Katalog

İKİ CUMHURim 13 TEKİ.UZ 1976 y BağKur Yasasj çıkona dek. I; kazası denince aklımıza hep işçı • hizmetli gelirdi. Hiç esnafın iş kazası geÇirip sakat kalacağını veya iş kazası sonucu öleceğini düşünmez, düsünsek de ellmizden yapacak bı r W gelmezdi. Bugün ise, iş kazası sonucu sağ, fakat sakat kalan bağımsız çalışanîar, halen yazgılarıyla basbaşa kalmaya devam etmekte ıseler de. iş kazası sonucu ölen BağKur sigortaülannın hak sahipleri, devlet babanın sıcak kollarinın açıldığını görebilmektedir. Toplumumuzun öncmli bir kesimi olan bağımsız çalışanlar, BağKur yasası ile özellıkle urun vaueli sigorta kollarına isarşı guvence altına alınmışlardır. i ş kaıası, kısa vadeli bir sigorta koludur. BağKur Yasasmda iş kazası sigorta kolu yoktur. BağKurda ış ksuası, ölüm sigortası içind« yer almıstır. Yasada iş kazası ile iîgili sadece iki madde vardır. Bunlardan biri 41. maddenin son fıkrası olup. aynen: « iş kazaları sonucu vukubulan ölümlerde prim ödeme müddeti dikkate alınmaz.» şeklmdedir. 1479 sayıh Yasada iş kazasına değınilen bir diğer madde, 82. mariöedir. Bu maddede ise ayneiı: Bu Kanunda, geçen iş kazası teriminin kapssmırun tayinın<Ie 506 sayıiı Kanun hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.» denilmektedir. Gorüldüğü gibı, BağKur Yasası, iş kazasını çok dar ve yoruma açık anlamda kabul etmıştır demek mümkündür. OLAYLAR VE GÖRÜŞLER î§ Kazaiarı ve BAĞKUR Mehmet KOYUNOĞLU BAĞKUR Genel Müdürtüfü Malullük İsl. Müdürü îş kazasımn yasada açık bir tanımı yapılmimış olmakla birlikte, doktrüıde kabul edilen tanımı ise şöyledir: Işçinin, işverenin otorilesı altında bulunduğu sırada. onun için yaptiğı ışten reya iş dolayısıyle uğraauş olduğu kazadır. Bu tanıma göre bir olayın iş kazası sayılabUmesi için aşağıdaki hususlann var olması gerekmektedir: 1 Bir kaza olrnalıdır: Bir olayın kaza olarai: nitelendirilmesi şu koşullara bağlıdır: Bireyin ölmüş veya viicut bütünlüğünün zarara ugramış olması gerekır. Zararın ıçe veya m şa dönük olması da mümkündür. Örneğın, geçınlen korku veya şok sonucu. fcalp hastalıgı meyd».na gelmiş ise. ıç zarar. trafik kazası sonucu aya'/C veya kollar yitirilmlşse, dış zarar söz konusudur. 0ı$ bır olay olmalıdır: K«za, bireyin organ:k yapısma yabancı bir dış nedenden, dış olaydan ilerı gelmelidir. Istenitaıeyen bir olay olmalıdır. Dış olay ve sonuçlan, birey tarafmdan istenilmemiş olmalıdır. Olay, Sniden olmalıdır: Önemli olan dış olayln bir defada meydana gelnıesidır. 2 Kaaa Ue iş arasında bagıt olmalıdır. Bireyin geçirdigi her kaza. ış kazası sayılamaz. îş kazası olarak kabul edilebilmesi için. kaza iie görülen iş arannda bir bagıt bulunmalıdır. îlliyet bagı. doktrinde ve uygul&mada işverenin işçi üzerindeki hakimiyet ve otorite ılışkisinın kaza esnasmda \ar olup olmamasma göre değerlendınlmektedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesınde « İşçinin, işverenin otoritcsı altmda bir zaman reahtesi içinde vukua gelen her kaza, ış kazasıdır.» şeklindeki kararıyl» bu bususu ıçıklamış bulunmaktadır. 12) sayılan husııslar, işverenin huîcu'.d otoritesl alf.:nda çalîşan işçiyi korumayı hedeJ aimıştır. Bir bağımsız çahşanın ölümünün iş kazası sayılıp sayılmayacâğı konusunda kıyasen uygulanacak 506 sayıiı yasanın 11. maddesinin A bölümünde iş kazası, srgortalıyı hemen veya sonradan bedence veya rubca arızaya uğratan olaydır, şeklinde belirlenmiştir. Sözü edilen maddeye göre, bir olay sonucu meydana gelen ölümün. iş kazası sayılıp sayılraayacagı aşağıdski hallerden biri veya bir kaçının belirmesine baglıdır: Sigortalının i$ yerinde bulundufu sırada, Işveren tarafından yüriitülmeite olan iş dolayısıyle. Sigortalının, ışveren tarafından görev ile ba5ka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl ışini yapmaksiEin geçen zamanlarda, Emaikli kadın sigortalının çocuguna tüt vermek için tyrüan tamanlaraa, Sigortalmın. işverence sağlanan bir taşıtla işin yapüdığı yere toplu olarak götürüp getirilmeleri sırasında, Yukanda sayılan be? koşulu lşçıler (mımet skdine göre işverenin. emrinde çalışanlar) ıçm uygulamak, genellikle bir sorun değildır. Ama bağımsız çalışanlar için nasıl uygulanacaktır? Işte sorun burada düğümlenmektedir. Çünkti. yukanda da degındigimiz gibi 306 sayıiı yasa, işçi • isveren ılişkilerini hedef alarak hasırlanmıştır. Kıyasen uygulama bir yasa hükmü oldufu içir,, bağımsız çalışaniara illşkm ıs kaealarında; bazı olaylarda ve hallerde. özellemeden genellemeye. bazı olay ve hallerde de genellemeden özelleme ye, giderek uygulamayı geliştirebilir ve böylece bu tiinlüğe ulaşabilıriz. Bu yoldan giderek, jrukarıdi sıralanan ö koşuldan bağımsız çalışanlar için er> kolay uygulanabilecek olanı, birincisi (sifortahnın işyerinde bulunduğu sırada). en güç uygulanacak ve hatta uygulanması olanaksız göruneni is« besincisi (Sigortalıların. işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp ıretirilmeleri sırasında), demek mümkündür. Bir BağKur sigortalısı için (Sigortalının i»yerind» bulunduğu sırada) hUkmUnU uygulamık kolaydır. Ancak, hemen belirtmek gerekir kl, işyerindeki bütün ölümler i» kazası degildir. Yu Ölüm Halinde Çok dardır diyoruz; çünJrti. bir o!ay ö'.iimie «onuçlanırsa iş kazası kabul edilebilmpkte ve nncak o zaman. sigorU yanfcmı yapüabilmekt«dir. Sözgelimi, iş kazası sonucu iki ayağını kaybeden ve fakat sağ kalan bir BağKur sigortalısına hiç bir sigorta yardınu yapılamamaktadır. Aynca, ölümle sonuçlanan olaylara da iş kazası diyebilmek için, kazalara dar bir çerçeve iie bakmak zorundayız. Çünkü. bağımsız yapılan ışlerde kazalan;\ oluşunu geniş anlamda değerlendirmek ya*a koyucunun düşiıncelerine aykın olur. < > 1 Diğer taraftan, BağKur'da iş kazası yorumu açıktır. Çünkü, nasıl uygulanacağı, neyin ış kazası olacajı, neyin olmayacağma ilışkin hiçbir hüktim getirilmemis ve kıyasen 506 sayıiı yasanın ilgili hükümlerinin uygulanacafı belirtilmiştır. 506 sayıiı Sosyal Sigortalar Yasasmda. hizmet akdina bağlı işçiışveren ilişkilen düzenlenmiş ve iş kazasında odak noktası, tamamen hizmet akdj olmuştur. Hal böyle olunca, 506 sayıiı yasanın i$ kazası ile ilgili 11. maddesıni bağımsız çalışanlara kıyas etmenin güçlüğü ortadadır. Bu güçlük, ya yasal bir degişiklikle, yahut da bu konudaki yargı kararlarımn yaygınlaşmasıyla giderilebilecektir. Bu bakımdan, şimdiden BağKur'da İş kazası içln söyleyecegimiz, 506 sayıiı Sosyal Sigortalar yasasındakı iş kazası hükümlerinden farklı olmayacaktır. Gerçi, Sosyal Sigortalar ve hatta Borçlar yasaları, iş kazasının tanımını yapmış değildir. 506 sayıiı Sosyal Sigortalar Yasası, iş kazasının bazı öge ve koşullannı saymıştır. da bş'Tfiğinr? pbi, i^yerinde bir o'.^y' olmadan, örnegin balp «rızınden oien sıgortalının ölümünün iş kazası sayılamayacağı açıktır. Bağımsız çalışanlarm işyerine toplu olarak götürtilüp getirilmeieri (506 S.K. 11 Ae md.) söz kormsu olamıyacağına göre, salt nıadde hükmüne bağlı kalarak tek baş:na evden işyerine »elip gitmslerin iş ka;£sı sayılmnması gerektiği düşünülebiîir. Bu konuda kıyasen yapılacak uygu lamada ise. hiç olmazsa. :sverenın ışçilerin işyerine toplıı olarak götürtilUp getirilmeien için temin ettiği vasranın kazaya uğrarr.ası ve kendisinin de aynı aracın ıçlnde bulunması, söz konusu edilebilir. 306 sayıiı yasanın 11. maddesınde sayılan ve bir olayın iş kazası sayılabılmesı ıçın öngörülen koşullardan birincisi ve beşıncısine kısaca deginerek, bağınısu; çali'anlara kıyasen uygulamanıo hangi hallerde mümkün oiabileceği veya olamayacağma ılişkin gönişümüzü belirtmeğe çalıştık. (Bu iki koşulun dışında kalan durumlarda ise) yapılan işin gözetim ve denetim altında olmasına olanak olmayan bir bağımsız çalışmada. ancak kasanın oluşumunun yapılan işle gerçekten ve kesinlikle bağıtlı görülmesı halinde, ış kazası ka rarmı vermek ve böj'lece yasa koyucunun asıl amacma yaklaşma mumi.öndür. Aksi haide. yaptığı işle ilgili olmayan, asıl işe çok uzaktan bağıtlı gibi görünen durumları asıl işi gıbi nıtelendirmek bizi, hastalıktan ilerı gelen ölümler dışında tüm BağKur sigortahlannın ölümlerinın ıs kazası sayılması gibi bir sonuca yaklaştırabilır. ACI KAYBIMIZ Çankın «srafından müteveffa Elmalılızade MUnir ve Şaziye Özbskin evlatları, Türkiz Albay ve Bekır Özbek'in bincık ağabeyleri. Nevzat Albay ve Ayla Özbek'in kayınbiraderı, Mehmet ve Haluk Özbek'in amcalan, Güliz ve Ali Albay.ın dayılan, müteveffa Lütfü Pulsthaneli ve Hamıyet Pulathaneli'nin damatlan. AjTiur Altınay'm eniştesi, Y. Müh. Mustafa Altınay'm bacanağı, Saadet ve Lütfü Altınay'm emştesi. Haldun Özbekin bincik babası ve Ülker Özbek'in sevgilı kocası, t.T.Ü. MühendislikMimarlık Fakültesi öğretim üyelermden Doç. Dr. Tekın Özbek'i 10 Temmuz 1976 tarihinde elim bir trafik kazası sonunda. kaybetmiş bulunuyoruz. Cenazesi 13 Temmuz 1976 Salı günü öğle namazım müteakip Şişli Camiinden kaldırılacak aıle kabristanma detaedilecektir. Tanrı rahmet eylesin. A 1 L E S I Sonuç En genç bır sosyal güvenhk kuruluşu olarak tüm esnaf, sanatkâr ve diger bağımsız çalışanların sosyal güvenliklerini sağlayan BAĞKUR' da, sigortalıların iş karası sonucu ölümlerınde, prim ödeme müddeti dikkate alınmadan, hak sahipleri ayhk gelire hak kazanabilmekte. ölümle sonuçlanmayan iş kazalan ise 1479 sayıiı Yasanın dışında kalmaktadır. BağKur sigortahiannın çoğu sermayesi ile emeğini birleştirerek çalışsn kimselerdir. Emeği anzalanan. kazaya uğrayan bağımsız çalışanm çalışmasını sürdürnaesi güç tür. Bu bakımdan. iş kazası sonucu sakat kalanlar, yasa dışında kalmamalıdlr. Aynca, 1479 sa yılı BağKur Yasasmda bağımsız çalışaniara oz gü iş kazası hükümlen getirilmeyıp, saJt 506 sa yılı Sosyal Sigortalar Yasasımn ilgili hükümlen nın kıyasen uygulanacağmın hükme bağianması BağKur'da iş kazası uygulamasını güç ve dar bir zemıne oturtmaktadır. 1479 sayıiı Yasada yapılacak bir değişıklilcle, iş kazası sigorta kolu getırildiği ve bu sigorta kolu için 506 sayıiı yasadan farklı olarak bağımsız çalışaniara özgü değişik hükümler yer aldığı takdirde, BafKur'da ış kazası, dar ve yoruma açık olmaktan çıkabilecektir. (1) Ankara 6. t ş IVlah. 4.6J975 T. 1974/1021 E. 1975/1648 K. (2) Targrtay ». Hukuk D. 12.10.19S7 T. 72DJ E/ 9545 K. ı Do'er Rrkiâııv 471ı 6978 ACI KAYBIMIZ Kürsümüzün Değerli Öfretım Cyesi Doç, Dr. Tekin Ozhek'i bir trsfik kazası sonucu kaybetîık. Cenaz* töreni 13 Temmuz 1976 Salı gtinü saat 11.00'de Taşkışla'da ve öğle namazmdan sonra Şişli Camiinde yapılacak ve Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verilecektir. İ.T.C. Müh. MJm. FakültMİ Mekantk. Yapı Stattfi ve Yapı Malzemesi Kürsüsü Mensııpları ıCumhuriyet: 6981) İşçi Niteliğf G«nel çlzgileriyle belirtmeğe çalıjtıgımız 1? kazası öğe ve koşulları bunlar olup, hep isçilik niteliği göı önünde tutulmuştur. Bir bafımsıı çalışanuı ölümUnün iş kazası sonucu meydana gelip gelmediğini saptamak, bu koşullarda güçtür. Çünkü, yukarıda sıraladıgımız ve 506 sayıiı yasada İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dekanlığından Fakültemlîin değerli Öğretim Üyelerinden Doç. ür. Tetin ÖZBEK müessif bır trafik kazası sonucu aramızdan ayrılmıştır. Cenaze töreni 13. Temmuz. 1976 Salı günü saat 11.00'de Taşkışla'da ve öğle namazmdan sonra Şişli Camiinde yapılacak ve Zıncirlikuyu mezarlığında topraga \erilecektir. (Basın: 20162ı 6977 Gök Ekıni Biçmiş Gıbi.. Dr. M. Hacıhasanoğlu orkunç bır hastalık sardı toplumumuru; bulaşıcı. yayılnıası RÜndeıı june arUn bir hastalık. Radyo, tcleviz}on, gazeteler ber çön en az bir kurbanı haber veriyor. Aldırtnıyor yctkililer: günlük oiağan olay gibi görüjorlar: trafik kazalarından farksız sayıyorlar... Oysa bu korkunç salgın bireylrrin giderek toplumun rubsal sağlık durumunun botulmasındaa Ufcıi eeliyor. ' T.C. Ana.» asjsınm 20. maddcsi herkese düşünce. özgiirHtğü sağlama.vı anıaçlnor. Yürütmenln başında bulunanlar unutuyorlar anayasanın bu tnaddesini. Herkes rahatça düşünetniyor, konuşamıyor. yazamıyor; düşüncenizi, konu^manızı, davranışlarınızı yasalar değil, Ubancalı. zincirll, bogma telll, sopab sorumsuE kiailer Uenetliyor; vurup kaçıyorlar; izleri bulunmu Dernokrasiyle Bağdaşır Onseçim alnif bir tvuç seçmence ytU rütülen önseçim, ö»Uikl» azgelişmiş bir ülkede demokrj'siye büyük zararlar veriyor. Partı listelsrinin saptanmtsındR reşitü hilonin. hukuka ve sıyasal ahlika ters düşen uygulamalann kolayra egemen olınaM olanagını hanrlayan akölü önseçim yöntemleri» yürürlükt» kaldıitça. demokrasiy» olan güven gölgelonmakte. . Aynı zamanda. çagdaş dîmokrasılerin teir.?lini oluşturan Eiyasaı partilpr. bu kntü önseçimler yüzünden soysuz laşm«kta, kısır jççekişmeîerden kendilsrini kurtaramamakta. düşünsel alandaki tartışmalar. nesnel temele dayanan gnıplaşnıal?r ve gerçek anlamıylt hirrnet yanş maları ikincı plana düşmektPtt'r. Geçmiş ön3eçimlerdpki hak?ızlıkların yarattığı kırgınlıltlar gelecek Y DEM0KRA5İYİ SOYSUZUŞMAKTAN VE PARTİIERİ YOZLAJMAK TAN KURÎARMAK İÇİN ÖNSEÇMENIİGİ Kt'ÇÜK BİR ZÜMRENİH TEKEIİNDEN KURURMAK UYGUIANACAK YÖNTEMİN BAJTA GELEN ÖGE5IDİR. K Prof. Dr. Muammer AKSOIfc ya da ulusun 1., 2., 3.. 4., 5 , 8., ya da 10'uncu olduğunu ııptama söz konusu olunca, her yarış dalında (ya da kiloda) listeye giren ulus ya da takım, ister 1., ister 6. olsun yalnız 1 puvan aimaz. B:nncı olan e puvan. 2. olan 5, 3. olan 4, 4. olan 3, 5. olan 2 ve 6. olan 1 puvan alır; ve buna görertrpıian puvanlama sonucunda telfl. otduğu ortaya çıkar. otdufundan ötürüdür ki. ntoRiılın itaae birinciHk alanm 3 puvania 6. olmasına karşılık, 6 tane 6. hk kazananın 6 puvanla birinci olması. ya da 4 tane 2.1ik alanm 4 puvania 5. olmasına karsıhk 5 tane 5. lik alanm 5 puvania 2. sayı alması gibi gülünç ve kabul edilmeyeosk sonuçlara ulasılmaz. Bugün bizim önseçimlerae uyguladığımız yöntemde tse, 5 tane birincilik alan, 6 tane altmcılık alandan daha sonrakl sıraja ulsşabilmektedir. îşte bu «akıl almaı değerlendirme kuralı»nı degiştipîrek, «sıraya göre puv»n vermek» tartışmasız kabul edilmesı gereken degerlendirmt yöntemidir. Demek ki, söı gelişi. 9 adaylı bir liste için yapılan önseçimterde. önseçmenin listeye yazdığı 5 adaydan l'incisi 5, 2'ncisi 4. 3'ncüsü 3. 4'ün cüsü 2 ve 5'incisi 1 puvan alacak: ve 1000 delegenin (ya da 20.000 partilinin) verdigi oy pusulaların da her adayın aldığı 1,2,3,4 ve 5. sıralardaki oylar, 5,4,3,2 ve 1 sayısıyla çarpılarak alınan puvan toplamı ve sıralama belirle:ımiş olacaktır. Bu sayede. hem coğuıv luğun ir»desine yaklaşık bir liste ortaya çıkabılecek, hem de 1015 hatta 100200 delegenin (ya da 150200 hatta birkaç bin partilinin) oyunbazlıgı yüzünden. «çoftunluğun liste başında şörrnek istediği adaylar, liste sonuna düşemiyeceği» gibi, «çoğunlugun, zcrlukla seçilebilecek sıralarda görmek istediklen adaylar da, Za ti Sungur oyunlanyla listenin en başına yerleşemiyeceklerndir... Çünkü 1., 2. ve baştaki öteki sıralarda bir hayli oy alma sonucunda sağlanan yüksek puvanlar, «az sayıd» önseçmenin yapay ola rak Hste dışında bırakıl.'asının yaratacağı olumsuz sonuçlarn kolayca dengeliyeoektir. Eğer önseçlmlerin «kla. hukuk prensıplerine ve her türlü adalet duygusuna aykırı sonuçlar vermesinin, demokrasimiz ve partiler için yıkıcı sonuçlar dofurması önlenmek isteniyorsa. «bütün partililerin önseçime k?.tılmalan» yanmda (•), «listenin ilk sırasına yazılan adaya oranla dsha sonra gelen adaylann aldığı puvanlann aşağıya doğru indikçe azalması» kuralını benimsemek şarttır, kaçınılmazdır. Demokrasiyi soysuzlaşmaktan vs partileri yozlaşmaktan kurtarmak için, «onseçimierin sonuçlanm önseçmenin iradesine daha iyı dayand:ran» ve «önseçmenliği küçük bir zünırenin tek?linden kurtaran» yöntemleri benimseyip hemen uygulamak Yasama Meclislerimiz 've demokrasimizin gsliçmesinde daıma öncüiiık yapagelmiş ve yapacak olan THP) u*in, kaçınılmaz bir ödevdır. (*) Bütün pnrtflllprln önseçime katılmaları halinde, «parti üntütünde çörev alan üyelerrin, listenbı saptanmasında daha farla rol \e etki Rahibi nlmnlan doğaldlr. Bu nedenle, parti gorevlilerinin, üye olarak verdlkleri oylardan baska. bir de «partinin il ve ilçe nrjrütİPHnde hatta Oenel M'rketde sörevll temsilciler olırak». iklncl blr oy kulianmaları. hiç vadırsanmaması jereKen Ukslne. par tinin uikünü taşıyan kişilerln vetkilerini de o oranda arttırau) olumlu bir çözümdur. İstanbul Teknik Üniversitesi inşaat Fakültesi Dekanlığından FakUltemlze uzun yülar hizmet eden Doç. Dr. Tekın ÖZBEK'İ müessif bir trafik kazası sonucu kaybetmiş bulunuyonız. Cenaze töreni 13. Temmuz. 1976 Salı günü saat 11.00'de Taşkışla'da ve öğle namazmdan sonra Şışli Cablinde yapılacak ve Zincirlikuyu mezarlığında toprağa verilecektir. Üzüntü ile duyurulur. (Basın: 20161) $976 yor. T.C. Anayasa^ının î l . ınadıipsindc şöyle deniliyor: «Herkes. billnı ve sanatı serbestçe ösrrenıne ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her tfirlü araştırma hakkına sahiptir. Öıel okulların bağlı ulduğu esaslar, devlet okullanyla erişilmek istenilen seviyeye uyguo olarak kanunla düzenlenir. Çağdaş bılim ve eğıtim esaslarına aykırı eğitinı ve O^retim yerlerı açılamaz.> Son cumlenin altını ben çizdim. Mcmlcketimizde öğrenme ve öğretme dzgürlfifü diye bir şey kalnıamıştır. Bir partinin öıel olarak yetiştiriimiş silahlı jüçlcri tüm öğretirn ktırumlannda esemenliği zorbalıkla cle seçirmiş, öğrenme ve öğretme özfürlüğünii baltalamışlardır. Durum apaçık ortadaykea yürütmenin yetkilileri de onlardan yana çıkarak bu sokak kabada> ılarını yüreklendirmişlerdir. •Çağduş bilim ve eğltim eiiaslarına aykın cğitim ve öğretim rerleri açılamaz.» deniliyor aynı maddede. Bu gfln Imara Hatip okullarında, kur'an kurslarında yapılan nedir? Çağda? bilim vc eçitime ııvşrun mudur? Anayasanın 19. maddesi her gün çiğnenmektedir. Bu maddcniu son fıkrasınd» •Khnse, devletin sosyal. iktisadi. siyasi \ey» hııkuki temel düıenini, kısmen de olsa. din kurallanna dayandırma veya siyasi veya şahsı çıkar leya nüfuz sağlama amacıyla, her ne suretle olursa olsun, dini veya din duygularını yahut dlnce kutsal sayılan seyleri istismar e d e m n ve kötn>e kullanamar. Bu yasak dışına çıkan \eya başkasını hu yolda kışkırtan gerçek ve tüıel kişiler hakkında, kanunun gösterdiği hükümier uygulanır ve siy»si partiler Anayasa Mahkemesince temelll kapatıhr^ denilmektedlr. Bir parti var her jnin çljnivoı 19. madde>1: «Seriat düıenini getireceğiz> diye tus bas bağırıyor; Yürütmenin yetkiUleri. Yüksek Yargı Kurumları, bir şey olmamıscasına, seyrediyorlar durumu. IMemleketin geleceğini ellerinde tutacak olan gençleri çağ dışı düşüncelere iterek kurulu kapkaç düzenini sürdürüp gitmek egemen güçlerin Işine geliyor. «B6I ve yönet!» yolgösterisince hareket ediyorlar. Birbirine vurdurnyorlar gençleri. KendUerinden saydıklan bir bölüğünü koUuk kuvvetlerinln yarduncısı sayıyorlar; aramıyorlar onların üstlerini, başlannı, bariDaklannı: vurup kaçmalarına yardımeı oluyorlar. Yazık oluyor gcnç fidanlara. Hangi dflşüncede olurlarsa olsunlar yazsk oluyor. Bu gün böyle düşünüyorlar >a belki yarın daha başka biryol buJabiiirler: vaşam ecreegi görmelerine yardımeı olur; düşünrelerlnin (tcüşip riurdugu bir çağd». tuı»ğa düşüp. ya da rastpele bir kurşnnla vurulup daşüveriyorlar... Aklı almıyor insanın Dur diven de vok bu jidişe. fBu dilnyada b;r nesneye / Yanar ıçim göyner özüm / Yiğit iken ölenlere / Gök ekını bıçmış gıbi. diyor Yunus Emre. Oysa onlar olgıınlasacaklardı: içlerinden sanatçıiar, düşünürler. bilim adamları. teknisyenler, çalıskan emekçiler, gerçekten yurtsever politikacılar çıkacaktı. Düsünceve sopayla, zincirle. kurşunla saldırmak korkunç bir salgm durumuria geldi memleketimizde. Politikacılarunız afcıllannı başlarına almaılarsa çok gök ekiıı biçillr daha; çok analar ığlar... Şunu bilsinler ki kendi anaları da ağlar. önseçımlerdeki haksıziıklan sidermeve yöı>?lik öniemier (ya da t?.sarlanan hilelerle, ofsa>ttan gol atm» orJem v* tertipleri) parüiçi gruDİaşmalann ara kaynağı olmakta; ve bu kısır döngü sürüp gitmektedir. Bugün toplumumuzda demokratık düzsnin I numaralı güvencesi olan CHP nin içindeki son çekismenin bili kökeninde, büyük ölçüde önseçun sisteminin getirdiği haksızlıkların, nilelehn. ıftiraların (ve hemen önseçlmlerin, hem de tüm partılilerin tercinterine açık ça ters düşen önseçim scnuçlarının) akıttıgı zehirler yatmaktadır. «Bütün partililerin önseçimlere katılmamftsı» seçimin demokratik nitellğini nasıl son dsrece sulandınyorsa; «önseçirrüerin par ti listesine yazdıkları birinci aday ile sonuncu adayın fve orta nralardaki adaylann), eşit ve bir tek puvan aldığınm kabul edilmesi» de, önseçmen iradelerinin janlış değerlendirilmesine ve böy lece «yalmz tüm partililerin değil, önseçmen toplulugunun !radesin* bile zıt düşen bir listenin ortaya çıkmasma nedeıı oimaktadır. Ayrıca, önseçmenlerin iradelerinin bnyle yanîıs deg°rlendinlmesi, hıloleıe, tertiplere büyük ölçilde prim veren ve «yüzde 110 oranındaki önseçmenin, \4izde 9099 oranmdaki önseçınenin ıradesini etkisiz bırakabilmesme olanak veren» bir sisteme ulaştırmaktadır. Işte bu yazımızda, özellikle (tönspçimde listeje yazılan çeşitli sırelardaki ısimlere, esıt puvan vrrisin, önseçmenin iradesinı hiç yansıtmayan bir sistem» olduğunu gös term^ve çalısacagız. SOMUÎ ÖRNEK Teknisven Alınacaktır Istanbul'un 30 tcadar muhtelU semtindekı teıefotı santralIBH. telelon tesıs ve bakıra Amlrlıkl«n, Tîleton Şebeke, Pro)e ve Planlama bürolannda çalıştınlrnak üzere 15/7/1976 günü saat y ou'da vapılacak sınavla yeter miktarda TekniSien alınacaklır. AsağıdKki sarllan taşıyanların 14/7/1878 günü mesaı bitımıne kadar Personei ServıSir.e Diploma, NUfus Cü2danı (aslıt ve bu totoğrct tls başvurmaları duyurulur. Fazla bilg! (66 10 40) No'lu telefoncîan alınabilir. İstanbul Telefon Başmüdürlüğü Ş A R r L A R : 1 Erkek olrnak, 2 Tckrüsyon Okulu veya EndUstri Meslek Liselerinin, Elektronik veya Elektrik bölümü merunu olmak, 3 Askerl'.feinı v»pnu» ve 30 yaşından gün almamıs olmek. 4 Lısan Bllenler tercih sdilir. 5 Verılecek ücret (Net olarak) yan ödeme dafıtl en az: Teknısyen Okulu meaunlan için ; 2.IJ9. TL. Endüstri Meslek Lisesi mezunları için : 2.034. T U olacaktır. Cumartesı Pazaı veya dısr tatil günleri çalışıldığı ta&dırde aynca fazla çalışma ücreti ödenecektir. (Basın: 20152) 6960 On«?çmenlerin t#rcihl»rinin ne denlı akıl almar bicimde ters değerlendirildiğini kanıtlamak için, somut bir örnek verelim: II milletvekilinin seçileceği bir ilde, parti listesinı saptamak söz konusu olduğunda, her önseçmen ny pusula?ma 6 adavm admı yazacak^r. Şimdi bu «fi sdet aday adı yazına ışWmi»nin ne anlama geldiğinı (bu isimleri sıralayan bir önseçmenin acıklamak ıstediğı tercihlenn ne olduğunu) kesm bicimde saptayahm kı. önseçmenır) kullandığı oy pusulalarmrîa djle getirdiği iradenin değerlendirilmesi dogru olsun; ve bu 173<İ3. parfinin rr.ılletvetcilleri hstesindo yet»r»nce yansıyabilsin: Onsevrr.enlŞrin belirtmek ıstedıklcri tercih, sadece «tistaye girec«k H »ciayın kimler rlaeağını v.ptam<<cı.< değ.ıdir. Bundan dsl'.a öceitıii olan, sözü geçen 11 aday arfcündaki «sıralama:>dır; «»daylardân hangisinin ha:viî:r:e terjiS «^diîfiiısipdtr. ÇUnkü, saptanacak 11 adaylık lister.in son sıralarmda 'hat'a çoğu 'AVI ortalarında! yer .ılan adaylann se;ılme olasılığı. aisbi temsil sıste n::ni knhul etmis toplumlırda pek azdır Eğ«r çck büyük uygulama «rtiçlüklert «ir konasu olrmssydı, benim«?nmesi aere!:en irteal «n«» çım yöntemi, kuşltusu «önsrçır.çnlerin, önce yalna birinci Mradaki adayın kim olRcsgını sap tamalftrı» ve ar.cak bu birinci adayın saptanmasından sonra. S., sonra 3. ve daha sonra da öteki sıralaıda yer alacak adaylnr için ayn ayrı seçimler dürenliyerek bunlan da sıptamalan idi. 11 aday için 11 kez, 30 aday için 30 kez seçim yapmak çok tor olduğund?n ötürüdür ki, «bir tek «eçimlî, 11 ya da 30 adajin sırasının saptanmasını sağlayacak bir yöntem» bulma zorunluğu vardır. Bu yöntem, ancak ve ancak «bir önceki sıraya yazılan adayın bir Bonraki sıraya yazılan adaydan daha fazla puvan almasııt kuralına dayanabilir. Böyl» bir değerlendirme, önseçmsrüerin ira delerine tamamen uygundur; ve ancaö bu saysdedir ki, listede rioğru bir sıralama yapılabilir. Yoksa. listenin hem birinci h«m de 6. sırasına yazılan adnya bir tek puan vererek yapılacak bir değerlendirme» sonucunda. en fazla oy alanlara gftre düzenlereoek bir sıralama, önseçmenler çoğunluğunun istemediği bir sıralamamn, «önseçmenler çoğunluğunun sıralamasıa diye kabul edılmesi anlamına gelir. Böyle bir sıralama, hem önseçmenler çoğunluğunun iradesine aykırı düçer. hem de her türlü lıile ve dalaveraya elverişli bir önseçim uygulamasmın egemen olması sonucuna ulaştırır. Daha somut konuşursak: 11 adaylı bir Hsteyi snptamak için yapılan önseçimde. 3 adayı yazmak zorunluğu var. Diyelim kı 1000 Önseçmenin 99u tanssi ıbütün partililerin önseçi;r>3 katılmaları lıalınde ise, 20.000 Önseçmenden 19.850'si) listenm başına A'nm adını yazmışiır. Bunun rnlamı, önseçmenlerin yıizde 9!)'unun, Ayı 1 numaralı aday saydıklandır disteden sadece bır kişı seçilecek olsa, onun A olmasını istedlkleridir). İste bütün önseçnvsnlerin vüzde 99unun 1 numaralı aday olarak kabul ettıkleri bu kişi, bugünkü yonteme gore, kolayca list?nin 2., 3., 4. hatta 5. ve 6. adayı olabilir! Şimdı kanıtlayakn: O ilde par tilı delegelerin ya da uyelerinin >o;zde 99'unun ilk olarak seçilmesinı ısfed;klsrı bu adayı, sidece İG delege ya cia i.=0 oartı üyesı (hatta çok d«ha az sayıda deleae ya da p&rt:k>, husnmetten, dar katalıhkîan, ıı'tira kampanyasının etkisüıden, Uatta bazı adıyların yakuıı ya da çücar orta&ı oldu'<!arından öîürü listeve hig yazmazlarsa. bakımz ne gülür,5 sonuçlara uiaşılabilecektir: Aday D, tnrkesin tereddütsüz ikinc! siny olarak benimssdiği kiçidir. B'de, 99i delege (ja da 19.8M) Uye) tarafjndan ikincı sıreya jazılmıştır. 9 deleg* ya da 140 üye onu çesUli etken va nedenisrle 11 kf«ilik listeve hiç yazınnrnıştır C, 99? ds!»se (ya d* lüfn) Uye) tarafından listeya :i. oiarak yazılmıs aciaydır; ve o :He aer.(ililtle 3 urada mület v?k::ı seçılmfs) ıst.»nilen hir psr »ılıtiır y, •?iıh!e?e iva da İ30 partıli) onu lıstelerıne hiç yazmamıştır. D. S93 delegenin (ya da 19.S8O üycnln) listeye 4. olarak yacdığı v« o i!d« pîrrtlUerce gen.sllikle 4. nlarak mtüetvslcili seçllmesl istenüen kişidir. E ve F ise, normal oİ8r«!t 9P0 delegfniıı (ya rîa 19 850 psrtilfnint ftncak ?. vt 6. fin>da listeye yaıflıkları ve s.*çillp sççilmemelerine p*k önem vermedik leri tamameiı ikinci. hr.tta Uoüncü pl»nd,.ki kişilerdir: ve delegelerin bu erici çoğunluğu or.ltn ancak 5 v« 8. sırada milletvekili olarak dUîünebllmoktedirler. Ama E vt F. yakınları olarak kisileri harekete geçirerek, bazı pazarlıklar vt başktca etktnler sayasindt yalmz 10 delege ya da 100150 partilinin A, B, C ve D yi llstelerint hiç yazdırmamalan nı saglamışlardır. Evet. işte sadece iu, hatta 5 delege ya ua 150 hatta 2025 partilinin oyunt gelmesi ya da oyuna katı'.ması sonuru, A.B.C ya da D'nin. 6 aday arasına hiç yaıılmaması, onların yerin» seçilroî snnsı söz konusu olmayan K.L, ve M'yi yazmaları sağlanırsa, «liste tepetaklak ola bllecek» ve 980 delegenin (19.&V) partilinin) ancak 6. sırada (fakat 810 akraba ya da çıkar ortağınm liste başında) milletvekili görmek lsfediklerl F liste: başına g.scecektir. Yine 990 delegenin (ya da 19.8dO partilinin) ancitk 5. sırada ve 67 hısım ya da çıkar ortagının başlarda milletvekili görmek istediği E, ikin ci sırada aday olacaktır. Buna karşılık 990 delegenın (19.850 partilinin) kesinkcs birinci olarak ıruHet^kili seçilmesıni istedikleri A, altıncı sırada ve 990 delîgenin (19.850 partilinin) ikinci sırada (ve sadece 1 delsgenin ya da birkaç partilinin de herhangi bir sırada) miHotvekili seçihnesini istedıklerı B'de. 5 sırada yer ala caktır. «Oy pusiasına yazılan her âoay adayının. hangi sırada yazılmış olursa olsun, bir tek puvan alması» ssasmı kabul eden yönteme eöre, F 995, E 994. D 993, C 992, B 991 ve A 990 delegenin oyunu almış sayılacaktır ıya da F 19.910, E 19.900, D 19.880, C 19.870. B 19.860 ve A 19.850 partilinin oyunu almıştır). Sadeca 5 delegenin ya da 60 partilinin 1 sıraya yazdığı F 1.. 990 delfgenin ya da 19.850 partilinin 1. sıraya yaîdığı A 6. otecak; sadece 4 de'.eg;nin ya da 30 partilinin 2. sıraya yazcufı E 2.. 990 delegenin ya da İ9.850 partilimn 2. «ıraya yazdıfı B 5 olacaktır. Daha ters bir sonuç düsünülebil'.r ını 0 O üde söz konusu partinin normal olarak 24 milletvekili seçtirebllecegini düşünürsek bu sıralamanm önseçmen ıradesinin nc denli tersine döndürülnvssi oiuuğu daha iyi anlaşılır. Bu kadar gülilnç ve önseçmenler çoğun luğunun iradesini böylesine hiçe sajnn bir sonuca ulaştırabilen bir yöntem, nsla nukıtka ve ak)a uygun bir çörüm sayılsmaz. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜCÜNDEN üniversHemiııa değerli Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Tekin ÖZBRK müessif bir trafik kazası sonucu aramızdan ayrılmıstır. Cenaze töreni 13. temmuz. 1976 Salı günü saat 11.00'de Taşk'.şla'da ve öğle namazmdan sonra Şişli Camiinde yapılacak ve Zincirlikuyu mezarlığında toprağa verilecektir. 'Basın: 20160« 6980 ÇOK ACI BİR KAYIP Değerli Kardeşimi*, Î.T.Ü Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Tekin ÖZBEK'İ 10 Temmuz 1976 tarihinde ehm bir trafik kazası sonunda kaybetmiş bulunuyoruz. Cenazesi 13 Temmuz 1976 Salı günü öğle namazım takiben Şişli Camiinden kaldınlarak aile kabristamna defnedilecektir. Kederli ailesine, yakınlarına, kardeşlerimıze bas sağhğı dileriz. X A R •Uöl«r Reklim: 474ı 6T9 8fuıııııınııııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııınıır< Eşim ve Babamız B § S • > • p m S | Mehmet | Emın Sıret İ GÖKERMAN ın S vefatı dolayısıyle cenaze törenine iştirak eden, çelenk gönderpn, evimıze gelerek unutulmaz acımızı paylasan bütün akraba, dost ve arKadas'arına »onsuz teşekkurlerimm »rz edertz. A İ L E S t S m S S S s aıımıııııııııııılııııııııiiııııııiııııılıııiiıiiiııııııınıınt (Gürış Reklâın: 849 135> 6964 YANKI Türkiye'nin yegâne haber dfrgisi «YANKr»niB bu haitaki saytsinda şu yazılar var; CHP>Je dinamızm içe döndü, • Avrupa Korr.ünızml ve Türktye. Prof. Oetünel, Doçent M?nmet Selib ve Ahmet Taner Kışlalı ile konuşmalar, • Hava Kuvvetleri Komutanı Korg. Cemal Engin, Orgeneral olamıyjr. Dmırel «OzaydınliByı «kamu yararı» gerekçesiyle komutan yapmtınış. • İsrsJl'ın En'ebbe osskım doşyasi: Asker goriiyie olay. Reçtüm Kansrrinde yem tedavı yöntsm;, Seks TV b«lüm!erinde ilginç yazılar. Vankı öuiamıvoısani7 ahone olunuz. Airesr Konıır Sokafe 'J7'7 ANKfRA GARIP VE 4DAUTE ZIT Bunun, ne denlı ğsrip. ne denli amacft ve adalete zıt btr değfrlen«iirms oldufumı %6r.c batan bir bicimde ortaya Koymdk içm bir ktrsılaştırma vApmsk isttrlz. Spor daliarında (dıyplirn ki atletizm ve güreşte* l'd*n fi'ya kadar derece alanlar şeref listesine gırerlîr. Sonunda hangi takımın (Cumfturjvet: 6967)