Katalog

SEKtZ CÜMHÜRlm 30 TIMMUZ 197$ Sansür Kurulundaki MHPMSP egemenliği sînemamızi fiilen yoketme çabasını gerçekleştiriyor Atüla DORSAY «Türk sineması, kuruluşundan bu yana gördüğü en buyuk bunalımın içine sürüklenmektedir. (!) Son 2 aydır Türk filmlerinın tllınune büyük bir baskı uygulanmaktadır. Sansiirün olıışturduğu bu baskı sonucu, yollanan senaryo ne oiursa olsun nemen geri çevrilmekte, çekılen fılınlerin onaylanması ise bır düş sayılmaktadır. Eskiden dana dune değin sosyal konulu fılmİTe ve seks fümlerine uygulanan jansur, şimdi artık hiç bır özailıâi olmayan sudan aşk filmlerıre b;le izin vermemektedir. Geçen ay, yırmiyi aşkın senaryodan sadecs ıkısımn onaylanmış olması, sansüni oluşturan hoşgörüsuz kısılerin ne denli bır göriış bırlıgi içınde olduğunu belirlemey: yetrnektedir. Sansür kuruîunun çoğunlukta bulunan MSP ' e MHP yanlısı viyelerı, büyük bir sanat düşmanhgı eğiliminde, onlerine gelen her sinema ürünunü, acımasız biçimde hemen geri çevjr» mektedirler.» Türk Sineması, büyük tehlike karşısında birlik olmak zorunda... senaryolan ve filmleri kabul etme veya etmeme yoluyla yon ver mek durumunda olan kişıler, yanı sansür kurulu, hemen tümüyle MHP ve MSP paralelmde kişılerden oluşmaktadır. 1973 seçimlerinde oy oranı °t> 11.8 olan bır MSP ve bu oranı yalnızca °i 3.3 olan bır MHP, yani toplam oiarak 40 mılyonluk Türk ulusunun yalnızca 'o 15 oyunu almış olan iki azınlık partisinın oluşturdugu aşın saf kanattır ki bugün, Türk smemasmın denetimini eline geçumiş bulunmaktadır. Turk ulusunun vanm yuzyıllık Cumhurıyet tarıhindeki en talihsiz serüveni olan şimdıki Milliyetçi Cep he ıktidarı, bılindiği üzere. aslında aldıkları oy oranı itibarıyle hiçbir biçimde iktidara gelemiyecek ve katılamıyacak olan partilere, iktidar yolunu açmış bulunmaktadır. Toplumdaki tüm °erici güçleri, tüm reaksiyoner oluşumlan sılkelıyerek toparlayıp bır araya getiren ve toplumun 'şimdıki CHP'nın sosyal demokrasi anlayışında en güçlü biçimde yansıyan) ilerici özlemlerıne karsı, yapay ve geçici bır set çeıımeyi başaran sagcı partiler koalısyonu, en önemli bazı kil:t noktalanna ise, AP'nin çagdışına düş se de, yine Türk halkmın önemlice bir kesiminin özlemlerini yansıttığı için şimdilik dıkkate alınması gereken liberal safcı CUMHURBAŞKANI'NA AÇIK MEKTUP Yeni yayımlanmakta olan «Yeni Türk Sineması» dergisi, ıklncı ve son sayısmda, Türk sinemasına uygulanmakta olan yenı ve ağır baskılar karşısında sayın Cumhurbaşkamna OT açık mektupla basvurmaktadır. Bu mektubu, önemi dolayısıyle aşağıda biz de yayımlıyoruz: «Türk sineması yıllardır kendi olanaklanyla yaşamaya savaşmaktadır. Daima ber türlü devlet desteğinden yoksan bırakılmıştır. Emekçilerin hiçbir sosyal ve ekonomik güvencesi yoktar. Çalısma koşuüan, her geçen gfln birsz daha ağırla»Bütün bunlara rağmen, Yeşilçam'dan rkmek yiyen binlerce insan. yarı aç yan yok, yasam kavgaların* ek olarak, nlusal sinemamızı ilertetmek, uluslararası düzeyde onurlu bir yere getirmek için uğraşmaktadırhtr. Fakat son aylarda devletin ilgisizliği, negatlf bir ilgiye donüşmuştür. Ba ilgi. giderek yasal olmayan basküar blçbninde yoğunlasnııştır. Yofunlasmaktadır. Sayrn Cumhurbaskanımız. Bu antidemokratik baskılar, yeniden tasnrlanan sansür nizamnamesi ile akıl abnaz bir yere getirtbnek istenmektedir. Bu nJıamnanv. tam bir «nizamsızlık» örnefidir re yürürlüğü girdifi takdirde. Yeşilçam'da bir tek film dahi yspüamaz. Alleleriyle birlikte binlerce sinemacı. yapnncı ve emekçlsini açlığa ve voksullufa mahkum edecek olan bn nizamnameyl. uhısumuzun sanat, kültür ahşverişine devletin yasa dısı müdahalesi olan bu nizamnameyi, Türk sinemasma, ulusal sanatımıza. düşünce özgürlii^ümüze vnnılmaya çalışılan bir kara ieke olarak niteliyor, bu kez de, Bakanlar Kurulu'hun denetçisi oUn sizin, yetkinizi kullanarak, Anayasa'mıza aykın, temel hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı ba nizamnamenin yüriirlüğe ginnesine olanak tanımayacsğınıza eüvenlyoruz. Saygılannuzla.» Yapılmayacak, yaptuılmayacak birkaç film, çevirtilmeyecek birkaç senaryo, güç koşullarla geçirüecek, özellikle sinema <mek çilerinin açlığına dek gidecei olan birkaç ay... Ama bütün bunlar aşıldığında, geçildiğinde, ortalıkta görulecek olan, yeni, taze, pınl pırıl bir sinemadır. Yep yeni bir toplumcu bılinçle, algıladığı yepyeru bır işlevle... Çağ dışı millıyetçılerin ve şenatıjıların ise, gunü geldiğinde Türk ulusuna venlecek olan hesaplan bıraz daha kabarmış olacaktır YAPILACAK OUN istenmesi, ne yazık kl artık bir sağır vıcdanlar ülkesi haline gelrniş olan ülkemizde, ilgili bir avuç kişinin dısında kamuoyundan hiç bir sağlam tepki görmemektedir. Bu oluşum, aslında sürpriz de defildir. Biz, daha aylar öncesınde Cumhuriyet sü20 MiirON SEYiRCiSi OLAH tunlarmda, sansüre verilen yeni SiNEMA kımlikten ve bu kurula doldurulan MKP ve MSP yanlısı kişileYukandaki satırlar, geçen haf rin, kendi aroaçianna uygun bir ta içınde Cumhuriyet'in magazın sinemayı ilerde gerçekleştirebilsayfasında yayımlanan bır yazımek umuduyla bugünkü sinemadan alınmıştır. Ve tümüyle ger mızı tümüyle yok etmeği amaççeği yansıtmakta, smemamızda layan niyetlerinden söz etmıştik. şu günlerde oynanmakta olan ina Bugün görülen, bu niyetin pervanılmaz ve korkunç oyunun, tuy sızca, korkusuzca. uygulanmasınler ürpertici trajedinin bır bölü dan başka bir şey degildir. münü gözler önüne sermektedır. Peki ama, bu noktaya nasıl geDünyanın kendisini «uygar» dıye linmiştir? 1960'larda paUayan sosisimlendıren herhangi bir ülke yal eleştiri sinemasmın (sınırlı sinde bu tür bır haber herhalde da olsa) yürekli sayılabilecek çıkamuoyunu altüst eder, kıyamet kışlanna tanık olmuş bir ülkede, ler kopar, protestoiar yagar, yu •sudan aşk filmlerine» bile «yarüyüşler yapılır, meclislerde so sak« damgasım basan bir zihniru önergeleri verilirdi. Yapılan yet nasıl olmuş da is başına geinanümaz bir şeydir çünkü: Yıl tirilmış, 5 kişiden kurulu bır koda 200'ü aşkın film yapılan b:r misyon, nasıl olmuş da 40 milyon ülkede, 20 milyon seyircisi bulu Iuk bir toplumun, sinema gıbi nan sinema gibi önemli bir sanat en önemli kıtle sanatı yoluyla ve endüstri, baltalanmakta. balta yansıyan özlemlerıne, toplumsal lanmak ne demek, kökünden yı gelişmesine, tarihsel ilerleyışine kılmak, yok edilmek Istenmekte set çekmek cüretini kendinds dir. 20 milyon kişiye 'seslenen ve bulabilmiştir? binlerce insana ekmek sağlayan Sorunun yanıtı aslmda basıtTilrk sinemasınm böylesine açık biçirnde, hem de iktidara ortak tir ve başta verdiğimiz habenn bulunan partüer eliyle yıkılmak cumleleri içinde yatmaktadır. Çunkü, bugün TUrk sinemasuıa, görünümunun de çok ötesinde aşırı sağı temsil eden kişıleri ve güçlen getirmeyi başarmıştır. Dıger bir deyimle, Turk toplumunda gunümuzde CHP'nın temsil ettıği ilerıcı ve toplumcu akımU, AP'nın temsil ettiği tutucu sennayecilığın arasma sıkışıp kalmış olan ve temsil ettıkleri oy oraru iubanyle «marjinal» sayılabilecek olan partıler, sağcı koalisyonun cılvesı olarak, toplum yaşamında gerçek guçlerinin çok otesmde sbz sahıbi olmayı basarmışlardır. Bunlann Türkiye'nin toplumsal ve ekonomik gelışmesme verdıkleri zararlar ise her gıin gazetelere yansımaktadır. Bunlar yüzunden Türk sanayiinın en önemli kuruluşları işlemez dunıma gelmiştir. Bunlar yüzunden eğıtım birliği ilkesi hasıraltı edilmış, komandolar, Türk eğitimini tümüyle baltalamak gibi bır iş başarabılmı$lerdır. Bunlar yüzunden, TRT Türk toplumunun çıkarlanna yüzde yüz aykın dış polıtika uygulamalarma, vanlı haber vermelere, iktidar şaksakçılığına kayabilmiştir. Bu, aslında neredeyse ahştığımız, ama lyice düşününce inanılmaz geien bır olgudur. Şöyle diyelim: Batı ülkelennde de bilindigi üzere her türjü aşın düşünceyl temsjl eden partiler bulunur. Ama orneğın Almanya'da vej^a ttalya'da Hıtler veya Mussolıni özlemleri ni yasatmayı deneyen NeoFaşist partılerin, sahip olduklan yüzde 3 veya 5 oyla iktidara gelmelerı, taşıyıcısı oldukları çağdışı düşünceyi topluma uygulamaya kalkışmalan hayal edilebüir mi? Ama Türkiye'de bu olmuştur, olmaktadır.. «Marjinal» güçler iktidara gelmisler, her türlü çağdışı düçünceyi hergün artan bir dozda toplum yaşamına uygulamaya geçmışlerdir. îşte sinemada gorulen de bu çağdışı asın zihniyetin, sinemayı yoketme çabalanndan, özlemlerinden başka bir şey degildir. ESKifiME RİHMET OKUTAN YOHETMElü Peki. bunlar bunu basarabilecek, TUrk sinemasını kökünden çökertme emelini gerçekleştir©bilecekler mi? Bu konuda «ncak uzun vadede iyimser olunabilir. Aşın sağ, çağdışı ıml.iyetçilik ve şeriatçılık, bir diha asla ve asla ele geçiremiyece*ıni bıldiği ıktidar gücünün verdiği cüretle herşeyi yapacaktır, yapmaktadır. Bu yolda gidebıldiği kadar ileri gidecelftir. Onun için, Türk sinemasını bugun içın bekleyen, hiç de lçaçıcı bir gorünüm degildir. DUsUnebuiyor musunuz, yıllardır, 1936'da faşist Italyan sansürUnden esınlenerek yapılnuç olan sansür yö Ancak, yarının yeni Türk sinemasının doğuşu, kuşkusuz kendiliğınden olmayacaktır. Bu konuda tüm sınemacüarın, sinema beden ve fıkir emekçilerinin bir YENİ TÜRK SİNEMASI araya gelmesi, c'JÇbirliği yapması, kamuoyunu etkıleyecek akıllıca ve etkin bir protesto eylemini gerçekleştirmesı gerekir. Örnetmeliginden yakınılan ve bu getirilmek istenen ölü topragı, neğin, sinemamızın t" ünlü nun değiştirilmesi istenen Tür sinemanuzdaki genel topluı&cu isımlerinin katılacağı bir yürükiye'de, bugün ninemacılar, bu uyanışla ayni zamana denk düş yüş niye gerçekleştirilmiyor? îsyönetmeligin olduğu gibi kaıma müştur. Toplumdaki hızlı uya tanbul'dan Ankara'ya yürüsünler sı için dua edecek hale gelsinîer. nış ve bilinçlenme, yıllar yılı demiyoruz. Ama Galatasaray'dan Çünkü, MSP"nin elindeki tçisle etki alanına alamadığı ve «tbani Taksım'e yapılacak bir yürüyüri Bakanlıgınca hazırlanan yeni dokünmayan yılan bin yasasın» şun, eğer tüm ünlü isimler •atıoturan lırsa, ne denli ilgi çekeceği düyönetmelik, eskisinin ruhuna rah düşüncesiyle kımıltısız met okutacak inanılmaz madde bir sinema alanına, birden ve şünülmedi mi? Sinemamızın kurler içermektedir de, ondan.. Bu görülmedilî bir hızla yayüıver tuluşu, birtakım heyetlerin Anyeni yönetmelige göre, filmler miştir. Sinema emekçileri, ilk kara'ya gidip kapalı kapılar arsansüre 10 kopya olarak gönrle kez birleşmenin, örgütleşmenm dmda yetkiii kişüerle pazarlığa orilecek, scnarj'O bildirildigınds gereğini anlamışlar, bir yandan turmalan ve şu veya bu film için yönetrnen, baş oyuncular, yar mesleksel dernekler, bir yandan ödun koparmalan ile gerçekleşedımcı oyuncular belirlenmis ola da tüm sinema emekçılerini kap mez. «Her koyun kendi bacağıncak ve sonradan değiştirilennve sayan bir sendikalaşma eylemi dan asılır» zihniyetinden eger su cek, filmler ancak valilik kana nm girişimleri hızlannuştır. Si dönemde kurtulunmazsa, asi. kur lıyla verüip alırjacaktır, vs, VÎ= nemanın hep siyaset dışı kalmış tulunmaz. Kişisel kurtuluşlar deSinemanın geçerli kosullanyla en ünlü isimleri, toplumcu bır ğil, suıemanın, kamuoyunun, top hiçbir biçimde uyuşmayan ve sinema anlayışına doğru dön lumun desteğine kavusarak ve deuygulama yeteneği taşımayan mektedirler. Cüneyt Arkm'dan, mokratik haklar savaşımının bir bu maddeler, sinemanın top Türkân Şoray'a, Fikret Hakan' parçası olarak kurtuluşu sözkonu tan öldürülmesi niyetlerinin a dan, Hakan Balamir'e, bu olu sudur. Bu kurtuluş, elbetteki söz sevindiricıd'r. konusu haklann alınması savaşiçık yansımasuıı tasımaktadır. şum, son denli Yülar yılı baıı yazarlar, gerçek Sinemanın içindekl kişiler, ilk mından ve toplumun foırtuluşunsorunlanna dan bağımsız olamaz, ondan soüstü isteklerde bulunur, «Şu Ye kez sinemamızın şilçam yüolsuı da, yerine yenısi magazin edebıyatı dışında ba yutlanamaz. Türk toplumunun gekurulsun» derlerdi. Anlaşılan bu kan ciddl bir proîesyonel sır* rici iktidara karşı tüm varugıyütopik dileği yerine getirmek, ma dergısini çıkarmaya basla la verdiği ve vermek zoründa olTürk Cumhuriyet tarihinin en mışlar, ilk 2 sayısını başarıyla duğu savaşımda, sinemanın ve sigericl iktidanna nasip olacaktır! yayımlamışlardır. Böylesine u nema sanatcısının emtkçisi; in yanış ve kaynama içinde olan de alacağı çok onurlu ve önemli bir 8İanda, en geri, en çağaışı bir yer vardır. Bu yerin, tez elbiçimiyle uygulanan bir sansür den alınması gerekir. Kurtuluş, Yarmın getirdigi karamsaru anlayısı neyi değiştirebilir ki? birlikte olacak ve bulunduğu kat ğa karşm, uzun vadede İyimser Olsa olsa bilenmeyi, bilinçlen kı oranında yannın sinemasma onur ve güç kazandıracakt;r.. olmamızın nedenleri ise çoktar. meyi hızlaadırır, çabuklaştınr. Bir kez, TUrk sineması üstüne llll llll llll ISMAtL HAKKI \VL CUMHURIYET SAVCISI AÇIKLAMALI 5000 Özet îçtıhatiı En Son Degişiklıkîerle iŞiŞMAHKEMELERi SENDİKALAR TOPLU iŞ SÖZLEŞMESi GREVVELOKAVT SOSYAL SİGORTALAR, BAĞKUR KANUNLARI Dağıtım: B A T E Ş BOYl\I)A\ DARAGACI bilgi yayınevi » ::3in<»5Uij srruonsj» ali ylice cindeyince... \£? SSS f\* ZSO, ^ * fTJ ^ «Çin devrimi için akla gelebilecek her şey söyfandi. Alayla, kinle, iki yüztülükle dolu her şey. Ama Macctocehi marksist bir yaktaşımla, bütiin dürüst insanlann yürekten sevecegi bir kitao sunuyor okuyucuya. H«r aydının mutlaka okuması gereken bir kitap.» Türkçesi: Celal u s tar / iki cilt 50 lira / e yayınlan, Belgeler/Bilgiler/Bölgeler Dizisinin 23 Nolu krtabı. / Genel Dağıbm: Emek İs, Ankara Caddesi 46 Tel: 27 87 20 / 26 74 94, Istanbul DÜNYA FOTOĞRAFÇILIK ANSiKLOPEDiSi A. Necati DEĞİR.MENDEKE Bu şaheserl kitaphgınıza kazandırabilirsiniz. Bu eser amatörlere fotoğrafçılığı ve renklı bölümunü tamamen, profesyonellere de billnmeyen yönlerini ögTetecektir. Bu eser fasikül olarak bayilerde satümayacaktır. Abone olmak isteyenlere PTT ile gönderilecektir. PJC. 261 Karaköy / ISTANBUL adresıne beş liralık posta pulu ile müracaat edenlerin abone işlemleri tamamlanır. EATMA HlKMET ISMEN ^ARÛMENTO'DA 9YIL HP SCMAKMO OIAUK * ANKARA RTANÖUL I Z M R T DEH DU VAflA Redhouse Sözlüîcleri lisaa o|renenler, Sğrenciler, 1$ adanlari, araştxrmacxlar va îıcrkesin herzaman başvuracağr dev eserlerdir# Bütüa kitapcılaxda arayiniz#..Q4eaeli de tn oo oo TÜRK HAKLARI mehmet saka EGE ISNİZİNDE T«ri» "ÇAGDAŞ YAYINLARI r, luhıt iokm* Konuklar Geçiyor HIFZI TOPUZ Fiyaü: 20 Lira Çafdas Yayınlan Îsteme Adresi: Halkevi Sokak, 39/41 Cağaloglu Istanbul Ç A ĞDA Ş YAYINLARI Adalet Ağaoglu SENiN iÇiN EY DEMOKRASi NECATt CÜMALI FtYATl: 18 LtRA İSTEME ADRESİ: ÇAGÜAŞ YAYINLARI TARTIŞMA Cazetemizde yayınlanan ki 2 Mart olaylanyia ilgüi belgesel roman., OKAK Y . U I \ L \ R I PK 1365 Islanbul Genel Dağıtım CEMMAY ^ m samim kocagöz ölmeye yatmak Yüksek GeriGm Hikâyeler a. Bashm ÇOttı» Halkevi Sokak, 39/41 Cagalofilu / İST. SANAT DERGİSİ SEMBOLİZM <AVRUPADA SEMBOLİZM» SERGISI Nedım Gursel Pors ten yozıyor EDEBIYATTA SEMBOLİZM Adnon Bınvozar ın kolemınden PLASTIK SANATLARDA SEMBOLIZV Yozon Kovo Özsezgın 15 TORK Dll KURULTAYI'NIN ARDINDAN Aönon B>nvazor Hoson Küsevm. Yoşor Kemol, Yoşoc Noöi Az,z Nes.n Erdoi 6z ve Sevgı Sovsoi Kurultoy ve T D K usiüne Sonat Oergısı nın sorulormı yonıîlodıtar D06UMUNUN 150 YiLINDA ŞİNASI Refık Durtoş tn ıncelemesı VNT1K YUNAN TIYATROSU SEMPOZYUMU , Semınen ızleven SevuO Şener yozıyor FİLM ITHALCILERI KONUJUYOR Yeni sezon do kalıtesız filmler sezonu olocak GEORGES SIMENON Ûç v<Hık orodon sonro venıden vazmovo boşlod' SANAT OONYAMIZOAN PORTRELER Mehmet H Doğon EDIP CANSEVER'İ anlotıyor Hoftonm Yazıy nı ERDAl ÖZ «Edebıyatlo Tomşon Bır Tutuklu* MılİKjri Ç A G D A S YAYINLAKI INSANCI TOUÜLAR Hıfn Veldet VELlDEDEOGLD Hümen Düşünceiert Yansıtan, Denemeler, Yazarm Yaşam Oyküsü ve Bibliyografyası. Fiyata: 20. TL. îsteme Adresl: ÇAfiDAŞ YAYINLARI Halkevi Sok. 39/41 Cağaloglu / ÎST. ÇAGDAS TAYINLA&I <: Ü rr FIKRIMININCEGULU Roman REMZİ KİTABEVİ\ lEGE DAĞtTIM DATİCİ2MIR TEL: 13 87i • ar • «* a BIR NESIIN DRAMI HÜSAMETTİN TCÛAÇ FtyaU: 20. TL. îsteme Adresl: ÇAGDAŞ YAYINLARI Halkerl Sok. 39/41 CagaloSlu / ÎST. ÇAĞDAŞ YAYINLARI RCDHOUIÇ IÖZIÜKICRİ ÎngilizceTürkçe 160.00 lüçkçeİngilizce 2 QQ Q , 0 İaiçiik Tarkçe îngilizce 75.00 v Elsözlü|ü İngilizcelürkselürkçeîngilizca 50.00' ÇAGDAŞ YAYıNLARı edgarsnow Şiir ve Cinayet SALÂH BtRSEL Fiyatı: 15 lira Çağdaş Yayınlan îsteme Adresi: Halkevi Sokak, 39/41 Cağaloglu • Istanbul cin üzerinde kızıl yıldsz korat yaymları. s= Sosyalist Bir Dünya MELİH CEVDET ANDAY Fiyatı: 20 Ura Îsteme Adresi: ÇAĞDAŞ YAYINLARI Halkevi Sokak, 39/41 Cağaloğlu/IST. Redhouse Yaqmevi RK.I42 İstanbulTel 221498 llltllllllllll Yeni Türkiye Ardında VEDAT GÜNYOL Gerüşletilmış tkınci Baski: GÖRCŞLER, L iki cilt olarak çıktı = : KORAL«AYINLARI RK.9O7 İstanbul TARTIŞMALAR. llllll