Katalog

ı v a e geıeceK program: Ergenekon ve Battal Gazi Geçen haftayı, sıyasl partı lıderleri, komutanlarla ve dığer yuksek kademe yonetıcılen ıle nezaket zıjaretlerı ıle geçıren yenı Genel Mudur Şaban Kara'aş Kurumda pek gorunmeyınce, ılk plana bu kez jenı TV Daıresı Başkanı Fahrettın Işıkçı çıktı Salı ve çarşamba gunleri, Televızyon Şube Mudurlerı ıle uzun suren bır toplantı japtı Musa Paşa devrınden berı televızyonu ıçerden ıçerden yonetmegı başaran unlu Mudurler Cuntası, bu kez ortaja çıkmamavı tercıh etmıştı Kımısı ızınlı, kımısı raporlu olduklanndan katılmadılar Kımı de kurumda varken, yerıne başkasım gonderdı Oysa Işıkçı'mn toplantısından once aralarında konuşmuşlardı Fahrettın Işıkçı, TV'nın ılk daıre başkanı ıdı \illardir bırlıkte vs barış ıçınde yaşamışlardı Yenı yonetımde dıyalog kurabıleceklen tek kışı oydu O halde herseyi, butun endıselerını ve sorunlannı açık açık soyleyeceklerdı Sonra toplantı başladı Fıller ıçın Tımurlenk'e glden Nasrettın Hoca omeğı, danışman olan Ertan Karasu'nun yerıne TV Müdürluğune vekâlet eden Goker Muftuoğlu, Çocuk Şubesı Mudunı Zulal Ayture vs Tıyatro Şubesı adına toplantıya gıren Çetın Öner dışında kımselerden ses çıkmadı. Işıkçı, TV'nm tum yaymlannı yenn dıbıne batınyor, «TKT Kanununa ve :Ikelerıne uygun tek yayın yaptınız mı» dıye soruyordu «Muzık ve Eğlenee dahıl tum yayınlarınız bolucu ve kışkırtıcı ıdı» dıyordu «Dilınız uyduruk, bunun yuzunden oğlumla bıle anlasamıyorum Bu uyduruk Turkçe TV den kalkacak» dıyordu Bu üç kışı dısmda kımse kalkıp cevap vermıyor, savunma japmıvor, suçlu gıbı oturuyordu Eskıyı yenn dıbıne batırdıktan sonra, Işıkçı kendısınden bahsetti «Benı tanırsınız» dedı «Irkçı Turancı, Faşıst falar olamam Herşeyden önce karım Alman, çocuklarım melez » Arkadakl mudurlerden bıri yanındakınm kulağına fısıldadı «Şımdı anlasıldı, oğlu ıle nıçın anlaşamadıgı » Sonra «Tele\ızyon yayınlanndan ben sorumluyum» dıve OysB programlan, TV'de kımsenın tanımadığı, adını bıle duvmadığı kışıler yasaklayıp duruyorlardı Hasan Güzel'e ek olarak, Şerafettm Toperl adlı bır danışman daha goreve başlamıştı Yucel Çakmaklı ve AIı Yoruk, eskıden odalannda oturan, sesleri, sedaları çıkmayan damşmanlardan, kendı Denetım Kurulu gıbı gorev gorüyorlardı Işıkçı bu yoldakı soylenen ve yazılanlan tümden yalanladı «Tek sorumlu benım Yalnız ben yasaklanm, j a da yayınlatınm» dedı «Aslında yasaklanma yok Bugunun ortamı ıcmde bazı programlann yayınını uygun gormuyoruz. Sırası gelınce hepsı yayınlanacaktır» dıye ekledı Sıra, Işıkçı'nın ıstedığı yaymlara gelmışti. «Mılli, butunleyıci, bırleştıncı, toparlayıcı programlar istıyorum Dını ahlâkı programlar ıstıyorum Türku, efsanelen, tarıhi, uygarlığı Ile tanıtan programlar istıyorum» Ardmdan ad vererek ornekleaı islam ve Turk Düşunürleri Dızısı Farabı, îbni Sına, Mevlâna gıbı. Dlvan Şaırlen u.zısr Puzuli, Nedım, Şeyh Galıp gıbı f Halk şaırlerınden, Yunus tan Pır Sultan'dan bahsetmedı) Efsaneler dızısr Oguz Destanı, Dede Korkut (Devamı 9. sayfada) l K1 yonetım Kuruıu onem Radyo TV BU HAFTA YONETıM KURULU ıLE 1LG1L1 KONUIAR ORTAYA ÇIKACAK 5.ABAN KA RATAJ, GENEl MUDUR YARDIMCILARINI DA DEĞı$TıRMEK 1ST1YOR ANCAK ÎRT YONETMEL1KLER1NE GORE BU DUZEYDEKı DEGıŞıKLıGı ANCAK YONETıM KURULU YAPAB1L1R.. TV DAıRESı BAŞKANI FAHRETTıN I$IKÇI, GEÇTıGıMtZ HAFTA TV ŞUBE MUDÜRLERıYLE UZUN SUREN BıR TOPLANTI YAPTI IŞIKÇI, TV'NıN TL'M YAYINLARINI YERıN DıBıNE BATIRDI, •TRT KANUNUNA VE ılKELERıNE UYGUN TEK YAYIN YAPTINIZ MI'» >' DıYE SORDU «MUZıK VE EGLENCE DAHıL, TUM YAYINLARINIZ BOLUCÜ VE KIŞKIRTICI ıDı» DEDı «DıLıNıZ UYDURUK, BUNUN YUZUNDEN OGLUMLA BılE ANU5AMIY0RUM BU UYDURUK TÜRKÇE, TV'DEN KAIKACAK. JEKlıNDE KONUSTU I5IKÇI, DAHA SONRA KENDıNDEN SOZ ETTı «BENı ÎANIRSINIZ» DEDı. «IRKÇI, TURANCI FA$ıST FALAN OLAMAM, HER 5EYDEN ONCE KARIM ALMAN ÇOCUKLARIM MELEZ...» GEÇEN HAFTA TRT'DE YAPILAN KULıSLER, PROF 5.ERAFEÎT1N TURAN DIŞINDA, KARATAJ'A KARŞI ÇIKAN TEK KıJıNıN BULUNMADIĞIN! GOSTERıYORDU. Şaban Karataş'm «TRT'nın pohtıkasım ben tespıt ederım Ben ujgular ya da uygulatınm Ku rumun ımkânlannı ben arttınnm» şeklinde yaptı ğı konuşmaların, yonetiT kurulunda ılk tepkılen, oldukça hafıf geçtı Kjrul ya da uvelerden bın kamuovu onunde açık bır eleştınye gırme gereğı dahı auymadılar «Şımdılık bızımle ılgıli bırsey yok» dıyebılırlerdı A"cak bu hafta Yonetım Kurulu ile ilgıli Yo nular ortaya çıkacak Şaban Karataş, Genel Mudtır yardımcılannı da değıştırmek ıstıyor Ancak TRT jonetmelıklerme gore bu duzeydekı defışıklığı ancak Yonetım Kurulu yapabılır Prof. Şerafettln TURAN Karata?» karsı tek başına . Yonetım Kurulu'nun Cengiz Taşer'i gorevden alması, bır bakıma, Karataş a ılk guven oylaması olacak. Geçen hafta TRT'de yapılan kuîfeler, Prof. Şerafettın Turan dışında Karataş'a karşı çıkan tek kışının bulunmadığını gostenyordu Hukumet temsılcılen Fıkret Ekincı, emekli Amıral Sezai Erkunt ve Genel MUdur olduğu ıçın kurula gınp, bır hukumet temsılciliğını boşaltan Şaban Karataş'ın yerıne atanacak uçuncü kişının otomatık uç «Evet» oyu var Daha önce «Hayır» dıyen hukumet temsılcisi Tevfık Karahan'rn ba?». na gelenler bıhndikten sonra, bu kesunden olumsuz oy beklenmıyor. AP eğılımli basın tomsılcısl Sabn Süphandaglı ıle, kurum temsılcisi Cuneyd Orhon'un da Karataş'ın izinden ayrılmalanna ıhtimal verilnuyor. Bugune kadarki durumlan ve tutumları ıle, kuruma karşı ılgısız, ya da ortada gorunenlerden Prof. Adnan Ataman, Prof. özcan özal, Adnan Saygun ve Sadettın Karacabey'ın, uzak bir ıhtimalle Şerafettın Turan'ın yanmda topluca yer almalan halinde dahı, hükümet yenı temsilcısınl atar atmaz, Karataş kurulda 65 çogunluğa sahıp olacak ve büdıgini yapabılecek. Hıncal ULUÇ Topun ağzında, Genel Mudur Idan Yardımcı sı Cengız Taşer var Ardından sıra Teknık Yar dımcı Doğan Erden'e gelecek Bır zamanlar îsmet înonu'nun özel Kalem Mudurluğünu japmış prog ram yardımcıst Nahıt Katlan'dan ıse şımdılık fazlası ıle memnun Hıfzı Topuz un yaptıklarını, daha Yalçıntaş devnnde tersme çevıren Katlan yeni devnn gozdelennden İHANET YILLARI Mahmut T. ÖNGÖREN 31 ocak 1976 tarıhınde, yanı bundan üç gtn önce TRT Televlıyonu sckızıncı yayım yılını tamamladı Ilk uç yıl yalnız Ankara ve çevrtsıne haftada uç gun yayım yapan TRT te'evızyonu 12 Mart donenı içınde Turkıye'nın diğer ıllcrıne de u/anmıstı Boylece sekız yıldan berl ulkemıı heyecanlı ve çalkantılı bir TV çağını yasamış bulunuyor Bu sekız yıllık TV cağını Turkıye'dekı dığer ekonomık, siyasal ve sosy^l çalkantılardan soyutlamak elbette mumkün değıldır. Sekız yıllık TV çağını nasıl tanımlayabılirızV haklara dayanarak lanıklık etmekte direnenler, Iş arkadaşlartnı ve dostlarını ıhbar etmeye yanaşmayanlar ve haksızlığa fcarşı direnenler Ise «Komıteyı aşağılamak» suçuyla hapse atıldılar. Çok sevdıklerl mesleklerınden oldular Yaşamları zorluklar içinde geçtı. Bcylece goruluyor kı, gcrıde kalan sekız yıllık yayım suresı İçinde TRT televızyonu ile ılgıli çalkantıları ve duzmece oyunları Turkiye'deki genel ekonomık, siyasal ve sosyal dengesızlikten soyutlayamayacağımız gıbı, yine Turkiye'de bır komı>nlzm tehlıkesı yaratarak insanlarımızı somurmek içın kurulu duzenı surdurmek amacıyla bugun basvurulan yontemlerı de dunyanın bır başka uikesınde bır başka zamanda aynı amaçlarla surdurulmuş olan yontemlerden soyutlayamayız. HAFTADAN SEÇMELER Yeni Diziler Bu hafta pefc çoğunu teveceğımz, dokuz yenı duı başhyor Ama bunlan Şaban Karataş televızyonunun planladıgını sanmayın .\cml kı, Yalçıntaş devrı ıle başlayan yayınlar, aslında Cem'm planiadıkları ıse, bunlar da, Karataş tan aylar once hazırlananlar Yenı Genel Mudur, soluklu yayınlan yasaklatırken dış kaynaklı dızılere pek dokunmadı Tabıı dokunulmayan sadece dızüertn adı. \oksa bolumlenn yayınma sıra gelınce. neler olur bılmmez Ornegın, Fransız (ORTF) yapımı, Daha Dundu (C est Hıer) adlı bır nei s belgesel tar ilanct Dunya Savaşı nm bıttıgı gunden başlayıp, bugune kadar, Buyuk Savaş'tan ders almayıp, hala savasan dunyayı anlatıyor. îçınde Kore ı ar \ letnam var, Afnka bağımsız hk <ataşları var Svmdı bunlar kesıksız sansursuz yayınlamr mı, dersınız'' Buna karşılık Poüyanna lııç . » j şuphemz oinw>m. aynen aosteruteek Eleanor H. Porter'«\ unlu çocuk romamnı BBC yaptı Altı hafta boyu €İyımserlık Oyunu> oynamayt ögreneceğız Kral te Ben, kulturler arasındakı çattşmayı. dogu kultürunu, batıya dontışturme çabalarım hıctedıyor te btr bakıma î ucel Çakma>Jt n n paralelıne gırıyor Ama *üu yapan. bu kez doğu.tı değıl. batılı Bırleşen yolları ızleyenler bu dızıyt de ızler.rıler. BıldMenmtz Btlmedık'ertmı;. çocuklar ıçın hanrlanm:? br k'dlur d zısı ima, geçmış'en nelecege, keşıf ve ıcatian anlatan bu d\z\y\ büyökler de sevecekler Hayvanlarla konusan gartp dokior Doolıttiem ne^elı maceralaindr.ı oluşan çızaı dızıyı de, 7 den 70 e butun çocuklara salik terınz Ali Yörük sınavı kazanamadı ama.. • Jaban Karata;, goreve bajiadığı zaman Çakmaklı ve Yoruk, en faal kışılerdl. Ne var kı, hukuken yetkılı olmadıkları ıçın, TV'de buyuk huzursuzluk baş'adı. Karata$, denetımden geçmı; programlan yasaklatma yerıne, denetıme hâkım olmak isteyınce, AIı Yorük'ü TV Daıre Başkanlığı Denetım Şubesı Müdürluğune atamak ısfedı... ÎHANET YILLARI TV'MiZE NE OLMUŞTU? TRT lelevızyonunun sekız yıllık yayım donemının Ilk yarısında bazı TRT Yonelım Kurulu uyeleri, yonetıcıler ve programcılar çesıtll komılelerde, bırtakım basında, polılıka (evrelerınde ve dava dilekçelerınde suçlandılar, karalandılar, mahkemelere verıldıler, hepsı değılse bıle, çogu haksız yere tutuklandı ve cezaevlerinde yattı. 12 Mart donemi TRT'cılerıniıı yaşamında ışkence de var Ama bu gorevlılerın hıçbırı ceza gıyerek demır parmaklıklar arkasına gonderılemedı Ote yanda hepsı uzun bır sure kara lısteye alındılar, ıssız kaldılar ve yoksulluk çekmeye zorlandılar. Nıçın? Sekız yıllık TV yayım donemının ikinci yarısının sontına dogru ıse TRT'nın bazı yonetıcileri yine ınsanlık dışı kar.ilamalarla gorevlennden alındılar. Yasalara dayanarak elde ettıklerl haklnr kendılerine verılmedi. Gerçı bu yonetıciler kara listeyc alınmadılar, Işkencenln ve tutuklanmanın yanından bıle geçmediler, mahkemelerde jurundurulmediltr, halta yoksulluk çekmeye de zorlandırılmadılar. Ama enlarla llğill fisalar hıçe sayıldı Nıçın 7 TV programlarında yeni yasaklar.. Televızyon programlarında yasaklamalar devam edıyor Bu hafta cumartesl gecesı yayınlanmak uzere hazırlanan Demiryollanmıa adlı belgesel yapıt, Işıkçı'nın «Yapıcı yayın» ıikesıne uymadıgı ıçm kaldınldı. Imece programı da aynı akıbete ugradı. Işıkçı •Erteledım» dıyordu. Eğitım Şubesi tarafından, koy programlan içınde yayınlanmak uzere hazırlanan «Kadır Aga'nın Koyunları» adlı oyunu da Işıkçı geri çevırdı. Programın yapımcısma «Bır iyı aga bulamaz mısınız\ Gene kotü aga var bu oyunda» dedı. Pazar akşamlan içın yayma konan dış kaynaklı kısa TV fılmleri tum olarak yayından çıkanldı. Öncekı hafta yayınlanması gereken «Zıncır ve Nehır> TVnın yetkıll kışılerı tarafından bıraz fazla sınır genci bulunmuştu. Bu yayını ızleyen seyırcılerm gece uykularının kaçması soz konusu ıdl. Oysa TRT'nm gorevı uyku kaçırmak defıl, mışıl mışıl uyumayı sağlamak olmalıydı Bır yetkılı, «Bu dızl yasaklanmamış. saatl degıstınlmıştır. Ilerde uyku kaçırmayacak bır saatte, orneğın Hafta Sonu, ya da Tele Spor içınde vereceğız» dedı. Şubat aymda başlaması gereken iki yeni dızi, ertelenenler arasındaydı. Ulkeleri, bır tunstın kamerası ile tanıtan Yabancı Gozüjle adlı belgesel in erteleme gerekçesı anlaşılamadı Ama dunyanın en ürüü TV çızgı fılmlermden Taş Devrı'nm yayından çıkartılması konusunda, bır televızyoncu, «TV'nın tümü zaten «Taş» devnnde Bır de bunu yayınlarsak, tekrar olur, dıye vazgeçmışlerdır» dedı. «Ihanet Yılları» ozan ve çevirmen Ulkü Tamer'ın hazırladığı bır kıtabın adı. Kıtap, «Amerika'ya Karsı Çalısmaları Araştırma Komıtesıının tutanaklarındakı »oruları ve yanıtları kapsıyor Nedır bu «Amerıka'ya Karşı Çalısmalan Araştırma Komitesı'» Kımlere sorular soruyordu9 Nasıl yanıtlar alıyordu?.. 1917 Sovyet Devrımı kapıtalizmın yıkılabıleceğını gosterınce, Amerıka Bırleşık Devletlerı yonelıcı kademesınde komunızm korkusu başladı. Bu korkuyu halkın arasına da yaymak ıcın «solcu avuna çıkıldı. Ulkeyi komunistlere satmak isteyenlerin bulunduğu ıleriye surulerck duzmece »ertıplerle sorusturmalar açıldı. Yıl 1919'du. Bu çalısmalar yıllarca surdu Çeşıtlı sorusturma komltelerı kuruldu. «Amerua'ya Kar^ı Çalışmaları Araştırma Komıtesı» adlı komite ise 193S yılında olusturuldu. Boylece korkunç faaUyeline İkinci Dunya Savajından pnce bajlay«n Jıu komite, çalışmalannı savajtan sonra da yürüttu. ikinci Dunya Savo^mdan sonra «Amerıka'ya Karşı Çalışmaları Araştırma Komitesı» sendıkalardakı, unıversıtelerdeki ve sınematıyatro endustrısindekı tehlıkeli kışıleri (') b»lırlemek amacıyla bu soruşturmaları surdurdü. Ulku Tamer'in tıazırladığı «Ihanet Yılları»nı okuduğunuz zaman, bizım yast?Kılerın Amerıkan fılmlerınd<*n tanıdığımız ve hayranı oldugumuz pek çok sanatçınm bu komitede sorguya çekıldığinı ogrenıyorsunuz Adolphe Menjou, Rober» Taylor, Ronald Reayan, Gary Cooper, Sterlıng Hayden, geçenlerde televızyondikı «Columbo» adlı dızıde konuk sanatçı olarak gorunen Jose Fcrrer, Turkiye'de ozellıkle «Vıva Zapata» adlı fılmıyle sevılen Elıa Kazan, Edward G. Robınson ve dıgerleri Yanıtlardan goruluyor kı, kımı komunizm tehlikesıne ıçtenlıkle ınanmış, kımı boyle bır olasılık uzerınde durmadığı halde işını, gorevınl ve ununu yıtırmemek içın bıle yalan soyluyor, kımi oe aynı nedenlerle ış arkadaslarını ve rtostlarmı ıhbar edıyor. Geçenlerde olen degerlı zencı oyuncu ve şarkıcı Paul Rou*$on gıbı çok az sayıdakı sanatçı da durustçe ve açık;a bu komitenın duzmece oyununa, kapıtalizmın yasalılması ve ınsanların somurulmesi içın «Devlet elden gıdıyor, komui'îtler ortalığı karıstırıyor» gıbı yalanlarla ortalıga çıkanlarî karşı koymuş. NEDENLER AYNI Karataş donemının TRT televızyonunda ilk olarak ynsakladığı TV programının adı ılgınçtır. «Insanlığın Yucelmeso. Yırmınci Yuzyılm ikinci yarısında blr TV yonetımı ınsanlığın yucelmesınt niçın yasaklar'' Yalnız bağnazlığından ve bilgisızlığınden oturu mu? Gerçek ortadadır. Tıpkı «Ameri'ca'ya Karşı Çalışmaları Araştırma Komıtesı» yıllarında olduğu glbı . Turkiye'de sosyalıst bılınçleme jjıderek artıyor. Daha d.i artacak. Bunda yalnız okunan kitapların, oğreticilerın, ne denlı az katkıda bulunmuş olursa olsun radyonun ve televizyonun ve d.ğer bılımsel etkenlerın rolu yok. Bugun Turkiye'de gluşan olaylar da halkın oğrenmesını ve bılınçlenmesın! sağlıyor. Radyoda ya da televızyonda insanın yucelmesini yasaklamışsmız, ulkenın sorunlannı şoyle yuzeysel bır açıdan ele alan radyo ve TV programlarına engel olmussunuz ve radyo ve TV yayımlarını ancak sozde kalan «millı» değerlerle doldurmuşsunuz, neye yarayacak? Konuyu Turkıye çapında sonra da dunya çapında ele almak gerekıyor. Işte onlar da oyle yapıyorlar ve yalnız TRT'ye değıl, her yere el koymaya kalkıyorlar. Ama ters amaçlarla. Oysa Turkiye'de TRT olayı da, diğer olaylar da ep sonunda sosyalıst bılinçlenmenın çizgfslnde gelışecck Çunku yalnı? Turkıye değıl, fum dunya oraya yön;lıyor Işte bu nedenlerle, sekızınci yayım yasamını dolduran TRT televızyonunun bu kuruluş yıldonumunde TRT olayını Turkıyedekı dığer çalkantılardan, Turkıye olayını da dunyadakl dığer çalkantılardan soyutlayamayız. ÎHANET YILLARININ BiLANÇOSU Amerıka'daki sozkonusu .orjş'j 'nıloroa «uclu bu'mrnlar, ihbar edılenler, adları çeşıtli oyunlaıla lekelencnler kara llsteye alındılar, ışsız kaldılar ve yoks ılluK cektılcr Am»rıka Bırleşık Devletlerinm Anayasasının kendılenne saglddıgı Kış Olimpjyatları Karataş m şansından, orunla bırlıkte, herkesm *ıoşu,ta atderek btr naklen yayın bafhyor bu hafta Kış Olımpıyatiarı Aıusturya mn Kayak ?.lc~keı lnnsbruck tan hafta bojj her gece ozet yayınlar tar Cumartesı t e pazar ogleden sonra da. Şaban Karataş'ın etnri ile, Fahrettın Işıkçı tarafmdan Denetim Şubesi Müdürü yapılmak ıstenen TV Tiyatro Danışmanı Ali Yoruk, yapılan sınavı kazanamadı. Yörük, Nevzat Yalçıntaş goreve başlarken, Yücel Çakmaklı ıle bırlıkte sözleşmeli olarak kuruma alınmıştı. Ancak, o zamankı TV Daıre Başkanı Yılmaz Dağdevıren, «Danışmanlar danışmanlıklannı bıisın Danışma gereği duyarsak sorarız Başka işe kanştırmam» demış, Yalçınta«t da «Haklısınu» diye cevap vermıştı. Daha sonra Zeki Sozer başkanlığa gelınce de, danısmanların durumunda bir değışıklik olmamıştı. Şaban Karataş'm goreve başladığı hafta ise, Çakmaklı ve Yorük en faal kışüerdı Ne var kı, hukuken yetkılı olmadıklan ıçm, TV'de buyük hu zursuzluk başladı Karataş, denetimden geçmış programları yasaklatma venne denetıme hakım olmak isteyınce, Ali Yorük'ü, TV Daıre Başkanlıgı Denetım Şubesı Mudurlugu'ne atamak istedı. Ancak >onetmelık geregı, Yeterlik Smavı"ndan geçmesı gerekıyordu Konu memurıyete alma olmadığı içın ılan vermeye, sınavı herkese açık vap mağa gerek gorülmemışti Daha dogrusu kılıf boy le hazırlanmışu. Ancak bu kılıf aslında ılerde TRT yonetıcılermın başını sık sık ağntacak bır yolu açmıştı Mudürluk sevıyesmde her goreve adam atanırken, gene bır jurı kurup yeterlik sınavı yapmak gerekecekti. Ah Yoruk'un Denetım Şubesi Mtıdürlüğüne yeterlı olup olmadığını tesbıt edecek, Goker Muftuoğlu, Melıke Tuğrul, Ayhan Eyıkan, Bahrıye Çevık ve Avdın MuUağaoğlu'dan kurulu komisyon once toplanıp, smav yöntemıni tesbıt ettl Bu yet kı onlara yonetmelıklerle verılmışti tlerde doğacak yanlış anlamalan önleyecek yazıu yontem seçıidı Ardından herbın onar puanlık, lü soru tespıt edıldı Yoruk'un mulâkata almabilmesı ıçın, 7ü puanlık yazılı bara)ını geçmesı gerekıvordu Sı nav yapıldı Kagıt mcelendi. Beş tıvenin de ittıfakı ıle, Yoruk'un 70 puanı tutturamadıfı tespıt edılıp tutanak, smav kâgıdı ıle bırlıkte başkanlığa sunuldu Yörük, Denetım Şube Başkanlığı ıçın yeterü degildi. Bundan otesi başkanlığa aitti «Yetersız» tutanağını verdıkleri perşembe günü Komisyon Üyeleri Pahrettın Işıkçı tarafından davet edildiler. Hepsi üe konuşuldu Ama verılen cevap hep aynıydı. Sınav kâğıdı meydandaydı, Yo rük barajı aşamamıştı. Komısyonun yapacağı bır şey yoktu. Komısyonun yoktu ama, başkanlığın vardı. özel fcurs gerekörmeyen kadrolardan biri boşaltüır, Yoruk, bu kez, dublajcı, va da denetçi ola rak yeterlik sınavına alımr, bu kez sınav komısyonu biraz daha toleranslı kışılerden seçılır, sınav kazandırtılır ardından Yoruk'un geçıcı görev, va da vekaletle Denetım Şubesi Mudurlüğüne atanması sağlanabılirdi Bu sorun değılaı Sorun «Yoruk vetersızdır» dıyen beş knmısvon uyesınm başına acaba nelerm geleceğı ıdı' SANSÜRCÜ KAFASI,,NIN ANATOMİSÎ VE BAŞARI ŞANSI «DÜVTA ÜÇ BEŞ BtLGÎStZtN ELtVDE O\L\RC\ HER BİLGt KENDİLERİKDE, tZÜLME, EŞEK E^EGt BEGENIR, HA1IR ^AR SANA «KÖTt» DEMELERÎNDE.... ömer Hayyam / S. Eyuboğlu. Sansur eylemmın ılk uygulandıgı toolumlardan bın olan Çın ımparatorlugunda, MO uçuncü yuzyılda yaşamış olan Chın ve Han sulâlelen zamanında bu kurumun amacı, ımparatoru ve onun davranışlarını denetlemek ve eleştırmekti Bu omekten >ola çıkarak, geleneksel Orta \e Doğu Asya devletlerınde ısmıne «sansur dairesı» denen ve yoneümm ana organlarından bırını oluşturan kurumun amacı, resmı makamların ve \ onetıcılerın tutumlarını eleştırrnek oluyordu Sansurun tanhtekı bu ılk uygulanışının bugunku klasık demokrasılerdekı «kuvvetler bırlığı» dengesıne nasıl uygun duştüğunü beürtmeye de, sonraları nasıl tersme dondugunü ve tarıh boyunca, egemenlen denetlemek değıl, tam tersme, egemen guçlerın egemenlıklerını surdurmek ıçm toplum uzerınde bır baskı mekanızması olarak kullandıkları bır araç halıne geldığmı anımsatmaya da gerek yok Hep büıjoruz Egemen guçler bu ışi yurutmek ıçın, sansurun toplumların ve toplum duzenının sürmesı tehlıkelerden corunması ıçm yararlı \ararlı ne demek, mutlaka gereslı bır kurum olduguna toplumları ırandırdılar Bu ış ıçm gereklı nıtelıklerı taşıyan kışılerı ve kurumları bulmak ve oluşturmak onlar ıçın hıç bır 7aman zor olmadı Her yonetım, kendı hızmetkârlanm, kullarmı kolayc<t bulabılmıştır Boylece tanh boyunca, çok değışık dönemlerde ve koşullarda olmakla bırliKte, benzer, gıderek özdeş nıtelıkler taşıyan bır «sansur» kurumu ve «sansurcu kafası» dogdu «Sansurcu kafası» ıl&nnç bır kafadır Bu kafa, o ışleve getırıl'ş nedenlerı ne olursa olsun, kısa. zamanda vaptığı ışı oylesıne benımser kı, «Kraldan çok kralcı» kesılır Kendısme tanhsel bır «mısyon» verıîdıgıne, toplumu ve toplum duzenını ancak kendısının koruyabılecegıne, her turlu yıkıcı etkılen kendı yasaklamalarının onleyebıleceğıne ınanmaya başlar Arkasmdaki »yasal guçıenn onemme gore, ılk «lcraat»ı sessız Te mütevazi olabılecegı gıbı ı$e gurültulu ve gostenşlı bıçımde de başlavabılır Ama baslangıç nasıl olursa olsıın geliMtn ve son berzerdır Once egemen sınıflara en urktugü, korktugu, duşüncelerl ve bunlardan ızler taşıdığım sandığı herşevı yasaklamakla ıse başlar öonralan, kendıslnde daha buyuk güçler, daha buyuk tanhsel gorevler «Vehmetme» aşamasına gırer. Tum ınsanlık tanhının kultur bırıkımını, tum bılım ve sanat eserlennı, o toplumun o donem içınde enşmış olduğu bılımsel, sanatsal, kulturel duzeyı ve dunya goruşunü dıkkate almaksızm hızmet etmekte olaugu egemen guçlerm (kendınce) çıkarlan dogrultusunda ajıklamaya ve yasaklamaya gınşır . Kışının ctıretı ve etkınlığı, destek aldığı egemen guçler kadar, başına getınldığı kurumun boyutları ve toplumdakı etkınlığı olçusunde artır 20 yuzyılın buyuk etkınlıgı olan kıtle haberleşme araçlarmm, ornegın basın <;ınema tıyatro, veva TV/Radyoyu denetleme ışlevını yuklenmış bır kışı veya kurumu duşunun O kışı veja kurum, yuklendıgi gorev ın etkı alanmdan ve genış olanaklarından gelen sorumlulugu, kolajca korkuyla kanşık bır cur'ete donuşturebılır Toplumu aydınlatma, topluma bılgı ve haber verme ışlevlennı, toplumu hızmetmde bulunduğu egemen ve tutucu guçlenn ıstegı dogrultusunda gerıye dogru şartlandırmak, toplumdakı guç dengesme aykın bır oluşumu yaşatmak ıçm çarpıtabüır Çağdaşlık yerıne «mazıperestnlığı, bılım yerıne dmsel mançları ılerıcılık verıne gerıcılıgı, toplumculuk yerıne statukoculugu getırmeye çalışabılır Gıderek toplumun ornegın «Dıl» gıbı, «Ulusal bağımsızlık ejlemi» gıbı, çağaaş dunya konjonkturundekı yerı gıbı konularda enştığı bılgl ve bılınç duzeymı sarsıcı ve genye goturucu davranışlarda bulunmak suretıyle, kendı bılgi ve yeteneğını ve bulunduğu jerın sorumluluğunu çok aşan eylemlere glrebılır Sansurcu kafası, kendısmde tam anlamıyla bır «Mesıh» gorevı vehmetmektedır artık Toplumu kurtaracak, duzenı koruyacak, toplumdakı kurumlan, «muessese»len kendı kafasındakı duzeye ve bıçıme getırecektır. Sansurcu kafasınm başlıca nıtelıklerı ozetle bunlardır Ama Tanh, bu tur kafaların uzun vadede başarıys ulaşt»klarım hıç yazmıyor . Haftanın yerlı fılnaı, Sureyya Duru'nun 1971 japımı «Kul Kedısı» Duru, şanssız bır vonetmen. TV'de genellıkle en tıcarı, en onemsi/ fılmlen gostenlıyor. Eskı fılmlermden bır «Doneı Ayna» bır «Yakılrcak Kıtap», bır «Şofor Nebahai) gıbı daha ılgınçlerı, jak'n donemmden bır «Bedrana» aarurken son zamanlarda ustuste «Nefret», «Kader» gıbı fılmlerın ovnatılması (Devamı 9. sayfada) Müziği TV'nm en sevılen müzık propramı halıne gelen Anıların Muzıgı ııde bu haftamn konuğu Modert Folk hçlusv Erol feicccn eşlı%,.ndekı uçlu, Ldtın Muz'j'Pden ornek'er terecek, (Quando Sa.c'a Owa Quando calıento y sol), sr,ra el 1960 ların unlü ro nanhk iarfcısı Greenfıelds'ı soyleyecek Surprız. bu dızıde ük fce: bır turkçe melodf 1940'lann unlü operetınm aynı adlı kantosu Luks Hayat'. 7RT \ onetım Kurulu. Osmanh Muzıgı deyıp azallılmasım ıstemı$lı ya. bu hafta sankt madma dort tane, Turk Sanat Muzıgı programı tar. Medıha §en (Pazartesı), Koro (Salı), Mettn Guyer (Çarşamba), Koro (Cumartesı) Çok sesh sanat muzıgı, bundan boyle gece yarısma rtoğru çahnacak Oysa bu halta herkesm seıeceğ; cınsten btr program tar Brahms'm Macar Dam'j 1 (Pazar) TV'de Sinema Karanlıkta Komedi, nasıl Çılgın Amanda'/a döndü Geçen hafta perşembe günü, .Karanlıkta Komedı.yı ızlemek uzere, televızyon başma gelenler, daha once seyretüklen Çılgın Amanda ıle oır kez daha karsılaşınca şaşırdılar Sonra da .Karataş herhalde Karanlıkta Komedı'yı de yasakladı» diye dtışünduler. Oysa, Karanlıkta Komedi yasaklanmamıştı. Yasaklanacak bırsey de yoktu ıçınde Tıyatro Şubesı çekımı tamamlanan oyunun montaıuıı vetıştırememişti. Yonetmen Gürol Gokçe'nın yıllık ızne çıkışı gecikmeye sebep olmuştu Tıvatro Şubesı başkanlığa bir başka hazır ama veni ovunu teklıf ettı Hüsevın Karakaş'ın cektıgı Yargıç ve Celladı derhal yayına Kirebılirdi Yarçıç ve Celladı, Frederlc Dürrenmatt*ın ünlıl Mr ovunundan tıazırlanmıştı Fahrettın Işıkcı senarvova bır goz attı ve «Olmaz. dedı .Runun «onunda 0011= Katıl çıkıyor Türkıve'nin bueünkü şartlarında oolısl l»atıl olarak gosteremeviz • O zaman tek çare arsive dalıp. Çılgın Amanda'vı venıden vavına nazırlamaktı Tivatro Subesl polıs Ratll çmıvor diye Yargıç ve Celladı'nı rafa kaldınrken tkı Kat aşağıda, basın bürosu sekretert bu hafta vaymlanacak Columbo'nun «7etınt daktılo edıvordu «Polıs Mtıdürü Mark bır arkadasının Kara ile ışledı&ı ctnavefı ortbas eder bu arada kendi karısını da Mdurür • Pekı ama, Du uasıi pıensıptı 7 . Belgesel.er Bu hafta, basanlı (!) b,r plarlana sonucu, Flonda'nın altmı ustune getırecek te Amerıka'mn bu eyaletınt çok 'j,ı tamma olanağı bulacağız Fıorıda'yı zaten bıhrsın Mark ve Ayısı'ntn yaşadıgı svlak yer iımdı bu salı. Yasam Kaıgası'nda. Flonda demzlerınm dıplermde dehne arayacaaız, bıtradakı baltldarı goreceğız ardından cuma gunu Bı'dıklerımız Bılmedıklenmız'de, Flonda bataklıklarında olacağız Boylece 20 mdyon fcışı Florıda'yı lyıce oğrenmış olacak Aşık Edebıyatı adlı dızt sona vakiasıyor tlmnç bır verlı yapıt kaçırmayın Salı ounu. Dort btke den Dört Aıle adlı bır yabancı yapii var Hındtstan. Fransa. Japonva te Kanada'nın aıle yaşamlarım tammak tlgınç olacak Duvarsız Muzeler adlı yenı başlayan bır yerh belgesel dızıd" ük haftamn konusu İstanbul un Çejmeier: Atillâ DORSAY Zeynep DECmMENCIOGLU (*\şecık) «Kulkedisi» fllminde.