Katalog

DÖRT CUMHURÎYET 19 Mayıs 1975 6&MA İHANET ETTÎİîtfî ABDULCANBAZ (4E KAOlMl, NE î«ANETl"!L RAZİYE Burüar «T tufeklert.. Duzce Krup. teıe namlulu, kırma. Şu kırma çıfte. onun yanındakı superpoze Ya Berettal Şu Beretta'ya bak: Arslandır vallahı! Ustte onun tabancası .ar Xah şu Gordün mü? Onun yanındakı toplu Smı'n Wcsson, ustündeSd Bro'vmng Tam al'ta da rıifegı Sakalmı tuttu, düsündü Semnle ava gıdenr, dedl. Gidenz dayı. dedirn. Domuza da çıkanz. Domuz lı?ın koy bakımtndan baska duşuncelenm var. baValm başarabileeek miyız" Gözümuzün önünde servetler heba olup ıridiyor fBafcınyordul Bfzimldler oralı cieğil. Bunu nasıl onhyecegiz* Nasıl aklını başına getıreceğu t>u halkın? Yerde duran bir sişeyi kaldınp ısıga ruttu. baktı, sonra ıçindekint bır solukta dıktt, si$eyı yıne yere koydu Ke içtığını anlamamıstım Merdivenın altı mutfak ve kılerdır, dedi. Evın gırdısıni çıknsını ogren Şımdı gel bır de Vedıa nın odasına kapıdan bır goî atalim Kızın odasmı ıste ılk o gun gordüm. Sımrii dusunuyonım da. ınsan geçı geçıvererek gorduğu şeyler arasında bunlardan hangisının ılerıkı yaşamında unutulmaz bir yer tutacagını bilemıyor. nerden bilsın! Oysa kader. belkı de bıze, yasamunız için onca önemiı oldugunu ılcde anlıyacagımız bu rastlantüann nice anlamlı behrtılerını saka edereesıne gbstenyor da. bız onlann yamndan aptallar gıbi geçıp gıdıyoruz. Başka ne yapabılirîz' Akademi'de iken tanıdıS?m bir kız arkadaşım, bana buyük kentın yakınında, aılesı ıle oturduğn e\inı anlatırkep, aklımdan o evde o kı?la senjmenm ne olaganlistu bır mutlulJlc olacagını {reçırmi";tım de, bdyle bir dü? kurmanın yersizligtnı düşünüp kendime gu'.mustlım. Ch sa sonra bu dü$ butun guzelhği ıle gerçekleşmişti. Buna bır önsezi dlyebilinz, ama kadenn bızım ıçm kurduğu tasanlar. »BSeaftnıri a?ar, o bıra. bılınemez nasıl bır seyirlık tadu:dan ve merakından oturü. kendi ^lencesı darumuna getirır. Bu eğlence bizi ds mutlu ettıgı sürece kaderin farkında bile olmapz. anıa rautsuzluklarunızın tek sonımlusu hep odur Doğrusu. mutsuzlugu tanımamı$tım. bundan oruru de kaden suçlamak durumuna dusmemlştım: bana bunlan dayımın koyunde geçırdığlm o unutulmaz yaz duşundürdu. Elımnde olanla elımızde olmayan arasmdakı, yaptıklanmızın sonucu ile, nerdense başımıza gelenler arasındakı aynmdan ba;ka bir sey degil T3U. Yazan: Melih Cevdet ANDAY Aşk bır çabanın »onucu olamaz, ba5imi7a e#lır ancak. Dayım o y&z bem kaç ks? jaşkınhk ıçin«i« bırakıp kendme merakla baktıran ou adam. 15 re o gun. onürn sıra yurüyerek kızın odasının kapısım açtı Iste orun odası. dedı Kapıdan sojle oır baktım. solda duvara biti!::k. bası yuksek. ardı daha alçak. dort ucunda oymalı eskı toma ışı totıuzJar bulunan. \n:reyı kabartma mot flerle susliı, görkemh bir kar>ol» durayordu. Yatakta ışlemelı örtülerle kaph bır yasttk ve baş ^anı el t«ı süslemeh bır çarşafa donü?en al ıpek ortıllu bir vorgan vardı, yoreinın aj^ak ucır.da Dembe bır kadife ortü gbze çarpıyortiu. Eıı şaşırtıcı olanı da, karyolanm onlınde duran. gene ü«tü kadife bır avak ı« kemlesıydı. Bunlann dışında. yer iki halı ıle ortüluydu. Bunlsnn pahalı halılar oldugunu, halıdan hıç anlamayan btle fark ederdi. Karvolamn baş r.cundakı turalet masasi da. ^ene bu havaya uvgundu. yumurta biçimı. ortasıntlün ılen gen ovnar bir ayna ve bnünde çeçıtiı kadın sus takım taklavatı bulunan camlı bır dolan Iren praık. daha doğrusu ben is'emeden gjnnıs bulundum. çunkö o sırada dayım, bana içerm kapıdar. postereceğını unutarak, bır den odanın bır kosesıne doğru saldırdı. B*»n onun bu atılısnnn farkında olmadan odavı ıncçîemeve ko'"".lmuşt'im. Bır yanda bır kitaolık. onun yanmda radyo pıkap ve sağda agır, susl'i bır pysı dolabı duruyordu SaştıjSım, bu odanın tümu ıle eve uygunsuzlufu ıdı. Dayımın yukarı kattakı odasını Kormediğime göre, yer yataklı ve resımli. tabakh bır odadan tüîekhkli. sade ve yuvarlak masalı bır yemek odasından sonra. hele böylesme basıt. vayla evlerine benzer bır evde bu odanın luksu anlasılmaz bir şeydi. Daha dogrusu bona luks demek de yanlıştı, düpeduz bır sonradan pbrmelıkti bu Dayımın btitün eve yaygın kişilıklı havasına aykın düşüyor<iu Fakat avkırılık valnızc» b'jrada değıldi. Rurlın ev, küçük büvük eşyası ile. bende hep bir ıgretilik. göçebelık duygusu yaratrnıştı. öze nılmı<!, ama bir turlü gerçekleştinlemeyen. gerçekleştirilmesme de belki olanak bulunmayan zoraki b:r yerleşmıçhk görünüşü. Avnca Vedia'nm odasmdakî bu tümden uygunsuz doşenmişligin tatsız yansıması, kızın ruhunda hiç biT 'iğınma verı bulamamış gibı, sersem sepet. kapı arkalannda gızlenıp duruyordu. VAR) KURTULUŞ SÂVAŞININ İLK YILI OSMANLI ORDULARI KÖTÜ BİR DURUMDAYDI iNGiLTERE MALiYE BAKANI BONAR LAW, «KISMî TÂLiK EDiLMiŞ OLUR» DiYORDU. BiR ZAFER, FELÂKET BiR İNGİLTERE TÜRKLERIN EZİCİ BİR BİÇİMDE CEZALANDIRILMASLNJjSTİYORDU Atatürk. Erzurunt'da Mazbar Müfit Kansu, Ibrahlm Süreyy» konrre hazvlıfı 1918 güzünde Osmanîı ordulan kotü bır durumdaydılar. 18 eyiülde Fülstin'de başlayan Ingılız taarruzıı kısa zamanda Sarıye yı kaplamış. ekım sonunoa Halep dahı Ingilizlere terkedıimıştı. Irak'ta Bagdat çoktan duşmuş bulunuyordu. Gerçı hukıımft Osmanh ordusunun Kaf İU5V3 dakı ilerlemelenyle, tnuttefıkiennin savajı surdürmeleriyl» avunabılırdı. Fakat eyiül orla&m ua başlayan İtılaf taarruzu Bulgar cephesıru çokeruniş ve Bulganslan'ı 26 eylulde mütareke ıstemek zorunda bırakmıştı. Boylece Osmanlı Devletının obur muttefıklenyle kara baglantiii kalmıyor ve Osmanlı ülkesı batıdan ıstıla tehhkesme açıimış oluyordu. Bunun uzerine Oisjuanlı hukumetı 4 ekıtnde Wilson arac:lıgıyle barı? istemek zorunluguııu duydu. Osmanlı halkının bunca fedakârhğın başansızlıkla sonuçlanması Talât Paşa hUkumetinın ıstıfasını kaçınılmaz kı lıyordu. Hattâ yenügının kesmleşmesı, Bulganstan'da kralm feragatıne. Almanya, Avusiurya ve Macarıstan'da Cumhuriyetlerın kurulmasına yol açtı. 14 ekımde Izzet Paşa hukumetı kuruldu. Izzet Paşa. mektepli bir Müşır jıa rak tttıhat ve Terakki'ye (IT) yakın sajJabılecek bır kımseytlı. Fakat Abdülhamıt dönemının bır Paşası olarak, Saraya yakın, ben de (kul) ruhlu bir insandı. tT, kenduıı sağlama alrnak ıçm 2 IT lının Cavıt B. ve Hayri Ef. kabıneye gırmesınde ısrar etmıştj. Dalîihye Nazırı Fettıı üe Bannye Nazırı Rauf Beyler ıse eskı IT'lıler olarak bu orgute yakın kunselerdı. thger Nazırlar da IT ye aykırı olan kımseler degıiler*dı. d«recelerinl ortay» koyuyordu. Bu ılkenın 1856'da kabulü, ancak Ingiltere ve Fransa'mn o andakı çıkarlarını yansıtıyordu. Yoksa o çagrn baskın env pervalıst anlayışma gore Osmanlı Devletının nesnel durumunu degıl. Bu anlayışa gore Osmanlı Devletının nesnel durumu şöyleydı: Htnstiyanların çoğunlukta oldugu bolgeler mıl hyet ilkesıne gore bagımsızlık ya da ilhaka adaydılar. Müslumanlann çokluk oldugu yerler ıse buyük derletlenn elınde sömur ge olmağa adaydılar. Çünku Hıristıyan değıllerdı. dolayısıyle Avrupalı sayılamazlardı ve aynı zamanda Avrupa'ya gore gen bır düzendeydıler. fömeğin kimse Hıristıyan olmadığı halde Japonya'yı sömılrge olarak dılşünemezdı, çiınkı) bu, ıleri bir Ulkeydi.') Jdbirll tanrlannı takmıyor, sankı yambaslannda tümenlerle askerlen varmıscasına davranıyor ve konuşuyorlardı. Oysa çok ke« askeri güçleti y& yeterslz olujor, ya da bazan hıç olmuyordu. Tabii bazan bu oyun sonuç vermlyor v« yerti halk başkaldınyordu. Bu durumda yapüan sey, ustun kuvvetler gondererek bu cit retı göstermıs olanlara kahredıci ve somurge halklanna ornek bır «ders» vermektl. Bu kuvvetlere emperyalıst devletler «tedıp kuvveti» (puıutive lorce) dıyorlardı. îşte Ingıltere'nin, buyuk güçler ortaya koydugu halde uğradıgl yenilgıler somürge tıalklannın ve özellikle müslüman sdmürge halklannın Uzenndekl goz dağının ınanılabillrliğmi genıs olçüde sarsıyordu. Nitekim, Bagdaftaki Ingılı? yönetımının cnerkeze çektığı 23 ocak 1919 giınld bir telinde şoyle denıyordu. «Bu fırsatla eskıden Turk hukmu aitındakı eyaletlerin ılerdekı huzuru bakımından Osmanlı hukume tinm îstanbul'dan atılmasının öneminı belırtmek ısterdım. rurk lerin yenik bır ırk olduklannı ve yenılmişliklennin îslâmın Kilıcım ellennde rutmavacaklan ve Islauı kamuoyumm sozcüsvl geçinemlyeceklen anlammı taşıdıgını hıçbir tedbır bu deniı kesinlıkie beUrtemez.» , Refik Sa.vdam ve Münlr Akkaya il DiSi BOND O ZAMÛN ĞAUT7'UN BENIİ TE.lt 8A^\MA UlKS İQNDE. İtilâf devletleri 1908'de ve özellıkle 1912'den sonra Osmanlı Devletı pek tehlıkeli bir gelişme göstermişti. Zaten bağımsız bir Müslüman devletinin varlığı, Müslüman uyruklan olan emoeryalıst ülkeler içm rahatsız edıci bır olaydı. Bir de bunun kendı açılanndan kışkırtıcı ve yıkıcı propagandalann kaynağı olması. hatta valnızca iç siyasetteki tehhkeli davranışlaTİa zararlı bır brnek olması onlan pek ürkütüyordu. îşte ÎTnın önderliğiyle Türkiye gürbüz bir ulusçuluğa sahne olunca böyle bır örnek ortaya çıkıyordu. Hele savas içmde kapitülasyonlann kaldınlması ulusal lktisat siyaseti, ve tehlikeli gorülen Müslüman olmayan bır azınlıga karşı amansız bır kesm lıkle uygulanan tedbırler, Müslüman sömürgelerdeki egemenhf:n temellerıne konan bır bomba nıtelığınde davranıslardı. Iş bununla da kalmamıştı. Turkler Çanakkale ve Kutuîamare'de Ingihzleri yaman bırer yenılg'.ie uğratmıslardı. Rus ordulannın başansızlıfında, Rus ıhtilftlinde ve savaşın uzamasmc'i Canakkale zaferinin en azından önemli bır payı vardı. Savaşın sonucu ne olursa olsun. bımlar korkunç olaylardı. Çunkü uzennde guneşin batmadığı Bntanva Imparatorluğunu, ufak bır ada nufusunan salt askeri guçle tutması imkânsızdı. Dominyon durumundakı yerler dısındi Ineılız bavrağınm dalgalanması onemlı olçüde yerll halkın a> gerıciliği, uyusukluğu. b) bolunmuşluğü, o İngıltere'nm gozdağı sayesın deydi. Bütun ımparatorluklar glbı tngihz Imparatorluğu da tıalk arasmdaki bdltinmelerden yararlanıyor, bö'.ünme voksa bblunmeler yaratıyor, bazan gerekırse muhaceret joluyla halkın ıçine yabancj ınsan topluluklan ver lestıriyor. va da bunun gerçeiıleşmesıne izın venyordu. Bazan bır takım çıkarlar ^aglayarak derebeylık va da aşjrct riuzeni ıçındekı çok sez çogjn^uğa göre daha ilkel. azınlık durumunda «avaşçı nalk topluluklarını kazanıp çogunluğu sarşı basla ya da tehdit aracı olarak kullanıyordu Gozdagma gelmce, bu şu demektr în^ılız gdreviıseri yerlllere karşı her zaman en yollu blr avuntu bulabiliyon Sonra da asağıda gorecegin üzere, kiml Türkler şöyle I mantık yürütmege başlanuşlar tngiltere ve Fransa esas Türk dostudurlar, şımdı 1' öncesi, hatta 1836 doneml dı luğuna bir dönüs yapılacak ve mtekim mütareke şartlam hafifligı de bunu gostertr. gdrüşün sağlara bir dayan da bır bakıma, 1856 durumıı dönülmüş olmasrydı; şöyle Türkiye Sovyetlere, yanl koı nlzme karşı sağlam bır müt fik olabüecekti. Bu duşünce yalnız öteden beri îngllız s setl izlenmıs olan tT muhalı nnm değildl, bir çok İTTlle dahi aklını çeliyordu bunl Oysa Ingilizler bunlan her hiç düşünmediklerl gibl, bi mış, ıntıkam dolu sömürg bır iştahla bakıyorlardı. Mal Bakanı Bonar Law'nın Bel yedekı soylevinde dedıgi g «Kısmî bır zafer, tâlik edilı bır felâket olur: karan an< karanlık blr gelecege fttmış lur » Tımes'in savaş muhabirl Mondros sonrası duzenırü ı nr ederken, Arabıstan'ın manlı Devletinde kınlmış c umutlann ilerici mırasçısı, listm'ın Mısır'ın koruyucu kalesi ve doğuyu «mavaland cak» bır uygarlığın yurdu, ğımsız Ermenistan'ın doguı kuzev kapılanna bekçi olaca, ve boyleUkle Iskenderun'u e de tutan devletle bırlikte dc nun kuzey ve guney kapılan Tiirk ellerinden çıkıp dost < re geçeceğım anlatıvordu. Fa daha dıkkati çeken bır söz dı: Bu savaşın tarıhe Türk V set sa^ası olarak geçecegıni < leyenlenn belki de haklı oldı sa\ aş oncesinde kamuovu doğudaki çıkarlan korumak nusunda hıç de uyanık ol d:ğı belırtıUjordu. Bu hıç de bana atılacak bir duşünce d < di. Nıtekun îngilız Genelkun Baskanı Sir Henry \Vilsor 1 kasım 1918 tanhli günluğü sdvle bır yazı var: «Bütün şam Rusya. Balkanlar. Avus ya'da v.s.'de ortaya çıkan ; askeri duruma kafa vordum. ce çözümüzü Türkive'ye çev A\Tupa"vı bırakmalıjnz, ne varsa görsün.» Ingıliz tarıhçisl Tavlor'a f de tngiltere I. Cıhan Sava; çatışan 2 strateuyle girdı. S sm son yıllannda îngiltere Fransa'da büyük bir ordu masmın nedenı. Fransızbağın hğmı korumalîtan çok, bu iı nın sa'.aştan vazgeçmesini lemek içındı. Sonımda îngıl ıkı şeyı birden başardv Hem manva yenildı. hem de Ortj ğu elde edıldı. Yazar daha pderek. .Fransa'mn 1940'c yenılgısi uzerine Ingılizlerin nn bir feranlık duvduklannı 1944'e dek salt bır somürae vasi suroürerek Almanîann nılmesı tsin Ruslara bıraktı rını. ancab ı$ın «onuna dn AvruDa'ya gırdıklenni ilen sı yor. GARTH 3ATMADAN DAHA OOH >t5tUMUZVAB HAOI |O6ECE KAMP KUeui)WAÖNC£ ÖUJL02I GÛMEUM CXAY Avrupa'nm Türklerc karşı tutumu Tazmınattan Berlm Kongrssme dek Ingiltere Osmanlı Dev letının toprak bütünlugunü savunmakta kusur eönemışti. Ne var kı, Abdulnamü'in Mıthat Pa şayı tasfiye etmesmden sonra, Ingiltere, Tannmattan bu yana Tanzımat paşalarının aracıyle elınde tutmus oldugu, Osmanlı sıyasetinde diledigi gıbı at oynatma ımkânmı yıtırmış olau. Çunkü AbdülhamiT, Tanzımat oncesmde oldugu gibı bır denge nyasetı gudüyor \e gerektiğinde Ingiltere'mn baş rakıbi A) manya'ya yaslanmaktan geri kalmıyordu. Abdülhamifın ve tersız de olsa yenileşme çabaları, Ingiltere'mn Kıbrıs \e Mısır gıbı Osmanlı ulkelennı elinde tufması ve Mezopotamva ya goz dıkmış olması, Abdulhamıt'm Ermem komitecıliğme karşı baskıcı tutumu onun Al mancı tutumunu daha da ^evımsız ve tehlıkelı kılü ordu. Artık Ingiltere ıçın Osmanlı u! ke bütünlüğü değışmez kura. nıtehğını yıtınyordu. Zaten o do neme dek Osmanlı Devletının oar calanmamış olması daha çok mırasm nasıl paylasılaeağı konu sundakı anlaşmazhklann sonu cuydu. Nıtekım 1 Cıhan SavaSindan az once yaTOİan bır demıryollan nufuz bolgelen paylaşması, ılendekl daha somut bır payîasmanın tohutılannı ta"ivordu. Sonra 1 Cıhan Savası bo^unna Inslltere, Rusya. Fran «a ve İtalya Obinanlı ulkesını aralanntia paylaştTan antlaşmalar yaptılar. Gerçi bunlar. Osmanlı Devletini Avnıpa devlet îer toplulufuna 8lan \e ulkesirin bUtünlügfinü ve bafımsızl'gını «a*la\"ar Paıis antlasması na aykınvdı ama. btı danım o antlaşmayı yapanlarm ıctenlLf Tehlikeli gelişme îngıltere'nin Osmanü Devleti n« karşı tavrını ı>ice anlayabilmek ıçin bütun yukarda anlatılan unsurlan hesaba katmak ge rekir. Türkıye'nın kendısme kar şı yer yer başanyle sa^aşmış ol ması yuzünden inaıHere'nın beşerl bır bcalrna ısteğının 6tesinde, ıncmmıs olan somirgecı duygularımn tatmmı \e ımparatorlugunda estırdığı etkılı gbzdagı havasınm yeniden kurula bılmesl ıçın Türkıye'nın ornek yani ezicı bir bıçımde cezalan dınlması gerekiyordu. Zaten itılaf Devletleri mutareke ile bırlikta ve onun saye smde savası kazanmıçlardı ama tngıltere. Fransa ve Italva bitkin ve son derecede sarsılmış bir durumdaydılar. Almanya büttin savaş boyunca kendi topraklan dusında vanmıştı. Hat tâ diğer devletlerin bile savaşın son birkaç haftası dışında savaiın sonucunu kesinlikle belırleyecek bvle buyük bır bozKunlan yoktu. Yalnız belld bır taraf'n daha buyük bır gıiçle (ABD'nın savaşa katılmasıyle> vavaş yavas ağır basmağa başlaması, karşı yanın da bu kaçı nılmaz gıbi gdrunen gıdış karsısmda smirlerinın boşanma durumuna gelmesi söz konusuydu. Bu vüzdendır Id sonradan Almanya'da ordunun veni'medi6ı. sınl cephenın bozulup ordu v\ı celmelediğı göru^ü yayılabüdı Gerçi Bulganstan'da cepSa vanlmıstı ama Osmanlı ulkesınde artık ba«kın durums gelen u!u?çu ıdeolojı: 1» Gımev renhelenndp A*an ıllenrı tnsnlızlere kaptirmakla Turklenn aslında apır bır vj':ten kurtut dugu. 2i Henu? ana^ırda dıışmanın gtremedigl. 3) Buna kar şılık dogu cephesinde Osman lı DevleMnin en silclü de\1rlpnnde bfle uzanamadıgi ban Türk Ulerinin anayurda kaUldıgı PTT FABRİKA MÜDÜRLÜGÜNDEN: Metal İşleme Takımları Satınahnacaktır îdart v« Teknık şartnamesınB gdre: a) 180 Adet MeUI Kesen Daire Testeresi, b) 1309 Adet Klaruz, c) 10Ü Adet P»fta, d) 2429 Adet Matkap Ucu, e) 330 Adet El re Makina Testeresi, 1) 100 Adet Parnuk Frese, C) 96 Adet Torna Kalemi, kapalı yazüı teklif alm» ve eksıltme yolu ıle satnn aiınacaktır. Bu ışe aıt şartnamelerin beherl tamamı 65. TL. mukanüınde istanbul / Umranıye Caddesınde bulunan Fabnkamız Malzeme Amlrlıgınden alınabıhr. Teklıl mektupları en geç 5.6 1975 tanhine rastlayan perşembe güniı saat 15.00'e kadar Malzeme Âmırlıgımıze makbu^ mukabilı teslım edilmelı v e ^ aynı giın ve saatte Ajnırlığınmde bulunacak çekilde post* ile gonuerılmelıd.r. Postadakı vakı gecıkmeler knbul edılmea. <Basıa. 13408 3948J Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Sejır Hidrografi ve Oşmografi Dairesi bUdınlmiştır. Başkanlıgından * * * DENiZCiLERE VE HAVACILARA 56 SAY1LI BiLDiRi 20 mayıs ıle 11 temmuz 1975 tanhleri arasında 09 00'dan l".P0'ye kaaar aşağıdaki noktalann bırleştığ; saha ıçınde seyretme. demırlerae, avlanma ve bu sahanınfcOOOmetreve kadar olan yukseklığı can ve mal emnıyetı bak:raından te luselıdır. R^RADEMZ ~ ŞII.E 1 Inci nokia: En'.emı 41 derece 12 da^ika Kazev Boylamı C9 derece 32 daK::a Dogu 2 ncl nokta : Enlemı 41 derece U) daKika Kuzev Bo^larn! .9 derece 32 daKiKs Dogj 3 nncu nokta : Enlemı 41 derece 19 dakıkd Kazev Boı.lamı '£) derecs 'İ2 aa:!Âa Dogu 4 öncö nokta : Eniemı 41 derece W daKua Kuzev Boylamı 29 deıece 50 daiuka Dogu DENtZCtLERE VE HAVACILARA ONEMLE DlTVLRtlfR. ıBasın 156îi'> 394 t * * ¥ A R I N : A7INLIKLARIN DUKUMU