Katalog

İşadamları Derneğinin Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Fkononu Ekonomî Ortakpazar'a ilişkin görüşleri Dışişlerine ters düşüyor Türk Sanayiciieri ve İşadamlan Derneği tarafından yayınlanan ve bazı üniversite öğretim üyelenyle u z m a n l a r ı n Türkiye ekonomisinin darboğazl a n üzerine görüşlerini içeren «Ekonomimizin Darboğazlan Üzerine Görüşler, Öneriler I» adını taşıyan raporla ilgili olarak MC hükümeti başkanı Süleyman Demirel, Devlet Planlama Teşkilâtı'nın özel bir çalışma yapmasmı istemiştir. TÜSÎAD'ın yeni yayınında İşadamı Vehbi Koç'un Ortakpazar'la ilgili çalışmalarında danış manlığını yapan Doç. Dr. Erol Manisah'nın incelemesi de yer almaktadır. Doç. Dr. Manisalı. bu incelemesinde, AET'den yeni tavizler istenmesinden çok AET ye verilen tavizlerin yumusatılma sına öncelik tanınmasını önermektedir. Manisalı'nın bu önerileri. AET ile görüşraeleri yeni tavizler almakla sınırlandırmaya çalışan Dışişleri Bakanhğı'nın görüşlerine ters düşerken, uzun zamandır b u tezi savunan Ticaret Bakanlığı ile DPT'ye yaklaşmaktadır. Bu yaklaşmayı, TÜSİAD'ın raporunu inceleyen bir ilgili «bizim görüşlerimizin kötii bir kopyesi» diyerek belirtmek istemiştir. çok politik Uiskilerine bağlı olarak çözülecek nitelikte görünmektedir.» Başbakan Demirel, Türk Sanayici ve işadamları Derneğinin raporu için DPT'den' görüş istedi TÜSiAD'ın görüşü, DPT ile Ticaret Bakanlığına daha yakın Raporda, AET'ye verilen ödünlerin yumuşatılması isteniyor. «Halka kuramı» İşadamları tarafından yayınlanan incelemesınin son bölümünde Doç. Dr. Erol Manisalı, CHP lideri Bülent Ecevit tarafından Batı Almanya gezisinde ortaya atılan fakat CHP içinde rağbet görmedigi için sürdürülmeyen «halka kuramına» yer vermekte dır. Halka kuramı şu şekilde ifade edümektedir: «Diger bır nokta da Türkiye'nin coğrafî konumu ile ilgiiidir. Ortadogu'ya yakınlığımız ıhracat ve diger ışbirlıei alanlarında büyük kolaylık saglayabılir.» MC Hükümeti, özel kesime ait ve henüz yaünmları bile baş lamamış 8 şirketin hisse senetle rinin kamulaştırma bedeli karşılığında toprak ağalarma satılması karanndan sonra yeni bir kararname hazırlamıştır. Yeni kararnameye göre, 6 kamu iktisadi teşebbüsünün hisse senedi 19 yıl süreyle yüzde 8 Hazine garantisiyle toprak ağalarma satılacaktır. MC Hükümetinin hisse senetlerinin kamulaştırma bedeli olarak satılmasını kararlaştırdığı 6 kamu teşebbüsü veya iştirakinin hepsi de pamuklu dokuma sanayiinden seçilmiştir. Bunlar, Adıyaman. Karaman, Bergama, Manisa, Nevşehir ve Antalya il ve ilçelerine dağılmaktadır. Bakanlar Kurulu'nun bu yeni kararnamesi 7/10262 sayılı ve 4.7.1975 tarihlidir. Bakanlar Kurulu'nda kabul edilen fakat Resmi Gazete'de yayınlanmayan bu karara dayanak olarak, ilgili Devlet Bakanlığınm 22.5.1975 tarih ve TTRMKDK 907566/5106 sayılı yazısı gösterilmektedir. MC Hükümeti'nin özel sektör şirketlerinin hisse senetlerinin kamulaştırma bedeli olarak satılmasıyle ilgili önceki karan, aynı Devlet Bakanlığınm daha sonraki ve 28.5.1975 tarihli yazısına dayandınlmış ve 20.6.1975 tarihinde almmıştır. Bu durum, MC Hükümeti'nin kamu iştiraklerinin hisse senetlerinin kamulaştırma bedeli olarak satılması karannın, ilk karann kamuoyuna yansımasmdan sonra almdığı izlenimini vermektedir. Yeni kararda, kamulaştırma Toprak kamulaştırma bedeli olarak kamu teşebbüslerinin hlsse senetlerinin verilmesi MC tarafından kararlaştırıldı Hazırlanan kararnameye göre, altı kamu teşebbüsünün tümü dokuma sanayiinden seçiidi Altı kamu girişiminin toprak ağalarma satılması isteniyor bedeli olarak hisse senedi satışıyle ilgili daha aynntılı bilgilere yer verilmektedir. İlk kararda, hisse senetleri satışının Hazine'ce kâr garantisme sahip olduğu belirtilmemiş iken yeni ka rarda bu durum açıklığa kavuştu rulmaktadır. Aynca yeni kararda temettü garantisinin 19 yıl süreli olduğu da belirtilmektedir. Bunun dışında ilk kararnameye göre kamulaştırma bedelinin yüzde 40'ının karşılığında hisse senedi satışı söz konusu iken yeni kararda kamulaştırma bedelinin tamamı hedef almmaktadır. Yine yeni kararda his se senetlerinin ada yazılı olarak satışa çıkarılacağı lanmaktadır. hükme bağ BELGE I: Bakanlar Kıırulu Kararnamesi Karar sayısı: 7/10262 Toprak ve Tanm Reformu Bölgelerinde yapılacak kamulaştırmalarda, arazisi kamulaştınlanlara lstedikleri takdirde kamulaştırma bedellerinin tamamı için ilişik listede adları yazılı (altı) adet kamu iktisadi teşebbüsü veva iştirakinin ada yazılı hisse senetlerinin verilmesi ve bu hisse senetlerine 19 yü süre ile % 8 temettü garantisi tanınması; Toprak ve Tanm Reformu Müsteşarlığının uygun görüşüne ve Devlet Bakanlığınm 22.5.1975 tarih ve TTRMKDK 907566/5106 sayılı yazısı üzerine 25.6.1973 tarihli ve 175? sayılı kanunun 42. maddesinin 1. tıkrasına göre, Bakanlar Kurulunca 4.7.1975 tarihinde fcararlaştınlmıstır nin 42. maddesinin 1. fıkrası tlyannca kamulaştırma karşılıklığının % 8 temettü garantili hisse senetleri ile ödenmesi öngörülen kamu iktisadi teşebbüsleri listesidir. 1 Adıyaman Pamuklu Dokuma San. T.A.Ş. 2 Karaman Ipl. ve Pam. Mensucat T^.Ş. 3 Nevşehir Pamuklu Dokuma San A.S. 4 Bergama Pamuk İpl. ve Dokuma San. A.Ş. 5 Manisa Pamuklu Mensucat A.S. 6 Antalya Pamuklu Dokumî San. T.A.S. BELGE II: Toprak ve Tanm Reformu Uy gulamalarmda 1757 sayılı yasa YORUM SEÇİMLERDEN ÖNCE SELÂMET ROMANCI Sevgi Soysal, Şafak'da, bir güzel noktaya parmak basıyor. Er. kötünün, yarı doğru ile yarı yanlışın karışımından elde edildiğini vurguluyor. Bu kanşıma bir örnek, doğrulan yanlış bil mekıe ilgili. Dofrulara bir örnek ise, eylemin ve olaylann gelişimınin en güvenilir öğretici, en güvenilir doğrulapcı oluşu. Buradaki yanlışlık da şöyle: Eylem veya olaylann gelişimi, tek başma, doğruyu gormeye yetmez. Kattâ tek başma yanhşa götürebilir. Dofruyu bulabilmek için oiaylan sağlam bir bakış açısıyla görebilmek gerekli. ONDÖRT EKİM'den oniki ekime iki yü geçiyor. Ondört Ekiıude Selamet Partisi bir güç olarak ortaya çıktı. Seçimlerden önce islam ve fukarahktan söz etti. Bunun üzerine hemen bazı .ilerici» gö rüşler pıyasaya sürüldü. Selamet'in, islama dayanarak, sömürüyü frenıemeye çalıştığı ortaya atıldı. Islam ile ilericilik arasında bir sentez bulma çabalan belirdi. O zaman sağlam bir bakış açısındun yoksun bu yaklaşımlann yanlışlığı, Onikı Ekime uzanan olaylaruı doğru!ayıcılığında bir kez daha ortaya çıktı. Selamet'in islama dayanaralc sömürüyü sürdürmeye çalışan bir örgüt olduğu gözler öniine serildi. YARI DOĞRU ile yarı yanlışın bir başka karışımına, Ondört ekim sonrasının ilk hükümet deneyimi ile tekrar rastlamldı. Selanıet, bir motor ve bir kilif iddialanyla hükümete girdi. Halk Partisinin sa şüscak tevazuu bu iddialann doğru lubul edilmesine yol açtı. Halk Partk>i, kurduğu hükümete Selamet damgası vurulmasına müsaade etmekıe suçlandı. Bu suçlamada dogruluk payı var. Selamefe orania Halk Partisi, atamalarda genel olarak çekingen. özel olarak basan sız davrandı. Bürokrasiyi kullanmada yetersiz kaldı. Cumhurbaşkan'ının hükümet işleriyle ilgili rolüne yeterli bir açıklık getiremedi. Eü tan bunlar doğru. Ama doğruların hepsi değil. Şimdi doğrularm b j tünu caha açıklık kazanıyor. Halk Partisi hükümetinde etkin rolün Halk Firtisi tarafından oynanmış olduğu gözler önüne seriliyor. SELAMET. aynı iddialarla Cephe Hükümetine girdi. Selamet yine motor, yine kilit olma sevdasında. Ancak islam ve sömürü ede biyatını elden bırakmayan Selamet'in ortak olduğu Cephe Hükümetinin izlediği ekonomik ve siyasal politika, ilk ortakhğın izlediği politikadan önemli ölçüde ayrılıyor. Selamet, bu yeni politikasının içinde ycrini buluyor. YALÇ1N KÜÇÜK ŞÎRKETÎ Farklılık Türkiye'nin AET ile ilişki kurmas:, 1960 yılından önce, Yunanistan'ın başvurmasmdan çok kısa bir süre sonra Türkiye'nin de müracaat etmesiyle başlamıştır. Doç. Dr. Manisalı. şirndi Yunanistan'ın tam üyelik için gerekli süreyi kısaltmak istemesi üzerine, üci ülkenin durumlannın fark lılığına dikkati çekmek ihtiyacım duymaktadır. Manisalı'nın AET karşısında Yunanistan ile Türkiye'nin durumlannın farklılığını ortaya koyarken yaptığı gerçekçi değerlendirmenin özeti şöyledır: «Son aylar içinde Yunanistan'ın AET'ye tam üye olmak süresinin kısaltılması (2 yıia indirilmesi) konusundaki müracaan ve bunun sonucu Ankaranın tepkisi, ekonomik olmaktan çok politik nedenîere dayanıyor. Ekonomik açıdan durum değerlendirildiğinde. Yunanistan ile Türkiye arasında bazı farklann bulunduğunu belirtmek gerekir. Burada, adam başına düşen geîir farkından çok sanayileşme biçimi üzerinde durulmalıdır. Yunanistan, Türkiye'ye oranla, daha sınırlı imalât sanayii dallarında gelişme gösteriyor. Bu yapısı ile. tamamlayıcı bir ekonomi olarak AET içinde yer alması kolaydır. Türkiye ise, farklı Uretira alanlarına yayılrmş ve yayılmaktadır.» NEDENLE ilgili olarak söylenecekler yeni deği! Sermayenın ta ÇOK SAYIDA örneğe veya biünen örnekleri tekrarlamaya gerek yok. Halk Partisi'nin yanında kardeş edebiyatını dilindea düşürme banı zayıfladı. Bu yüzden hem Dirleşmek. nenı de ayn görünnıeic yen Selamet, şimdi «kardeşleri» arasında ayınm yapıyor. ODTU'nde zorundalar. Ancak birleşerek hüküm sürebiliyorlar Fakat ancflK ki dEvrimci öğrencüer ile öğretim üyelerinin atılıp yerlerine Sela ayn görünmeye çahşarak tabanlannın daha da zayıflamasını durdu metçi kardeşlerüıin konmasını açıkça savunuyor. Kredilerin, tanra rabileeekierine lnanıyorlar. kesüninden ticaret ve sanayiye kaydırılmasmda önemli bir rol oynu SON zamanlarda yine aynlıkçı görünüm verme>a amaçlayan çaoa vor. Fındık taban fiyatlarının saptanmasındaki oyuna hiç bir itiraa larm yopunlasmasının asıl nedeni burada. Onikı Ekım yakJaşıvor olnıatlığ.rı gösteriyor. Fındık fiyatlannı Kalk Partisi Hükümeti, bu Bu vüzden venı oazarlama yöntemlerine ihtiyaç var sjimdı seçımvüıt ölçüde artırdı. Cephe Ortaklığının artış oranı yüzde beşten &? lerde hem beraber hem de ayn eörünmenin mucızevi reçetesl pesın MC böyie karar aldı ve bir de fmdık ihracatında yüzde on vergi iade deleı Bunun için Rssputin'e başvurmak gerekli ama Rasputin in besi koydu Vergi iadesi üretımdeki vergileri ihraç sırasında iade eı cerikliüğinin de vetecegi kuşitulu Çünkü Rasputin'in zamanında se meye dayalı bir sistem. Fmdık üretiminde ne vergisi var, diye sor cımler yoktu. Belediyelerce verilen inşaat mayın. Karann sonuçları şöyle: Dış ticaret istatistikleri ve mevcut ruhsatlarıyle İlgili en son duruF.SKIDEN işler kolaydı. Şimdi zorlaştı. Eskıden farklı görünumihraç düzeyine göre vergi iadesinin Hazineye 270 milyon liraya raal ler anc*k uzunca bir zaman aralığında zorunlu oluyordu. Simdı ramu yansıtan mayıs ayı istatistik olacagı fcesaplanıyor. Fmdık ihracatçısı sayısı ise sadece 17. Her bı manının aynı anmda. Kişiliğinde 12 Mart'ı öelki Erim'den de çok lerine göre Türkiye'deki bütün rine ortaltma 16 milyon lira düşüyor. Uretimle hiç bir ilgisi olma birieştirmiş olan îsmail Arar'ın derlediği Cumhuriyet dönenu fıükü inşaat ruhsatlannda. hem bir yan 17 ihracatçıya, ek olarak ve Hazine'den 16'şar milyon lira. Kar met programlarını okumak bu bakımdan çok aydınlatıcı. Demokönceki yıla ve hem de nisan ayıdeşliğin doğrusu, bu. na göre azalma olmuştur. Mayıs rat Parti. uzunca muhalefet yıllannda. solcularla flört stmenin yaayındaki azalma. bir önceki yılm HALK PARTİSİ hükümeti içinde Selamet, bir ileri karakol gö nında Yırcalı gibi solun bulaştığı kışileri de içine aldı. Ama dört yıl mayıs ayına göre vüzde 8.2'yi revini ü&tlendi. Demirel'in, Halk Partisi'nin hükümet bozmasına bu sonraki ilk hükümet programında aşın sol» ile mücadeleye en bübulmusrur. Aynı dönem içinde vük bir öncelik tanıyor. Bu tür mücadelenin hükümet programına kadar açıkça ve bu kadar akıl almazcasına kızmasının bır nedeni de inşaat maliyetlert ise yüzde 43 sınıfsal açıdan bunu çok iyi görmesi. Halk Partisi, Selâmefle ortaK girnıesi böyle başlıyor. oranında artmıştır. lıgı bozduktan sonra, kütlelerden uzaklaşmanın verdigi rehavet içinİŞLERÎN kolay olduğu zamanlarda Kişılerin üe işleri kolay tlci ! Mayıs ayı ttibanvle elde edıde erken seçim karannı başanya ulaştıramadı. Ama uzunca bir za yüzlülüğü. zigzaglan uzunca bır zaman aralıgında gızlemeye çalışman len bilgiler. uzun bir süredır man araiığından bakıldığında, başta AP olmak üzere ortaklan, MC Hü nıümkün Ama tarihin selışimi hızıanıp yoğunlaşınca zigzagları zama kümeti'ni kurarak bu başansızlığa bir kaçınılmaz başarısızlıkla ce nm synı kesitirıde yapmak zonınlu oluyor Kişılen kurban etmes durgun olan ve bu yılın mart aymdan sonra canlanma göstevap verdi. Profesör Mümtaz Soysal, Adalet Partisi lideri Demirel, zorjnluluğu ortaya çıkıyor. Bu açıdan 196O1ann sonlan ayn öir öne ren inşaat Kesimindeki ekonoBaşbakan Demirel'den memnun olması gerek, derken bu kaçınü me sahip. İsmet Paşa örneğini de söstermesi bakımından. Cumhun mik faaliyetin. mayıs ayıyla birmaz başansızlığa işaret ediyor. yet düzeninin bu en yetenekli, en becerikli kapitalist anlamda en likte tekrar durgrunlaşmaya başSELAMET, MC adındaki selamet ortaklığına girerken sadece ilerici savunucu ve sürdüriicüsü, olaylann gelışımı ile zigzaglann ladığıni ortaya koymal"adır Ma şerçek yeriru almadı. Aynı zamanda gerçek niteliğini kesin bir açık içine düştü Profesör Bahri Savcı, o laman vszdığı bir yazıda, tarin* yıs ayında verilen inşaat rııhsatlığa ulaştırdı. Selamet ortaklığında görev tek: Sömürüyü sürdürmek. ters düştü diyerek bu gelişmeyi açıkladı. lan toDİamı 2 milyon 54 bin met Ancak işlevler ve işlevlere uygun görünümler farklı. AP'ye iç ve dış PROFESÖR SEHA MERAY'ın o zamanlar yazdığı bır yazı var rekare olmuştur Geçen vılın büyük sermaye ile ilişkileri kurmak düşüyor. MSP'ye, özellikle cami Refonm karşı üniversitelerin hazırladıfı bir üniversite reform tasamayis ayında 2 milvon 'iTı bın lere uzanan gerici güçleri seferber etmek. MHP'ye gerektiği zaman nyla ilgili. Profesör Meray, bu tasandaki önerileri. yeniler güzel deve bu vılın nisan ayında da 2 komandoları harekete gftirmek. CGP'ye ise Rasputin örneği saray 5il. güzeller yeni değil, diyereK özetlemişti. Seîamet ortaklığının seçım milyon 458 bin metrekarelik ınoyunlannı tczgâhlamak. Neden Nedeninin üzerinde aynca durmak öncesi oyunlannda bu deferlendirme akla geliyor. Bu oyunda yeni peit şaat ruhsatı verilmiştir. gerekiyor. az. Güzel ise hiç yok. Hepsi sıntıyor. Mayısta inşaat ruhsatları yüzde 8 a/ahrken maliyet er % 43 arttı AET ile Doçent Erol Manisalı, Türkiye ile AET arasındaki ilişkinin de gittikçe güçlendiği görüşünü savunmaktadır. Bu görüşü savunurken, «Türkiye'de mevcut yabancı sermaye ve teknik işbirliği açısından AET ülkeleri ön sıralarda gelmektedir» ve «ulusal savunma endüstrisi alanında. gerek satın alma ve gerekse teknik işbirliği bakımından, ABDden AET ülkejerine dönülmüştür. (îtalya ve Almanya önde geliyor)» demektedir. Siyasal bakımdan AET ile bağların devanu yanında ekonomik açıdan Türkiye'nin sanayiinin korunması için AET'ye verilen ayrıcalıklarm esneklıte kavuşturulması istenmektedır. Esnekliklerin bir bölümü. Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) ile ilgiiidir. Doç. Dr. Manisalı, 12 ve 22 yıllık listeler içinde OGT'ne uyma zorunlulugu ile ilgili olarak «AET'nin (OGT)'si, gelişmiş ekonomiler içinde, en düşük tarifeleri ihtiya eden bir yapıya sahiptir» dedikten sonra şoyle devam etmektedir: «Türkiye'nin üçüncü ülkelere karşı, dış ticaret politikasını belirliyen ekonomik faktörler ile AET'ninki oldukça farklıdır. Bu bakımdan, OGT'ye Katma Protokol çerçevesinde uyum sağlanır ise, bazı imalât sanayii dallarımızın, AET rekabeti kadar, üçün cü ülkelerin rekabeti ve zorlaması ile karşı karşıya kalması olağandır..» MC, CHP'nin tersi bir kredi politikası izliyor Kredi ve para arzı ile ilgili ola rak derlenebüen bilgüer, MC Hükümeti'nüı Ecevit Başkanlığındaki hükümetin izlediği politikayı bütünüyle tersine çevirdiğini or taya koymaktadır. Cephe H ü k ü meti, kredi ve para arzını, Ecevit Hükümeti zamanındakinden çok daha hızlı artırmanın yanında, Ecevit Hükümeti'nin t a n m kredi lerine ağırlık vermesine karşıUK, ticaret ve sanayi kesiminin kredi olanaklannı artırma>ı tercih e t mektedir. Cephe Hükümeti'nin ız lediğı politika, 12 Mart döneminıa izlediği politikayla aynı yönde ge lişmektedir. Para ve kredi gelişmeleriyle il gili bilgiler, haziran ayı sonuna ka dar olan bir zaman kapsamı içinde ve bundan önceki yülarla k a r şılaştırmalı bir biçimde tabloda görülmektedir. Cephenin h ü k ü met dönemini içine alan 1975 m a r t haziran ayları arasında, toplam banka kredileri yüzde 7.3, Merkez Bankası direkt kredileri yüzde 20.7, toplam kredi hacmi yüzde 9,7 ve para arzı d a yüzde 3.1 artmıştır. Ecevit başkanlığındaki hükümetin görev yaptığı ae çen yılın mart haziran d ö n s minde b u o r a n l a n n hepsi bu yıl ki o r a n l a r m gensinde kalmış ve sırasıyla, 4.2. 4.2. 2.fi ve 2.5 olmuştur. Cephe Hükümeti'nin kredi ve para arzını hızla gemşletmeye dayanan politikası, karşılaştırmaiı bilgilerin bulunduğu haziran ayında d a devam etmiştir. Mayıs ayına göre haziran ayında t o p lam kredi hacmi yüzde 4.5 ve *:op lam para arzı yüzde 2.1 artmıştır. Geçen yılın aynı döneminde ise bu artış o r a n l a n , sırasıyla, yüzde 3.8 ve 1,2 olmuştur. (%) Haziran 1975 28.477 4.875 3.149 4.042 67.138 107.681 27.070 134.751 91.882 22.433 40.518 25.513 15.055 103.519 Mayıs 1975 27.891 4.816 3.009 4.022 64.661 104.399 24.558 128.957 89.963 21.357 39.978 25.149 13.378 99.862 Mart 1975 27.419 4.615 2.809 4.006 61.513 100.362 22.423 122.785 89.154 21.786 39.867 24.910 12.899 99.462 Aralık 1974 24.798 4.253 2.533 3.990 60.175 95.749 22.638 118.946 90.045 22.631 39.831 24.773 11.838 99.068 Haziran 1974 15.766 3.928 2.247 3.596 52.639 78.176 16.713 93.425 73.769 15.426 33.884 21.975 10.971 82.292 Mart 1974 14.661 3.928 2.087 3.555 50.818 75.049 16.042 91.091 71.956 15.416 34.145 21.504 10.675 81.740 Aralık 1973 14.267 3.763 1.972 3.651 51.415 75.068 13.767 88.835 70.528 16.030 33.056 20.662 10.684 80.392 YÜZDE DEĞİŞMELERi Haz 1974 Ara. 1973 10.5 13.9 1.5 21.4 5.2 4.6 2.4 4.1 4.4 Cephe Hükümeti pamuk ihracında başansızlığa uğradı MC Hükümeti'nin kurnlmasmdan hemen sonra büyük propagandalarla ortaya atılan pamuk ve pamuklu ihracatım geliştirme vaadinin, Cephe Hükümeti'nin üçüneü ve bu vılın altıncı ayınin sonunda tam bir başansızlık)a Karsılaştığı ortaya çıkmıştır. Bu vılın ilk altı ayı sonundaki ihranat. hem miktar, hem değer ve hem de birim fiyatlan bakımından geçen yılm aynı döneminin çok gerisinde kalmıştır. Geçen yılın İlk altı ayı sonunda pamuk ve pamuklu türünde, 146 bin tonluk ihracata karşılık 261 milyon dolar elde edilmişken, bu yılm aynı döneminde 101 bin tonluk ihracat yapılmış ve 102 milyon dolarlık döviz sağlanmıştır. Bu vıl saglanan döviz miktan, geçen yılın yansmdan a? oimn'tur Buna ek olarak birim ihraç fiyatı da önemli oranda gerilemiştir. Geçen yıl birim ihraç fiyatı 1707 dolar olan ham pamuk bu yıl J98 dolardan ihraç edilmiştir. Perakende satışa hazır olmayan pamuk ıplığ! ihraç fiyatı 2669 dolardan 1688 dniara düşmüştür. KREDt TÜRLERt T a n m kredılen Sanayi Kredileri Küçük Sanat Kre. İpotek Karşılığı Kre. Muhtelif fTic.) Kre. Toplam Banka Kre. M. B. Direkt Kre. Toplam Kredi Hacmi Para ArzMEVDUAT TtRLERt Vadesiz Ticari Mevduat Vadesiz Tasarruf Mevd. Vadeli Tasarruf Mevd. Diğer Mevduat Toplam Mevduat Ha*. 1975 Haz. 19 74 Ha*. 1975 H a ı . 1»75 H a ı . 1974 May. 1975 Mav. İS 74 Mart 1975 Ara. 1974 Mart 1974 2.1 1.2 4.7 0.5 3.8 3.1 4.5 2.4 0.7 0.9 3.7 5.6 1.9 12.1 9.1 12 20.7 9.7 0.9 14.8 14.6 24.3 11.6 12.5 19.6 13.3 2.0 1.3 7.5 0 7.7 10.2 2.1 5.0 12.5 3.7 1.4 1.4 2.8 2.5 10.2 3.8 1.2 2.8 0.3 0.7 42 1.2 3.4 4.2 3.1 3.0 1.6 4.2 2.6 2.5 0.8 27.2 4.5 1.7 3.0 2.4 16.7 4.1 0.1 0.8 2.2 0.7 2.8 3.8 2.5 6.6 2.7 2.4 1.3 hızı yüzde sıfırda kalmıştır. Geçen yılın üç aylık döneminde s.> nayi kredileri artmamıştır. Fakat bu yılın aynı döneminde sanayı kredilerinin artış oranı yüzde ö> yı bulmuştur. Kredilerin alanlara göre bölü münde en büyük pay muhtelıt (ticarîı kredilerine gitmektedır Bu kredilerden ticaret kesiminin dışında sanayiciler de yararlatımaktadır. Ecevit Kıikumeti'mn görev yaptığı geçen yılın mart haziran avlannda ticari kredile; yüzde 3.4 oranında genişletilmiş tir. Bu yılın aynı döneminde ıse senişleme oranı, vüzde 9.1'e çık mıstır. Öte yandan Cephe Hükümeti'nin dövıze çevrilebilir mevduat hesaplan yoluyla milyarlarca b ralık yeni mevduat yaratmış oi masma rağmen, tasarruf eğilimi nin eksik de olsa bir göstergesı olan, tasarruf mevduatının artıs hızının yavaşlamasmın önleneme dığı saptanmaktadır. Geçen yılın ilk altı ayında yüzde 2.5 olan vadesiz tasarrut mevduatı artıs hızmın bu yıl yüzde 1.7'ye »e ıri ne şeçen yıl vüzde 6.6 olan rade li tasarnıf mevduatı artış hızının bu nl yüzde 3.0'a düsmesl tasar ruf eğiliminin yavaşlamasmın bir işareti olmaktadır. AET lehine Dr. Manisalı, Katma Protokoldaki liberasyon ve kotaların AET lehine geliştirilmesi yükümlülüğü üzerinde de «bu sorun da, özellikle son iki yıllık gelişmeler gözönunde tutulur ise, ithalâtın kontrol edilemez bir düzeye çıkmasma ve dış ticaret açığmın artmasına yol açacaktır» demektedir. Liberasyonla ilgili öneri şu şekilde ifade edilmektedir: «Liberasyon oranı ile ilgili hüküm, uzun yılları kapsar nitelikte görünüyor ise de, Türk Sanayiinin korunması ve ithalât hacminin kontrol alîına almması açısından sakıncalıdır. Liberasyon oranındaki genişleme, sınırlandınlacak ve Türkiye'ye dondurma olanağı sağlayacak şekilde değiştirümelidir.» Merkez Bankası özel kesim kredileri yüzde 13 arttı MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (Milyon TL Rezervler ve DÇM Milyon Dolar) A K T 1F Altın + Döviz Kamu Kredileri Özel Sektör Kredileri Tanm Kredileri Diğer Aktifler TOPLAM 28J.1975 25.7.1975 (MC Hük.) ıGeçen Hafta) 18.549 29.392 8.735 15.441 12.005 85.347 32.055 3.794 22.142 26.929 1.322.0 + 70.C 227 Tarun . sanayi Ecevit Hükümeti'nin izlediği | kredi politikasının Cephe'nin poü j tikasından farkı, sadece kredi hac j mi, ve artış> lıızında görülme \ mektedir. ı 1.8.1975 (Son Harta) 17.507 42.37U 7.079 15.U85 19.992 102.032 38.677 1.045 5.724 23.863 32.723 1.112,3 453,5 657,1 16.526 39.549 6.269 16.100 19.208 97.552 36.724 5.988 22.919 31.114 1.103,1 .446,5 585,6 807 Merkez Bankası'nın son haftalık durumuna göre, dövize çevrilebilir hesaolann genişletilmesinden sonra yaklaşık iki aydır her haffa devamlı olarak azalma gösteren Merkez Bankası'nın özel kesime açtığı kredilerde yüzde 12,9 oranında bir artış olmuştur. Aynı hafta içinde emis yon hacmi de 2 milyara yakın bir genişleme göstermiştir. Merkez Bankası'nın, bir ağustosla kapanan son haftalık durumuna ait bilgiler, MC Hükümeti'nin ağustos ayına. her bakımdan bir kredi genişlemesiyle girdiğini ortaya koymaktadır. Dövize çevrilebilir mevduat hesaplanmn yarattığı ol?«ıaklan kullanması nedeniyle iki avdır Merkez Bankası na yeni kredi için başvurmayan ve eski kredi lerini azaltan özel kp=inn bir haf tada 810 milyon liralık yeni kre di almıştır. Kamu kesimine açı ian krediler ise 2,8 milyar liralık bir artışla 42 milyar 370 milyon iira olmuştuı Bu artışlann yanında 'anm kesimi kredileri 1 milyar 15 milyon lira düşmüş tür. Kredi genişlemesi ve DÇM yoluyla gelen yeni dövizlerin net etkisiyle emisyon blr nafta için de vüzde 5,3 oranında bir artış kaydetmiştir. MC Hükümeti'nin kurulduğu tarihten itibaren emisyon hacmindeki artış oranı vüzrte 21 'e vaklajmıstır. Bır nafta içinde DÇM kanalıy le gelen dövizlerde 71,5 milyon dolarlık bir artış olmuş ve DÇM 657 milvon dolara çıKmıştır. DÇM ile gelen dövızler yüm ba Geçen yılın marthaziran döne j minde t a n m kredileri yüzde 15\ artmıştır. Fakat Cephe'nin görev j TÜSİAD'ın yayınında inceleme , yaptığı bu yılın aynı döneminde t si yer alan Doç. Dr. Manisalı. t a n m kredilerinin artış hızı ge; Katma Protokol'un önerilen yön çen yıldaki artış hızının ancaK i de değiştirilmesiyie ilgiü oiarak yansı olmak üzere yüzde 3.7 olyine gerçekçi şu değerlendirmeyi muştur. , yapmaktadır: «Katma Protokol "ile ilgili tadil önerileri, Türkiye'1 Geçen yılın m a r t haziran dö nin dış ekonomik ilişkilerinden, neminde sanayi krediierüıin artıs ı Katma protokol P AS İ F Emisyon Döviz Mevduat Mev. Munzam Karşılığı Diğer Pasifier BRÜT REZERV N E T REZERV DÇM şından bert ışçı transfenyle ge len dövizlerı aşmıştır. Brüt döuz rezervlerinin korunması. DÇM dövizlerine dayandınldıgı için ne dflviz rezervlerinin azal masi devam «îtmistlr Merkez Bankası nafrakk d\ıru mundaki en anlamlı gelişme, özel Kesimin tekrar MB kaynak lannı kullanmaya başlamasıdtr DÇM hesabınm artışını sürdüı mesine rağmen özel Kesimin MB kaynaklannı artan ölçüde kul lanmaya devam edip etmcveoeftı gelecek haftalarda belli olacaktır. jiğer özel Iresım MB KavnRk lannı kullanmava devam eriprpc olursa. fiyat hareket!erindeki sır ramanm flerl sflrülen rariht"" daha 8n'^> ir»n<>n fikmasını bek ^ereicecektir. , Pamuk tabari' fiyatı bugün açıklanacak A.NKARA (Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Süleyman Demirel, Bakanlar Kurulu'nun dün aralıksız 7 saat süren toplantısından sonra gazetecilere, p a m u k taban fiyatının bugün açıklanacağını söylemiştir. Öğrenildiğine göre, Bakanlar Kurulu'nun riünkü toplantısında, pamuk stoKları ile p a m u k taban fiyatlan görüşülmüş, a y n c a 170 k a r a r n a m e ımzalanmıştır. Başbakan Demirel. oir soru üzerine. Damuk taban fiyatının S liradan aşagı olmavaoağmı, bu arada devlrtin mısıra d a taban tivat tesbit edefpgini bildirmiştir. Siimerbank mamullerinde bir nrtirimın soz Konusu olmadığım • nvdedpn Ra^bakan Demirel, • KISE" 7a'nnnda uçak fabrikası kvrs""'"•'7 nf^k üretimine geçectjız» demiştir.