Katalog

CDMHURÎTET 2 9 KASIM 197J MÛZufc piLEfciM. EVET, S(îMK Stalingrad "Son Y a z a n : HEÎNZ SCHRÖTER Türkiye'de Eğitim ve öğrenci Hareketleri SALDIRININ SAGDAN Genel olarak herkesin de bfldigi gibi. TurldrB tarlhind* ögretim kurumlarmın olsun, aydın lann olsun, özel bir yerl Tardır. 1960 sonrasında da, Universitede, gençlik İçinde ortaya çıkan olaylar, bütün toplumu kısa zamanda etkilenuştir. Bütün bir 12 Mart dönemi, bu seler aynı olaylan ters açıdan degerlendirerek, gençlik eyleminl kendi terftrune gerekçe yapabUmiştlr. Ünıversitenin bu toplumsal barut olma nlteliği bugün de devam ediyor. Hükümet içinde yer alan güçler, bu barutun yol acacagı irili ufaklı patlamalan mümkün olduğu kadar kendi çıkarlarına kullanmaya çalışıyor ve bu çaba lannda, de^'let lmkftnlanndan bolca yararlaruyordu. Hükümet içindeki bu güçlerin varmak lstedikleri hedsfler birbirinden gö rece farklı olabilir ve zaten öyledir. Ama hiçbirinin demokrotık hedefe yöneUk olduğu da düşünü lemez. Bugün vanlan yer, demokratik güçlerden çok, karşı devrimci güçlenn bedeflerine yakındır. Çünkü üniversıte ciddl bir cember (veya birkaç çember) içine alınmıştır. Resml politika agzının yenl buluşlanndan olan «karşıt görüşlti iki öŞrenci prubu çatıştı» deyimi, bir hayll oaşarılı oldu. Poütik mucadeleye bellı bir uzaklıktan bakan halk kesımlerl, sorunu bu kalıplar içinde algılamaya alışbnldı. Gerçi saldırmın sağdan geldiği, hükümetiu bu lşte payı olduğu bilinmiyor değıl; ama genis halk kesımleri, "buna karşı duyduklart tepkiyi, «sol grubu» benlmsemek derecesine vardırmıyorlar. Öte yandan, örgüüü halk muhalefeö, ^rneğin, devrimci lsçi sendikalan da, çeşitli fraksiyonlan içinde rasyonelliğini büyük ölçüde kaybeden öğrenci hareketine doğrudan sahip çıkmıyor. Böylece Universite, neredeyse bir boks ringi gıbi, halktan ayn bir platform haline geliyor. Bu platformda olup bitenlerl bilinçsizce, kayıtsızca ya da öfkeyle seyredenler var; daha bilinçli kesimler İse, burayı bir provokasyon alanı olarak gö rüyor, tek tek olaylan yorumlayıp ona göre tavır alıyor, ama «seyirci» durumunu değlştirmiyorlar. Bu geniş ve uzun vadede kötü etküeri olan tecrit çemberinden başka, bir de doğrudan doğruya üniversite içinde kurulan ve kısa vadeU kötü etkileri şimdiden bir sorun haline gelen ikinci bir tecrit çemberi var. Bu da, temelde soldan yana olan, şu ya da bu biçimde sola sempati duyan geniş öğrenci kitlesi ile, çeşitli sol gruplann militanı olanlar arasmda kurulan engelleyicı çem ber. Bugünkü durumda, üniversitede olan bütün devrimciler bu çemberin varhğının bllincindedir sanınz. Bu çemberin yaratılması, karşı devrimci güçlerin bilinçli politikası sonucunda oluyor. Ve karşı dcvrimci güçler, bu olayı iftedikleri gibi kullanıyorlar. Bilinen laf, «bir avuç sol militan.» Yanl, öğrenci kitlesinin solla hiçbir illşkisi olmadığı, bütün kötülükleri «bir avuç» insanın çıkardığı söyleniyor. Ashnda bu, «büyük sessiz çoğunluk» özlemin de olan tutucu egemen sınıflann evrensel özlemi ve politikasıdır. Olaya geniş bir perspektif içinde bakarsak, varolan sınıflı toplum Murat Belge • Ömer Lâçiner Kurşuna Kadar,, ç e Y ı r en : GELDlGiNiN BiLiN BUGÜNKÜ KiLiTLENME, VAROLAN IKTiDAR TARAFINDAN AÇIK OLARAK DEMOKRASIYE DARBE VURMA HEDEFi İÇİN KULLANILMAK ISTENiYOR N. DlZDAROĞLÜ MESiNE KARŞIN, GENiŞ HALK KESiMLERI, DUYDUKLARI TEPKiYI «SOL GRUBUDESTEKLEME DERECESiNE VARDIRMIYORLAR 5 6 Kızılordu yöksek komutaahgı adına topçu korgenerali Woronow Doncephesi kuvvetleri baskomutam tUmgeneral RokossowsldJ. Bu ulümatomu FUhrer Başkarargâhına blldlren ordu 8 ocakta telsis konuşması ile yenlden hareket özgürlügü lstemîşti Ancak buna izin verilmedl. Hitler, Buslara boyun eğmek istemediğinden her türlü bölümael tesllm olmalara karşı îdl. Hltler'ın silâhlan tesllm etmeye yanaşmamasının nedeni ise, 6. ordunun dayanması ne kadar uzun sürerse, Rus tümenlerini Uzerine çekerek öteki cephelerln yekünü haflfletmiş olacağı düşüncesiydi Sonuç olarak 6. ordu Rus komutanlıgının 9 ocak 1943 günü vermiş olduğu ültimatoma olumlu karşılık vermedi. Buna ilişkin yazıda orgeneral Paulusun imzası vardı. Buna ek olarak ordu başkomutanlığı telsizle kolordu komutanlıklanna «Bundan böyle gelecek olan parlamenterlenn ateşle karşılanması için birlıklere yönerge verilmesl» yolunda bir de emlr vermiştl Ancak bu telsız emrinın gerçek olarak kimin tarafından verildıği hiçbir zaman bellı olmamıştır. Orgeneral Paulus bu ateş emrınden haberl olmadığını daıma tekrarlamış durmuştur. Teslim olma önerisinin reddedilmesinden bir saat sonra general Schmldt, ordu istlhkâm komutanı albay Selle'jrl kabul etti. Kurmaybaşkam, albaya, «Rossoschka'nın doğu yakasmda ve yaklaşık olarak Nowo Alleljwkı'den Noworogatschık'e kadar yapılması dUşünülen btr kiriş mevziinin hazırlanması görevinl verdl. General Schmidt, Rus taarruzunun 20 ocakta güneybatıdan başlayarak Marinowka burnu doğrultusunda sürdUrüleceğini bekliyordu. Ordu başkomutanı öğleden sonra birliklere bir uyarmada bulundu. Burada «DUşman propaganda yoluyla blrliklerin moralinl yıkmaya çahşmaktadır. Ruslann bu denli çabalanna aldanmamak gereklr, çünkU kurtarma ordusu blze doğru yola çıkmıştır, bunun lçln de alü hafta ya da biraz daha (azla dayanmak gereklldir» deniyordu. Ashnda dUşman propagandasına karşı yapüabilecek tek sey de bundan lbarettl. Zira karsı propaganda İçin kuşatmadald birliklere 100 vathk verlcl üzertnden özel büyüklüktekf hoparı lörle seslenmek lçln yapılan çauşmalar, gerekli aygıtlann bulunmaması nedenlyle başanlamamıştı. VE TAARRUZA OEÇTtLER Rus taarruzu, kuzeybatı, batı ve güney dogrultusunda uzanan seksen kllometrelik bir oepheye karşı bütün öfkesiyle başlamıştı. 10 ocak günü saat 10"u tam Ikl daklka geçe, yani Ultimatomdakl isteklerlnin yerlne getirilmesi İçin belli edilen saati lkl dakika geçe Ruslar yoketme hareketine başladılar. Çeşitli çapta beş bin topla havan topu ve bombaatarlann salvo ateşlerl çevrenln altını Ustüne getlrdl. Rus bataryalan yirml kat ateş üstünlüğü ve iki saat süre üe Alman mevzilerine nişan alarak ateş ettikten sonra mevzilerin dört yüz metre Ilerisi lle gerlslnl de taradılar. Arazl hallaç pamuğu gibl atümış, mevziler yıkılmış, silâhlar kullanılmaz duruma getı/ılciştl. Ancak Alman hazırlık mevzilerindeki birliklerin bir bölüğü hiç lsabet almamıştı. önce alaylar durumu gözden geçirdiler, birçoklan savaş yönetim yerlerinin cepbenin içlnde kaldığını gördüler. Raporlann tümenlere göndenlmesi gerekıyordu, ancak açüan ateş kablo şebekeslni altüst ettiğlnden bildirüerin habercl ve telsizlerle yapılması SBorunluluğu ortaya çıkmıştı. Ashnda tümenler buna karşı haEirhksız değlldıler. Ordunun tereddüdüne karşılık onlar bu taarruzu her gün beklediler, yalnız taarruzun gücü ile şiddeti onlar İçin bir sürpriz olmuştu. Tümenler yalnız kendi savaş çevrelerlndeki durumu biliyorlardı, kolordular ise daha başlangıçta durumun acımasızhğını anlamışlardı. Ordunun durum haritagına göz atılacak olursa, Kızılordunun kesin sonuç ahcı vunış durumuna geçtığine hıç kuşku kalmayacaktı. Korkulan bütun olasılıklar gerçekleşmlşti. Ağırhk noktalan doğru tahmin edilmiş, ancak kurmaybaşkanı başlangıçta bunun on gün içinde gerçekleşeceğinı söylemişti. Saat 14 sıralannda 1000 vathk kısa dalga vericisi ile «Don» ordular grubuna şu telslz raporu gönderildi: «Ruslar topçu hazırhğmdan sonra kuzeyle batı ve güneyden savunma mevzüerimlze karşı taarruza geçtiler.» • Büyük Rus taarruzu başladıgı günün sabahı albay Selle, bas karargâhta ordu komutanı Ue karşılaşmıştı. Generalin uzun ve dık vücudu öne doğru bükülmüş ve çok yorgun görünüyordu. Albay Selle'yi görunce duraklayarak: «Bütun bu olaylar için ne dıyorlar acaba?.» «Karargâhın bütün esküerinin söylediklerinden başka bir sey degil orgeneralim » «Peki, bunlar nelerdir?.» «O kadar Itaath olmayacaktınız orgeneralim, büyük bir fırgat kaçırümıştır. Daha kasun ayında orgeneralimin telsizle yüksek karargâna şu karşılığı vermesı gerekırdi: Ben bu savaşı 6. ordu Ue yürüteceğim, savaş süresince başım ordunun, savaştan sonra Führerim size aittir.» Bu söz üzerine Selle'ye bakan Paulus: «Savaş tarihlnln daha şimdıden benim için konuşmaya başladığını biliyorum.. Bu konuşmadan biraz sonra da albay Selle çıkış hareketi yerlerini keşfetmek üzere batıya hareket ettiyse de durdurma mevzileri olarak öngörülen hattın bnünde Ruslann tank tugaylan bulundugundan hıçbır şey yapamadı. • On iki Alman tümenl savunmayı yürütüyor, 540 bölük Stalin orglanyle topçu ateşı altında bulunuyordu. Bunlar yalnız piyade bölüklermden ibaret olmayıp ıstihkâmcüann toplanma noktalariyle Luftwa£feadamlan ve birliklerıni yitirmış topluluklardan oluşuyordu. Aynca 150 bağımsız alarm bırlığı ile savaş «mıbu, 31 uçaksavar bataryası, 43 hafıf ve 21 agır topçu bataryası, 3.7 üe 7^ cm. lik topları bulunan tank avcı birliklerirun 52 bölüğü ile akaryakıt bulunmadıgından gıdemeyecek durumda ates gücü kurmak üzere, roket, topçu ve uçaksavar gruplan Sta ungrcd'ın kuzeyinde toplaimıştı. İkınci bir savunma hatlan olmadığı gibi yedek kuvveüeri de kalmamıştı. Tanklann ondört Btımlık mermısı kalmış, topçu ve uçaksavar silâhlanyla tanksavar toplannın cephaneleri de sınırlandınlmıştı. Bataryaların çoğu iki toplu olup tanklann bir günlük akaryakıtı bulunuyordu Piyadenin yeteri kadar cephanesi bulunmasına karşılık, roketlerin daha az, makineU tüfeklerin İse iki günlük cephanesi kalmıştı. Yıyecek yok denilecek kadar azdı. Rus taarruzunun başladıgı günlerde bütün cephelerdeki lç ve dış durum hemen hemen birbirinin aynı idi. İç cephede ciddi bir direniş gösteremeyen deütard savaşlanna karşıhk, dış cephede tambur ateşi ve beyaza boyanmış tank sürülerinın hücumlan sonunda oluşturdukları yannalar, kuşatmanm çözülerek zorla daraltılması sonucunu doğuruyordu. Ruslann VU. ile XI. kolordulara yönelttiklerl esas vuruşla birUkte geniş kapsamlı olarak başlattıklan taarruzun ana hedefinin Karpowka olduğu anlaşüıyordu. Kuzeydeki \uruş 113. piya de tümenıni sarsmıştı. Ancak tümenin sağ kanadı 60. motorize tümene bağlı olduğundan, sol kanadını kolayhkla gerı alabılirdi Bu tümen ilk günlerde düşmanın bütün taarruzlannı gen püskürttü. Düşman yarması 113. Ue 76. ncı piyade tumenleri ara smda oluşmuş, ıkinci bir yarma da 44. piyade tümenini parça layarak 384. piyade tümenini bozguna uğratmıştı. Bu arada 76. piyade tümeni doğuya çekildi. Yine aynı gün Dımitrijewka düsmüstü. Ruslann tank vuruşu Pitomnik'i hedef tutuyordu. (DEVAM1 VAR) Eğitim kurumiarmda bugün varılan yer, karşı devrimci güçlerin hedeflerine yakın larda kitlenin politlkadan kopma sı ve pohtlka yapma hakkının birkaç elde toplanması bunun bir jansımasıdır. Bu durumu gerçekleştirmenin yolu da, politika yapabılme yetenegini, «sıradan» msamn erişemeyeceği bir biçıme sokmaktır. Şımdi, bu ge nel işleyışin daha çok zora dayanan ve daha küçük çaplı bır örneğinl Turkıye'nin Yüksek Öğretim Kurumlarmda gorüyoruz. Sağcüar, kimin ne olduğunu gözetmeden saldınyor ve rastçele adam \'uruyorlar. Tabiî, her sefennde böyle degil. Kimi zaman adam seçerek saldırdıklan da gdrülüyor. Simdi, sağm mücade le biçimi bu olup, bu da hükümet tarafından önlenmeyince, yanl bir kural haline gelince, öğrenci kitlesinin sola sempatisini herhangi bir biçimde açığa vurması neredejse imkânsız hale geüyor. Çunkü böylece tesbit edılmiş bu mücadele biçimini kabul edıo surdürmek, fcgrenci ldtlesi için imkânsız. Bu nedenle, devrimcı öğrencilerin çevresmdeki alan boşahyor, onlar, ortada, yalmz başlanna kahyorlar. Bütun bunların ötesinde, 12 Mart deneyini de büdikleri için, bir provokasyona yol açma endişesıni de duyuyor, tru yüzden kendılenni pek savunamıyorlar da. Bu durum, devrimciler için bir çıkmaz oluyor. Çünkü kendi seç medikleri bir alanda, kendi yapı larına uymayan bir çete maufıgı karşısmda, varhklannı sürdürmek zorundalar. öğrenci hareke tinin fraksiyonlara bölünmüş yapısının etkisiyle, gerilim dozu gitglde artıyor, unı bu, çıkıs yo lu olan bir duram değü. îlericl her harekeün, kitlenin özlemlenni yansıtması ve mümkün olan ölçüde kitle desteğme dayanması, herkesin bildığı bır zorunluktur. Toplumda varolan bazı yapılar, MUe desteğinin nes nel tabanını kendi içlerınde banndmrlar. öğrenci harekeü de, ilerici bir nitelik kazanmak için, beUı b'r Mtle desteğine dayanmalıdır. Bu sağlanmadıkça, Uericıüği «kendin den menkul» kalacagı gibi, zaten bir «hareket» olma imkânı da kaybedıür. Gelgelelım, öğrenci hareketinin, örneğin bir ışçı hareketi gibi, evrensel çizgisi, ev rensel kurumlan yok. Çünkü her şeyden önce, öğrenciler sınrf degil, bu anlamda bir sürekülığe sahlp değüler. Ikincisl öğrencilerin yer aldığı alanda son zamanlarda blrçok radıkal dönüşüm gerçekleşü ve bu dönüşümler, ög renci hareketinin klasik biçimle rini sarstı. Dönüşümlerle uyarli yenl biçimler ise henü» oluşmadı. Bugün dünyamn birçok yerinde, öğrenci aydm hareketi, ay dınlann eski «kurtancı» rolünü ve bilincini terkederek, doğrudan doğruya kendi kurtuluşunun sola bağh olduğunu görüyor. Gerçı, eski bilinçlUiğin tozlan bir çırpıda silmıp atılamıyor, çeşitli uyumsuzluklar, sürtüşmeler devam ediyor halâ; ama gene de, bir ay dının Sosyalizmi eskiden yaptığı gibi başkalannı «kurtarmak» için benimsemeyip, kendi kurtuluşunu Ünftttattenhı toptnuiMl tanrt otans ntteup bncfin d* «arlWor bütününe, bir yaodan da toplum sal sisteme bağlanırlar. Dolayısıy la, Üniversite sorunu Türkiye'nin toplumsal hayatında oldukça mer kezî bir yere sahiptir ve O»retimin her anlamda demokratikleş«rilmesi, artık bütün halkı yakın dan ilgüendiren ook ciddl bir «o rundur. Bu durumda, yukand* çok uzak göründüğünU söyledigimiz genis perspektif de, Türkiye için, o kadar uzakta kalmayabılir. Aynca bu perspektif, Üniversite hayatını bugün çıkmaza so kan somut durumdan da kopuk değüdir. Çünkü şu andaki Faşıst saldın, «Faşist Altematif» bölü münde anlatmaya çahşUğımız giBu iki gerek, yanl, öğrenci bi, bu perspektifın tıkanması aydm hareketinin hem öğrenci için girişümiş bir çabanın mantı kıtlesinın büyük çoğunluğunu tem ğına sahiptir. Görünürde yalnu sil etmesl, hem de toplumda var militanlaşmıs devrimci ıareketi olan halk hareketiyle uyum için hedef almış gibl görunmekle bir de olması, sanınz bugün varolan likte, bu sözde kısa vadeli hedef durumun tam karşıtıdır. Bugünkü te bile başanlı olması, ashnda bü hareket ise, haiir için olduğu ka tün öğrenci klUeslnin bugünkündar öğrenciler için de soyut Ica den çok daha beter bir üniversilan sorunlar çevresinde Trnngan te öğretiraine mahkum olmasıyl* bir politikleşme sUreclne girerek sonuçlanacakür. Bugün üniversıte ve aynca Faşistler tarafından el de varolan devrimciler, bu var verişsiz, olumsuz bir mücadele oluşlannı sUrdürmekle, kendi öalanına sUrülerek, kitleden bus zel fraksiyon mantıklan İçinde bütün kopma eğiUmini ve tehU ne kadar rasyonellikten uzaklaşsalar da, aynı zamanda bu faşist kesini içinde taşıyor. anlayışın yerleşmesine engel oluAma duruma nesnel bakıldığın yorlar, bunu gedktiriyorlar. Şüp da, bundan çok başka gelişme hesia kl özlenen, böyle bir gecik yollan da görülebüiyor. ÇünkU, tirmenın ötesinde, öğrenci kitleTürkiye'de tiniversite sorunu, tu siyle bir uyum İçine girerek Fatarlı bir biçimde ele aündığmda, şızmi büsbütün etkisizlestlnneleişlenecek pek çok konu, aşüacak ridir. pek çok engel, yapılacak pek çok reform vardır. Bütün bu sorunlar, üniversite kapsammı aşaUtopik görlmmediğini, herkesrak bir yandan eğitim sistemınin çe benimsendlğini kabul edelim. Sosvalizmda görmesl finemll bir aşamadır. Bu bUinç biçimi, öğre tunın ve buna ilişkin toplumsal faaliyetlerın bugün aldığı nltelık ten ıleri geliyor. Kendi kurtuluşunu da sosyaUzmde gören «agiiiriı bir sgren ciaydın hareketinin, geniş çerçeveli kitle bağlanna sahlp olma sı bir zorunluluktur. öte yandan, kendi «îamnrtn da kitlenin temsılcisi olması gerekir. Ve zaten bu koşul gerçekleşmedlkçe, kendi kiüesinden kopuk bir ögrenci hareketinin lşçi hareketi için güçlü bir mütteük olacagı düşü nUlemez. Gene de sordur burada Onerilen lerl gerçekleştirmek. Ama. tarıhin kendlliğinden ileri akışınm yanısıra, tarihi bilinçli olarak ile ri akıtmak her zaman zor olmuştur. Şu anda tarih kendiliğinden bir yerlere doğru akıyor. Ne reye akacağını, bu arada karşunı za neler çıkacağını bilemeyız. Yalnız, belirli bir noktaya geldlğimizde, geriye dönüp oakıp, su veya bu açıdan, şimdüdne oranla daha «ilen» bir yere geldlğimiıi söyleyebiUriz. ömegin, 12 Mart'. dan sonra da, önceslne oranla da ha «ileri» bir yere gelinmişür. Ama bu «ileri» yere, 12 Mart'ı ya şayarak gehnenin mutlaka zorunlu olup olmadığı da tartışılır. Bu akışın yönü değiştüilemeden da «ilerid> ohnak mümkündür, her gftmftn mümkün olmuştur. Ama herhalde asıl ilericllik, olaylann istenen bir yöne doğru kanalize edilebUmesini gerçekleştirmektır. Bu da, uzun vadeli perspektU yoklugunda başarılamaz. Faşİ2min tırmanma koşullanm yoketmek lsteyen bütün ilerici güçle ri bugün en önemli şeyin, şimdl atılacak somut adım olduğunu billyoruz. Ama bu adımın, herhangi bir adım olmaması, da ha doğrusu, dengeyi kaybedip duşmemek için atılan bir adım değü de, yann vanlmak istenen yere doğru atılnuş bir adım olması isteniyorsa, yann vanlmak istenen o yerin başhca özellikle rinin neler olduğunu bunca deney de dikkate «iınnr«.lr iyi bllin melidir. B I T Tl BULMAC/ TiFFANY YÜKARIDAN AŞAGlYA: 1 Gezegenlerin en büyüğü 3 Hey dıye çıkanlan yüksek ses Gam, kecer 3 Ileri an lamında bir söz tkide bırde kaş oynatma, göz kırpma gıbi elde olmaksızın yapılan hareket 4 Su küresi 5 Bir ülkede bulunan yabancı askerı birlikle rm bulunduklan alana verilen isim Tersi vaziyet, durum 6 Tersi bulmaya çahşma Ter si im 7 Tersi bir ü.ke Mik tarca fazla değil 8 Tersi kurnazca ve haınce düzen anlammda kullanılan bir deyimde geçen iki söz 9 Telefonda ilk ses Uzakta başka bir kentte bulunan evim anlammda kullam lan bir söz. DÜXKÜ BULMACANIN ÇÖZÜMÜ SOLDAN SAĞA: 1 Balistik 2 Ahl Aptal 3 lamaH Ara 4 ıpaK alaB 5 Na Çivi 6 La rO Ker 7 Albeni Le 8 Varto 9 Ani Barut YÜKARIDAN AŞAGÎYA: 1 Balıklava 2 ahaP Alan 3 Iiman Bri 4 Aka ret 5 saH onoB 6 Tp Aç 7 Italik Ur 8 Kara vel 9 Labirent. 123456789 TIEIBK£N GÖZÜ MB T/.4STE SOLDAN SAGA: 1 Paçavra hastahğı 2 Ter si utanç Bir erkek ismi 3 Tersi gelenek, görenek Serserilerin ve külhanbeylerinin kul landığı söz ve deyim 4 Kuzey Atlantik Antlaşması ile kuru lan topluluk Sonuna sesli bir harf getirildiğlnde tırpana balığına verilen isim belirir. 5 Es kı bir Osmanlı sultanı Türk müziğüıde durak işareti 6 Ko pek Dar ve uzun hafil bir ya nş kayığını kullananlara verilen isim 7 Aslına bakarsan an lamında bir söz Çmgırak 8 Bir karaciğer hastah'ı B'.r no ta 9 Bir emir Tersı ıye. DiŞi BOND ESfcü COMAU . LACl İKNA EDENABE. NA