Katalog

Cumhuriy 52. jıl, sa\ı. 18315 Kurucusu : YUMJS NADt 26 Temmuz 1975 Cumartesi Türkçüiüğün Esasları TÜRKÇEbîYLE) Hasarlayanlar y Mahir CNLÜ Vasuf ÇOTUKSÖKEN I Turktulütün Kapsamı ve Nîtelfklerf II Turkçnlüpnn Prorraror Dllde Estetifcte, Ahlâfcta, Hufcufcta. Dınde, Ekonomide, Sıyasette, Pelsefede 189 Sayfa 12 SO U r a İNKIL4P re AKA KİT4BFVI EBt (llancıllk 3014 5<?20> <jf. 7iYA Türk Amerikan ilişkileri tam bir çıkmaza girdi Bakanlar Kurulu, Türkiye'de ABD askerî varhğma olanak veren temel ve ıkili anlaşmalarm geçerliliğini yitirdiğine karaz verdı Faaliyetleri durduruîan tüm uslere Turk bayrağı çekılerek Silâhlı Kuvvetlerimizm tam denetim ve gozetimine devredildi Hükümet kararı ile ilgili olarak ABD Buyükelçisi Macomber'in ek bilgı ıstemi Dışişleri Bakanlığı tarafmdan reddedildi İncirük (temda tüm ABD üslerjne dkondu AVKABA, (Cumhurivet Bfirora) Amerıka Bırleşık Devletlen Kongresı nm 5 Şubat 1975 tan hınden bu >ana Turkıveye karşı uyguiattıgı sılah ambargosu nede nı> le bır bocalama donemı geçı ren TUrk • Amenkan ıhşkılen ve ışbırlığı, dun Turkıyenm aldığı kararlarla, tam bır çıkmaza gır mıstir Dun aksam saat 18 de top lansn Bakanlar Kurulu daba önce Milll GOvenhk Kurulu'nun da aldığı kararlar ıştgtnds, Adana'dakı İneırlik Hava Üssu dısmdakı tüm Amenican üslerıne el koyma kararı almıs ve ıkı ulke srastndakı savunma ve ışbırlığı anlaşmalarının jeçerlılıgıni yıtır dıgım açıklamıstır. Bakanlar Kurulu'nun karanna gore, Turkıye ıle ABD »resında ki 3 temmuz 1969 tanhınde imza lanan anlajma ıle yururluğe gıran «OrtaJc uvunma üi v« tetıı, , ' <•* f Ier» bugunden itıbaren Turk Sılâhlı Kuvvetlerının tam kontrol •e gozetımı altına alınmıştır Ba v kanlar Kurulu tarafından verılen kararla Turkrve ile ABD arasın dakı ortak savunma ışbırlıgını duzenlejen temel anlaşma \e bu nunla ılgılı otekı anlaşmalar hu kukı geçerlılıklenm kaybetmış lerdır Turkıye'dekı bütun ortak savunma tesıslerınm faalıvetı, tncırlık'teU ortak savunma tesisımn sadece NATO gorevı sakl. kalmak uzere dun gece varısın dan ıtıbaren durdurulmuştur Dışişleri Bakanı Çağlajang'l Ankara ya gelışınden sonra saat 17 30 da Çankava dakı Başbakan hk Konutuna gıderek Başbakan Demırel ıle 30 dakıla kadar go ruşmuştur Bakanlar Kurulu top lantısı saat 18 00 de başlamıstır Bu arada çok saytda gazetecı, Başb&kanlık onund* beklerken saat 20I5'de hükumetm teblıfi TVnın haber bultenmden ka muoyuna açıfelanmıştır Bakanlar Kdrulu kararınm açıklanmasmdan 10 dakıka son ra da ABD Buyukeiçısı Macom ber sıyah smokın pantolonu be \az ceket ve sıyah papjon kra vatlı kıyafetı ıle katılmakta oldu gu bır resepsıjondan kendı kul landıgı makam arabası ıle Dış ışlen Bakanlıgına gelmiftır Burada uzunea bır sure bekleven Buyukelçıje Dışişleri Bakanı Çaglayangıl ıl Genel Sekreter Elekdaf tarafmdan Bakanlar Ku rulu kararı bıldırılmıştır Öğremldığıne gore, Bujukelçı, ısrarla karann daha genış bıçım de kendısıne bıidınlmesmı ıstemıştır Ancak Dışişleri Bakanı, Bakanîar Kurulu kararı dışında başkaca bir açıkîamada bulun(Devamı Sa. 9, Sü. 1 de) NATO sözcüsü: "Doğu Akdeniz'in güvenliği tehlikeye girecek,, BBIKSEL NATO nun bır sozcusu, ABD Temsılcıler Meclısırun Turkıyeje karşı uygulanan Mlah ambargosunu kaldırmayı reddetmesının, muttefıklenn Dogu Akdemzdekı guvenlığıne agır bır darbe olduğunu soylemıştır. Sozcu, Temsılcıler Meclısi kararını «Esefle karşıladıklanıu» da belırtmıştır SOÎCU, NATO Genel Sekreterl Lun* un 33 temmuzda ABD Temsilcıler Meclısme ambargovu kaldırması dileğını açıklamış olduğunu hatırlatarak, «Ne >azık kı bu ümıtler boşa çıkmış ve Temsılcıler Meclısındekl ovlamanm olunısuz sonucu hajatı onemdekı bu bolgede mıittefüclerın gıivenh^ının azalması gıbi cıddı bir tehlıke meydana çıkarmıştır» demlştır Sozcu bır sonı üzenne, NATO' nun bir bütıin olarak, Amenkadan doğan boşluğu dolduramayacagını. fakat ambareonun jrürürluğe gırmesınden bu yana Batı Almanya ve diğer baz» NATO uya si ulkelerın, Turkıye'ye asken malzeme sevfctvatına hız verdıklermı kaydetnnştir. Türkiye'nin açıklamasından once bır müttefık dıplomatı, Turkıye'nın hoşnutsuzluğunu gostermek ıçm buyuk bır olasılıkla bir harekette bulunacağını ılerl sür(Oeram) Sa. », Sü. 7 de) Açıklık Iyidir ifk&n Fordi» Dışisleri Bakanı Kissincer'ın büP J tun çsbalsnna rafnıen ^ ABD Temsilcüer MecU8i Turkire've uv^üanan ambargontuı sınırlı olarak kaldınlma8ina deygın onerirl ona.ylaınadı. Bövlece 5 şubattan bert Amerika nm NATO üresi bır muttetigıne karşı tefc Taniı olarak surdurdnğti ve blrim cepbe hükumetuıın son haftalara kadar sıne\e çeker gorundugü cet* nıteliğlndefcf Işlem bnnduı böyle de vurnrlukte kslacak demektir. Dnğrusuna sövltmek se Temsılciler Weclisınin »tnbar go ıle ilgilî oturumnnda »apılan konuşmaları bu büvuk de\let temsılcılenndea beklenecek ntfunluk düzevıne vakıştırmak ıruçtnr 4mbargonun kaldınlmasma karşı çıkan konuşmacılann bemen hepsi TarkİTe alcvbıne aııp tutmuştar, bijri yantajoılıkJa suçlamakta bir «akınca gormemişlerdır Bunlardan Boggs adındaki biri b«kıım ne dWor «Bu tasannm kabul edılmesmn, şantaja boyun eferek fum ahlak kurallanrfizın ve tUm ahlâk değerlenmızın çıg rentîes'ne goz yumacagımız anlamma gelmesınden kork'J yorum » Temsflci Boçss'un yantaj dediği birim cephe hökümetınce ahnan Turtaye'deld Ameritaın üslerinin kaldınlması ile üguı ksrardır. Hulaımet, bu karann doğnracağı sonnçlan gömşmek uıere Wasbingion'a blr avbk bir süre tanunış, sure dolnoca d» sanınz Başkan Ford'un ricasını kabnl ederek karannı ertelemışti TSrk kanınovu cephe hukuraetınin bu nımuşak davranı^ına sert tepkı gostermlş, pjdulen politikavı tmerıka dan daha Atnerıkaneı bulmuştu. Jçımirden cephe hfikumetinl ABD'ye «teslinuvet» politıka51 urçulamakla suçlavanlar bfle çıkmı?tı araa şantaj soz> cutfino knUanan olmannştı. Nihayet Baskan Ford'an K«ngre're sunduğu oneriye före amb»rgo tfinden baldırılacak değUdl. Dostumuı T« N4TO orta^unu Amerika'dan sadece p*rası fearşüığı sa%aş araç Te gereçleri alabilecektık Simdi Temsilcıler ı*Ieclısınde ahlâk kurallanndan ve ahlâk^al deçerlerden söı eden uveler ^Idıkian *on kararla bu faktı ıılusun vaktıvie parasını pe.ni »dediği savas jfereçlenni bıle biıe verdirmemektedlrler. Ecevit: "Şımdi Duyunıı Umumiyeden daha kötü bir uygulama ile karşı karşıyayız,, Hasan CEMAL TIRGU JtCJ (Rom»nva) Homanyada bulunan CHP G«n»l Başkanı Buient Ecerıt Temsıl cıler Meclısanın ambargo karannı dun sabah oğrenmış ve «Şımdı, Duyunu Umumıy«den de daha kotu bır uygulama 'tar şısındanz Duyunu Umumıyc za manında bızı borçlanmız dolavı sıyla kontrol ederlerdı Şımdı ıse alacaklanmız dolayı&ıvla kontrol edılmemız sor konusu dur» demıştır (Devamı S». 9. Sö. 3 de) Ford ve Kissinger son ana kadar Türkiye'nin karannı önlemeğe çalıştılar W\SHİ\GTO>1 Turtayenın ortak savunma tesıslerının faalı yetım durduran kararının Was hıngton'a ulaşmasından sonra Başkan Ford yazılı bır deiıeç yaymlayarak «Bu karar Amerı ka Bırleşık De\letlennın gerçek ten çok onemlı gınenlık çıkarla rınm zaranna ışle\ecektır» de mıştır Ford, «TaJınpkâr» dıje nı teledığı «Son gelışmelenn ışıgın da TemsılcUer Meclısırun kara r ını bır kez daha gozden geçır mesıru» ıstemış ve sozlenne şoy le devam etmıştır «Geleneksel Turk Amerikan savunma ışbırlıgının onemlı bır parçası olan Tyrkı>eje askerî yardım uzermdekı yasak karan vakıt yıtınlmeden kaldınlmalı dır » Temsilcıler Meclısi nm derhal harekete geçmesımn Amenka' nın, NATO ulkelennın ve Doğu Akdenızdekı dostlarının guvenlı gı açısmdan hajati onem tasîdı ğını da behrten Ford bugun \a rılan çok ciddı sonuç konusunda Temsılcıler Meclısi 'ni defalarca uyardığmı da hatırlatarak, «Tur taye'nın almış olduğu karar da benı son derece uzmuştur » demıstır Dışışlert Bakanı Kıssınger de \anlan sonucun uzucu olduğunu belırterek. şo\le demıştır «Bız kongrenin uzlastıncı bir tutum takınması içın elimızden gelenı yaptık Önenlerımız kabul edılsevdı, durumun iyıleşmesı mumkun olacaktı. Ancak bugun vanlan sonuç ve karar Yunarus tarı ıçın de Kıbns sorununun çozümu ıçın de, Dogu Akdenız'ın ^Devanu Sa. », SS. S da) DEVALÜASYON OLARAK NİTELENİYOR Talçın DOĞAN ANKARA (Cnmhurivet Bürosnl Dovız Karşıiıgı nısse senedi ve tahvıl aJımuıda Maiıye Bakanlığın ca getınlen yenl yontemlenn dolaylı ve kısmî bır devalUasyon nl telığı taşıdı*ı saptanmıştır. 11 temmuz 1975 tarılunde Rcsmî Gazetede yayımlanan Maliye BakanJı^ı bedelsız (thal tebhginde büdirıldigine göre «lşçl, serbest roeslek sabibl ve rntlstakıl lş sa ÜKÜ HUKUMETIN DOVIZ KONUSU ÖVİ • UZMANLAR, İLE İLGİLİ HÜKÜMETÎN BÜYÜK KARARLARI DÖVÎZ SIKIÎîTISI ÇEKTÎĞİNt DOLAYLI BEURTEREK, DOVİZLE AUNAN TAHVILLERDE EK PRİM VERİLMESİNÎ, DÖVİZ TASARRÜFU HESAPLARINA ÇOK YÜKSEK FAIZ ODENMEStNÎ, «KISMÎ DEVALÜASYON» OLARAK TANIMLIYORLAP İkili anlasmaların feshinın hukuksa! sonuçîarr Orhan APAYDIN I 3 Temmua 1969 tarıhll anlaşma, üs veya ortak savunma tesıslerıyle yardım kurullan gıot dığer Amerikan askerî varlıklannın hukuksa] dayanagını oluştu ran ikılı anlaşmalann ilkelermi saptayan temel anlaçmadır. NATO andlaşmasının 3. maddesıne gore, ıkı devlet arasında yapılan 23 Hazıran 1954 tarihU, 6427 sayılı yasayla onayianan «taraf devletler arasında kuvvetlerın statusıine daır so2leşme»nın uygulanması nıteliğmde sayıldığîndan Parlâmentonun onayına sunulmamıştır. Nota teatısı yoluyla yapılan 23 61954 tanhlı askert îcolavlıklar anlaşmasmın yenne geç rnıştır. Anlaşma 24 maddedır. Dıbacesmde aynen şoyle derulmektedır «T. C. Hükurfletl ila ABD hukumetlen, Bırleşmıs MılleUer yasasuıın amaç vo ükeîenne uySa. 9, SS. 7 de) TEKZIP Sanayi Bakanfığı Demirel kardeşlerın ortak olduğu ORMA şırketıne fark tanımadı 23 Nısan 1975 tanblı gazet«nı an 1. sayia, 2 sutununda ORMAOrman Mahsttlleri Sanayi ve Tı caret A ş 'ne ıstısnal muamele ıle teşvık verıldıgi tntibaı uyandıran bır haber venlmektedır. Te^vıklerden utıfade etmek is teven ozel ve kamu sektorune aıt fırma ve şahıslar, jatınmlarının tcknık, malı ve ekonomüc özel lıklermı bcjrten fırıbılıte rspor lan ıle Bakanlığımıza müracaat ederler. Projeler, sektör uanan lan tarafından mıkro ve makro ekonomz zavıvesmden tetkıke a)ı (Devamı Sa. », Sü. l de) hıplerinin hesaplanan tasarrufla nna Türktye'de kuruiu resml veva özel icesim kuruluşiarınca çıkanlan tahvfl veya Blssa senetlerlnl d&vlz ödemek suretlyle satm almalan halinde, satın alman taîı (Denusı Sa. 9, S9. 4 de) Tangrn strasında, olen ışçılerden biri, durumu farkederek y»ttıklan odanın penceresmden dışan atlamak istfdi Ancak gene de ceele mağlup oldu Bir bacağım çıkartabildıfl pencerede S\lece zebırlenip kalakaldı. (Fotoğraf Erdoğan KÖSEOĞLL) EKONOMıK YORÜM Yeşildirek'te bîr han yandı9 yedi işçi dumandan boğularak ötdü ieşıldırek'te Tarakçı Cater Sokak 11 numaradakı Gezeı Han'ın zemın katmda dun satw ha karşı çıkan yangın sonunda 7 kışı ölmuş ve mılyonlarca lı ralık zarar mejdana gelmıştır Osman Gezer adındaki kış'>e aıt Hanın zemm katında saat 04 05'de başlajan vangın uzenne i'eçıldırek semtı de yanma tehlıkesı geçırmış ancak îstaTibuI \e Bejoğlu ıtfaıye grup)anna men sup 20 araç ve 100 personel heraen olay yerıne gelmış ve jogun bır çabadan sonra yangın ancak saat 09 00 da sondurulerek teîılıke onlenmışür. Yangın sırasmda handa calışan ve ust katta uyumakta ol?n Meh (Det«nu Sa. 9, bu. I de) MC'nin önemli adımı l'alçtn KÜÇÜK Ganün ıktisatçısınırj kafa fcanş tırıcı dramları bır türaîa bırakı lacak OiUrsa, devaluasyonu Merkez Bankasının satın aldıgı dovizler içm odedıği Turk lırasının arrırılması şekhnde anlamak mumkun Sımdı IVerkez Bankası benrlı dovi2 gırışlen ıçan boyle bır karar almıs oluyor. Resmi Gazete'de yayınlanan Turk Parası Kıymetini Koruma Hakkmda 17 sayılı Kar»ra ve 7/8683 eayrll (Ucvunı S». 9, 80. i de) Yerleri değiştîrilen savcıfar bellı ofdu ANKARA, (Cıunhoriyet Börosn) yerlcri deöştırüen Cumhurlyet Savcılannın tam listesi bellî olmuş, teırarname yayjnianmafe uzere Resmî Gazete'ye venlausar. yerleri detıştmlen Savolar arasında Tokat C. Savcı yardımcılanndan Turgut Sanca da vardır. Turgut Sanca, Tokat Çoculc Esırgeme Kurumu olayına el koy muş ve soruştunna açmıştı. Sanca, Kırşehlr Savcı Yardımalıfcna ventaolştır. Yerleri deglştırılenler arasında îstanbul ve Ankara Sava Tardımcılan kaba«k Mr toplama ulasmaktadır. Savcılana hstssı şoyledır: (Devamı 6. sajfada) SANAT EDEBiYAT Bugün 7. sayfamızda NADİR (Uev<uuı ü, NAD1 dc>