Katalog

CUMHLDFYÎT arihsel geuşme süreci içinde, toplumlann, uretım tarzlarma gore biçimler aldığı, urelım tarzları değıştıkçe loplum bıçımlennm de değistiğı; hukuk, felsefe, din, ahlâk gibi kuri'mlann bir üst yapı haünde bu temel yapmın bir yansıması olarak ortaya çıktığı bilınmektedır. Demek ki hukuksal ve siyasal olaylarm temelınde ekonomik nedenler ve etkenler yatmaktadtr. 12 Mart olaymı, bu dönemde yapılan Anayasa ve yasa değişıklikJerinı ve bu arada DGM'nin kurulma çabalannı bu açıdan ele almak ve degerlendırmek yennde olacaktır. 12 Mart'm pkonomık ve sosyal nedenlerinin giınümüze kadar yetennce incelendiğinl söylemek güçtür. Bu Iıonuda yer yer arastırma girişimleriria rastlanmaktadır. Temeldeki bu nedenlerın, yapılacak araştırmalar sonunda avrıntılariyle ,"un ışığına çıkacagı knşkusuzdur. Ancak şimdiden şunlan söylemek mümKündür: Gerçekte 12 Mart, dışa bağımlı Türkiye kapitalızminin 970971 yıllannda lçıne girdığı ekcnomik bunalımm ve buna dayalı siyasal iç ve dış nedenlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 1970 yılına doğru imalat sanayii alt kollarında kapasite kullanımı düşmüş, "kapitalizm bafladığı sermayeyi çalıştıramaz hale gelmiştiı. Ote yandan özellıkle 1969 vıl'ndan ıtıbaren stok artışı hızlanmıştır. Böylece bir yandan sermayenin kullanılamaması, öte yandan stokların artrrıası bunalımı doğurmuştur. Ekonominin ıçına girdiğl bunaumın, sermaye çevrelerinin önüne getirdiği sorunlar çözülememiş, bu çevreler tarafından ekonomik yönde alınan önlemler bir sonuç vermemiş ve böylece ekonoml alanında bır çıkm&za girilmiştir. 2 5 KASM T OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Değişikliklerin Temel Nedeni Halit ÇELENK Çağdaş Hukukçular Derneği Genel Başkanı bunalımdan lcurtuhnanm çaresini bulamamışlardır. îfçi ve emekçi sınıflann uyamşının dogurdugu tedirginlik ve bu ekonomik bunalım ışbırlıkçi sermaye çevrelenru 12 Mart faşızmine, sıkıyonetime, Anayasa ve yasa değısıklıklerlne ve DGM'lere ıtmiştir. Amerikan emperyalızmının uzak doğudan kovulması, Ortadoğuyu Dir odak noktası olarak seçmesi, Afyon sorunu, Türkıye'dekı oğrencı ha reketlen, Amerikan aleyiıtarı göstsriler, Kıbrıs'ın NATO'ya bağlanması planlan, 12 Mart'ın tezgâhlanmasında örje;nl] rol oynamıştır. îşte bu ekonomik ve siyasal iç ve dış etkenlerle Türkiye burju\azısının temsııcıleri, 27 Mayıs Ana/asasmın dsgiştirilmesini, kimi yasalardn değişiklik yapılmasım, anayasal hak ve öz gtirlüklenn kıs tlanmasım, işçi partisinln kapatılmasmı, devnmcilerın, ilerıcllenn, Anayasa ve halkt&n yana kışi ve kuruluşların, namusiu aydmlann ve basının susturulrnasını ıstemişlerdır. Sanayi ve Ticaret Odalannın yayın orjranı Türkiye îktısat Gazetesi, 12 Marttan bir sure önoe başyazılannda sermaye çevrelerinin bu isteklerini soyle dil> getirmektedir«Bugün artık Anayasayı ve buna müteıerri kanunlan tadil etmeksizin ortadaki anarşlyl söküp atamazsınız. Memlekette kol gezen anarşl bizzat Anayasanm dübaossınde yazılı dırenme hakkından aynca bır kuvvet alıp kullanarak DU hakkı zabıta kuvvetlennm yuzune karşı haykırmaktadır. Bugün arcık Anayasayı ve buna müteferrı kanunlan tadıl etmeksizin üniversiteyi ve ilmi muhtanyetinı üniversite binalarında karargâh kurmuş anarşiden Kurtarareazsınız. Bujrıin Anayasayı ve buna mutoferri ksnuruan tâdıl etmeksizin bir takım oğretmen sendıkalannı r ve bunları rr.J ijlarla teşvık eden bır kısım pohtikacılan dunku kby enstitülerının ıhyası içın 17 nisrn günleri Aşrı Muharrem ayinleri tertip etmekten alakoyamazsınız. Anayasayı ve buna müteferri kanunlan tâ'dıl etmeksizin bugun artık t e ş n cihazıru da ıcra cihazını da milli mizacın icap ettigi bir millı egitim siyaseti ıttıhazına ımale edemezslrüz. Anayasayı ve buna mutefern kanunlan tâdil etmeksizin Marksıst Lenınıst oimadıkları halde bır kıs:m parlamento azalarını genel greve musaide eder veya seçım yasasının rüşt yaşma mdirılmesini talep eden kanun tekliflsrinı parlamentoya sunmalanna rranı olamazsînıı.n (Türkiye İktisat Gazetesi, 9 71970) Büyük burjuvazl, sol düşüncelfenn baskı altına alınmasını ve bu arada Turkiye Işçi Partısinin kapatılmasını îEtıyor. «Anayası'dsn başlamak suretiyle mevzuatı icaplanna göre müesslr hala getlrmeden, tennkaleri bertaraf etmeye bugün artık takân kalmamışUr. EldeKı mevzuat milll bir koalisyon hükümeti veya iküdanyle »unanırda tatbikata geçırilseydi, memlekette Marksist cereyanın dogurdugu anarşi daha sürte halınde iken önlerüp söndürülebiUrdı. Camiada Anayasa'yı vs buna "mutefern kanunlan anlayıs havası o zamanlar buna pek alâ müsait idi. Düsününüz ki. Ceza Ksnunundaki 141 142. maddelerl bizzat kollektıvist parti tarafından Anayasa Mahkemestne gotürülmüştür. Mesela Mıllı Birlik Komitesi ysnni devnn siyası heyetine terkettiği günlerde "veyahut hiç olmazsa 21 Mayıs 1963 ayaklanmasmı müteakip ortadakt cereyan eden kanun dısı parti mahkemeye verilip kapılan seddü bend edilmiş olsaydı, maksad da hasıl olurdu.» (Ayru gazet«, 11 şubat 1971) Sermaye çevrelen, Anayasada v» yasftlard* değısıklik "yapmayan iktidan suçluyon «Kurulu nizamı devırmekten baslayarak memleketı açık açık batırmak isteyen sosyalizan ve komünizan cereyan hiç değilse 21 Mayıs »yaklanmasıyle gün ortaiında g\meş gibi Kendini göstermıştır. îcap ederdi ki bu ayaklanmanm bastmlmasını müteakip olsun siyası partıler hemen basbaşa verip yedı bela anarsınin ve komünist cereyanın üzerîne eîbirhii ile işbırliğı ile varsmlar. Buna siyasî partilerden hiç biri yanaşmadı.. Maksada veya maksatlaıa varmak babında bugun eldekı rr.evzuat i!e iş görmek imkânı hlçbır hükumet ıçın varıd görülemez. Başta Anayasa oimak üzere, mevzuatta tadiller yapnıak zaruretı gun gıfci aşikârdır.» (Aynı gazete 1.11971) 12 Mart'ın, son Anayasa ve yasa değisikliklennın, DGM'yı kurma çabalannın. bu donemde yapılan \ahşıyane ışkencelerin, idamlann ve Adalet Tarihimize kara bır sayfa olarak geçen yargılamalann temeldoki nedenleri. emp?ryalizmle butunleşmiş Türkiye burjuvazisinin içın« düştüğü ve kapitalist sistemin kendisinden doSan onanlmpz bunalım. EP'ışpn ısçı smıfım'zın artan talepleri «16 Haziran» olaylan, Amerikan aleyhtan gostenler, ve emperyalizmm Ortadoğu* da odaklaşan faaliyetidlr. PENCER 2 CHP Demokratik Devrimi enl CHP proçramı siyasal açıdan ne anlam taşıyor? Programın çcşltli yerlerinde dcmokıatik bir devrimden söz açılmaktadır. CHP, demokrasinin 3 ojunlaştırılmasından ve derinleştirilmesinden yanadır; ve bu fikrini kendine özgü tarihsel görüş açısına yerleştirmektedir. CHP'ye göre Ulkemiz sanayi devriminin değişimi içinde yagamaktadır. Bu süreçte değişim. tüm toplumsal boyutlarda görülür. Yeni ürettm türleri ve yeni teknoloji yanında, toplum yaşamının her kesimlnde yeni güçler belirir. Sonuçta insanın dünya görüşü ve değer ulçüleri yeni oluşan duzene göre biçimlenir. Düııyamızda sanayi devrimi ilk kez Batı ulkelerinde gerçekleşmiştir. .Ne var ki Batı'da gerçek'eşen sanayi devrimi, tutucu güçlerin (daha açık deyimnle sermaye suuflaruıın) ünderliğinde t e egemenliğinde tarıhe yazılmıştır. Yirminci Yüzyıl Türkiyesinde aynı olay yajanamaz. Çünku çağunızda eğitiın, hdberleşme, ulaştırma >oğunlaşnuş; balk yığınları, uyanmış, bilinçlenip örçütlennıiş, etkiolik kazanmışlardır. llalkın bu düzrje \arması, Turkiye'deki tutucu güçlerin saııaji devrinıini baskı vöntemlcri\le vürütmesine olanak bırakmamaktaüır. Zaten ülkemizdeki tutucu güçlerin beııimsedikieri kapitalizm, dış kapitalizme bağlanmakta ve ülkeyi bağımlüaştırmaktadır. CHP programı bu yönelişüı tehlikesini şöjlece \urguluyor: Y Işçi sınıfımızın gitgide bilinçlenmesi, artan talepleri, nicel ve nitei yönden gelişerek siyasal yaşînLınızda agırlığını duvurmaya başlaması 16 hazlran 1970 sylemlcri ile haklanna sahıp çıkması ve bunun yanında öteki emekçi sımf ve tabakaların da uyanarak hak taleplennde bulunmalan, ekonomik alanda çıkmaza glren btır.iuvazıyi büsbütün tedirgın etmiştlr. Emperyalizmin işbirlikcisi büyük burjuvazinin temsilcileri bu bunalımı sSrmusler pirilen çıkmazdan kurhümanın yollannı aramışlar ama kapitalist sistemin niteliğlnden doğan bu Sonuç Belgeier "Gerçek, '59 Sevgi ile.. OKTAY AKBAL Evet Hayır Tenlşe MEVDUAT ve TAHVIL ALIMI civanndaki Devlet Tahvilmln satışınm bir mesele olması da âmıl olmuştur. Eskiden tahviller mılyonlarla çıkarken, normal yollardan satüamayan devlet tahvıltemln edilmekte ve böylece rs bakat sağlanamaması halinde, leri devlet bankalan, Emekll duatm tamamınm yenl krc4ilebahis konusu tahvil alışlan ile Sandıgı ve Sosyal Sigortalar ilgilendirilen munzam karşılıkre tahsısi suretiyle ekonomtde Kurumu t&ratından alınır, tahvil lar kanuni süresi içinde alakaiı ikinci bir kredl genişlemesuuı satışırun son günü ılgiu Bakanhesaplara 26 kasım 1973 tarih önü alınarak Merkez BaııXasılık tahvillerin satıldığmı llan eve 77471 sayılı Karamamenin 1. mn ekonomiyi finansmanda tevder, ve mesele kalmazdı. Zamanmaddesinde belirtilen oranda ya lît ettigi genişlemenln flyatlar ve la iç borçlanma milyonlan asıp tırılır. dış tediyeler Uzerindeki ıncrıfi milyarlarla ifade edilinc* ve bir 3 tesirleri tahdit olunmaktadır. seferde 11 milyar Uralık tahvil 4 Bankalar. bu karar hüHalen 56 memleket mevduat kar çıkanlınca ve kamu kurulusları kümlerinden yararlarjarak satm şılıklan mekanizmasım ıktlsadl da eskisl gibi tahvil alamaymaldıklan tahvlllerl elden çıkarpolitikanm mühirn bir fllatl o!aca, devlet tahvillerinin satışı dıklan takdırde satılan tahvillerak sistemlenne ithal ed:lmış ıçın yem olanaklann arannıası re tekabül eden mevduat içın bulunmaktadır. Çeşitli memledoğal karşüanmakla beraber, • 10 Uzerinden tesls « ettiklen ketlerde ticari bankelaruı mevdevletin borçlanması devam emunzam karşüıklan normal kar duatlarına mukab*: Merkez Bandeceği ve gelecekte dana fazla şılık oranlan seviyesuıe çıkarakasmda tesisıne mecbur olduktahvil çıkarüacağına göre. bir caklardır» biçimlnde açıkla.ıroısları karşılıkların nispeti mevdusüre sonra bu yol da tiiranır^Htır. at hacminin »i 10'dan •• 100'ün» / tır. Eu karar bir anlamda da kadar tahavvül etmektedir.» (1) Bu karamameye gore, bankadevletin bankayı araya koyarak lar vâdeli ve vâdesız mevduatlaSON ALINAN MRAft mevduat sahibinden borç alraannı tahvil alımlarında kullandık sıdır. 7 kasım 1976 tarihli 1575« sa lan ölçüde Merkez Rankasına Karann metninde tahvülertn yılı Resmî Gazete'de yayınlartan yatıracaklan karşılıkta üıdırim mahiyeti açıklanmamışttr. Tah7/12563 sayılı Bakanlar Kurulu yapabileceklerdir. Tahvil alımınviller devlet tahvüi olabilecegi Kararına göre, «Eanka saynakda kullanılan mevduaUar ıçin gibi özel kesime ait büyük şirlarının Üçüncü Bes Yıllık KalMerkez Bankasına yaunlacak ketlerin (Holdinglerin) tahvillekınma Plânmda öngörülen gekarşüık oranı °o 25'den ','• lü in, ri de olabilir. Bazı büyük hfillişme hedeflerine yönlendirilmedırilmiş bulunmaktadır. Bankadinglerle irtibatlı olan bankfcto*" sini sağlamak amacıyla genel e lar bu karar hükümlermden ya rın bu hUkümden laUIade ile*»* Könomik konjonktür, para n rarlanarak aldıklan tahvilJeri •o 18 faizlı tahvillerden S3tın &!kredl durumu gözönüne ahnmak sattıkları takdirde ıse, satılan 7129 sayılı Bankalar Kaııunuması ve dolayısiyle Holding'e tahviller karşüığı mevduat ıçin suretiyle mevduat munzam karnun 33. maddesini degiştiron 301 kredl faizine göre dü&Uk faiz ve yatırdıklan Va 10 karşjlığı norşüığı tesisl hükümlerinde...», sayılı Kanunun HükUmetçe hamasrafla yenı kredl olanağı yamal karşüık oranına yukselt«değişiklik yapılarak, bankalann zırlanan gerekçesüıde «Munzam ratması imkan dahiline girebilir. ceklerdır. tahvil alımında kullanılan mevKarsılıklar» aşağıda yazılı olduO zaman 301 sayılı kanunun hüduatlar içüı Merkez Bankasına ğu üzere belirtilmiştir. kümet gerekçesinde açıklaaan KAKARIN AMACI yatınlacak munzam karşüık ora«Modern iktisat tekniginın Mer görüsle tatbikat birtnrine ters nırun °o 10 indirilmesi ön görulMevduat munzam karşılıklarıkes Bankasırun dışındakl banka düşmüs olmaktadır. müştür. nın bloke bir hesapta tutularak sısteminin faahyeüerlni tontrol Bazı yaym organlannda alınan Kararnamede; tahvüe yatınlmasının asıl sebeve ekonominin ıhtıyaçlanna gökarar bankaların tahvil alımına «1 Bankaların bu kararın bi devletin tahvil piyasatını tanre sevk ve idare etmek üzere yönelmelerini cazip haıe getiren yürürlüğe girdiğl tarihten itibazlm düsüncesidir. Kanuni karsıtekâmül ettirildiği en müessır ve dolayısiyle tahvil piyasasımn ren vâdeli ve vadesiz mevduat lıklar konusunda devlet kanunla vasıta veya silâiı mevduat karsıcanlanmasına etkide bulunacak kaynağından, tahvil alunlarmda mevduat sahipıerinln hukuktınu lıklan mekanlzmasıdır. Bu mebir nitelikte görulmtlstür. Bankullanarak tahviller cüzdanmda emniyet altına almaktan zlyade kanlrma ile, Merkez Bankasınkalar Karamamenin birincl meydana getirecekleri artışlara kendini dUsünmektedtr. Nitefcm, dan ekonomiye çıkan enîlâsyomaddesinde belirUlen tahvil alış tekabül eden mlktarlar % 10 ti alınan son kararla, bankalann rüst lştira güçleri banka i . s f l a n ile Ugüi olarak ay sonlan zerinden munzam karşılığa tftdaha fazla tahvil alımmda bumlne mevduat halinde ?eri döpitibariyle T.C. Merkez Bankabidir. lunmalan teşvik edümekted:r. dügü zaman bu mevduatın bir 2 llgül banka üe T.C. Bu karann alınmasında son ikı sına bu bankaca tayın edilecek kısmının emruyet karşılığı c:iran süreler ve esaslar dahlUnde bilyılda çıkanlan 30 milvar lira Merkez Bankasına yatırılmaîi Merkez Bankası arasında rautagi vereceklermden bankalann aldıklan tahvillerin tüıü ve miktan böylece anlasümıs olacaktır. Bu karamameye göre. Uhvil alışlan özel kesim lehina geliair ve karşüık oram da *h 10 da bıraküırsa o caman yeni onlemler dUşUnUleceğl ve getirUecegi şüphesizdir. Bakanlar Kurulunca konu 21 temmuz tarliünde karara bağlanmıa ve 7 kasım 1976 tanhli pazar günkü Besmi Gante'de yayınlanmıştır. Karamamenin metnindeki tarihlere göre, Merkeı Bankau Banka Mecüsinin 7337/ 10936 sayılı karan a ocak 1976 tarihlidir. Yükaek Plânlama Kurulunun karan ise 29 haısiran 1976 ve Devlet Plânlama Müsteşarlığınıri sevk yazısınm tarıhi de 29 haziran 1976'dır. Merkez Bankasırun Banka Meclisircn karan ile Karamame tarihi arasında 10 ay geçmıştir. B u gecikmenin YUksek Plânlama Kuru2200 filozof va BOOO'İ askın yapıt. Insanlar Dascartaa'den önc» da dO^ünüyorlardı.. lunun toplanamamasmdan mı, açıklamalan, oratı. Sonra da düeünmaya davam ettiler.. Geçirmekte olduğumuz evrima Karamamenın imzaianmasmdallk insandan bu yona baxı insanlar büyük katktlan olan dusunurlar hakkında ki gecikmeden mı, yoksa t&hvildaha çok, daha özlü düşünduler.. ilginç bllgiler. Böyleee oünümüzda düaünan lenn türünün devlet ve özel k e kafaları baaiayen en büyük kaynaklardan • Oüfüncalarl yeşadıklan gunleri va sım olarak belirlenmemiş olmabiri oluyor bu ansıklopedi.. •onraki devirleri otküedi.. sına karşı çüaştan mı ileri gelSizlnda kitaplıfiınızda bulunmalıdır Yenı düaüncalara yol açtı.. dlği konuaun tatbikatında anlamutlako... şüacakbr. ankalar, 7129 sayılı Eankalar Kanununun 33. maidesım kaldıran 1211 sayılı T.C. Merkez Bankası Kanununun t.9. maddesi hükmüne göre, topladıklan vftdelı ve vadesiz n.evduat içın, kanunda belırtilen şekıl ve oranda (26 kasım 1973 t&rih'i Karamamenin 1. maddesine gore " • 25'tir), Merkez Bankası / nezdinde açılacak bloke bır hesapta nakden bır karşüık tesıs etmekle mükelleltirler. Mevduat munzam karsılıklan adı verilen bu karsılıklann bankaların taahhütlenne karşı bulunduracakları umumt disponibilite ile bır ıigisi yoktur. Bankalar, mevduat muıızam karsılıklarını öbür kanuni karşüıklarla beraber a y n bır hesapta gosterırler ve dldıkları devlet tahvillerıni a y n bır kasada muhafasa ederler veya etmeleri icabeder. Karşılığın yatınldığı tahvil rehin edilemiycTegi gibi mahıyetl ve şekli ne olursa olsun hiç bir işlemde kullamlamaz. Mevduatın azalması hallnde nakde çevrilmesi gereken kısım istek Uzerine nakde çevrilmektedlr. Kanuni karsılıklar ırasuda yer alan mevduat Munram Karşılılclan ile mudilerin hukukunun emnlyet altına alınması istenilmektedir. B Mehmet Ali TUNABOYLU «Tutkulu Perçem», «Tante R o a » , «Türtmek», Urde Bir ö ğ l e Vakti», «Şafato, «Ban, Adü Çocuk», Bolge Kadınlar Koğuşu...» Sevgi Soysal baska Mtap yazmayacak artık. Bir y»mr daha gelip geçü dünyamızdan. Herkes gelip geçecek, a n » bunun acısı bira2 başka. Çünkü ölümü bekleniyordn bu jenç yazarın. Kurtulamayacağı. son çünJerinl yasadıgı blllnlyordu. Kendisi de biliyordu. Adı ajza alınmaz hastalıklar vardır. Kimse konduramaz bunu, ne kendine. ne sevdlklerine. Hatt» sevmediklertne blle... «Menhus hastalık», «tedavl edilmeyen bastalık» buna benzer şeyler. îşte, öyle bir hasUükU Sevri1ninki .. «Kanser. Bir şakayı, ıreç anlar ıdbl oluyortan şfcndi Nasü olup da bunca geç kavradığuna şasarak» diyor^ du. «Ben sozcüğünü hep blr takım kavramlar düsünceler, beden ötesi durumlar içinde kullanmak. hep soyntlsmak kendini ve sonnnda bedeninin fizlejebileceğl, banndırabllecejh hastaüklan getirmemek akla» diyordu. cÇevremde hiç ilgimi çekmeyen nice kanser olayı vardı künbOfr? Diuıyadakiler bir yana. Hayatm ve bllimln kansere açtığı amansu savas hiç ilgUendlrmiyordu beni. Ügilenecek daha çüzel ve anlamlı bnlduğum savaslar varken. Onlann yanında küçük ve dar cepheli blr savaştır kanser gavası. Ama bütün küçük ve dar cepheli savasları küçümsemek, insuu büyük bir cepbenln aavafçısı lnİTnaT» djyordu. « e n 6ykfl kitabı «Banş Adlı Çoculotakl, «Bir Afaç Gibi» Syküsfi Slüme doğru eiden, iyice yaklaşan bir insanm dnseailerial dasTmıyordH. Korkusuz, a n » nmursamaz dejfi. ' Katı, ama duygusuz değil. ölüm önünde paniğe kapümayan blr bilinç, blr sanatçı duygusu... Gerçek, katı gerçek önfinde ba güçIii tutum ancak saflam kisiliklerde görülür. Çözfihnemek, dağilmamak, teslim olmamak .. Klm olursa olsun, ister hastalık, lster toplum baskısı, ister siyasal lktidar, ister yerlesmiş kanüar, görüsler... Yazar, karşı koyan, direnen klsidlr. Taratma, bir karşı koyuş sonucudur. Yasama, topluma, en başta da kendine... Sevgi Soysal bu son öykü kltabını «Gerçek Sevgi Öe» diye pöndermişti bana. Beni çok daygvlandırmıstı bu sunu. Gerçek sevgiyle diye sunmak kitabı ancak «gerçek sevgi» nedir bilenin, duyanın işidir. Ben «Tante Roza»dan beri ilgiyle izledim Sevgi'nin öykücülük serüvenlni. Kimseye benzemlyen bir öykü yazanydı. Kendinl ortaya koymaktan çekinmeyen biri. «Tante Roza» bir yakınıydı, o lnandıncıhk, o çekicillk gerçek duygusunun üstünlüğünden geliyordu. Sevgi Soysal, önceld imzalanyle Sevgi Nutku, Sevgi Sabuncu çağdaş öykficfilüğümüzde kolay kolay nnutalmayacak blr yer aldıysa nedeni, bu içtenllktir. Humour'u da eksik etmezdl hiç. Olaylara, en acı, en katı olaylara, azıcık alaycı bir gözle bakardı, bu yüzden de sürükleyiclydl yazdıklan. En son yapıtı «Yıldınm Bölge Kadınlar Koğuşu», blr anı kitabıydı. 12 Mart'ın acı günlerinde durup dorurken önemsiz bir konu yfizünden tutuklanan, bir süre «içerde» kalan Sevgi'nin gözlemlerini, izlenimlerinl verir bize. Çok sey yanldı 12 Mart dönemi üzerine, sanınm en etkileyicilerindea biri, acı bir gülümseyişte okunacak, hep okunacak olanı, bu yapıttır. Yaşayan insanlan anlattı orda, tutuklu genç kızlar, kadmlar, poüsler, yöneticüer.. Haksızlıklara, acüara gülerek bakan bir deyişle yazdı bütün bunlan. Sanld, bu olanlar gülfinçtür, çağdaş bir topluma yakışmayan şeylerdir, demek istiyordu. Öyle sanınm ki, 12 Mart dönemi baskıcılan bile b u yanlan okusalar, kendi durumlarına gülerler, sonra da azıcık utamrlar olup bitenlerden .. «Hajatı dikenli tellerle çevirip tutuklamak mümkün müî» diye soruyordu. Yaşam süriip gider her yerde, her kosul altında. Yıldınm Bölge Kadınlar Koğuşundakl yaşam da geçip gitti, ama bu kitapta kaldı sonsuza dek. Böyledir yaıarlar, sanatçılar, bir öyküyle, bir şiirle, bir şarkıyla zamam dondururlar, geleceğe o zaman parçasım olduğu gibi bırakırlar... Sevgi Soysal'ın tutukluluk anılan ibretle, çok şeyler öğrenerek, gülerek, acnarak, kızarak okunacaktır her zaman... Daha kırk yaşmdaydı. Üç çocuk anası bir genç kadın. 1aşam dolu bir insan. Güzellik için. toplum Için, sanat için, «ermck se\ilmek için yaratdmış Yazmak için, yaratmak için . Simdi bu dünyada yok. Bir masal gibidir yaşam. Tüm yaşamlar masal olur sonunda. Gcçmiş, hep «mış»larla anlatılacaktır. Bir genç jazar varmış, yazmış, bir kaç kitap bırakmış, sonra çeMp gitmiş... Kanser manser, şu bu, boş söz. Kimi ondan kimi bundan gidecek nasılsa. ölüler genç kalmaz mı hem? Sevgi Soysal da hep genç kalacak.» Şu, kendi kendine hesaplaşmayı, bir hastanm, ağır kurtulunmaz bir hastalığın elinden geçici bir süre için yakayı sıyırmış bir insanm sevinçli duygusunu hep >aşatacak bize; «Döndüğün ölümdür. Çocuklannla \e daha nice şeyler sürdürmek, zorunda olduğun hayatı en zengin jerinden yakala. Sana verümlş armağanlarm en çüıeli olan hayatm yeterince karşılıgını ödedin ml?» Armağanlarm en güzeli olan yaşam .. Yeterince karşılığını vermek bu yaşanun! Kaç Jdşi başardı bunu? Kaç kişl «Evet verdim» dedl, diyebüdi. Güzel öyküler yazmış Sevgi Soysal blrbiri ardma yazdığı ldtaplarla bu karşüığı vermistir, hem de yeterince... « üluslararası kapitalizm, gelışme surecmdekı ülkelerde artıdegerden en yuksek payı alabümek ıçııı o ul^elerde demokıasmın onıennıesını ıs:er. Bu ıstek, geuşme surecuıdekı ulkelerde tutucu gugierın demokrasmden kaçma ve baskı yonetırrune sığınma egiUmlerım busbutun koruklemektedir.» Uysa Türkije artık dunulmez bir noktadadır; sanayüesme sürecinl uyanan toplum güçlerine dayanan bir dcnıokratik devrimle yasamak ve gerçekieştirmek zorunluğundadır. Bu siyasal tutum, içeri donük vüzunde uzgürleşraeyi, dışa dönük yüzünde bağımsızlaşma.M ongörur. • CHP, demokratik devrimi nasü gerçekieştirecektir? Program bu konuda «Başta ışçi sendıkaları ve köylü kooperatıflen olmak uzere, demokratik haik kuruluşlarmı» öncü güç saymaktadır. CHP, programı, demokratik devrim yolunda ş u dnlemleri saptıyor: 1) Köylü kooperatitlerini demokratlkleştirmek, bu tür ».uruluşlar arasında birükler oluşturarak, yoğun bir demokratik örgütlenmeye yönelmek.. 2) Ekonomik, topiumsal \e siyasal amaçlı bir toprak refonnuyla yoksul köylüyü güçlendirmek, bağımsızlaştırmak. 3) Oevlet işletmelerinde demokratik öz yönetimi benimsemek. 4> Kamu görevlilerlne sendikalaşma ve toplu sozleşme h^n»nnı Unımak.. 5) Lokavt yetkisinl k^idırmak.. i ; Sendikalarda tam demokrasiyi sağlayacak biçimde yeni yasalar çıkarmak. 7) Emekçi haklarımn kullanümasmı suurlayan yasaIan değiştirip genişletmek. 8) Seçme özgürlüğünü yaygınlaştırmak İçin \i yaşındakilere de oy hakkını tanımak.. 9) Hakça geilr dağıljmını sağlamak.. ]») lsyerlerinde Işçlye referandum hakkını sağlamak.. 11) FUdr suçunu kaldırnıak; dttşfince, inanç ve anlatım 6zgürlüğünü her türlü sınırlamalardan kurtarmak.. 12) Gacete ve dergilerin jayuı ve dağıtunında her tür baakıyı ortadan kaldırmak için önlemler almak.. 13> Yurttaşların dinsel ve soysal özelliklerine bakılmakCTnn Anayasal haklardan yararlanmalanm sağlamak.. 14) Örffltlenme ve siyasal çalışma özgürlfiğünfl, demokraal Slçfitlerine göre genişletmek.. 15> Üniversite öğretim üyelarine siyasal partilerde çausma hakkını geri vermek.. Billm ve kulttir kurumlarmda ftz(flrlfik ve tmğımınniıir koşullarmı oluşturmafc.. CHP*nin demokratik devrim programında daha başka Snlemler de vardır; biz köşemlzin elverdiğlnce blr Ozetleme yaptık. Çağımızda emperyalist dış odakiarla tutucu yerll güçler arat^Kiald ittttkk, demokratik devrlmin dtlşmanıdır. Tirk halkmın burjuva demokrasilerl ölçütlerine kavuşması, 1970' leria ^ürkiyesrnde "Wr asama ««yümaUftr. CHP, ptogsamı, bu asamayı lçeriyor. • merkez dersanesi ÜNİVErtSİTEYE HAZIRLAMA KURSLARI BeklemeHlore Bir Yıl Süreli FEN YETENEK S ı n ı f l a r ı # düsünüvorsunuz^o halde buamTdopedikitaphgııızda bulutmalıdır" W DEVRELERİMİZ : istanbul 274 o 92 1 1 * 2 0 Kasım • Izmit 32 44 • Malatya 17 15 Cumhuriyet 13081 FÖJ0ZOFLARt ANSİKLOPEDİSİ VEFAT Konyalı merhum Yusut Narin ve Fatma Narin'in oğlu, Rahime Yurday, Handan Kılıçcı ve merhum Selçuk Narın'ın kardeşleri, Lâle ve Ersln Kant, Yusut Narin'in babalan, HUseyin 101150*111 kayınbiraderi, Ender Yurday, GUler Vural, Sencer Yurday, Demlr Tay'ın dayıları, Fatma Durmuş ve Zeynep üçok'un amcalan, Galatasaraylı EMEKLİ ETIBAl^K MÜFETTIŞLERtNDEN FATIN NAHİN Hakkm rahmetlne ttavuşmuştur. Aziz Naaşı 25 Aralık Î976 Perşembe günü (Bugün) oğle namazmda ŞışU Camıinden kaldırüarak Karacaahmet MezarUğmdaki ebedı ıstirahatgâhına tevdi edilecektir. Mevlâ rahmet eyleye. Beşıktaş Reklâm: 721 13070 (1) Bankalar Katmna Şertals Cazanlar: Prof. Dr. Faruk Erem, Prot. Dr. Haluk Xandoğan ve Av. Akın Altaok, 1971 Sf: 39. Oğlumuz dünyaya geldl Ulla, Tuğrul FIRATLI Göteborg 2341.1976 î L N YALOVA DEVLET ÜRETME ÇiFTLiĞi MÜDÜRLÜĞÜNDEN : « 1 1977 yüı çiftliğimiz istihsali tahminen 350 000 litre inek sütü 8 aralık 1976 carşamba günü saat 14.30'da açık arttınna suretiyle satılacaktır. Alıcı çıkmadığı takdirde 22 aralık 1976 çarsamba günü saat 14.30'da yeniden satış yapılacaktır. 2 Muhammen bedeli lıiresl 500 kr., geçici teminatı 105.000 liradır. 3 Bu satışa ait şartnameler İstanbul, irmıt, Bursa Teknik Zuaat Müdürlukleriyle Ankara'da Deviet Üretme Çiltliklen Gcnel Müdürlüğünde ve çıftlık merkezınde gdrülebüir. (Basm: 278S6/13063) GDK5EN rsıiN ÜNİVERSİTEYE GİRİŞ FEN SINIFLARI ÜSE SON BEKLEMEÜLER 23 katım 1714 3 • ocak 20 anlık p 3 6 0 TL.'v" ««tılm«*t»<lır. Da^ıtım : BATEŞ Inek Sütü Satılacaktır Tüm Reklâm: 4880 13068 HALK EL 3ANATLAHI VE NEŞRİYAT A.Ş. İSTANBUL VC TASRA Cağaloğlu. Molla fenar! Sokak Ne. 1 SANTRAL Tel: 27.81 1 0 ( 3 H a t ) ANKARA (Büro) Mıthatpaja Bulvan 2 1 / A Tel: 17 99 4 8 IZMfR(Hlra) Btrıncı B«yl«r No. 2 2 2027 knım 1 1 1 1 8 «rılık IfVUIT /Nıl Ou4ollS<IO.'nı\Tt):>t»rO . JUİCSk \ Aıkw ISTANBUt / 27 Sl M T.l. 132 639 Aiunet Evlendüer. Konya 24 Kasım 1976 © KAUT1* AOANA (BOre) Inönu Cad. (Sat Slmmaaı yanı ) T«l: 11 3 4 7 DAROLACEZE BU Y l l DA KURBANIARINIZI BEKLiYOR TEl : 46 20 0 2 Cumhuriyet 13064 (Bateş Reklâm: 48) 13&60 Cumhuriyet 13062