Katalog

ouiigu ııawjıı m»tDâ»cııijc ve Gazetecılik T A Ş adına NADtR NADt Genel Yayın Muduru . OKTAY KLRTBOKE Sorumlu Yazı Işlerı Mudurü ÇETlN OZB4YKAK Basan ve Yayan CCMHURIYET Matbaacılık ve Gazetecılik T.A Ş. Cagaloglu, Hslkevı Sok. No. 3 9 4 1 rELGRAF ve MEKTUP adresı: CLMHLRİYET İSTANBUL Posfa Kutusır IstanbuJ No* 24* TelefonUr: 22 42 M 22 42 H 22 İ2 »7 22 42 98 22 42 »9 TASASINA. BDEB * j, ' * 0 BUROLAR: AnKAra Ataturk Bulvan Yener Apt. Yenışehır Tel. 177477 2557UJ • tZMIR Haln Zıya Bulvan No 65 Kat i T>l 13123" r 124709 • ADANA Atâturk Cad LSunu Pataı .'el 14550 » 19731 f ABü.NE »e tLAN ATLAR: 12 6 i 1 Yurtıçi : 540 27ü U5 45 Yurtdısr 990 495 24 ıS) möO Llke eruplanna va agırlıeına gore uçak tarkı okuvucu taraiından aynca ödenır .. (MAKTUI „ . . . » 150 Ul» 2 j ve / Sayta (Santıml) ^ « 17u 4, 5, 6 Sarfa (Santımi) „ . 140 Olum Meviıa r«wkküı (5 Saatirao .. »» Nışan NıkSh Evlenme Doguro ... ... ÜO Yavın Havatı (KELIMESİ) ... ... 4. Kavıü (KELIMtSI) „. ... 3 . 22 MART 1979 Guneş ©ğle Dundi 8 00 1251 15.47 Akşam Yatsı îmsak 18 23 19 54 4 23 TAKVîM İhraç edilen 49 bin liralık parfüm için BAKAM.IKLAR VEK4MU (HasUrafı 1 saTfada. .Güjnrük çıkıs Myanname Onsl tarihi Gozluk 212 1973 Goeluk 4 4 1971 17 41973 Kravat 2 51973 Den kamar 14 5 1973 Kravat 25 51973 Teraa 5.6.1973 Parfıım 20 6 1973 Kemer 28 61973 Parfüm 3 71973 Kemer 3 7.1973 Kravat 16 71973 Pla*tik sise T 0 PL A M: . İhracat değerinı, gerçek deterln üstünde gostererek alıu n vergi ıadesınln dısında, ıh •acata konu olan ürünlere bacıldığında, nelerın «sınaı» nite ık taşıdığı varsayıldığı ve bu ııanayıltrı» ozendırerek Tur:fye'de ıhracata dayalı sanayıeşmenın nasıi sağlanmak isendığı ortadadır Çok kısa türelı ve bellı bir ıraç llmanı ele alınarak yapıkn bır araştırma Hazınemn na tl soyulduğunu kanıtlamaktaır Oysa, durum vaygındır ve ;onk olarak açıklanmak geskır Bir ıhracatçmın yuzde 35 ora ında vergi ıadesmden yararnan bır urun ıhraç ettığını du ınelım, ır dolar karsılıfında 14 ı'ukandakı rapor yazıldıgn 02de 35 vergı iadesınden 4 90 Bersıuıamedeki Gerçek ihracat ihracat tutan (TL.) tutan (TL.) 798 000 40 000 949 200 30 500 760 500 16 700 735 600 60 000 912 «00 20 640 1828 750 192 500 1259.200 32 800 735 800 60 000 1258 880 32 800 735 280 60 000 912 840 20 040 1 888 320 49 200 JJJJOJTO «04.580 ıhracatçının alacağı vergı ıadesı 490 bin lıradır Gorülüyor kı, bır ıhracatçı, ger çek değerı 10 bın dolar olan ıhraç malının değerını 100 bın dolar olarak tescıi ettırdığı takdırde açıktan sağlayarak getırttıgi 90 bın dol«r ıçın 490 00049 000 = 441 000 lira fazla vergı ıadesı ala bılmektedır » Aslında elde edilen kar bununla da kalmamaktadır 3erbe»t pıyasadan saglanan 90 bm dolardan da ayrıca bır kâr elde edılmıs olmaktadır Raporda bu ek kir da açıklanmaktadır «Halen ıraporun yazıldığı tarıhte) resmı alış kuru 525 kuruç oian bır Alman Markını dış pıyasalarda kullıyetlı mıktardakı taleplerde 545 kurustan kolayca, bulmak mumkundür Avrupa ser best pıyasasında dolann değttı halen (raporun yazıldıfı tarıhte> 2^0 marktır Ihracatçının, bu duruma gore elde etmek istedığı bır dolar ıçın 12 55 lıra (5 45 \ 2 30) odemetı yetecekur. Dıs pıyasadan sagl»dığı bu doları ıh racat bedelı olarak Turkıye'ye getırip bır bankaya sattığı takdirde elıne 14 lira Iraporun yazıldığı tarıhte bır dolar 14 lıradır > geçeceğmden dolar ba*ına 1 50 lira ek kar sağlanmış o'acaktır Serbest piyasadan sağladığını dusundıiğumüz 90 bın dolar ıçın kur farkmdan karı 135 bın lıradır Vergı Iadesmden ıhracatı yuksek gos>t«rıp fazladan aldığı 441 bın lırayı buna eklersek, ıhracatçının gerçek kânnın 441 000 +135 0O0=57«.0OO lıra oldugu orUya çıkar > ödenmls vergi iadesı (TL.) 199 285 188 840 152 100 147 120 182 500 457 187 251840 147120 2ol776 147 056 182 448 377 664 2.834.057 x Odenmesi gereken vergi Iadesı (TL.) 10 000 4.100 3.340 12.000 4.008 48125 6.560 12 000 6560 12 000 4 008 9S30 132.541 olarak gostenlebılecek bu fırma gerçekte «paravandır» Duşunebıhyor musunuz, gerçekte varolmajan bu tırma bır de en çok ıhracat yapanlar arasında gosterüecek ve caltm madalya> alacak'. Y AR IN : VER&ı iADESı VE BUNA SAOLI EKONOMıK DfGıJKENLER Demitei i i. tayfada) çarsamba gunu iaat la teu omr ianajai tanı^nacaKUr. lj »aat surecek goruşmeier ancaK persemDe sabanı U4'te oıtecektır. üensoru açuıp açılmamasına ılıs kın oylamanın per^embe saDahı saa>, uS'te yapıiacagı sanıimaktaOır. Çarsamba gunü Meclıs'i yonetme sırası DP a Başkameicıliennden Etem Kıiıçogiu'naaaır Ancaıc Mecııs BaşAdnı Kemal Uuven, ıstedıgı taKdırde, o gunku bıneşıme oajkanıiK edecektır. Gensorunun açılıp açılmamasına ılışKm goru>,meıerae, gruplar ve nukumet adına ıki^er saat KO nuşulabılecektır Onerge saoıoıne ayruan sure ıse oır saattır. Gensoru goruşmelerıncte C'HP Grubu adına CHP rokat Mıliet vekilı Ismaıl HaKkı Bırier, AP Grubu adına Ordu MUIetreKilı Kemal feensoy, DP üruou adına Nıgde Milletvekıli Mehmet Altmsoy konuşacakiardır Onerge sahıbi olarak, CHP Grup BaşkanvekıUermden Haj rettın Uysal'ın konuşması kararlaştırılmıstır. MSP ve CGP Grupları adına kimm konusacagı henuz bellı olmamıştır Çarsamba ennu vaoılacak elestlrıleri, Başbakan Süleyman Demırel ın yanıtlaması guçlü oır olasılık olarak gorulmektedır. Bununla bırhkte zayıf bır olasılıkla hükümet adına Maliye Bakanı Ergenekon'un konusabıleceğı de sovlenmektedır Bu aynlan saatler dısında başka kimse k o nuşamıyacak, ancak sata*malar oLması halınde, sataşma yapü»n kışı kontısabılecektır llk erfınıda 226 {irfı'ytl^ Gensoru açılıp açılmamasın» ilışkın ılk gün oylamasında 226 oy koşulu bulunrnamaktadır. Mec lıste oylamaya katılanlann yandan fazlasımn oyu ıle gensoru açıhp açılmamasın* karar vertfebılecektır )plam 18 90 • elıne geçmış olmaktadır » i mıktar gerçek ıhracat bennamelerı ıçın geçerlı olan kamdır Şımdı Merkez Ban sı müfettıjlerınm konuva ıkın yazdtkları rapordan oku »yı sürdurehm tAsın kazanç hırsı ıle çalıçan •acatçının gerçek »hrap değeu bunun uzennde gosterdığını an ıçın düsünduğumüz tak•ie, netice çok değışir İhraçı bır dolarlık ıhracatın fıyaı ıkl katı kadar gostenr ve dolarbk fiyat farkını da dış a&adan sağlayarak ıhracat beı ıçınde getinrse, alacağı veriadesı de ıkı katına, yanı bu lekte vuzde 70 e. flılen aldıgı gı ıadesı de 9 70'e çıkmıs oiur. ihtimalı daha da ılerleterek scatçının, gerçek bır dolarlık scat fıvatını 9 katı fazla gos»rek 10 dolar olarak tescil et> Uğını. aradakı 9 dolarlık farserbest pıyasadan sağlayarak ıç bedelı ımı? gıbı gosterdığıkabul edersek, elme geçecek jı tadesı 4 90 x 10 = 49 lıraVükselmı; olacaktır ıraç malının gerçek tutarının )in dolar oldugunu. fakat bıfıyatının 9 katı fazla gostelek yoluyla ıhraç tutannın 100 dolar olarak tescıl ettınldıve 90 bın dolarının da serpıyasadan sağlanarak ıhıt bedelıymış gıbı getırtıldıgı«bul edellm Bu Ukdlrde, bu o Kıtlı kazanç Örnekte goruldılğu gıbl «normal. tanınan \ergı ıadesmden ayrı olarak gerçek degerm yük sek goslenlmesı bır ek kazanç sağlarken, dısardan saglanan do vız de ikincı bır ek kazanç getırmektedır. Bır anlarnda «katlı kazançtır. bu ve de ne tarafın dan bakılırsa bakılıın haksızdır. Öte yandan, son zamanlarda adı «para avarlamasına. çıkan devalüasyonlar dıişunulduğunde, bır dolann karsilığı 14 lır» degıl de, bugunku değerıyle, bir anda alınan kararla 15 50 liraya yukseldığınde. aradakı kârın de* valüAsyon oranında artmıs oldufu görülür. Bu elbette fırmanın yaptığı hıleyle ılgıli degildır Ancak, vergı lade sisteminın ısleyışmi açıklamak bakımın dan son derece dıkkat çekıcıdır. Sıyasal ıktidarların, kendtnden once gelen ıktıdarlarca yürürlüğe konulan bır sıstemde, izledıkleri para polıtıkası, eskıden beri uygulanan sısteml bır anda çok cazıp kılmakUdır. Dünkü sıstem bugünun hatasıyla birlesmekte ya da dünkü sıstemın hıçbır açığı bulunmasa bıle, getınlen ekonomık polıtıkalar sıstemlerın ışleyışıni hızlandırmaktadır Kaldı ki, dünkü sıstemm açığı yoktur gıbi, bır yargıja varmak. sergilenen orneklerın ışığında olanaksızdır Aslında sıstemın mantıgı bir kez ışlemeye gorsun, gerisı çorap sokügu gıbı gelmektedir. Ipın ucu oyle kaçmaktadır kl, nereden turulacağı bılınmez olmaktadır. Omek mı'.. Plastık sıseler ıçınde parfüm ihracatında bulunan bir fırma, ıhraç edeceğı malları îstanbul pıyasasından sağlamakta oldugu halde, Izmır Çığlı havaalanından Atına havaalanı transıt ambanna ve Israıl'de bulunan Giden Oreen adına gondermektedır Ihracat bedelı dövizler ise tsvıçre'den ABD doları olarak gelmektedir Mallann gıttığı yer, transit ambarı olduğundan Atına'da gumruk odenmeden bu mallann b:r başka ulkeve reeksportu (ıhraç edilen malm yenıden ıhraç edıldıfı ulkeden başka brr ulkeve ıhracatı) mumkun bulunmaktadır Fırma aynı zamanda vergı iade oranı yuksek olan malları şışırılmış rakamlarla ıhraç etme ve bu yolla bır mılyon dolarlık ıhracatm ustune çıkma çabasındadır Bır mılyon a«ldığında 'altın madalva» ıle bırlıkte ek ıade alınacaktır Gerçekten ihracatçı bır fırma olmadığı da daha sonradan kanıtlanmıştır Mahye mufettışlerının raporundan fırmanın neler yaptığını izlev elım «Sozu geçen fırma ımalâtçı fırma adını çok defa gerçek dı sı yazmıştır Imalâtçı fırma adreslerını yazmak 7 1115 sayılı kararnamenın gereğı oldufu halde bu hıçbır muamelede kaydedilmemı$tir. Ihraç ürununun imal yılı ve ımalatçının vergı daıresı çok defa gerçek dışı yazılmıştır Parfumlerın kayıtlı bulundugu 16 7 1Q73 tarıh ve 90 savıl' gumruk çıkış bevannamesınde, kendı adresını de gerçek dışı gostermıştır Oysa tıcaret sicıl kaydına gore adres1 başka yerdedir Beyannamed^ adres İzmır, Tıcaret Sıctlmde îstanbul olarak gosterılmıstır LBD hukümeti (BaşUrafı 1 Sa.^ıda) ii sorununs büyuk bnceUuumasını ıstemıştır. ' AP MSP o DP'lütr AP ileri gelenleri. gensorunun açılıp açümaması konusunda lıenüz kesın karar vermedıklenni, bunun gorUsmeler sırasında bel11 olauğını sojlemektedırler Bir yetkıli bu Jconuda şunları soylemıştır«Gensoru açılması reddeduır de ondan sonra çıKacak polermklerle daha fazla yara almacagı kamsına vanlırsa gensoru açılması yolunda oy kullanırv. Ancak genel tutumumuz, gensorunun gündeme aldınlmaması yönündedır » AP'de, yolsuzluk konulan ile ilgıli olarak bazı uvelenn sıkftyetçı oldukları aneak bu sıkiyet lerini açıklıkla soyleyemedıkleri bıldirilmektedır MSP'lıler ise, gensorunun reddı yolunda ov kullanacaklannı bildırmekte, «Gensorunun kabulü ıçın ortada bır sebep yok. Bu hü kümet buhranı ıle memleketi karsı karşıya bırakmamak ıçın gensoru onergesının reddı yolunda oy kullanacağız» demektedırler DPIıler ıse gensoru onergesı goruşulurken >enı ve ılgınç açık lamada bulunacaklarını ılen surmuslerdır Gensoru açılmasna karar verıldıgı ^e Başbakan Demırel gorevınden avnlma duru munds. kaldığı takdırde \olsuzluklarla ılgıli arastırmalann ardı ardına çorap sokuğu gıbı geleceğını belırten DP^ıle^ ö'inUnn ıçengı hakkında daha fazla bılgı vermemışlerdır Dtnkfij'ın sozltri e yandan Kıbrıs TUrk Fede>evletı Başkanı Rauf DenkKıbns Turk Toplumunun ın once Rumlarla bır anlaşyapmak ıstedığıaı soylenuşcekı gece Gıme ılçesmde a \e Karava koylerını zıyaîden Denktaş, halka hıtauzun bır konuşma yapmış, ıs sorununun geçırdığı çeşıt fhaları anlatmıştır nktaş Kıbrıs'ta ıkı federe tın bır merkezi ydnetım urabıleceğını, bovlece ıkı mun barış ıçınde jaşayafgını yınelemış ve şoyle de etmıştır brıs raeselesı masa başınalledılecek bır meseledır. bız boyle bıhyoruz ümıt B kı, onlar da boyle bıl»dırler Ümıt ederiz kı, u yenıden demıe dokmek ıyla bır çılgınlık vapmazEskiden oldugu gıbı jenıurulacak olan Kıbrıs Dev'ğer tek bır federal devlet acaksa, ıkı eşıt topluma bır kuruluş olarak kuruır Rumlann istedığı gıbı lıkler uzerıne defıl Yuzdeüzerınde hak ve adalet dıye bırşey joktur Eşıt' yuzdelıklerle dağıtılmaz u yoldavız Gonülden ınakı, banşçı yoldavız > (a a) fşçi öcretlerine (Bastarafı 1 Sayfada) nomıyi çokuntuje uğratabıleceğını soylemıştır Erbakan, ayrıca, nısan ayı başlarında 4nkara da duzenleneceğını belırttığı b8kanlarla sanayıcıler arasında yapıla cak toplantının bır «polıklınık tedavısı» olacagını sovlemış, Istanbul'lu sanayıcılenn bellı başlı konularda raporlar \e onerıler hazırlamalannı ıstemıştır Erbakan konuşmasında, MSP' nm huzurlu bır ortam istedığı ıçın anarşik olavlar hakkında hu zursuzluğu tahnk edecek beyanlardan kaçmdıgını behrtmış, «za ten mahkemeye ıntıkal etmış olayları bır kere daha ortaya getırmeye ıhtıyaç \oktur Herkesın de boyle yapmasını ıstıyoruz» demıştır. Işçı ışveren üışkılerı ve ışçı uc retlen uzennde de duran Erbakan ışçılerın ucret taleplennin aşırıya vardığını ılen surmuş • bu g'dışe bır dur demenın zamanı gelmiştır» demıştır Kendilerinın hakikı hızmetın takdır edılecegıne mandıkları ıçm, ışçı ucretlen konusunda kımın ne dediğıne aldırmadıklarını sojle \en Erbakan «voksa ekonomı ığdaki Sancı 4. Sarfada) nmn yürujiişlennı canlan• m gozumde Bu tur kou en ıyı ışleyen çızgı fılnılyor. Onlar daha bır guç'e rlar konunun ustune Dabelırgmlık ıçınde sunuyor ırun'u». Bır yandan da gulan yanlan çıkıyor ortava. kları açık seçık gorunüıkıye ajrnlıjor gelış gıdış avrı avrı yololujor Bu demektır kı, onbeş kılometre sonra a'dayız elgraf âokuz yU« otuz dokuz yılı1 eylül gunu çekılmış dakı ımza Adolf Hıtler Jova jıkılacak, taş ustunoffluz üstunde ba? kalma» aiın Turkçesı bu. Hıtler'ın komutu venne 4n getırılmıştır Vârşova' yuz yapıdan doksanı vıkıılmıs ve halkın varısı fll (KMUrarı I urfad*) me subvansıyon nıteUgı Usır » Maliye Bakanhğı «Ihracatta vergi ıadesinın nit«hği u>gulama sonucu ortaya çıkar Şımdıye <a dar görulen uygulama bunun ıade değıl, bır subvansıyon oldugu nu kamtlamaktadır » Konuyla ilgıli en >akm Bakan lıklann ve kamu kuruluslannın arasında, gorülduğu gıbi, bır kav ram bırlığı yoktur TJygulamAyı yapan ve bunun da otesınde uy gulamaya yon veren derlet kuru luslan, ıhracata vergi ıadesı ıle ılfih kurallan belirlerken hanjı ılkelerden yola çıkmaktadırlar Bu son derece tartışmalıdır Tar tışma k»vT»m bırliğı bulunmamasından başlamakta, sıyasal :k tıdarlar Uzennde değısık sınıflann, değısık tıcaret \e »»navı %\i ruplarının baskılarıyla surmekte ve bu arada hıç de ılgısı buıunmayan bır ünine ıhracatta vergi ladesi tanınmaktadır Bunun en son brnefi 16 eylül 1975 gUnkü Hesm! Gaıete'de 7/ 10500 savılı kararaame ıle yururluğe konularak pamuğa tanınan vergı ıadesıdır Ihracatta vergı iadesının uygulamaya konuldugu 1963 yılmdan berı değısık zamanlarda pamuk iplığıne ve pamuktan üretılen dığer tekstıl ürünlenne ıhracat ıçın vergi ıade«ı tanınmıştır Ancak başlıbaşına ve doğrudan doğruya bır «ham urune» vergi ıadesi tanırnak heraeyden once yasaya ayktndır thracatta vergi ıadesini mevmatımıza sokan 27 6 1963 tarüı ve 261 sayılı Yasanın bmncı maddesınde avnen şoyle denılmektcdır «Mamullerim're ıhraç gucü kazsndırmak amacı ıle bunlann tevsık edılecek ıhraç fıvatlannda vergı, resım harç ve benzer tesırler ıcra eden saır mukelle fıvetlen muaflık \e ıstisnalar ıhdası veya ıade suretivle ve ge> rektığı takdırde mevcut malî mevzuattakı ıhracata muteallık muaflık, muvakkat kabul ve ıade hükümlennt de geride bırakarak tamamen veya kısmen bertarsf etmeye ve bu maksatla gereklı usullenn ıhoası, bunlann uygıılanmasmı mumkün kılacak şartları hazırlamaya bu usul ve şart larda gereklı detıştırmelerı yapmaya Bakanlar Kurulu yetkılıdır» Tlearet Bakanhğından bir ns> msn: «Burada mamulden kasıt, Uretım »ürecınden geçrnıs, »ınal bır urün olma mtelığı kazanmıs mallardır îhracatı arttırmak, c«ellikle smaı ürünlerde ıhracatı arttırmak içın bmşvurulan bır yol dur ıhracatta vergı ıade«ı Mamul kelımesı ya da deyımı bu an lamda kullanılmıştır * îstanbul Üniversıtesı tktisat Fa kültesı Mahye Enstıtusunun Dev let Planlama Te$kılatı ıçın h.v zırladığı bır raporda 261 layılı yasanın garekçeaı şoyle anUtılıyor «Adet* donmus bultmao ihrtrmtı arttırmak ve bunun yaıdımryla bır yandan odemeler bılançoaunu saglamlaştırmak, dığer >an dan da milll gelm yükseltmek bır zorunluluktur Bu konuda tarımsal urunlere guvenmek guçtür ve doğru degıldır Onun yerine sınaı mamullerın ele alınması gereklıdır Bunlar arasında da genıs çapta üretılme olanağına sahıp, fakat dıs pıyasa fıyatının yuksek olusu nedenıyle talep edılemeyen mamuller başta gelmelidır Bu mallann fıyatının yuksek olusu yapısal nedenlerden ılerı gelebıleceğı gJbı, mevzuatla ılgili etkenlerden de dofabılir Yani inısıyatıf devlettedır ve 261 sayılı vass da devletm ıhraç fıyatım düsurmek amacıvla getırdıği bır onlemdır Ihracat fıyatının düsme»ı toplam talebi art tıracak ve toplam talebın artması sanayıin gelısmesmde de olumlu bır rol oynayacaktır » Uygulamadan gelen uzmanların ve bılımsel arastınnalann açıklamasmdan sonra 16 eylul 1975 tAnhlı Resml Gazeteye donelim« balyalanmıs pamuk ibmcatı halınd» ihracatçıya yüzde 15 oramnda vergı ıadesı odenir» Maliye Bakanlıfından bir nıman: «Pamuğu (balyalanmıs) olarak ıhraç etmek pamuğun sınaı nıtelıkte uretımden geçmesı ve sınaı mamul mtelığı kazanmış olması anlamına gelmektedir Aslında pamuk sınaı mamul mtelığı ka zanmamış balyalanmıs denıle rek pamuğa bu nıtelık kazandınl mak ıstenmıştır Dolayısıvla Ml savılı yasa açıkca çığnenmıs ve pamuğa subvansıvon verılmıstir » Iktfcat Fakültegi'nin araatırnıası *. 14: «261 sayılı yasada pnm ya da subvansıyon kelımesı geçmemekte dır Yanı esas olan mamulun bun yesıne gırmiş olan vergı, resım re harçlann kısmen ya da tama men ıadesıdir Amaç mamule dış pıyasada rekabet glıcu sağlamak olduğuna gore, bunu sağlavacak kadar ıade vapılması gereklı ve yeterl'dır Başka bir deyısle ma mule rekabet gucü saglayaeak ıade tutan yükümlulukler toola mmdan kuçuk olabılır Boyle bır durumda vukumluluklenn tuıtvu nu ıade etmek gereksız bir gelır kaybına vol açar Mamul, vergı ve dığer yukumluluklere ragmen ıhıaç gucüne sahıpse, vergı ıade sıne başvurmak gereksızdır » içınde pamuk ihracatçılanna top lam 322 milyon 583 bın 783 lıra odenmıstır. Pamuk ıhracatı pnm ya da sub vansıyon yoluyla ozendınlmiştır Oysa, bu durum uyesı buluıı duğumuz GATT anlaşmasına aykırıdır. Sözu edilen anlaşmaıun 3/1S madesı ihracatın subvansıyon« edılmesı engellemektedır. OLAYLARIN ARDINDAKİ ATİNA (t 1. *arfa<J«) GERÇEK I nl anlaşmalarıa Meclisten geçirilmesı gerekmektedır. 4 Turtaye'de Amerika'vs karsı yoğun tepkiler oluşturan ambargo karan Bevaz Sarav tarafından alınmamıştır. Turki>e' ye karsı Amerikan dıs politıkasın: saptayan KonRre'dır. Çağlayangil'le göruşecek olan Kıv sınger'in vetkileri sınırlıdır. Yeni bir Takınlaşma ve aniaştna gerçekleşse bile Konsrre'den geç meden vururlü|e konabilecek midir? Bu sonı ışaretı duşundünicfidur. • özetle, taem Kissinger, bem ÇacUvangil kendı ulkelenne dönük rnzlerinde zavıftırlar. Son söz sahibi ABD KonjresiTİe TBMM'nin durnmlan da Ikirciklj ortamı voeunlaştırmaktadır. Bu arada Çaçlavanril"in fezısi başlarkfn bır açıkiamk fapan TASS Ajansı, Tnrkive Ile Sovvetler Birliği arasındaki iktfgadî tşbirliünin *ivasal isblr li^inl kapiatnası diletini BreJnev'in dılindrn rinelemlstlr. Bu açıklama, hem Turk dış politik» nındald venl seçenekleri hattrlatmakfa. bem Cepbe hflkiimetl nin zaman aşımın» ujramıs Atlantik politikasında dJrenebtlnıe si tçln errekll sertlik ortamını yumusatmaktadır. Pravda'mn hu konud»M TOrutnıınu da fördrn kaçırmamak gerekir. Özetle ÇaRİavanırJl'in Waihin)t ton'dakl Isi zordnr Türk dıs politikasını seçeneksiz bırakmak ve sadece ABD've kapalı bir ba kı» açısrrla vurn<ebilmek hundan bövle büvük guçlnklerle karşılaşacaktır. •••• *** KAMRAN İNAN'IN DEMECİ öte yandan A\KA Ajansmın bıldırdığıne gore, Adalet Partisl Bıtlıs Senatoru Kamran Inan Ankcra'da Ingılızce yayınlanan «Daılv News» gazetesıne verdığı demeçte, Ege'nın ancak Turkıye'niB kuv\et ustunluğu ıle bir banş golu haline g*sJebıleceğinı soylemi»tır. Inan, demecınde Kuzey Atlantık îttıfakının »vazgeçmcı gücu» ıle dunyaja 30 jıllık bır öanş döneml yasattıgım NATO'nun alternatıiının henuz bulunmadığmı dolavısıyle, Türkıye"nın NATOda kalması gerektıŞını de one surmuştür. Inan sosvalıst Ulkelerle ılışkılerın gehştırümesi uğruna Türkiye'nın ana politikasında değısıklıklenn dusunulemeyeceSını da «*• vunmustur Fındıkta vtrgi iadesi Pamuktan başka, aynı bıçımde fındık ihracatına da vergı ıade •ı tanınmıştır. 7 ağustos 1975 gunkü Resmi Gazetede yayımlanan 7/10343 sayılı kararname ıle «kabuğu makınayla kmlmış fmdık ıhracatma yuzde 10 oranında vergı ıadesı yapılması» kabul e dılmıstır Pamuğun «balyalanma sı» sınal bır ıslem olarak kabul edılırken fındık kabuğunun «ma kınayla kınlması» aynı bıçımde sınaı bır ışlem olarak nıtelendı nlmıştır Balyalamanm ya da kabuk kırmanın yapay olarak sı nal ürün halıne donüştürulmesı pamuk ve fındık ihracatçılanna onemlı miktarda bır transfen gerçekle?tırmıştır Ihracatta vergı iadesi, ürunle re ıhracat olanağı tanımak ve dolayısıyle bu ürünlerın uretımını ozendırmek ilkesine dayan maktadır îhracatımızda zaten yıll»rdır ana ıhraç maddelerının başmda gelen pamuk, fındık gıbı ürünlere ıade tanınması yasalara aykırılığın ve bellı bır gnıba haksız transfenn otesınde, ekonomıde alternatıf malıyeti yükseltmektedır Örneğın, buzdolabı yerıne klbrite iade tanmması ya da dıkış makması yerıne portakala ıade tanmması, yurt içınde uretımı ıade tanınan malla ra ıtmekte ve Türkiye ıçın gereklı olan, sanavıleşme ıçın zorun lu olan endustrı dallannın ozendınlmesı ve gelışmesı gen kalmaktadır. Kısaca. sanayı'esme engeüenmekte, dış tıcaret voluv la da vapısal degışım gero^kleş tırılmek ıstenırken, bunun tam tertıne sonuçlar yaratılmaktadır. NEW rORK KONFERANSI New York'taki Deniz Hukuku Konferansınm ise ılımh bir h%r va ıçınde geçtığı bıldınlmektedir Konferansa katılan Amerikan heyetınin yuksek duatydeki Wr yetkılısi sövle demiştır1 •Bu konferansta Caracas ve Cenerre toplantılanndalri çaüjm» sıyasetınden kesınlıkle uzakta kalınıyor » Konferansın ılk haftas» daha çok izlenecek usul ve orgüüenm» sonınlanna aynlmıştır MADENIER KonJeransta henuz somut sonınlann görüşülmesine baslanmaroışsa ds, denız vataklarındaki madenlenn işletılmesıne ilıskın komısyon başkanı Paul Engo'nun goruşlenne ağırlık tanınacagı anlaşılmaktadır Anlasmazlığın temelınde ülkelenn karasulan dısında fcalan verlerde denız tabanında bulunan ve toplam değert üç tnlyon dolar (42 trüvon TL sı) olarak tahmin edflen madenlenn isletılmesi hakkının kıme aıt olması gerektigi konusunda gelışmis ulkelerle azçelışmişlenn birbinnden çok farklı gorüslere sahip olmalan yatmaktadır ABD gıbı açık denızde denfz yatağındalci maden yataklannı lsletebılmek ıçın gereklı teknolojıye sahıp olan ülkeler, faalıyetlerme mümkun oldugu kadar az müdahaie edecek bir uluslararası kurum isterken, az gelışmısler denız va'ağındaki madenleri sadece bu kurumun ışletılmesıni ve elde edilen kânn dünyanın en yoksul ülkelenne dagıtılmasını sağlamava çalışmaktftdırlar KomKvon Başkanı Engo konuyu çıkmazdan Jrurtarmak İçin «şağıdakı onenleri getırmıştır Açık denızde denız vatağındaki madenler, kurulacak uluslararası kurum ile madpnpllik şırketlermce aşağı yukan eşıt bir sekilde pavla<;ılarak ışletılsın Uluslararası kurum a7 gelismiş ülkelenn istedığı gıbi madencılık şırketlenne doğnıdan dognıva hakım olmak yenne, sadece genpl bır denetım vofki'ine sahıp kılmsın Zaıre Zambıa Peru ve Sıli gfbı ekonomıleri lşlenmeml$ maden ıhracına davalı ulkelerl konımak amacıyle uluslararası »ularda deniz vatafındakı madenleri çıkarma vetkısı bır süre içın ancak smırlı savıda şırkete tanmsın Bu süre içmde aynı madeni karadakı vataklardan çıkaran ülkeler ıle denız j»ibi madencileri ve uluslararası kurum arasında üçlü emtıa anlaşmalan yapılıın. KMrdimıym eksikliği Vergi iadesınde bir kavram bırliğı bulunmamasınm yanı sı ra, alınsn kararları yururluğe koyacak devlet kurulusları arasında da bır bırlığm ve koordı nasyonun eksıklığı ayrı bır sorun doğurmaktadır Herhangi bır urun thracatta vergı ladesi kapsamma ahnacsğında, urunun tuni ve ıade oranı hakkmdakı karan Tıcaret Bakanlığı vermektedır. Tıcaret Bakanhğı bu aşamada Dev let Planlama Teşkılâtı'nın da gdrüsuntl almaktadır Karan uygulayan Malıve Bakanlığıdır. Parayı ödeyen Merkez Bankasıdır. fhracatla ılgılı oldugu ıçın, konu Gumruk ve Tekel Bakanhğını da ılgılendırmekte dır Dısardan ıhracat kaışıhğın da dövız gelecegı ıçın. de\reve yetkili baokalar gmnektedır. Bu tun bu ışler olurken, anılan ka rariar ve ışletnler arasında her hangı bır bıçımde bır koordınasyon bırlıği yoktur Tüm ba kuruluslar birbinnden habersız dırler. îşlemlerın çok, kurulus sayı lannın yuksek olması, aralannda işbırlığı bulunmaması. uzmanlara gora «vergı iadesınde yolsuzluklann artmasma \e kolaylaşmasına» yol açmaktadır Ayrıca, bır karar zamanında alı namadığı ıçın ıhracat bundan za rar gormektedır Örneğın, 1973 yılında pamuğun dunya piyasala rındakı fıyatı artmıs ve bunun ihracatına vergı ıadesı tanımak gerekmiştir Ancak, gereken ka rar tam altı ay sonra alınabılmıs ve bu süre ıçınde dunva pı yasa koşulları değışmış olduğun dan alınan kararın hıçbır efc klnlığı kalmamıstır o • Yaz saati (RaiUntı 4. Sayfıda) Yaz saatı uygulaması, Istanbul'da da kanşüdık yaratmıştır. Saatlenn bır saat one alındığı haben kamu kuruluşlanna geç duyurulmuş, programda değisiklık yapmak imkânı kalmamıstır. Bu nedenle, vapur, tren ve otobusler saat 11'e kadar eski saate göre çalısmışlar ve daha sonra yeni saate gore projramlarını düzeltmışlerdır Bu arada yeni saate göre, istasyon durak ve ıskelelere gelen vatandaşlar, taşıt bir saat once kalkmış oldugu içın bır sonrakıru beklemek zorunda kal mışlardır Bu da ozellıkle işçı lenn, gorevlenne geç kalmasına jol açmıştır Bu yuzden memur KÜB vatafRIas arasında ş«rt tjn» tlSBMdBC »Kmjstır HaiMte n Bostancı tren ıstasyonunda bır sonrakı taşıtları b«kleyen ' atandaslar MC hukumetının radyo, TV ve gazetelerde gerekli ııyarıda bulunmadan uygulamava geçroesını protesto etmışler «Bü tun kararları boyle Bu uvgulamayı bıle beceremeven hükümet bızı nasıl ıdare eder> dıve bağırmışlardır Sonuçta ek seferlerle gostenler önlenebılmış tır. •mu, (s MArısrı lıfanbul'da oUylar Ankara Büromuzun haberıne göre Enern Bakanı Selahattin Kıliç Hora» gemısının 15 Mayısta gorevıni yapabılecek duruma g«tırıleceSini sovlemıstir Selahattin Kılıç. Hora gemisinin •ismilc etüdlen kendı aletlenmble yapabilmek ıçın çeşitli ozel araçlarla donatılmakta oldugunu bildırmi», Sismık arastırmalar btttıkten sonra sondaj çalışmalanna gınşmek için karar vereceğız» demıştır. ^ fAjanslar) TSİP kongresinde (Bastararı 1. Savfada) peryalizmın ve yerlı egemen guç lenn zaaflarını gıdermek amacıyla jenıden tezgihlanmak ıstsnıyor» demıştır Dört çun devam edecek kong rede, ılk gun yonetım kurulu nun 112 sayfalık raporu okunrmış \e tartışmasına geçümıştır. Bu ara da Genel Baskan Ahmet Kaçanz konuşmasmı yapmış ve olaylann »aBoraroannı çızmıstır. Kaçmaz özetle şunları soylemiş tır «Turkıye ekonomisı kısır bır dongü ıçıne gınjor Işsızlık ve pahalılık bır afet halını alırken, mevcut egemen guçler, kısıtu burjuva demokrasısı ıle dahı yetınmeyıp, kurtuluşu faşıst dııcta torlerde arıyorlar Butun bu aç mazlar ve kargaşa, ulkemız ege men ve somurucu guçlenn kendı aralannda da amansız bır çekış me>e gırmelerıne neden oluyor 1977 sonbaharında japılması gereken seçımlere bırbuçuk yıl sure kalmıştır. MC'mn bu sure boyunca davanması oldukça zor dur Ancak geçen yıl oldugu gıbı bu yıl da tarım mahsulü olağan ustü iyi oldugu takdırde, (boyle tahmm edılmektedır ) 1977 ekırru ne dek dajanması mümkündur. MC ıster dayansın, ister dayanmasın şımdıhk gozüken, bır er ken seçım ıhtımalınin zayıflığıdır Bunun yanında son gelışmeler, mevcut parlamentodan sosyal demokrat veya onun başuıı çektığı bır ıktıdar çıkarmanın hemen imkânsız denecek olçude zor oldugunu gostermıştır MC, halkın yukselen muhalefeti ıle düşürülse bıle muhtemelen MC nın fonksı>onlannı yükleneoek bır karma hukumet işbaşına geçe cektır 1977 sonbahar seçımlerı sonucunda sosyal demokrasınm tef basına ıktıdan mümkündur. Sosyal demokrasınm tek başına ıktıdan mumkün olmadığı tPk dırde, siyası ıstikrarsızlığın dana fazla surmesıne pek ımkân ol mayacağı ıçın ıktıdar vıne de sosyal demokrasınm başı çektığı bır cozume zorlanacaktır » TSÎP Genel Başkanı Kaçmaz onumuzdekı seçımlerde CHP'nın MC partılerı ıle kanştınlmaması na dıkKatı çekmış ve konuşması nı şovle tamamlamıştır «Onumuzdekı donem, bır evnm ddnemı çalışması gerektır mektedır Bunun başlıca nedenı demokratık halk ıktıdarını oluş turacak toplumsal guçlenn son derece da?ınık orgutsüz» ba«ı boş ve bılınç sevıyelennın duUK olmasıdır Bojle olunca da genış kıtleler, potansıyel bır güç ola rak sosyal demokrasıtJen umut bekler duruma düsmektPdirl'THalk muhalefetınuı gerçek rajı na oturması ıçın bu geçıcı deng.e yı bozmak ıcap eder Bunu «ag lamak ıçın «unlar yapılmalıdır 1 Sdmuru ve baskıya karşı bağımsızlık ve demokrası jolun da en kararlı fedakâr ve sabırlı savaşçılarjı sosvalıst olaugu geniş yığtnlara, bıkmadan usanma dan devatnlı mucadele gostenlmelidır 2 Bu mucadele içuıde sosva list bırlığın oluşturulması ıçm proleter alçak gomülü bır turum ızlenmedl sekterlıklerden azamı olçüde kaçınmalı ışçı sınıîı nın bırlığı ılkesmln boş bır ıcalıp değil, hayatın ve bılımın gerektırdığı bır zorunluluk oldugu baş ta işçı sınıfına olmak üzere halkımıza gosten'melıdir. 3 Her geçen gün azftmlaşan faşizme karşı müoadelerie fln sı ravı tutmalı ancak, antı faşist mucadelenın roplumun tüm de mokrasiden vana guçlenne dlsva 4 Güçbirngi ve cepha girişimlertnde kararlı tutumda »• önderlık gbrevıne güven sağhva bılmek tçin sosralızmin batunsız cizgısını tıtizllkle korumılı, kendı dışındaki diğer muhalefet guçıennın derece derece buriuva ideolojısi etkısındekl çizgilann den kendj sosvalıst çızgısını ayird etmesinı bılmeli ve p'oleter esnekhğınl asla ınmal etmeden nihai hedefi ve bu hedefın aym ra manda toslumsaj muhalefBtın de kurtuluşu oldugunu devamü gostermeiıdır » Eyukoğlu'nun fılgrafı öte yandan CHP Genel Sekrateri Orhan Eyüboğlu, TSlP bınncl büyük kongrest nedeniyl» Partı Genel Başkanı Ahmet Kaçmaz a bır telgraf çekerek «bugunku hukümetın vatandaslarımız arasında gıttıkçe kslınlasan bır hüsumet duvarı orerek demokrasıvı yozlaştırma çabalan karşısında özgürlükçu parlamenter demokrasıyı anayasamız çer çevesmde azımle ve inançla korumak gerekmektedır» demiş, şoyle devam etmıştır: • Siyasal düşunce aynlıklanna saygılı olarak, bırlik bılincmde bürunleşerek, her turlü siddetten kaçmarak banş ıçınde yaşa» nabıleceğıne inanmaktayız Bu duygularla kongrenıze başarılar düerım » Eyüboğlu (Bsıtararı 1. savfada) çozümler bulmak kudretınden yoksun olan Demırel, bu sorunlan görmezlıkten gelmekte, hatta bunları kamuovunun gozunden kaçırmtya çaba gostermektedır Hukümetın iç huzur ve ıstıkrar konusundakı tutumu daha da hazındır «îstıkrar lazımdır. Herkes elım eğıtım müessesele rınden çekmelıdır» demek bu hukumet ıçın bu\uk bır cu r 'et tır. Daha kuruluşunda kendılerıne cCephe» sımgesını yakıştıTan bır hukümetın bunyesı ıçınde sokak zorbalarının konı yucusu ve hatta teşvıkçısını ba nndıran bır hukümetın ıç huzvrdan soz etmeve hakkı yok tur Eğıtım muesseselennden çekılmesı gereken el kendi el lendır. Cumhurıvet Halk Partısı eğıtım müesseselerındekı kanh olaylara goz yumamaz, yummavacaktır. Başbakan'm bırıkmıs buyuk meselelen omuzlamaktan soz ermesi de çok ılgınçtır 1960'dan ben, daha kendılerı ıktıdarda idıler Bu birıkımın sorumluluğu kendılenne aıttır Ecevıt hukümeti zamanında bu bırikımde bır çoğalma değıl aksıne bır eksılme olmustur O kısa devrede afyon ekımı yasağı kaldinlmıştır Kıbns'ta Turk toplumunun haklan saglam bır «rüvenceye bağlanmıştır. Şıkâyet 1 bunlardan mıdır ' AP iktıdarlan ulusal çıkarla nmızdan odun vererek iyı dış ılıskiter sUrdurmek yolunu be nımsemiştir Ecevıt hükumetı nın basarılanndan sonra artık böyle bir sıyaset tzlpyebılmek güçle^mistir. Bu guçlük mü hükumotin omuzlarına ağır gelmektedir? Başbakan bütün konuşması boyunca Cumhurıvet Halk Par tısınden duyduğu korkujoı ve Cumhurivet Halk Partısıne bes ledıjH km) vakısıksız Dir Uslup la tekrar ortaja koymuştur CHP haktandakı iddialanmn SeCerSlZİİff (Baftararı 1. mesı'mn 4 2197b gün ve 969/195 esas, 976/24 karar sayılı hukmü çoyledır« Taraflann sosyal durumlan, olaydaki kusur durumu, da\acıların duyacaklan elem ve üzuntü 22 6 1966 gun ve 77 sayı lı Yargıtay içtıhadı birleştırme karanndaki ılkeler de nazara alınarak davacı Anne ıçın 4000 TL, davacı Muharrem ıçın 5TO0 TL ve davacı Asım Keskın için 3000 TL manevı tazmınatla rın olay tanhl olan 5 9 1962 günunden yurutülecek yuzde 5 yasal faızi ile birlıkte davalıdan alınarak adı geçen davacılara venlmesine » Ereğli fş Mahkemesi bovlece davalı Sülevman Demırel'in iş yennm kendi"î]ne aıt olmadığı bıçımındekt ıddıasmı da reddet mıs ve Sülevman Demırel'ı ge reklı önlemleri almadığından oturü ölen bır lşçısıne tazmınat odemeye mankum ptmiştır. Başbakan İcraıra rerildi MahKemenın bu karanndan sonra olen ışçınm annesi oğlu ve kardeşi, Ereğli tcra Daıresı' ne başvurarak, Süleyman De mırel'den olan alacaklarının ıc ra voluvla tahsılmi istemısler dır Ereglı îcra Daıresı de, 1976/ 430 sayılı ıcra emrı ıle, davacıla ra olan 12 hm lıra tazmınat borcu ıle 8 bın lıra vasal faizı ve 1 200 TL avukatlık ucretını odemesıni 8 3 1976 gunü Demırel e bıldırmıştır. (Bastarafı l alınmıştır. Ankara'da bulunan orgeneraller arasında Kara Kuv vetlennde Orgeneral Vecihl Akın, Genelkurmay îkinci Ba«kanı Orgeneral Kenan Evren bır de Mılli Güvenlık Kurulu Genel Sekreten Orseneral Nuret tın Ersın bulunmaktadır. Lockheed olavı davasına bakacak askeri yargıçlara gelınce bunlar ıçın rutbe gozonunde tutulması sdz konusu degıldır Genelkurmav'da bulunan askeri vargıçlardan mahkeme oluştu rulacaktır Genelkurmay savcılanndan Yargıç Albav Mehmet Turan. dava ile ilgıli ıddianame sını hazırlamava baslamıstır. Davanın onumuzdekı hafta ıçın de açılması ve duruşmalann, mart avı sonuna doğru baslama M beklenmektedır Davanın sanıklan arasında emeklı Oreene ral Emln Alokava'dan ba«ka, Tu&seneral Abdullah Tenekeci Ktırmav A!bav Sınan Bılge As subav Emin Cebecl Lockheed olavma adı kansan îvaz fırması ybnetirt«!i Necatı tvaz yar eılanacakiardır Lockheed'm Turkıve tem=ılcı l'ğını var>an Altav ftrmasının bu olavda on planda olmadıSı ile n sürülmektedir Buna karsın davanın selışmesıne gdre Al tay fırması vönetıcılennın df" davava katilmalan muhtemel gorulmektedır Lockheed Çağlayangil (Bastarafı 1. Savfada) açıklamanm sakıncalı olacagını bıldıren Çağlayangil, Amerıka'da vapılacak goru«melerde ozellık le sılâh ambargosu ve ABD us len ıle ilgıli konuların ele alınacağını belırtmış, TASS Aıansının Amenka ge?ısi oncesınde Turk Sovyet ılışkılerının sıyc sal açıdsn da gelı"îmeler goster diğı yolundakı haber yorumu ü>«nne sunlan soylemiştır «Tass A1an«ınm bugün ortava kovduğu bu gorüsler yeni şeyler değıl Bunlar SSCB komunıst paıtisının 25 kongresinde Komunıst Parti Genel Sekreten Breınev'ın sov!e<lıŞı so/ler, Ta^s Ajansı bugun bunları yeni bır şeymış gıbı gosteriyor Bu doğru değıl. Eskı fıkırlenn tam Amerı ka gezısı oncesınde tekrar orta \a atılmasının manasını ıse ben Yıtalara avkırı Uzmanlaruı ve bılımsel araştırmaların ışığında pamukta ver gı iadesının vasalara aykırı oldu gu bıldırılırken, zaten yülardır en onemlı ıhraç ürunu olan pa mufun, bır de vergı İadesınden vararlandırılmasımn açıklanma sı gtlçtür Ancak, daha sonra 31 arahk 1975 gün ve 7/11117 samlı kararnameje dayamlarak Tıoaret Bakanlığinca 4 ocak 1975 ^ın kü Resmı Gazetede yayınlanan I sayılı tebhğle «balyalanmıs pa muğa» vergı ladesi odenmesıne son verilmıştir. Balyalanmıs pamuğa vergi lsde sı verilmesinden, yanı eylül 1975 tarıhınden, ıadenın kaldınlm»«ı na kadar geçen 4 aylık surede toplam 102 621 ton pamuk ihraç Hava Kuvvetleri Askerî Savcısı Bural öldü Hava Kuvretlen AskeH S»v cısı Hâkım Albay Muammer Bural Önceki gun Anknra'da, kalp knzi sonucu Hlmüstür Muammer Bural 1945 nlmda Hava Harp Okulunu bltirmis. daha sonra hukuk öflTenimıni tamsmlavsrak Hava Kuvvctlerfnde varsnç olarak «Hrev vapmıgtl 197rrf« PeVı.ahir C.ı...x Pırıvan ffrma Daha sonra firma bınbır guç lukle bulunmuştur Ihraç etti^ı parfumlerın ımalatçıdan alınan alış faturaları Olmadığı gortılmustur Fatura almadığmı, ver gı jasâlarına gore defter tutma dığını ılen surmuştur tncele meler somım