Katalog

Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Fkonomi Ekonoffli Cephe Hükümeti, dış ticarette erişilmesi güç rekorlar kırıyor Haziran ayına ait ithalat ve ihracat büvükluklen elde edılmıştir. Haziran avındaki ithalat, sim dive kadar bir aj içinde yapılan en biiviıl1" ithalat hacmme ulasmış ve vanm mılvar dolara vak!a«arak 480 milvon dolar Olmuştıır Gecsn av icınde gercekIesen rhalat icın ödpnen dönzler, haziran sonuna kadar dövi ze çevnlebılir mevduat voluvla Türkive've cekilen dövızlere denk düsmektedir. Aynı av içinde ihraeat cok smırlı bir dii7evde kal dı»ı icin tiearet aoıâ: 376 m'lvon dolarla Cumhurivet Tanhmde erişilmesi çok zor bir düzeye çık mi'tır MC Hüfcümefi'nin üçiincu a n olan haziran ayına ait Ithalat ve ihracat voluyla harcanan ve ka7anılan dîiviz mfktarlarıvia ileiH bıl ffilpr bŞrenilmistir. Bu bil?ıl*>r 1075 yıhnın önoeki avlanvla birlikte aylara eöre ve kümülatıf olarak. tatiloda göriilmektpdir. Tablodaki bilsiler. MC Hiikiimeti'nln hem haziran aymda hem de yılm ilk altı avmm roplamında ferçekle5t'>ilpn tiearet açıgı bakımından erişilmesi güç rekorlar kırdı&tnl ortava koymaktadır. HaTiran svında MC HUMimerl. 480 milvon 159 bin dolarlık ithalat yarjrmsfvr. Ne 1975 yılında ne de daha önceki her hansi bir vılda bir av içinde bu kadar böviik bir ithalat hacmıne r«« lanmaktadır. Haziran avındaH fhalat. vine Cephe HükOmeti'nin gorev basında olduSu mavıs a n 'thalatından 166 milyon dolar vüksektir. Mavıs avında ithalata fiili sınırlandınıa konmuşrur. Doviz MC HÜKÜMETİ, KREDİ HACMINI HIZLA BÜYÜTÜYOR KREDİLERl HIZLA GENİŞLETME POIiTiKASININ, ENFLASYON ÜZERİNDEK1 KÖRÜKLEYİCİ ETKİSİNİN YAKIN ZAMANDA HİSSEDİLECEĞi BELİRTİIİYOR PARA KREDİ VE MEVDUAT GÖSTER'îELERtNDEGELÎŞMELER (Milyon T.) Kredi Türleri 13 haziran Tanm kredıleri 28 023 Sanavi kredıleri 4 8.51 3 W>7 Küçuk sanat Icredıleri Ipotek karşılıgı kredı. 4 021 Muhtelıt (tıcarn kredi 66 007 Toplam Banka Kredilerı 105 969 Mer. BiPk. Direkt Krd. 25562 131231 Toplam Krd. Hacmi Para arn 91.926 MEVDUAT TÜRLERİ: Vadesız Tıc. Mvd 21 143 Vadesiz Tas. Mvd. 40.516 Vadelı Tas. Mvd. 25 242 Dığer mevduat 14 051 TOPLAM MEVDUAT 100 952 Krd / Mvd Oranı 105 0 mavıs 27.891 4 816 3009 4022 64.661 104 399 24.558 128.957 89.963 19 7 5 raart 27 419 4 615 23U9 4.006 61 513 100 362 22 423 122 785 89 154 21786 39 867 24 910 12 899 99 4C2 101.0 araiık 24.798 4 253 2533 3.990 60.175 95.749 22 638 118 387 90 045 22 631 39 831 24.773 11.833 99 068 966 19 7 4 mayıs 15.391 3.901 3206 3 565 51.199 76.262 15.162 91.424 72.567 15.009 33.775 21.852 10.564 81200 939 ıtıart 14 661 3.928 2 087 3 555 50.1518 75U49 16.IM2 91.091 71.946 15.416 34.145 21504 10.o~7î 81.740 918 DIŞ TtCARET DENGESİ (Bin dolar) Ocak Şubat Mart Nısan Mayıs Haziran Aylık ithalat 348 .J35 365 !48 401.156 397 «88 314.192 430.159 İhracat 112 471 124.171 118^07 101.5TO 76.800 104.397 Fark mn 2.5 AY İÇİNDE KREDİ HACMİ 8.5 MILYAR GENIŞLEDI 21357 39 978 25.149 13 378 99.862 104 5 MC Hükümetinin kurulduğu tanhten harirmn ortasm» kadar geçen i ü buçuk aylık dönemd* kredi hacminde 8 3 milyar Hralık bir gelişme olmuştur. Geçen yılın aynı dönemtnde kredi hacminde önemli bir değişrn* kaydedilmemisti. Detnirel BasbakanlığTndaki MC Hükümeti'nln goreve geldigi mart ayı lonu ile 13 haziran tar.hl aresındaki zaman bölümünde. para, kredi ve mevduat gostergelerinde gözlenen degişmeler, kredi mevduat oranı ve geçen yılm aynı dönemindeld gelişmeİer'.e bırlıkte tabloda gorülmektedır. Tablodaki bılgiler, MC Hükümeti'nin kredi hacmini çok hulı bir biçımde artırma politıkasını benimsedigıni ortaya çıkarmaktadır. Bu polıtikanın enflasyon hızını artırması doğrultusundaki etkilerin yakın zamanda hissedıleceği belirtilmektedır. MC Hükümetı'nin göreve geldığı raman olan mart ayı sonundakı 122 milyar 785 milyon dolarlık toplam kredi hacmi, eldekı son bügıleri yansıtan 13 haziran tarihinde, 131 rmlvaT 231 milyon liraya çıkmıştır. tkl buçuk aylık zamanda kredı hacmindekı genışleme 8,5 mılyar cevresındedır. MC Hukumeti'nin işe başladıği tarihten mayıs ayı sonuna ise kredi hacmi 6 mılvar artıs çevresinde artıs göstermiştir. Ec« vıt Hükumerinin görevde olduğu geçen yılın aynı doneminde kredı hacminde önemli hiç bir değisme olmamıstır. lçinde İse en hush «rtışı ticart krediler göstermiştır. 2,5 ay içinde ticart krediler 4 ^ milyar lira büyümüçttir. Geçen yılm aynı doneminde lki aylık bir zaman aralığmda ticari kredilerdeki artış 400 milyon çevresinde kalmıştı. Ticari kredi baslığı altmda toplanaa bu kredilerden sanayicıler de yararlanmaktadır. Kredüerdekl bu hulı artışın yanında banka mevduatmdakl artışm ılımlı bir seyır izledıfl göriılmektedır. Aynı dönemde toplam mevduattaki artı? 15 milyar lira çevresindedır. Mevduat içinde de vadesiz ticari rnev duat azalırken vadesiz ve vadeli mevduatın arttıgı görülmektedır. KredUertn hızla artması, buna karşılık mevduat artışının buna avak uyduramaması kredi mevduat oranının yukselmesıne yol açmıştır. Geçen yılm sonunda yuzde 93.9 olan bu oran MC Hükümeti ile bırlikte artıç hızını artırarak 13 haziran tarihind* >uzde ^05'e yükselmıştir. Kredılenn genişletilmesi, spekulatıf ıthalat ile stok finansmanını imkân dahıhne sokmaktadır. Yeni kredi olanaklanna ka araiık 14567 3 763 1.972 3 651 51.415 75.068 13 767 88 835 70.528 16 030 33 056 20.622 10 684 80 392 93 4 Zib ıı«4 241 577 342..vi9 296 *:>8 237^92 375.762 Kümülatif 348>35 Ocak 714583 Şubat Mart 1175.438 1573 .,126 Nısan Mayıs 18K7Ö18 2.367 S77 Haziran 1975 Yılı programı 4 000 ,«0 112.471 2J6 642 355.150 456 WtO 533.480 637^77 2000 000 236.064 477.O41 111') 046 1354 ı?8 172H 8'«0 20OO..XJ0 820.S* Haziranın dış tiearet açığı: 376 milyon dolar rezervlerinın erimesi karşısmda spekülatil ithalata konulan sınırlandırma fthalat tr8nsferlermın fnlen geciktirilmesi seklinde olmuştur. Ancak bu sınırlandırmanın basmda yer alması Uzenrte MC Hul'iimeti'nin Başkanı Demirel'in eeçen ay içmde vaptıgı basm toplantısmda bir gün önce bekletilen transferler tasfıye edil mıştir. MC Hüktimeti'nin baskanı da basm toplantısmda ithalat Uzennde hiç bır sınırtama olmad'ğmı söylemlştir. Fakat ithalatın hızla «rrması döviz rezervlerinin azalmasma yol açmıştır. Amerikan silâh am bargosu karşısmda ise Genellrurmav'm her an kullanılmafva hazır 1 milvar dolarlık bir rezervi gerekli gördü&ü ve bunu HUkumete duvurdueıı bildinlmektedir. Bu durumda hPtn spekülatif ithaları devam etrirmek hem de Genelkurmay'ın lstp»inl yerlne getlrebllmek için dövize çevrilebilir mevduat hesaplan yoluvla sağlanan döv^zlerden yararlanılmaHadır. Hazlran ayındakl ithalat, haziran sonuna kadar dövize çevrflebfür mevduat yoluvla saîlanan döviz miktanna denk '^'l'miektpfiir vuşan fırmalar, sahşlannı Icredlleri içjı en k&rlı zamana kadar ertelemek gücünü elde etmektedır. Bunun sonucunda ise bazı mallann piyasaya çıkmaması ve çıktığı zaman da yuksek fiyatla satılması mümkün olmaktadır. Kredi Tenişlemesiyle birlikte plvasada, demir ve çımento alanında, bu imkftndan yararlanıldığı gözlenmektedir. YORUM İŞ ÇEVRELERİNDE İKİ EĞİLİM BAZI vanlar, Içeriğinden çok yazanın veya yazıldıfı yerin nitelığınden dolayı önem kazanıyor. Bu tur yazılara bir örnek: «Uzulerek kaydetmek zorundayu ki, hâkün kanadını Adalet Partisı'nın oluşturduğu yeni koahsyon hukümeti, her tepkuun eşıt şıddette bir karşıtepki yaratacağı kuralının siyası alanda da geçerli olduğunu unutmu? görunmektedır. Anayasa Mahkemesı'nden döneceğıni bıle bıle Anayasa'ya uymayan yasa tasarruflarında bulunmak; Danıştay'ın kararlarını ujgulamamak; Anayasa'nın layıklık ılkesinın çıgnenmesıne gozyummak, devlet mekanızmasım partıleştırmek, degışık ideolojılere sahıp gençlerin ve örgutlerın bınbırıne karşı gınstikleri kıyasıya mücadeleyi adeta tasvıp eder bir tavır takınmak. . gıbi davranışlar ıkUdar muhalefet ılışkılennm yumusamasını engellemekte, tasarruflann ülkenin haynna olacak asgarı mtistereklerde bırleşmesı imkânını ortadan kaldırmaktadır^ BAŞYAZIDAN ahnan bu sözler, AP lçin bir Sıkıydneüm Savcısının iddıanamesi biçimınde düşunülebilır. Veya sermaye partısı AP'ne, CHP'mn bazı eleştınlerinı kabul ederek vumuşaması ıçm bir uyan nıtelıgini taşıyabılır. Ya da her ikisi .. Yazmm nasıl değerlendirılecefı AP'nm sorunu. Bu degerlendirmeyi kolaylaştırmak ıçm soylenebılecekler şunlar: Başyazı, İzmir'de yavmlanan Tiearet Gazetesı'nde yer alıyor. Bu «gtlnlük siyasi ticari gazete» Türkiye'nm en eski isçevresi yayınlanndan birisi. Genel olarak TUrkıye'nin v» ö n l olarak da Izmir'in if çevrelerinin nabzını yansıbyor. Bu nabız şimdi, AP'nin CHP'mn koşullanna yanaşması biçiminde atıyor. ÎZMİR sermayesi, Çukurova ile blrlikte MC Hükümetı'nin kurulmasında önemli görev yaptı. Anlasılan şu anda Egetun bu rolünün önemi azalmıs durumda. Öte yandan Çukurova sanayunın temsilcisi, Sanayi Odalan Başkanlık Divanlan toplantısmdan sonra yaptıgı açıklamada MC Hukümeti ve parttlerini hoşnut edecek »ozler sdylemedi, «Bu gidiş durdurulmalıdır» dedi. Fakat nasıl durdurulacağıru açıklamak ihtiyacını duymadı. ö y l e görünüyor kı, iş çevreleri bu gıdişin durdurulmasmda görüs birlığme varmışlar. Ancak görüsler, hentiz nasıl durdurulacağı konusunda fazla açık degıl. AMA bazı ipuçlan ortaya çıkmaya ba?ladı. Tıirk Sanayicileri ve İş Adamlan Derneğı'nın bır küçuk yayını var. Adı, «Görüş». Küçük bır cep kıtabı büyuklüğünde. Gomş'ün amacı, fazla tneşgul is adarnlannın, otomobıllerınde işlerine gıderken i ş çevrelerirıin ortak «6ruşunu duyabılmeleri. Bu yüzden «Gönis>de yer alan vazılar kısa \e basıt. Son sayısında yer alan gorüşlerden bınsimn sahıbi, MC'vı desteklemekle unlu bır oda başkanı. Bu Urüü oda baskanının basıt fakat basıt olduğu kadar da yeni görıişü şoyle: «Devletçıhk deyımi. devletın ekonomık faahyetlerde agırlık kazanması anlamını taşıyan, ekonomık anlamlı bır ılkedır. Halbuki sosyal demokrat dejinu, hemen hemen hiç bir ekonomık anlam tasımayan, sadece devletın sosyal refah saglamasım ongoren bır sıvasal ter^ıh şeklıdır. Bu nedenledır kı, sosyal demokratlar, ekonominin hur teşebbüse dayalı olmasını savunurlar.» TÜRK Sanayicileri ve İş Adamları'nın «Görüş.ü, Halk Partisı'nın sosyal demokrası anlayışını açıklamaya çalışıyor. Yemlık, sosyal demokrasinm • hemen hemen hiç bir ekonomık anlam tasımayan» bir sıstem olduğunun ilân edılmesınde. Açıklamanın bır yönünun ış çevrelerinde doğru olduğunda kuşku yok. Bunlara, «korkmayın, ozunde Halk Partısi AP'den farksudır, ancak kütlelerin tepkisini sulandırmak içm bazı sosyal refah düzenlemeleri vapacak» denilmek istenıyor. Halk Partısı'nin ternel ekonomık sorunlardan uzak kalışının, bu tür yorumlan kolaylastırdığı açık. HALK PARTtSt'nin temel ekonomik reformlarda kapalılık polıtıkası karşısında ış çevrelerinde bu tür değerlendınnelerın ortaya çıkmasma fazla şaşmamak gerekli. Ancak Tiearet Gazetesı'nde yer alan goruşler, Goruşte yer alan değerlendirme ile bırlikte ele alınınca daha güncel bir öneri behriyor. AP'nin Anayasa ve yargı organlan kararlanna daha saygın olmaya çagnlması, Halk Partisi'nın ıleriye ddnük ekonomik duzenlemelerden tümden vazgeçmesi ıstegı ile birleşıyor. İS çevrelennde şimdi yaygmlaşan eyılimlerden birisi bu. Daha çok Istanbul'un yabancı sermaye çevrelert olmak üzere işveren kesımıne ekonomık haber satan bir bultende bu eyılım daha da YALÇIN KÜÇÜK somutlaşrınlmış durumda. AP'ne, açıkça MSP'den fcurtulması onerılıyor. Kapah olarak da Halk Partısı'ne vanaşması. PU eyılıml soyle özetlemek mümfcün Iş çevrelert, bir CHP AP ortakhgına hızla yaklaşıyor Bu ortaklığm genel koşullan belirleniyor. Bunlar açık açık ve anlavanm anlayacağı hir dılde ortaya konuyor Açıkça ortaya konmayan ise bu evılimin gerekçesl. Aslmda gerekçevı is çevrelennin açıklamalan pek ror. Çunku eerçek gerekçe, Halk Partisi'nin ılk seçımlerde çoğunlugu almasını 6nlemek. Guçlu bır çofunluk hukümeti olmasını önlemek. Bunun şimdi gorunen bır yolu, seçım koşuluna bağlamadan Halk Partısı"ni AP ile bır hükümete koşmak. ANCAK başka yollar da var. Başka yollann varlığına lnanabılmek içm Batı ıktısatının gecerli bır kurah hatırlanmalı. Batı'da ve Türkiye'de okutulan iktısat kıtaplannda vazıldıgma göre. is adamlan hıç bir zaman yumurtalann hepsınl aynı sepete koymazlar. Çünkü bır kaza. bır vanılma sonunda. sepetteki vumurtalann hepsi kınlır. C H P A P koahsvonu içm vola çıkılmışken, bunun yarattığı gelışımler içinde, koahsvonu saSlayamadan CHP'nta tek başına hukümet etmesmi önlevememek de mümkün. Görüşte yer alan değerlendırmeve göre bövle bir olasılık. 1$ çevTeleri icin felakeüerin en buyugü nitehğıne sahip değil. Pakat bövle bir olas> Iıgın gerçekleşmesi halinde Halk Partısi'ni GörüçHm Körtişlerine doğru oekmek gerekecek. Bu İ M b*$an *ana bir yana zahmetö bir İs. AYRICA, Batı iktisatının lşletme kurallanna da uymaz. Kurallar, yumurtalan a y n ayn sepetlere kovmayı gerektiriyor. îktisat Profesoru Nev2at Yalcıntaş*m işgalındekı TRT ise bunun vapıldıgını gozler onune seriyor. Tele\ızyon ekranlannda bugünlerin en yaygın goruntusü ış adamlannın Sılâhlı Kuvvetler Vakıflanna yaptıklan bağışlarla ilgıli çek verme madalva alma törenleri. tş cevrelennm «bu gidıse dur» denilmesını istedıklert bir zamanda Sllâhlı Kuvvetler Vakıflanna bağışlarm ve bağışlarla ilgiü olarak çek verme • madalya takma törenlennın artması bır rastlanO mıT Batı iktısat kıtaplannda okutulan işletme kurallanna göre rastlanta değıl. Sadece ikınci egıüm. thracatta durum î^halat hızla artarken. İhracat yava? sevrini devam ettirmektedır. Haziran avırıdaki toolam thracat İ M milvon dolardır. C Bı nııktar mavıs avından 2 milvon R dolar kadar fazladır. Artısda en büviik roltl pamuk ve parnuklular fhracatı ovnami'tır. Bu kalemlerden haziran avı lçinde 22 milvon dolarlık ihracat vapıimKtır. Yapılan ihracat eldeki pamuk ve pamuk1 lpüffi stoklanna e^re finemsiîî olmakla birlikte. m a v s avına g'öre ihracatta b1r miktar artısa vol açmısrır. Haziran a n n da ihracatın düsOk düzevde kaV ması. btma karşılık İthalatın hız !a artması sonucunda ticarpt aeı&ı 375 milyon 762 bin dolar olmuştur ProgTama çöre Haziran ayına kadarld ithalat ve Oıracatla lleili asıl tehlfkPli gelisme kümülatif rakamlsrda görtilmektPdlr. Btma göre lî^S yılmm 12 a n lçinde 4 milvar do larlık ithalat programlanmı? fken altı ay sonundakl ithalat, programlanmıs ithalatın yansını geride bırakmtstır. Bunun sonucu olarak tiearet acıfı. altı ay içinde 19975 vılmm bütünü lçin progiamlanan tiearet acığma vaklaşmıstır. 1975 yıîınm 12 avı için 2 milvar dolarlık bir tiearet açıgı Bngörülmuşken yılın yansmda eerceklesen açık 1 milyar 730 mflvon dolar olmnştur. Btma göre temmuz ayı sonun da 12 avhk dış açıfta eşıt bır açıkla karsılaşılacağı anlaşılmaktadır. 5,5 milyan 8,5 milyar liralık kredi artışının 5 5 milyan bankalarca yaratılmıstır. Geriye kalan 3 milyar lıralık artış da direk Merkez Ban kası kredılerindeki gelismeyl göstermektedır Banka kredileri Kredilerdeki genişleme, spekülasyon ve stoklama eylemlerini arttırıyor MC HUkümetinin izledigi politık» «ocucunda özel kesımin banka kredilerinin artması, stolc lama ve spekülattf saüslar» yol açmışta. Spekülatif satışlar, en çok demir vs çimentoda jörüünektedir. öteM «lkelerde oldufu gibi Türkıye'de de özel keajmın kredilermin artması, üretimin düstirülmeslnin yanında temel mallann stoklanmasına ve yüksek fıyattan fakat azar azar ptyasa^ j'a sürülmesine yol açmaktadır. Kredi olanaklanna kavuşan özel fırmalar, elde ettikleri kredıler içiB ödedikleri fatosta çofc Ustünde bir kân, satışlannı kısarak, ancak ytiksek fiyatla devam ettirmek sureöyle sağlamaktadırlar. MC HUkumetirun kurulmasından üç ay geçmesine rağmen ınşaat demlri ile çimentonun karaborsa fiyatlarla satılması, diğer Batı ülkelerinde gözlenen bu politıkanm Türkiye'de de uygulandığmı ortaya kovmaktadır. Bugün bir çok kentte inşaat demiri ve çimento karaborsa fiyatlarla satılmaktadır. Gümrüksüz olarak yığın hahnde demır ıthal edilmesi ve MC Hükümetı tarafından demırçelık fıvatlarırun dtisürülmesine rağmen demir zor bulunan bir mal durumuna girmiştir. însaat sahiple ri, rica ile ve indırim ilânına rağmen eski fiyatlardan demir bulabümektedir. Çimentoda durum daha sı kıntılı bir citelık kazanmıstır Turkıye'mn bazı kentlennde re« mî fîyatı 19 5 lira olan çimento 30 liradan satılmaktadır. Fakat bu fiyattan da çimento bulmak kolay olmamaktadır. Demirdeki spekulâsyor, MC Hükumeünin demırçelık ıtha lâtındaki gümrük bağışıklığı ile Ilgill kararnamenın çıkarılmama sından ileri geîmektedir. Yüzde bir oranında gümrük vergisı kcnulması halinde, fivatların artacağırtı bekleven satıcılar, şimdi den indirimden öncekı fıyatlara donmuşlerdir. Çimentoda ıse bir vandan bazı fabnkaların anıden anzalanmasmın, dığer yandan da îran'a kaçak çımento eonderılmesının fıvat a'tışla nna vol açtığı ılerı suruimek tedır. DSİ'den dört ihale alan bir firmanın danışmanı, Enerji Bakanlığında önemli bir göreve atandı Devlet Su ljleri Genel Mudur Yarduncılıgından emekli olduktan sonra bır yapım fırmasının danışmanhğmda çalışan Sabahattın Sayın, Enerji ve Tabıî Kaynaklar Bakanı Selâhattın Kılıç tarafından Plarüama ve Koordinasyon Dairesı Başkanlığına getirilmiştır. Sabahattın Sayın'ın danışmsnlığını yaptığı yapım fır ması, Devlet Su Işlerınrn dort baraj ihalesıni bırden elınde bulundurmaktadır. Ecevit Hukümeti zamanında Devlet Su Işlen Genel Mudur Yarduncılıgından emekli olan Sa bahattin Sayın, Enerji ve Tabıi Kaynaklar Bakanhğı Planlama Koordınasyon Daıresı Başkanlığına atanmıştır. Planlama ve Koordinasyon Dairesı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Selâhattın Kılıç'ın yapmış olduğu ılk eylemler sonucunda boşaltılmış tı. Şimdi bu göreve atanan Sabahattin Sajin, emeklüiğınden sonra DSİ'nın en buyük muteahhidı durumundaki bır yapım fırmasınia çalışmıştır. Fakat Saba hattin Sayın, emekhlık maasının kesilmemesı içm ilk önce Petkım'le sozleşme yapmıştır. Enerjı ve Tabıi KajTiaklar Bakan I hğının »>TU daıre başkanı maa şmı Petkım'den almaktadır. Planlama ve Koordinasyon Baş kanlığı, bır ara DSİ Genel Müdür Vekülığı de yapmış bır kım se içın daha ait duzeyde bır görev nıtelığındedır. Fakat EneTji ve Tabıi Kavnaklar Bakanhğı içinde stratejık bır öneme sahıptır. Fakat DSI'nin 4 barajmın yapımını elınde bulunduran bu ya | pım firmasına yakın kışılerin, MC Hukümeti kurulduktan sonra Enerji ve Tabü Kaynaklar Ba kanlığının başka stratejik görevlennı de ellerine gecirdıklert öğ remlmısnr Selâhattın Kılıç'ın mustesar vardımcısı vaptı^ı kısının kardesı, aynı firmanın da nışmamdır. Müsteşart ise, bu fırma ile ış ortaklığı yapan başka bır fırmada çalışmıştır. Bunun dışında Enerjı ve Tabıi Kay naklar Bakanlığından baraj yapımıyla ılgılı en strateıık daırenın baskanının bır yakın akrabası da aynı firmanın hukuk danışmanıdır. Butün bunlara ek olarak Bakanhğın en yetkıli Kışısmın oğlu da aynı fırmada çalışmaktadır. Enerji ve Tabıi Kaynaklar Bakanhğı ile ıçıçe gırmış bu yapım fırmasının MC Hukümeti ıçın ya kın bır zamanda bır temel atma torenı hazırladığı öğrenılmıştır Aynı firmanın ihalesıni aldığı Arslantaş fırmasının temel atma torenının Senato secimlerine \etıstınlmesı içın çabalann hızlandırıldığı bıldırılmektedır Barajlar Dairesı Başkanı Refık Akarun, bu amaçla Amerıka'ya gonderilmiştir. Kamu kesiminin finanstnam için emisyon bir haftada 2.5 milyar arttırıldı Mayıs ayının son günlert 11* haziran ayının ılk günlerini lçıne alan haftada, dovıze çevnlebilır mevduat yoluyla gelen yabancı paralar ile otekl Merkez Bankası ıslemlerinde önemli gelışmeler ve degışıklıkler olmuştur. Daha önce haftada 75 milyon dolar çevresinde gelen yabancı mev duat 40 milyon dolar düzeyine inmıştır. ö t e yandan, genel butçe harcamalarım fınanse etmek içın Merkez Bankası kaynaklarından sağlanan kredıierde çok buyuk artıslar olmuştur. Aym hafta ıçm de emisyon hacmı 2,5 mılyar artınlmıştır. Merkez Bankası kaynaklarından alman bıl^ılere göre, MC hukümetınm mayıs ayı başından ıtıbaren °enişlettıgı dovize çevnlebüır mevduat ışlemleri, mayıs ayı içinde normal bir seyir izledıkten sonra hazı^^n ayı içinde önemli ölçülere yukselmiştir. 26 5 1975 tarihinde 120 milyon 400 bin dolara ulasan dovize çevnlebilir mevduat yoluyla gelen dovızler, bu tarihten sonrakı bir ay içinde. 27 6 1975 tarihinde 425 milyon dolara ulaşmıştır. Boylece haziran ayı içinde her hafta ortalama 75 milyon dolarlık dovız gelmıstır. Ancak bundan sonraki günler MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (Milyon T.L., rerervler milyon dolar) 28.3.1975 A K T 1P (MC Hukümeti) Altın Döviı (Kv.) 18.549 Kamu Krediler 29.392 özel Sektör Kredileri 8.735 Tanm Kredileri 15.441 Diger Aktifler 12.905 TOPLAM 85.347 Emisyon Ddvız (Kv.) Mevduat Mev. Munzam Karşılığı Dıfer Pasifler BRÜT REZERV NET REZERV 27.6.1975 (Geçen Hafta) 15.738 34.238 7.522 15.783 16.949 90.197 33.671 773 S.878 22.141 27.734 1.068.9 304.4 4.7.1975 (Son Hafta) 15.259 36.498 7.307 16.333 18.006 93.403 38.149 943 5.621 22.428 28.282 1.022.6 338.3 itibariyle kamu kredileri kalemi içinde yeralan Hazıne Avanslan, 15 mılyar 108 mıijon lira olmuş tur. Merkez Bankası yasasına göre bu kaynaktan bütçenin ancak yüzde 15'1 Clçüsıinde kamu fınansmanı mümkün olmaktadır. Bütçenin yüzde 151 İse 16 müyar çevresindedir. Yasal olmayan yıl Hazıne'nın Merkez Bankası kaynakJanndan finansmanında yasal smırlara yaklaşılmış olması karşısında MC hükümetı vasal ol mayan yollardan Merkez Ban kası'nı zorlamaktadır. Haftalık Durum'da «diğer aktifler» başlıgı altındaki kalemlerın bır bölümü Hazıne'nin finansmanı için kullanılan kaynaklan gızlemektedır Bır hafta lçinde «dığer aktifler» kalemi 1 milyann üstünde bir artış gbstermiştir. özel kesimin dovize çevriiebilır mevduatın yarattığı olanak lardan yararlanarak flnansman sorunu çozmeyı tercıh etmesi sonucunda, Merkez Bankası kaynaklan kamu kesımi ıçm kulla nümaktadır. Bu yolla veni kredı yaratabilmek için emisyona başrurulmaktadır. Son haftalık duruma gore bır hafta içinde etnıs yon hacmi 2 mılyar 478 milyon artmıstır a 1975 YILI YATIRIM PROGRAMINDA OLMAYAN BiR ELEKTRiK SANTRALI İHALE EDiLDi MC Hükümetı'nin kurulmasıyla bırlikte 1975 yüı programınoa yeralan bazı santrallann yapımı gecıktınlırken, programda otmayan Suat Uğurlu Santralı ıhaieye çıkanlmıştır. Ihaleyı aJan fırmanm elınde şu anda Suat Uğurlu üe bırlıkte dort santralın yapımı bulunmaktadır. Suat Uğurlu Sant raünın tmansman sılunuian içın de olan yapım firmasına feârlı oır ış aiaru bulmak ıçın ıhaieye çıka rüdığı bıldırüraektedır. Suat ügurlu Santralının ıhalesıne ıki fırma gırmıştır. Bu fırmalardan bınsı 525 milyon üraliK bu ihaleyı kazarunıştır. UğurJu Santralının yapıiması ıçın teknjk olarak 1 milyon metre Hup govöe dolgusu ile 50 MAV'lık yer üs.u santralı gerekmektedır. Aynı fırma, bundan üç yıl önce yıne Dev let Su Işlen'nden Ayvacık Santralının ıhalesını almıştır. Ayvacık Santralı ıçın 10 milyon metre küpluk govde dolgusu üe yer ustü stntralına gore çps suc olan ve ustelık 500 MW bujuklükte yer altı santralının yapımı gereıcmektedır. Bu durumda Ayvacık Santralının yapımı içın Suat Uğurlu Santralına göre 10 mısli daha çok ış yapürnası gerekmektedır. Halbukı Ayvacık Sant raü 580 mıiyon uraya ıhale edıl mıstır. Boylece Suat Dgurlu Sant ralının Ayvacık 'tan 10 mısll daha pahalıya ıhale edıldiğı anlaşılmak tadır. Aynı firma, Suat uğurlu ve Ayvacık Santrallanndan başka Arslantaş ve Köklüce Barajlarmın da yapımını üstlenrrds bulunmak tadır. ı «str 32.055 227 3.794 22.142 26.929 1.332.0 470.0 de bu kanaldan gelen girisler yavaşlamaya baslamıştır. Eldeki en son bilgi olan 7 ternmuz 1975 tarıhinde dovize çevrilebilir mevduatın getirdiği doviz hacmi 469 milyon dolara çıkmıştır. 10 günluk zaman arahğındakı ek dovız gelışı 44 milyon dolar olmaktadır. haftalık durumu, son hafta lçinde bütçe harcamalannın ftnansmanı içın Merkez Bankası'nın kaynaklannın aşın ölçüde sorBır hafta içinde kamu kredüerl 2 milyar liradan fazla nrtmıştır. Ancak haftalık durum tablosun^a kamu kredıleri kalemi içinde yer alan Hazine'ye açılan fcredılerin yasal smırlara yaklaştığı gozlenmektedir. 4 temmuz Bütçe harcamalan için Ot« yandan, Merkez Bankası EKONOMİK SÖZLÜK Stagf lasyon ile enflasyon kuramlan nedir? Şu sözler, dünyanın en büyük yapırncılanndan birisi olan Dıamond's Electro Chemicals'uı Ge nel Mudurii James Long'a ait: «Bır çok kimse 1969 1971 dönemını gayet ıv) hatırlar. Fiyatlarda büyük bir düşme oldu. Oturup bekledık ve pivasanın de ğışmesıni seyrettık. Aynı miktar da ürünü satıvordiık. Fakat çok büyük ölcüde düşürülmüş fiyatlarla r> 1969 • 1971 bunahmında durum boyle. Ancak, yasanılan bıınalımda izlenen polıtıkavı. James Long, şöyle anlatıyor: «Simdi ksr zarar hesabma bakıvorum. Hammadde ve işçilık ücrptlerinm artışını görüyorum. Fakat satıcılanmıza eskisi gibi, satabildigı miz kadar satmava mecburuz. demiyorum. Bunun yerin» çok zekice bir karar aldık. Oretimi yavaslattık .» Büyük tekellerden birislnin ba şının açıkladığı bu zekice karan, henuz başbakanlar, malıye bakan lan veya Iktisatçılar anlamıyorla^. Anlamak istemedikleri içm de dunyadald ve Türkıyedeld enl lasyonu açıklamıyorlar. Daha doğrusu açıklamak istemiyorlar. Bulabildıkleri tek yenilik, stagflasyon terıminl ortaya atmak, Keynes'in enflasyon kuramınırı çöktüğünü gösteren bir gözlem den ba«;ka bir şey değil. Hem ent lasyonun hem de durgunluğun beraberce göriindüğünü ortava kojoıvor Ancak Kevnes kuramın da görünmeme«n gereken enflasy*n!a durgunluğun neden birlikte göründüğunü açıklamıyor. Keynes'in harcama duzeyinl U mel alan enflasyon kurarm, daha önceki miktar teorisine dayanan enflasyon kuramının yertni aldı. Miktar kuramında, paı<t arzı artınca ekonominin canlanacağı ve belirll noktadan sonra İse fiyatlann yükseleeeği inancı var. Kevnes, bıınu yıktı Simdi de kendisi nkıldı. Fakat SOD zamanlarda açıkak ka7araı, olgıılar para ve kredl hacmi ile fiyat artışı arasmda bir paralelligin olduğunu gösteriyor Yalnız, bu paralellik eko nomik faaliverl panîandırmak bi çimlnde olmuvor. Para ve kredi senişlemesi olunca. büyUk lşlet meler Oretlml ve satıslan kısa bilivorlar Buntm yerine daha az fakat daha yüksek flvatlsrls sa tış vapabiliyorlar Kârlan daha yuksek oluyor. Ortaya da stagf lasyon denilen olgu çıkıyor. Hem fıyatiar yükseliyor, hem is hacmi düşüvor. Türkiye'de de bu olgu görtinöyor. Gecen vılın ilk avlannda Ecevit nöktlmetl kredileri kıstı Hem pivasava mal çıktı. hem dp flyat artıslan rormal sevrine gir di. Bir dp is çevrelerinden para darlıŞı cıŞlıklan duvnldu. Şim di fcrediler genlş, Para darlıfı yakınmalan vok. Ama mallar da yok olmaya bayladı Fiyatlar d? Fivatların düşmesi sadece bir • > rilntü. Bir nedetıi endeksler içir de ai*ır!iSı olan bııSdav Hvatlan nın dllsmesi. DiSeri ise endek« lere resml fivatlann ahnms«!i Karaborsa fivatlarnvn degil. Ha , buW lşlemler bu ikinciler üze rinden vapılıyor. DÜZELTME Ali Sinnenin «Dış Politlka Çıkmannda Kararsız Antcara» adlı vaa dizisinin dünkn son bölnmünün en son satınnda bir yanlıslıh yapılmıştır: «dan kurtarabllecek ml?» dlye çıkan tasım. «Bu iktidar, dı« polltikamızı soktu^u çıkmazdan kurtarabllecek mi?» olacaktır. Duzeltir. özi r dileriz.