanmalıdır. Biz görevde iken bu konuyu planlamıs, hatta renkli üretime başlamıştık. Şimdi durum nedir bilmirorum. Ama gerek yurt içinde yapümış, gerekse dışardan gelen renkli malzemeyi, renkli olarak yayına vermek, yani dısa dönük bir tüketim harcaması teşvikçiligini bugünün şartlannda yapmak, TRT^ıin degil, hükümetin yetki sınırlan içindedir. Onlar izin vermeden renkU yayınlan başlatmak. Türk ekonomisini hesapsız bir bunalıma sürükler kanısmdayım. Bugün renkli y3yın yapılacak söylentileri bile pek çok evde TV değşikligine yol açtı. Bu gerçek gizlenemez. O halde bugün, TRT, plancılar ve hükümet hesapları birlikte yapmalı ve bunun sonucu renkli yayının başlayacağı tarihı kesin olarak açıklayarak, bugünkü gereksız renkli TV tüketim harcamalannın önüne geçmelidır. «Bugün yarın baslayacak» diye şimdider evine renkli alıcı alanlara da yazıktır. Ancak şunu tekrar ediyorum. Türkiye'ds TV yaymlan ergeç renkli olacaktır. Bu yüzden bugünkü planlamaların tümü, bu gerçek dikkate alınarak yapılmalıdır. İkincisi, Türkiye, kendisini tanıtma zorunlulugu içinde olan bir ülkedir. Tanıtma bugün televizyondan geçiyor. Dıs ülke televizyonuna ise ancak renkli yapımla girilebilir. TRT yurt içine siyah beyaz da verse. dışa mutlak ve mutlak renkli yapım hazırlayacak düzenlemenin içine derhal girmelidir. TRT'de yeni Karataş Tezkan harekâtı Tezkan'ın yeni tasfiye listesindeyer alanlar, Iç Haberlerden Esen Ünür ve Teoman Yalazan, Dış Haberlerden de Hüsamettin Ünsal ve Aycan Giritlioğlu. Esen Ünür, «Güne Bakış»ta Kur'an okutmak için yazılı emir istediği, Teoman Yalazan i s e MHP Genel Merkezinden gelen direktife rağmen bir haberi bültene koymadığı için gözden düşmüşlerdi. * * ^ * tirmek ve APIiler ve ılınüan tasfiye etmek üzere hazırlanan plarun uygulaması işlemin» geçen hafta sonunda hız verildi. •Hfrfiffl'nin • i f • na MHP 8nemU noktalanyanlüan go îstenen kişileri atayabilmek için, boş kadroya ihtiyacı olan Karatas önceki hafta yüksek dereceli damşman kadroUrını boşaltmak üzere harekete geçmiş ve tüm danışmanlan, hukuka ve kurallara aykırı olarak aktıf görevlere atamıştı. Bu yeterli görülmemiş olacak ki, geçen hafta sonunda. bu kez danışrr.anlar, yerleştikleri şehirler degiştirilerek istifaya zorlanmaya başlaudılar. îlk emri alan, eski TV Daire Başkanı Yılmaz Dağdeviren o!du. Dağdeviren Danışman olarak tzmir'e atandı. îzmır'deld birinci derece danışmanlık kadrosunda bulunan eski îzmir Radyo Müdürii Nihat Uvtun da Ankara'ya alındı. Her iki danışmanın da şu anda, özel ve aile yasamlan gereği yer değiştirme ola naklan bulunmadıgı için, ıstifa edecekleri, ya da yeni görevlerine gitmedikleri takdirda, işlerine »on verilmesi olanağı doğacağJ düşünülüyor. TRT Genel Müdürlügü için Danıştay'ın verdiği kararlar da bır anlam ifade etmiyor. Daha önce, benzeri uygulama ve TJamştay'ın ard arda verdiği üç karara rağmen. Ertan Somunkıran ve Yüerl Atamer'in islerine son varilmisti. Kaber Dairesi BaşKanı Haml Tezkan da. yönettiği daıre içinde özellikle AP yanlısı olarak bilinenlerle, ılımlı görünenleri j'a'aş, ama sessiz bir taktikle temizleyerek, MHP yanhlan. ya da kendisine kolayca uyacak kişileri göreve getirmeğe devam ediyor. Tezkan'ın yeni tasfiye iistesinde yer alanlar, İç Haberlerden Esen Ünür ve Teoman Yalazan, Dış Haberlerden de Hüsamettin Ünsal ve Aycan Giritlioğlu. Esen Ünür, Güne Bakış'ta Kur' an okutmak için yazılı emir istediği, Teoman Yalazaa ise, MHP Genel Merkezinden geıen direktife rağmen bir haberi bültene kov madığı için gözden düşmüşlerdi. Ünsal ve Giritlioğlu'nun suçıarı ise, Tezkan'ın Türkiye'nin dost ve komşu ülkelerden (Örneğin Sovyetler Birliği, Iran ve IraK) ilişkilerini gerginleştiren ırkçı ya yınlarmı engellemeğe teşebbus et melerij'di. YILMAZ DAGDE\'ÎREN RenkU TV konusund» »raçttnna rapmakla göre\lL «Bugün karar verilse, TRT hemen yüzde 80 renkli yapımı yayına verebilme oianağına sahiptir.» RADYOTV Hıncal ULUÇ OPERASYON SÜRPRİZ OLDU!. ANTALYA'DA YASAKLANDI Kartaca, Split ve Peşte Festivalleri ekranlarda •ymit ütku'nun keyfi yerine IIgelsin dıye Antalya ** Festivali ile ilgili yayın vapmayan televizyon, bu ay içinde, Kartaca, Split ve Peşte festivallerini ekrana getirecek Türkiye'nin en pski devam eden Film ve Sanat Festivaline. cıddı ve saygıde*er bir göninüm vermefee karariı yeni Belediye'nin ılk eylemi Ümit TTtku'nun festival egemenligini sona erdinnek olmuştu. Bunun uzerıne uzun süre Turizm Bakanhğı kapılarını aşındıran Utku, Bakan Lütfi Tokoğlu'nu etkıleyerek, Bakanlıjın Antalya Festıvalini boykot etmesine neden olrouştu. Ardından TRT'nin. Antalya'ya naklen yaym arabalan ve f;lm kameralan gönderdıgi haberi Istanbul'a ulasınca, AMA.. TRT haberlerinden örnekler Mahmut T. ÖNGÖREN TRT Dosyası'nrfa bu kurumun ytyımlanndaki yanlılık örneklerinl belirtmek için once TRT Hab«r Merkezi tarafından hazırlanan haberlfri incelem*kte yarar var. Karataş yönetiminde TRT Haber Merkezi aşağıdak! yanlılık orneklerini verdi: 1. TRT Haber Merkezi eski dönemlerde d* herhangi bir siyasal partinin ya da kişinin g»ruşune ve savına katıldığı gibi bir izlenim yaralmamak için, bzellikle demeçlerle ilgili haberlerinde cileriye sürüldü» ya da «iddia edildi» gibi kalıplar ve deyimler kullanır ve bunlara isteyerek gereksiz durumlarda da yer vererek demeç sahiplerinin izleyiciler tarafından yanlış anlaşılmasına yol açardı. 1976 yılında TRT haber mfrkezi bu yolu daha da lomürmeye başladı. Örneğin bir kentte bir muhalefet partisinin toplantuına katlan partililere ateş açıldığı yolımdaki haber, «... ateş açıldığı İddia edildi» biçiminde veriliyor ve radyo ve TV izlcyicilerine, «Bu muhalefet partisi üyelerine ateş açıldığını söylüyor, ama siz yine de buna inanmayım demeye g«tiriliyordu. Yin TRT haberlerinden alınan ve bu kez de ıönr jürdü» sözcüklerinin kullanımının ne gibi bir anlam taşıdığınm açıklanmaşına olanak veren bir başka ornek: «Orgeneral Irfan Özaydınlı, Korgeneral Cemal Enflin'in Hava Kuvvetleri Ko mutanlığına atanmasıyla, Hava Kuvvetlüri Komutanlıqının Korgeneral rütbesine indirildiğinl öne sürdü.» 2. Şubat 1f7i'nın başlarında TRT Haber Mer kezi'nin diğer ülkeleri küçük düşürüciı haberleri vermekten kaçınmayacağı ve yasalara uygun olmasına karşın bzellikle yurt dışına yapılan yayımlarda Dıjişleri Bakanlığının uyarılarına aldırmayacağı nnlaşıldı. İlk örnek TV haberterlnde gosterilen Gulag Takımadaları ile ilgili filmdir. Daha tonra aynı anlayışla iki haber özel emirle TRT habcrlerinde verildi. Sovyet Matematikçisi Plouipch'in iilkesini kınayan Parit basın toplantısı bu haberlerden birincisidir. İkinci haberin yankıları Ise çok daha büyük oldu, Kırımlı Türklerin acıiarını dünyaya yansıtmak amacıyla aclık grevi yapan Mustafa Ceıniloğlıı ile ilgili haber TRT'de geniş çapta yer aldı. Cemiloğlu öldii diye verildi. Oysa daha sonra ortada bu konuda kesin bir kaynak olmadıgı anlaşıldı. Ama TRT Cemiloğlu'nun iskence edildiğini ve adının bazı caddelere verildiğini bile belirtti. Cemiloğlu için düzenlenen toplantıların haberleri de TRT'de yer aldı. TRT Haber Merkezi başka üikelerde yaşayan azmlıklarla ilgili haberleri kesin vc açık bir kaynağa dayanmadan vernienin sakıncaları uzerinde hiç dıırmuyor ve bu sakıncalann doğurabileceği sonuçları hiç gözönünde bulundurmuyordu. Olayla ilgili haber pıogramları yapılmaya başlayınca; Dısişleri Bakanlığı doğal yayım cerçevpsinin aşılmamasını istedi. Dısişleri Bakanlığı yumuşamaya başlayan Tıîrk Sovyet ilişkilerinin boyle yayımlarla bozulmasına taraffar değildi. Nitekim Sovyetler Birliği bu konuda Dış işleri Bakanlığımıza bir dc nota verdi. Tüm bunlara karşın, TRT Genel Müdürlüğü aynı habrrin yurt dışına yayım yapan «Türkiye'nin Sesi» Rad yosundan da yayımlanmafinda ısrar etti. TRT'nin riış ilişkilerimirdc dkkaHi bir tutum içinde bulunması gerektiğini unuttuğunu ya da hiçe saydığını belirten daha baska haber örnek leri de var. Mayıs 1976 içinde TRT haberlerinde Doğu Türkistanlı «jydaşlarımızın gösteri yürüyüsieri rahatça yer alabiliyor, ama daha «onra da göıeceğimiz gibi ilerici kuruluşların Türkiye'de düzenlediklerl yürüyuşler ve mitinglcr «ynı TRT nin haberlerinde tek sözcükle bile verilmiyordu. Yine mayıs 1976 İçinde ve Istanbul'da toplanan İslÂm Knnferansı sırasında TRT hem Çin Halk Cumhuriyeti sınırlan içinde bulunan Doğu Türkistan sorununu ortaya atıyor, hem de eski Doğu Türkistan Hükümet Sekreterinln demeçlerine yer veriyor, üstelik Doğu TürKislan'la ilgili filmlcr göstererek Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin bu yoldaki eğilimini dolaylı yoldan Istanbul'daki İslâm ülkeleri temsilcilerine duyurmak için çaba harcıyordu. Aynı konuda bir başka sorumsuzluk örneği: 1 nisan 1976 tarihinde başlayan cFaşizm Komunizm* adlı bir haber proqram dizisinr!e komsu bir ülkenin yeni düzeninin kurucusu olan Lenin küçümseyici sözlerle konu ediliyor ve üst*lik faşizm de kınanırken konıınun ekonomik yönü üzerinHe hiç dtırulmuyor ve bu iedolojinin büyük sermaye tarafından nasıl beslendiği hiç belirtilmiyordu. Bu programda yapımcı olarak görev almak ittfmeyen bir haberprogramrısı ceza olarak 15 günlüğüne Diyarbakır'a gönderildi. Programda yapımcılık gorevi bir kurgucuya verildi. 3/11 şubat 1976 tarihindeki Ankara Rıdyosunun saat 17.00 haber bülteninde, yargılanmakta olan eski Hava Kuvvetleri Kumandanı emekli Orgeneral Emin Alpkaya peşinen mahkum edildi. Haberde tek eksik yön, Alpkaya'nın kaç yıl ceza alacağı oldu. 4/28 mart 1976 tarihinde Türki/e RaHyoları ve TRT Televizyonu akşam haber bültenlerinde ülkeyi geçen yazdan beri ilgilendiren mobilya yolsuzluğu ile ilgili ilk haberıni verdi. O gün Karadeniz Ereğlisi Sulh Ceza Mahkemesi, bu yolsuzluk dolayısıyla aralarında Yahya Demirel'in de bulunduğu dört kişinin tutuklanmasını kararlaştırılmıştı. Fakat sorumlu haber mudürlerinin özel emirleriyle bu haber radyodan ve televııyondan Yahya Demirel'in adı çıkarılarak yayımlandı. O güne dek bu yolsuzluk olayı ile hiç ilgilenmeyen TRT, aynı olayla yukardaki haberden son ra da bir süre hiç ilgilenmedi. Yukardaki haberden sonra Yahya Demirel tutuklanmak üzere aranıyordu. Fakat Yahya Demirel'in Ereğli'de ortaya çıkıp teslim olmasından yaklaşık 16 saat once iki kamereman ve bir muhabirden oluşan bir TRT ekibi, sanki içlerine doğmuşçasına Ankdra dan hareket ettiler ve zamanında Ereğli'de buhindıılar ve teslim olma olayı TPT Televizyonundan filmle verildi. Ustelik aynı filrnli haberde Yahya Demirel'in avukalının da bir demecine yer veriliyor ve sayın avukat bu demecinde basından tarafsız davrantlmasını is'iyordü. Yahya Demirel'in teslim olmadan nnce Izmirde ya da Edirne'de olduğu yolundaki haberler b,is:nda yer alırken, TRT nasıl oluyor da teslim olayından 10 saat once Ereğli'ye bir ekio gonderebiliyordu? Bu olay TRT Haber Merke:i ile Hükümet arasında organik bir bağ olduğunu açıkça göstermektedir. Bunun ikinci örneğini de yine Yahya Demirel ile ilgili olarak TRT Televizyonundan verilen bir başka haberde gorduk. 13 mayıs 1976 aksamı Yalıya Demirel'in tutukluluk durumunun kaldırılısı «Güne Bakış» adlı haber prngramından bildirilirken ekranda bir de aüe fotoğrafı gösterildi. Bu totoğrafta Yahya Demirel »$i ve çocuğu görün'iyordu. Yahya Demirel henüt (sanıkstı. Fakat Devlet Hazinesini milyonlarca lira zarara uğrattığı iddiası ile yargılanan bir «sanığın», halk yararına bır k yapmıs gibi mutlu aile fotoğrafının televizyonda gösteriImesi, bugünkü TRT Haber Merkezinin tutumunun huşgörü ile karşılanamayacağını açıkça ortaya koyan bir örnektir. Haftaya «1976 TRT Dosyası.ndan TRT Haber Merkezi ile İlgili sorumsuzluk ve yanlılık örneklerinin verilmesine devam edilecek. Ankara'ya gelen Ümlt Utku. TRT'ye yerleşti ve kulislere başladı. Bunun sonucu Antalya'dakı TV ekibıne verilen «Derhal geri dönün. Tek çekim yapmaym» emri oldu. Bir sanat merkezi haline gelen Antalya'da, festival dısında da yapacak çok seyleri olduğunu düsünen TV'ciler. ertesi a^ın TV Daire Baskanı Fahrettin Işıkçı'yı arayıp. hiç defilse birkaç muzik programı hazırlama izni istedıler ve aldllar. Ama TRT. Antalya Festivalinden tek görüntü sunmadı. TBT Yönetim Kurulu Uyeligi için Ankara'da kulisler yapan Utku. bir basarı daha kazanmıs oldu. TRT'nin, Kartaca Pestivaline kntılması, Dışişleri Bakanlıgmm işbirligi iîe gerçekleşti. Festivale Türkiye adma Modern Folk Üçlüsünü gönderen Bakanlık, bir TRT ekibi ile izlemeyi de uygun buldu. Deniz Olcayto (Yapımcı), İbrahim Dönmez (Kameraman) ve Yüksel Orhan (Sesı ten kurulu ekip. 5 temmuzda Kartaca'ya hareket edecek. 7 temmuzda Split'te yapılarak Uluslararası Şarkı Yanşması, naklen yayınla TUrkiye'ye gelip, banda alınacak. Yugoslavların bu ünlü festivalinden görüntüler. Hafta Sonu içinde verilecek. 2S temmuzda Budapeşte (Maearistan) Folklor Festivali de gene banda alınıp, Hafta Sonunda yayına girecek. HAFTADAN SEÇMELER YERIİYE YASAK, YAMNCIYA SERBESÜ. T elevizyon Tiyatro Şubesi"nin oyun vermediti şu günlerde, çekimi tamam, yayına hazır, denetimden dahi geçmiş bir yapıt, arşivde yöneticılerın insafa gelmesini bekliyor. Durrenmat" ın ünlü «Yargıç ve Celladı>nın suçu, bizimkilere göre. polisi katil yapması. Böyle bir oyunun ülkemizde «Şimdilik» yayını mahzurlu görülüyor. Hadi tartışmaya gtrmeyelim, ve rmdi dü?üncelerın«, prensiplerme saygı duyalım. Peki ama, katil müdürünü Columbo, ayni TV'de bu süre içinde yakalamadı mı?. Diyelim ki gözden kaçtı.. Işte bu hafta yeni bir örnek daha. Pazar Gecesi Nik Carter'in Maceralan adlı bir TV filmi izleyecegız. Fılmde Komiser Keller katil.. Hem d« iki kişiyı birden öldürüp, delilleri ortadan kaldırmakta ve suçu başkasının üzerine atruakta mahir bir katil.. Demek kı Yargıç ve Celladı'nın suçu, ilkeler, ya da prensipler değil, yapımcı yerinde bır Türk iszni olması. Bu TRT değil mi, Banş Manço'nun Lambaya Püf De adlı melodisinin enstnimantalini bile «Sözleri anımsatıyor» diye yasaklayrp, dinleyenin ve anlayanın yüzünü kızartan Ingilizce şarkıları, örnegin Donna Summer'in sevisme çıglıklannı yayınlayan. Bu TRT değil ml, adı Fidye diye şarkı yasaklayıp, adam kaçırma üzerine ard arda üç film oynatan.. Bu TRT değil mi, îtalyan Canzonissimas'ında pek az giyinik danslara izın verirken, yerli şovlarda, sanatçüarı ve dansçılan ncrdeyse çarşat va peçe ile görüntüye çıkma zorunda bırakan. Batıdan gelene alabildiğine özgürlük.. Bizden yapılana, alabildiğine sansür» Sonra da Batıya yetışecekmişiz Genel Müdür Karataş ve Haber Dairesi Başkanı Hami Tezkan'ın hedefleri açık seçik belH iken. TV Dairesi Başkanı Fahretin Işıkçı'nın tam ters yönde, adlan MHP ve MSP ile birUkt* geçenleri uzaklaştırma hazırıigı İçine girmesi, TRT çevrelerinde büyük bir şaşkmlık yarattı. Daha düne kadar görevden almması beklenen Fahrettin Işıkçı, geçen hafta, TV Sinema Danışmanı Yücel Çakmaklı ile, eski tiyatro danışmanı, yeni denetçi Ali Yörük'ü geçici görevlerde Izmir'e atanma emirlerini hazırlattı. Bu arada, ailesi Izmir'de oldugu için. uzun süredır atama bekleyen Film Seslendirme Şubesi MUdürü Özer Çiner de, arzusu yerine getirilerek, İzmir'e verildi. Çiner, îzmir TV Müdürlüğünü de vekaleten yürütecek. Bir yanda Karataş ve Tezkan, istifaya zorlama yolları arar ve MHP, MSP tırmanmasını sağlamağa ça hşırken, öte yandan Işıkçı'nın istifa durumuna gelenleri önlemeğa çalışması ve MHP ve MSP yanlıIara sırt çevirmesi TRT'de son haftalarda görülen en büyük çeltşki. TRT Kulislerinde «Adalet Partisi, nihayet TRT'de o'.up biteni farketti. Hiç değilse TV Dairesini kurtarmaTî için, Fahrettin Isıkçı lehine ağırlık koymuş olmalıdır> deniyor. Kısa Haberler EBU toplantısına Yönetim Kurulu üyeleri katıhyor inlandıya Başkentl Helsınki'de yapılan Avrupa Yayın Birliği (EBU) toplantısına TRT, Genel MüdJrü Şaban Karataş başkanlığında bir ekiple katıhyor. Ekipte TRT Dış İlişkileri Müdürü Edvin Rizi iie birlikte üç de yönetim kurulu üyesi yer alıyor: Fikret Ekinci, Prof. Adnan Ataman ve Adnan Soygun. Genel Müdürün EBU toplantısına Yönetim Kurulu Üyelerini götürmesi, TRT içinde tepki ile karşılandı. Yiıksek dereceli bir TRT'ci «Bu toplantı, aktiî yayıncıları bir araya getirmelc için yapılır. Tüm dünya radyo ve televizyonculan, fklen görev başındaki kişileri yollarlar. Üstelik de her yıl hep ayni kişileri seçerler. Bunda sebep devam'ıilığı sağlamaktır. Böylece bir yanda sorunlara yakmlık dogarken, bir yanda da, kişisel ilişkilenn önemli rol oynadıgı bu tür toplantılarda b:r nevi üstünlük sağlanır. Örneğin BBC ve ORTF ekiplerine bakın, 20 yıldır bu tür toplantılara katılan kişilere rastlarsmız. Bizde ise EBU toplantısı bir turıstik gezi fırsatıdır. Üyeler bu sebepie her yıl degışir. Gidenler de tabii pek fazla bırşey yapamazlar.» dedi. TRT kulislerinde, Karataş'm yanmda üç yönetim kurulu üyesi götürmesi de «Genel Müdür Yönetim Kurulu'nda çoğtınluğtı etkisı altma almağa çalışıyor. Üst kademelerde yapmayı planladığı değışıklık ıçm bu oylara fazlası ıle ihtiyacı var.» denlyor. TV'DE SİNEMADA YENİ BİRJEY YOK!. T B u hafta üç konulu film izleyeceğiz. Ama niçbiri öyle dikkate değer, ahım şahım bir şey değil. Salı gecesi Tiyatro'nun Büyük ustası Yıldırım önal'ın bir filmi var. Ülkü Erakalın ağlatmaya meraklı bir yönetmen. Önal'ı da bu yönde başarı ile kuUanmış. Düşmanlanm Çatlasm, seı\etini dağıtmağa karar veren bir yaşlı adamm oyküsü. Varısleri derhal harekete geçip, adamı tımarhaneye yatınrîar, falan füan.. Kâmuran Akkor da, filmin sesi ve rengi. elevizyon Tiyatro Şubesi, Kavaklıdere'deki Genel Müdürlük Binasından Ulus Meydanındaki eski radyo binasma taîindı. Sube Müdürü Oguz Bu'a «Bugüne kadar en büyük sıkmtımız yer darlığı idi. Şimdi hem arkadaşlanma çalışma hem de prova için geniş odalar sağîandı. Daha başarılı çalışmalar vereceğimizi ümit ediyorum» dedi. • skoçya ve İngiltere'de 1S hafI talık «Haber ve Güncel Olaylar İleri Eğitim Kursu>na katılan üç TRT'ciden Barbaros Aykol, kursa katılan 10 milleten 17 programcı arasmda, iki kişiye verilen «Üstün Başarı. belgesmi aldı. Diğer iki TRT'ci, Aı,daş Develi ve Necla Soyuer de, dört kişiye verilen başan oelgelerini alarak yurda döndüler. Kursu, BBC ve ITV'nin uzmanları yönetiler. Aykol «Bıze kurs için ve rilen kapah devre sistemi ile, biz Ankara'da tüm yurda yayın yapıyoruz» dedi. r Cumartesi gecesi Graham Green'in ünlü roma nı Quiet American'dan sinemaya aktarılmış, Sakın Amerikalı'yı izleyeceğiz. Eleştirmenler Joseph L. Mankiewicz'i özellikle Amerikalılara yaklaşım da fazla sulanmakla suçlarruşlardı. 1958 yılmın filmi Çin Hindi savaşları sırasında geçiyor. Evli bır Ingiliz Savaş Muhabiri (Michael Redgrave) Vietnamlı bir genç kızla (Giorgia Moll) ile sevişiyor. Bu sırada ortaya bir Amerikalı (Audie Murphy) çı kıyor. Kız Amerikalıya rutulunca, İngiliz Fransızlarla savaş halinde olan komünist gerillalarla işbirüği yapıp, Amerikalıyı öldürüyor. Fransız Komiser (Ciaude Dauphin) durumu öğreniyor ama, ispat edemiyor. Audie Murphy'nin film için yanlış bır seçim olduğu o zamanlar yazılmıştı. Ama Redgrave ve Dauphin'i ilgiyle izleyeceğinizi umarız. Pazar Sabahı 1955 tarihli, şirin bir komedi var. Alevli Kalbler, (Young at heart). Cordon Douglasın fılminde Frank Smatra beceriksiz bir pıyanist. Güldürü unsuru da onun beceriksizlikleri zaten. Doris Day da ona yardıma çalışan, şarkıcı karısı. Bol şarkı, bol müzik ve bu iki şöhreti oyunu :1e ezıp ön plana çıkan Ethel Barrjmore ıçın seyre değer ama, hani pazar sabahları biz daha çok çocuk filmlerı oynatıyorduk?. azar Televizyonu ve Hafta Sonu geçen hafta resmen ve Hafta Sonu adı altmda birleş ti. Genel Müdürlük yazısı i:e kurulan bu yeni bölümün başına 6 ay geçici görevle Ünlen Demiralp atandı. Geçen hafta tüm ekiple bir toplantı yapan Dem'ralp, «Bu güne kadar rekabet harası içinde çalıştık. Bundan borle hsp birlikte oiacağız. Hafta Sonu evlerinde TV başmda olan seyirrimiz için en iyi programlnrı vaprna savaşını birlikte vereceğizı dedi. P HEDEF 12!. C urna akşamı, Alman TV'sinden alman bir ymnşma programı var. Evmizde otururken, yarışa katılacaksınız. Ekranda bir elektronik tüfek olacak. Telefonla komut vererek nişan alacak ve ateş edeceksıniz. En fazla puaru alan kazanacak Yarışnıayanları da eglendırmek için, müzik ve şov da konmuş. Eyüp Öncü'nün hazırladığı yanşmayı, elektronik uzmanı müzisyen Gökçen Kaynatan sunuyor. Prograjn Almanya'dakı başarı düzeyıni tutar mı, henüz bılmıyoruz. Ama daha başiamadan kulağımıza gelen dedikodular var. Ayni prog ramı çok daha ucuza Ankaralı yapımcılar teklıf etmışler. Reddedümış. Sonra Istanbul'a ızın venlmiş?. Niçin?.. Nasıl?.. Bu sorulann yanıtını herhalde zaman verecek. azar Televizyonu eski sorumiusu Bülent Varo! Müzik ve Jğlence Şubesi Müdürlüğü görevine geçen haf:a resmen başladı. Şube Müdürliiğü'ns vekalet eden Kaynak Gültekın ds, TV Program Müdür Yardımcılığtna vekaleten atandı. TV Daire Başkanı Fahrettin Işıkçı tüm şubelere gönderdiği bir yazı ile, Gültekin'in TV Müzik Yayınlan Or ganizasyon ve Koordinatörlü&ü ile görevlendirildiğini bildirdi. Gültekin. eleştiri ve dedikodu konusu olan, bazı sanatçılann kısa aralıklarla ekrana gelmesi sorununu çözümleyecek. P