Katalog

Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi 1 mîlyarlık ihaleye o;iren yapımcı firmaların teklitleri arasında en çok 60 milvon liralık iark var AFŞIN ELBISTAN santrahnın bir br>iunıunun yıpımını almak ısteyen ın^aat muıealınıtj.rınm teklıtlerınin bırıbnr.e cok yakın olauğu oğren'.imi't.ır. A j 64lı mılyon liralık tahmın; o i l ie ıhale'.ı: çıkatılan kamu yatırıı... ıçın en duşük iekiıl 915 ve en bü\nik teklif ise 975 mılyon .ıra olmu«tur. Türkıye'nın en bııyük tennık saTrallarınaAn bırısı olan AfsmElhıstan proıesimn bınalarınm var.mıı Tarkıvo Elektnk Kum mu taratmdan ırıaleve çı.idrılmış tır Yapılan pn<jeye göre. *J4ti m . von lıra\a Ç'.kmrsı hesarjlanan vapını ıçın verılen teklıflerin en du«ueü (U5 mılvon 'ıra old'irandan ıhale bu reklıfı \ eren ınsüat AFŞIN ELBISTAN projesinin | bına yapımı ıhaitsine yapımcı I holdinglerden bazısı kiitılmamış1 tır. Bunun dı^ında Tuıkı\e'nin' or.de gelen bes jnpırncı fiımasi1 .h;ıle>e giım.suı TEKL1FLER açıldığı zanıan beş yapımcı fırmanın oneulerinın bıKbırine çok >ukın olduğu gorylmusıür. Bir milyar liralık yapırr.da en duşük tekhf ile en büyüğü aıaMndaki faık 60 milyon çevıesındedır. Bu faık vapımcı fırır.ı'.diın maliyet hesnplannm biı bhinden en ç >k yuzde 6 oranın dd a.Mıldıgını gı^teımektedir. Be^ yapımeı fîımanın oncrileri >ıi«?ıyle şoyledir: Birinci finna. 915 mılyon: ikınci fırma 927 mıl> on. üçuncü fıımj, 939 milvon: dcırdüncü fırma 952 mihon: beşınci fü'ma 975 milvon l:ra. İhale, cn duşük teklifi veıen fiımada kalmıştır. Müteahhitlerin yapmış oldukla n tekliflerin TEK'ın projesinden 30*1 milyondan daha büyük bir aynhk şdsterirken biribırine çok yakın o'.ması. müteahhitierin ben z»r he^aplama yöntemleri kullandığını ortaya koymaktadır. YORUM YALÇIN KÜÇÜK Tarımsal ürün fiyatları artarken sanayi fiyatları gerileme içinde TİCARET BAKANLIĞI'nca ha zırlanan ve Ocak ayını kapsayan son endekslere göre tarımsal ürün flyatları hızla artmaya devam ederken, sanayi üriınleri fiyatları geçen yılın Temmuz ayında baslayan gerileme sürecini sürdürmektedır. Bakanlığın hazıdadijı endekslere göre Ocak aymda tarımsal ürünlerın fiyatları yüzde 6 yükselmış. sanayi üıünleri fiyatlan yüzde 1 gerilemiştır. Ortalama olarak toptan eşya fiyatları endeksmdekı artış ise yüzde 3.8'yı bulmu;lur. Turkıye'de uzunca sjıe sanayi ürünleri flyatları lehıne seyıeden fıyat makaM. yakm zamanlarda değısmeye yüz tutmuştur. Geçen yılın yaz baslarından itibarcn tarımsal ürünler fiyatları spnayi ürünleri fiyatlarından daha hızlı aıtmava başlamışür. 1933 yıh 10i] kabul edilerek der lenen endekslere göre 19J4 yılı Ekını aymda tarımsal urün fivat Adalet ile Hareket ve Selâmet Tarım ve sanayi ürünleri fiyatlannda izlenen bu gelişme, devalüasyona bir gerekçe olarak gösterüıyor ları sanayi ü ı ü n l e r i fiyatlarına yetışmiîtir. Soz konusu ayda 1963 yılının İ K kabul edilmesi esasıCJ na göıe heı iki grup üıünlerın fıyat endeksleri de 320.3 puanda eşitleşmiçtir. Ancak bu aydan sonra tarımsal ürunler fiyatları artı^mı sürd ü r ü ı k e n sanayi ürünleri fiyatları gerilemeye başlamı<;tır. Ocak ayı sonunda tarımsal ü r ü n l e r fiyat endeksi 353.4'a çıkaıken «ana yi ürünlcri fiyatları enHeksi 314.4'e inmiştir. Tarımsal ürunler fıyatlarının sanayi ürunleıi fiyatlarına gdre daha hızlı bir aıtış kaydetmes'. d'S ekonomık ihşkılerden bağım 3iz olaıak ülke içinde devalüas>on eğılim ve isteklerinin kuvvetlenme^ine yol açmaktadır. Ba zı çevreler, dış ekonomik ilişkilerdeki gelişmelerden bağırmız ola:ak. sadece iç fiyatlardaki gelişmeleri tersine çevirmek içın Toptan 1974 Temmuz Ağustos Evlal Ekinı Kasım Aralık 1975 Ocak Eşya Tarım 298.3 31 '0.9 318.5 320.3 325,4 333.7 303 9 Fiyat Endeksi Genel 310.8 312.3 321.5 320.3 321.8 326.7 3İ9.1 Sanayi 221.8 331.1 328.5 32U.3 315.8 315.2 314.4 bir devaluasyonu geıekli teciıleı. gönnek Tıcaıet Bak^nlığmca hazırlanan Ocak syına aıt fıyat endeksleri ıç fiyat maka«mın sanayi j l e y h ı n e ilerleyen eğiLmtni ortaya koymanın yanında ülkedeki fıyat artıs hızının da yavaşlamadıiıru göstermektedir. Ticaret B..kanı Haluk Cıllov'un enflasyon hızının yavaşlad.ğı iddialaıına ı a ğ m e n Ocak ayında fi yat artışları yüzde 3.8'u bulmuştur. Bu oran son yıllar içinde Ocak ayında gerçekleşen en yük sek artış hızı olmaktadır. Toptan esya fı\dtlarmın dışınüa Ocak a y ı m a Ankara ve Istan bul gccinme endeksleri de artıs gostermıstir. Ankara'da geçınme endeksi Ocak ayında yüzde 1.7 a r tısla son beş yılın Ocak ayları arasında bir rekor kırmıştır. Istanbul geçinme endeksindeki artıs da bınde S'de kalmıştır. Hazine tahvillerınin değerinin yükseltılmesi için çalışmalar başlatıldı • MALİYE LIŞMALAR XE BAKAXLIĞIXDA YAPTLAN* ÇA. TAHVİL DEĞERLERÎNÎN FÎ. ETKiLENMEMESiYAT ARTIŞLARINDAN YÖNELİK de<slenmenın hangı fıyatlara güre yapılacağı konusunria bir a«,iıc lık sağlanamamıstır. Altın t'naTlarınclakı gelifnıe veya ukoo ! mıyi daha yaktndan yansıtan bn?: : malların fiyı>t ortalamasmn 'j.oı \ öniınde tııtui'nası iızennde clu ı rulun alternatifler olmaktudır. | F'iirieksleme yor.tsmınııi uv;.) lann.ası I^alınde Hazıne'nın çıkardiirı tîhvil.eı özel kesıra tahvil ieı'iie ?ö:e, büvük bir ustlıniak ka^anmıs olacaktır. Bu duruınrı ı iınansman zorluklanndan akın • ozel kesımin ba<ka ka>Tiaklar bulmaları gerekecektır. Ancak endeksleme yöntenu, Hazine içın yenı yükl^'i de beraberınie getirmektedır. Çim.\i bu yör.temde Hazine bütçe ıçı.ılarını kapatma konusıındı riana genış ıniKânlara ,;a.iışmakla b:likte tarvılleri ıtfa ederken zıttıkçe artan bü\iiklukte kavnaklar bulma zorunda kalacak»ır. MALİYE BAKANLIĞI'nca çıkartılan ve ılerde gıkartılacak tahvıllerın tiyat artışları neden.vle değer kaybını önlemek ıçw ıhraç tıyatlarınm endeksleme yoluyla yükseltümesıyle ilgili çalir malar baslamıstır. Maliye Bakanhgı. yapılan çalısma,. sonucunda Hazine tahvıilerinin ıhraç degermi. fıyat artıslanna gore yukseltme polıtıkasını uyeulamaya koyduğu takdırde özel k"~ı mın çıkaıdığı tahuiler alıcı buımakta güçlük çekecektır. Maliye Bakaniıgı yıllsrdan beıı Hazme'nin açığım kar>ılanMk ıçın tahvil çıkarmakiadır. Hazıne lahvılleri vergiden bagışık tutuld ığu. istendıği zaman paraya çevrildıği ve devlet ıhalelerınue temınat olarak kabul edıldıği ıcın o?el kesim t&hvillerıne tercih edılmektedir. İran'da en büyük yabancı sermaye payı ABD'ne ait TVRKİYE de darul (.e^ıilı uİKeleıe aıt de\let aaanı; ve ı>aaanıİRANDA YABANTI SERMAYE YATIRIMLARIXIX larının eıtonomık oaglar kurnıaK uzere zıyaret euneje başladıgı DAĞILIMI (Milyon Riyal) Iran'da en bujuk yabancı sermaye paii Aınenkan sırketlerme aıt 1H»İX 1%!I 197ü li>72 Iopi "Iküler: 1971 bulunmaktaaır. 19^K1972 jılları 349 855 2.696 5») 20î 4 96'/ 1. A.B.D. arasında Iran'a t;iren yabuncı 131 125 295 72u 1.449 2 B. Almanva 17R serma>enın yarısı Aınenkan şir2H 242 26S Ü9S 118 V.'l 3. Ingılteıe ketlerı larafından saglanıııışur. 'j 5 B 136 3 12 4. Italya Batı ve Dugu nun sanajıle^ıııib 16o 59 6<J 4 L^ 11 5. Belçıka ülkeleımden ^>nıa Turkıyc de 1 44 IR 28 6. P^kıstan ran'ia eKonomık ılı~kıler:r.ı ;enı?!! 3 38 24 7. :janımarKa x lenıek amacıyla Iran'a nejet 55 221 415 1.) 12'J o. Japon^a gonderen ulkeler arasır.:! ka:ıly Ij\p< 12!» 25 J3 24 32 nıışiir. Turkıje'nın Lıbya ıle eko127 67 117 1112 512 99 ltı. Fıarısa nomık ılıskıleıi yennltîme (,abaH 21 W 11. Fılıpin larının arki^ından Türiîije'mn nı, 23 41 126 12 Hollanda ıa buyuk ışlfime sahıp ve yonetıcı•4IKI 153 131 !I3 2<« 985 13. DıgTİerı lerını ıçıne alan 15 kı.şıhk bir ir adamlaıı he\e;ı Iran'a grnr.ştır 2.318 1.172 9.H73 T U P m i : 1.5SİO 3 . ' Başbakan Sadı Iııııak. Tıcaıet Bakanı \ e Dişışlerı Bakaniıgı yet. kılıleri ıle gnra^tukten .onra Tar1972 1973 kıye Cumııunyetı Hukumetı deb şırketlfime an oinugunu ortaya anış gozlenmeKtedır. tegıra almış gurunen heıeı. lran koymaktadır. Amerıka Bırleık malı yılda Iran'a 17,5 mılyon do | ıle Turkne aıavıncia devletler du Devlelerı'nden sonra 1 mılyar lariık yabajicı serniF.ye yatırımı ı zeyıncte ele ahiıan peTul ve s>ıvı 449 mıijon rıyal ıle Bitı Aiman yapılmışJİH bu m:ktar 1973 '.974 gaz projelennın Turkıye'den gf Mrkeîlen ıkıncı sırayı tutmakta yılmda Is^rnılvon dnlara çıkmış tır. 140 nıılyon dolar İran p?.raçırilmeii sorunları ıle ilgılı L,O dır. Son yıilarda Iıan'a gıren ya sıyia 8 milyar 750 mılyon riyal etrüşmeler >apacaktır. tşadamlaıı ı lıejetı, bu projenın dı^ır.da ıkı bancı seımave vatırımlarında bır mektedır. ulkenın ozel kebinılerınm ortakla^a yapaoıleceklcrı ya'ırını projeleri iuerınde durulacaktır. Türk Sanayıcıleıi ve Iş Adamia. rı Dernegı, Iadamlan Heyttm.n lran a gırır.psınden once lran ekonomihiyle ıl^'.li b:r (.'alışnıa yap tırmı^iır. Bu ç.ıhşma Turk ışadanı laıının tran'du yatırım yapabılnıe ii ıçuı suçlu lakıpleıını jenıner; AMERİKAN sanayunin kalbi lışmenın fırmanın çalı?tırdığı zorurJuiugii ıle karı kar.şıya oi= ayılan otomotıv endü^trisinde ıjçileıı doğrucfan doğruya etkiüujğUnu göstermektedir. lran %<•>bunulım devam etmektedır. Aleme«i bek'.enmektecür. Kârın neıimının yabancı sermaye yatımerıkan otomotiv sanavıinin azalması nedtnnle Ford'un bu ! ınr.la:ı ıçın buyük ıstek güs eıd'irt büvuklerinden Chrysler hafta ıçınde 8 montaj fabrikası melerine ragriıen ekunonude btlıı \e Amerikan Motor< zarar e ile 4 ımalat fabrıkaırn kapataoalı kesımlere baş a Amerıka derken (îeneral Motors ve caâı 1 ıldiiılfl^^fcod'.r. Bu işlenı: Bn!e.<ık Devletlen olmak uzeıe Fmd'un kar oranlannda buyük den 67 oin qfçı etkilenecektir. i\i'i Aln".anya gıbı sjuçlu sana> ı ciuusler gorülmfktedir. Ford Ford, American o'omotıv saie^mış ekonorr.ıleıın VL'rle.nr.ş >1 fırmaMnın yaptıâı açıklamaya naynr.de karı mutıak ıakam odukları anlaıimaktadır. öon za guıe 1973 y.lında 907 milvon manlarda ise bu ulkelere Japondolar olan yılhk kâr 1974 yılm larak az:ılan tek fııma durıımunda desı'.dır. Ford'un en buja katılmı^tır. da 3(ıl milvon dolara inmiştir. yük ıakibı General Motors da lran ekononıısinde yabancı ser1974 sılmı. bır öncekı yı!a Ford fırması Yonetim Kurulu maye yat'.rımiaunın ulkelere gogore, \uzrie fiü daha cfuşük bır başkanı lkır.cl Ford'un yapmış re dagıhmıyla ılgılı bıkiler, 196Rolduğu açıklamaya gdre geçen kârla kapatmak zorunda kalİ972 yılları arasında Iran'a giren mıstır yılın son uç ayında firmamn 9 mılyar 973 mılyon nyallık yabancı ^errnaye yat:rımın;n 4 mıl kârı 57 mılyon dolardan 22 mil General Motoıs ile Fuıd'un yon do'.ara mmı^nr. Ford'un eyar 962 mılyon nyallıV: bolumükânaıı mutlak olaıak a/alııken nün Amerika Bırleşık Devletleri kor.omilc bilançcundakı bu geAmerikan otomotıv endüstıisi•> ADALET ıle Hareket ve Selâmet, Dogu Anadolu'da sefere çıktı. Hareket. Adalet'm vurucu gücü oldu Selâmet. tahrik görevını üstlendt. Sımdikı görevı Anadolu'yu kansUrmak. Güver., Ankara'da ihtıyat kuvvetı olarak beklıyor. Güven'ın sortımluluğuna Ankara'yı karıştirmak düsüvor. ANADOLU'dakı sefer kanlı oljyor. Bugüne kadar Anadolu'da kanlı çok sefer düzpnlendi. Ancrk sonuncusu dığerlerınden onemli bır avıılığa sahıp. İstenmeyen, bek'enmeyen bir takım sonuçlarm da sıı vüzüne çıkmasına vo! actı. cKomümzme ölüm» sloganıyla Daslavan hareket «Mtilkiyete hücıım» niteliğir.i kazandı. Bilinçsiz kıtlelerı. ilerıcılerin üzerme salabilmek ıçın mülkıveti yem olarak kullanmak gere>tı. Ban.;a şubelen, oteHer. a\aıkat yazıhanelerı, bayıler ta=landı. Talan edildı. Grirünen ve bir ılerıcı avmda ortaya çıkan \enılik burada. Artık mülkiyete hücum edılmeden ogretmene tecav\İ2 eriilemıyor. Anadolu kentierınin yalnızlığmda boyle bir durum ortaya çıkıyor. Adalet ile Hareket ve de Selâmet bu yeni gjismevı sergıhyor. BOYLE bir gelısmenin ortaya çıkması oldukça şaşırtıcı. ŞaşırMcı olduğu ıçin de yen: değerlendırmelenr., yeni yorumîarın yapılmasına yol açıvor. Bunlardan ılkı. Adalet Liderinın Rkurnazhğı» ıle ilaılı. Söyle: Sermaye Partisı Adalet'in mülkiyete hücunı seferınin duzenleiirısı olmasının bir anlarr.ı var. Adalet, bu seferle hem Hareket'ın hem de Selârret'ın kapc.nlması ıçın gereklı gerekçeyi hazırla.mıs oldu. Temel amarı. bu. Yoksa Adalet gibı bir partının mulk.vfte hücum etmek sortımsuzluğıma katılması mümkün değıl. Adalet'e yakıstırılan ve bir Halkçı milletvekilinin Meclıs'te yaptıgı konusınavla auç kazanan değerlendirme böyle. BU değerlendırmenın gerçeklen yansıttığını söylemek çok zor Bır kez, Adalet'm bu seferin sorumluluğıından kurtulması çok giıç. Ikinnsı böyle bir nıyetı vok. Üçunciisü. Hareket daıma sermayenın yedek ve vurucu gücü nitelıği taşıyor. Sermaye. Hareket gibi bir yedek guçten yoksun bir ortamda rahatlık duymaz. Dorduncüsü, Hareket'ın vurufu gücu partıve dayanmıyor. Devlet denilen örgüte ve bunun bazı organlanna davanıyor. Beşıncisi ve asıl önenılisı, Adal°t de. Hareket de. Selâmet de sermaveden yana. £ernıa>e üs genel organık oağlara sahıp. Özgtirluklerı kısıtlama, günun konjonkürü içinde bunu zorbalığa götürme bu bağların doğal sonucu. IKI.VCİ değerlendirme CHP ve Lideri ile ilgili. CHP, sermaye partisı Adaletın sermaye çevrelerınde varattığı şaskınlığı, ozgurluklerı kısma eyıenıının mulkıvete hücum kampanvasına dönüsmesınin varattığı açnıazı. kendi so'uvla ıliskilerini yeniden değerlendıııııek ıçın \ararlı bır tırsat olara!; gördü. Çok genel çizgi'.erıvle, Adalet'e açık kapı bırakan ve kendi soluvla entellektüel bağlarım koparmayı amaçlayan b:r çıkıs yaptı. Bu çık'Şta kendi solunu reddederek Adalet'i daha özgürlükçü bır kanala sokabilme inancı var. HALK PARTİSİNİN bu çıkışınm herhangi bir geçerlilıği V&T mı'' Çok genıs tarıhsel deneyimlen fıatırlamaya gerek yok. Türkiye'rjc \e Haik Pamsı'nin ya=adığı deneyımler bile böyie bir çıkışın Adalet'! özîiirhikçü bir platforma çekmeye yetmediğini gosterıyor. Bundan on vıl kadar önce CHP, o zamanki genel sekreteri ve sımriıkı genel başkanının ağzından, Adalet'in kendi sağıyle bağlarını koparması karşısında CHP'nın kendi soluna «duvaT» çekebileceğını ılan ettı. Bır sonııç alınmadı. 12 Mart'm karanlığında CHP, Adalei'e özgürcüluk vakı«tırarak uzun süre Adalet'ı savundu. Bundan da bır sonuç alınmadı. CHP, ozsürcülük yolunda ancak 1973 basmr'.an ınbaren Adalet'i gerçek yerıne koymaya başlayınca etkmhk volunu açabildı. W AMERÎKAN OTOMOTİV SANAYİİ BÜYÜK BİR BUNALIM İÇİNDE nın aiğer iki oüyük fırması geçen yılın son uç ayını zararla kapatmışlardır. 1974 yılının son uç ayında Chry«ler'in zararı 73.5 mıljun dolardır. Bu miıvtar, Chıy>ler tarıhinde, üç ay içinde g'i/lenen. en buyuk zarar olmaktadır. Buna karşılık otomot:v sanasıinie dnrt bü^ukl?ıin en kuçuiu olan Amerıcan Mutors'un geçen yılın son uç ayındaki ?ararı 5,6 milyon dular olmu^tur. Önceki yılın aynı donenıiııde Amerıtan Motor 8,7 mı.von rîolar kâr etmi^ti Amerikan otomotiv sanayıinde kârlarm azalması veya zalar edilmesi, genel ekonomik bunalım sonucu, satı^larm düşmesinden ileri gelmektedir. Özel kesim ANCAK son zamaniarda Hazıne tahvılleri çeşıtlı necenlerle cazıbelerıni kaybetmeye baş'j.mışttr. Irmak Hükümeti zamanında özel kesımin çıkardıaı tanviüerın faız tavanının yüzde 18'e yükâeltılmesi ve özel tahvilleme fu'.en gelir vergısi stopajmm vapilmaması, Hazıne tahvıllennc duyulan ılgınin azalmasına yol acınıştır. Bütun bunlarm diîında sun y lilarda Türkiye ekonoınısıru'C görülen hızlı fiyat artışları. k..mu ve özel kesim tahvıllerjun 1929'da Wall Street borsasında sauş güeünü eritmeye başiamı* ] patlayan ekonomik krız, Almar.tır. Çunkti çıkarttlan talmUerın itta zamanı geldıginde fıyat ^r ı yaya sıçrayarak Hitier'ın bekledıâı ortamı hızla getirdi. Çunku, rısları nedeniyle tdhvillerın i«eerı büyuk ölçüüe uımış ulmak j Alman kalkınmasınm temel tataaır. j sım Amerıka'dan alman borçlar Yülık fıyat artışın:n yüzde 2J'.ı ' ile uluslararası ticaret oluşturuastıfı bır ülkede tahrıller her \:1 yordu. İfiâslar başladı. ışsiz sabu oranlarria değer kaybenıs< yısı H milyonıı geçtı. Almanya'sının sun tedır. Yüz liralık nominal <<:iv Weimer Sosyal Demokrat Ba.şbakanı Her re salıip bır tahvil bir yıl sonra yır.6 yüz iıra uzermder itfa dil nıann Müller, ışsizlik sigortait dığinde tahvil sahibinin ger; al konusunda koalisyon partilerı arasında çkarı anlaşmazlık yumıs olduğvı yuz lira değermden zunden. l^:'.u mamnda çekildı. en zz yüzde 20 oranındi kuy'oetYerine bugunkü Hınsiiyan Deolmak'adır. mokıat Puıtinin u zamanki örgutü Meıkez Partısinden BrueAlıcılar r. TUR.KİYE ekoıi'jmısındeKİ SDZ ning Başbakan oldu. "î". Bu andan ıtibaren 3tı ocak •onusu ozeliik ve gelı^meler ne1933e dek hükümet bunalımları ;niyle gerek Hazıne'nın ve »> v .se o^el kesımm çıkarnıış ol çıizülemedi. Bıuenıng Hükümetı, parlamentodan destek Uilamadı• tahvılier gırierek alıoılarıı.ı u , rmektedir. Bu yüzden Maliye ğından ve parlamentoya dayal. güçlu bır hükürnet kurma ola.•canlıgı, Hazine t:ih\ıllerın.;n ns|ı kaimadıgından seçimlerı f cicıliğini artırjcak önlennlrr yenilemek zoıunda kald». :erınde çjlışmalar yaprr>aya 14 eylüî liöoda yapılan seçımdşlarmştır. Röhm'ün komutasmda • Mahje Bakaniıgı, Hazine'n'n lerde, ^k^rdığı ^anvıîlerin alıcılannı r nıilyonu aşan SA'larm.'adam oldürmelere kadar varan baskı tırmak amacıyla endeksleme vo yöntemlenyle ve yoğun bir proluyta ıhif.ç değerlerın:ıı yüksc'.paganda sonucu, 2 yıl önce 12 tilnıesi üzerınce durmr.kta.ur aday seçılebılen Naziler, 6.5 mıl Eudeksleme, oir tahvüuı ıtfa . dıl ı jon ov alaıak 107 mılletvekıliyle dığ: z?Tîandakı değerani çıkaO f parlanıentoya gııdiler. Sosyal dığı zamandakı öeğenne göre , Demokratlardan sonra parlanıen yükseltmeyı aınaclamaktndır. A tonun ikınci büvuk partis; oidur3<ten eeçen zamtn ıçü.de ekcr.c j lar. mıae gozlenen fıyat artıslama | 1032'de yapılan Cıunhurbaşııygıın bır bıvimde tahvülerın ıh j raç değerı jukseltilınış olaj .k : kanhğı seçımlerinde de Hıtler, tır Yüz lira ıle pıvasaya unuî Hindenburg kaışısında yüzde 36 oranında ov ropladı. >TIT:Ş bır tahvil, itfa <raııp."ina kadar \uzde 20 Oranı:ıda ĞJiev ' Cumhurba'fkanl.ğı seçimlermden sonıa Bruemng. seçim kamkaynetmıs ise. 120 lira üzermctEn panyası bovunca devlet içinde ıiia edilecektır. devlet aibı hareket eden ve korkunç bir terör yaratan SA ve SS' Açıklık lerın lâğvma karar verdı. Ancak, •."îvresinin etkısı aitmfi* kalgn V.'.TıE BAİ1ANI iCİT'nd* '« Başbakanı jöreİatilan çfllışmalarda n^nüz e,ı ' Hindenburg, CHP'nın son ç.kısınds ou değerlendirme yanılgısınm yanında, bir nokta gdzden uzak tutulmamalı. CHP, solunu eleştınrken de kendısmı sold:ı saydığını ılân ed:yor. Bu, CHP'nın kendısmi Türkıve'nın en akıllı solu olarak değerlendırmesınden belli. Boyle bir değerlendırme olunca ortaya bırtakım ciddi sorunlar çıkıyor. Cıddı sorunların en cıddisı CHP'nın solculuğunun kanıtlanmasıyle ilg:lı. Buraya açıklık genrmek gerek. Ortada. CHP'nin yedi aylık ıktidar dönemi var. Yedi ayda yaptıkları var. CHP'nin yedi ayda yaptıklarını CHP nin solu tfa destekledı. Bunda kusku yok. Am» hiç kim=e ortava çıkıp da İzlenen ekonomik politıkanın solcului oiduâunu sovlemedi. tzlenen ekonomik politika, ana çlzgüeriyİB başai'lı bir «eçım ekonomisı oldu. Ne daha fazla ne de daha az. İZLENEN bir dış politika var. İlfc Kıbns çıkartmasının uluslararası iliskilerde ilerı bir adım olduğu da soz ebtürmez. Ancak daha sonrası? Ve bugün ulaşılmış olan durak. Bundan büyuk kuşku rtuymak gerek. Yunanistan'ın NATO'dan ayrılmasından sonra ortava çıkan «boMuğu doldurma» isteklerı de ayn. En sonuncıi'U bu hafta. CHP adına Mecli^'te ener'i bütçesi üzerine uzun bir konu^ma yapan sözcünün, Ener.ü Ajansı dıye bir örgütten tüm habersiz olması da çok dü?ündürücü. BÜTÜN bunlar ortaria. Bütün. bunlar ortada iken solcululc iddialarını cıddî olarak dü=ünmek gerek. Solun halk sektörunü elestırmeıni de iyı değerlendirmek gerek. Ciddi sol. halk sektörünü çok ciddiye ıldı. Yapıcı elestirilerle bunun sivasal ve ekonomik yapıda geçerli bır yere oturtulmasını ıstedı. Halk sektötünün bir kavram olmaktan çıkartılıp gehştirümesini salık verdı. Henüz Halk Parti<ı bunu yapmadı. Bunun yapılması Halk Partisinin soluna du<=mez. Sorumluluk ve yerine £etirılmeyen sorumluluk Halk Paıti^inın SON olarak bir nokta daha. özgürlük getırme ıddiası var. Tarih çok ögretıcı. Birisi sıze özgürlük vaadederse, ekonomik programını sorun. Çünkü ancak buyuk kitlelenn ekonomik çıkarlarını, özlemlerıni gelısıırmevı amaçlavanlar gerçek özgürlükçü olur. Özgur ! uk luks değıl Ozgurluk, ekonomik politıkadan aynlmaz. Eğer Atfalet ıle Hareket ve de Selâmet özgürlükçü değılse, ekonomik pıoaıamları buyuk kıtlelerin çıkarlarına ters düştüğü ıçin. Yoksa neden onlar da oz^ürlükçü olmasın? Isçilere, yoksul kövlülere, memurlara ekonomik vaadleri clmayanlar, bunlan gerçekleştirebileceğinı gösteremevenler, ne kadar iyi niyetü olursa olsun özgürluklerı sağlayamazlar. PÜTÜN bunların anlamı ?u: Adaîet ile Hareket ve Selâmet eğer \apısal olarak özgürîuklerın üstüne yürüyorsa bunun nedenl ekonomik programlannda aranmah. Yapısal olarak özgürlükçü. olmayan kuruhışları da özgürluğe inandırmanın sınırları bilinmeli. Nazilerin "Milliyetçi Cephe,, Hükümetinde3 bakaniıgı vardı SA'lardan komandolara ORHAX APAYDIN' di veya ortadan kaldırıldı. Milli yetçilerin lideri Hugenberg kabineden atıldı ve partisı kapandı. Nasyonal Sosyalist Partisi dışında bütün partiler silindi. Böylece tek par'i dıktatörlüğü kurulmuş oldu. Nazi teröıüne yolaçan Reichstag yangını davasında suçlanan Buigar komünisti Dimitrof ve iki aıkadaşıyla Torgler beraat ettiler. Diınitrof. yanginın o zaman Reichstag Başkanı olan Goering'in B.ıskar.hk bmasıyla Parlamento arasında yer alan kalorifer tesis İe inin bulunduğu mahzene Başl>akanhk binasından sokulan SAlar tarafmdan çıkarıldığmı karutladı. Von Papen'ın parlamento dışı ünlü "Baronlar HükümetıJInınJ ılk ışi SA ve SS'lerın lağvıyJa ılgılı kararı ıptal etmek oldu vınden çek:l:ne zorunda bııaktı Bruenıng'den sonra Von Paper; ın parlamento dışı unlu Bdronlar hukumetı kurulmuş ve bu hükume'in ılk ı^ı SA ve SS'lerm lağvıyla ilgili kararı gerı almak olmustur. \'on Papen 1932 yazın Ga seçımleı ı yenilemiş ve SA' ların teröru aUnu yapılan seçımlerde 6 1 uyeli parlaınento(8 da 230 uyelık kazanaıak Nazıler bırincı sırnva geçıni'ler. Sosyal Denıok.rfTlar ie 133 mılletvekiliği elde ederek ıkıncı sıraya düş müslerdır. ıkı yıl süren ve rejim bunalımına dönüşen sıyasal krizın yaratı claıından ve H:ndenburg'un çev resınden Sch'.eıcher'm 57 gürılüi: başbakanlığı sonunda. Nazılerin karşı koymasıyla. çekılmesi, 3 ) 1 ocak 1933 günu Hitler'm başbakanlığa getırilmesine yolaçmıştır. Teröre devam Nazilere iktidar yolunu açan si yasal partiler yok olmaktan kurtulamadıkları gıbi, 1934 yılında ııydurma bir darbe girişimi iddia sı ile SA şefleri ve bunlar arasında Röhm öldürüldüler. Tasfiye st idsında Reichstag yangınını tertip Seçimler SA'ıarın korkunç terörü alt:r.ca geçtı ve 3u ocak 1933'te Hitler Başbal.anlığı eie geçirdi... leyen SA'ların hepsinin vücudu ortadan kaldırıldı Hindenburg'un 13r4 yazmda ölümüyle de Hitler örgüt, Junkeıier. tarun b:rliğı ve gıiçleri * k edebilmek ıçuı ge yü^etmek yetkisini hükümete ve hukümet başkanlığıyla beraber bir çok eski generaller de gııdırekçe yjp^tmak zorunluydu. ffn yasayı çıkarttı. devlet başkanlığını da üzerin* ler. NazüeaK SA'ların uygulayacağı Bundan sonrasında ise, Nazi alarak Almanyanm tek hakimi ol Mi'.îıyeıçı cepiıe hiü.umetındp planîarıâı hazirlayıp «eçimden teröru ulkenın her tarafına egeöv.. Ntzıleıe sadece üç üyelik yer ve bır hafta önce, 27 şullât ia33'de men oldu. Kamyonlar dolusu rilmıstı. Sağcı demo.îratiar boy uygulamaya koydular^Reıchstag 22 yıldan fazla süren Nazi rejiSA'lar caddelerden bağırarak ge lece Nazılerin devlete egemen ol ı Parlânişnto bınası) fcşe veri çiyor, evlere gırıyor, bir çok in mi, Alman halkına sadece ölüm, malannın önleneceğını samyor lecek u> bır komüıA. ihtılâli i:kence ve yıkıntı getirdi. Kendisânları toplayıp, SA kışlalarına lardı. HalbıiKi Naziler ıçın dev tehlıkesŞ yaratı Iscaktı. lerini iktidara getiren Alman ka .gö'.urüyorlar, ışkence yapıyorlar, letı ele gec.rmeyı ve «Yasal Dev pifslist!erinin çıkarları için baçGerçekten SA'lar Van Der Lub dayak atıyorlardı. rrmlerı» gerçerilestirmeyı sağlalattıkları İkinci Dünya Savaşı Ua maya bır bakanhk büe yetmek be isimli akı: hastası bır Sindirıne harekâtı de N?ziler bütün insanlığın bajıkundakçıyı kandırarak yanginın teyd'. na kâbus gibi çöktüler. başladığı anda parlamento bınaNazı komandolarının terörüBirçok ülkede toplumsal cinayet Reichstag yangını smda bulunmasını sağladılar. ne rağmen 5 martta yapılan sehastası bir takım sapık serüvenPıân uygulandı ve Reichstag ate; " çımlerde Hitler'm partisı genel Hjtler. Başoikan olur olmaz, ciler. Mussoüni ve Hitler'in yönşe venldı. Van Der Lubbe, yanparlâmentonun feshiyle 5 martoyun ancak vüzde 44'Unü elde temlerini kullanabilmek için uygın sırasmda bınada görülerek ta yen:dea seçım vapılmasına •îdebildi. Ve milliyetçi cephe ffun ortamı beklemektedirler. Uy» vakalandı. Ertesı günü olay kokarar verdı. Amacı seçim dbne ortağı Hugenberg'ın partısıyle nık güçler etiketi değişen malın münistlere >rü'<lendi. Komünıst mınde SA ve SS'lerını devlet bırlıkte parlamentoda 16 sandalaym mal olduşunu anlamakta ve Parlamento Grubu mekanızmasına verlestırerek ya Partısinın yehk bır çoğunluk sağlayabıld:knruyucu tedbirleri uygulamakBaşkanı Ernst Torgl«r tutıık • ler. ratılacak rerör ortamında salt tı. geç»n deneylerden sonra her landı. 28 şubat 1933 günü Hıtıktidsn ele geçırmek ve faşıst 1933 yazı bitmeden birkaç ay halde gecikmrvccPklerdir. ler parlamentodan kanun gudevrimi gerçekleştirmpktir. An•çınde Almanyada bütün demok cundeki kararnamelerle ulkeyi cak, karşısındaki demokratık BİTTİ ıat:k guçler ve kurumlar sindırıl Hitler'i iktidara getiren milliyetçi cephe Hıtler Basoakanlığa getirildiğındt parlamentoda çoğunluga Goerıng. parlamento başkanı sahıp değıldı Ancak, kasım seolmuş, ve partiler dışı Von Ta çımmde tıllı Alman Halk Partipen hüküm»tı eüvenoju alama sı <DNUP» 52 mılletvekılli^ almış tmlunırıordu Bu partir1*» li mıştır. Bunur Ü7erme 6 kasım deri Alfred Hugenberg. Nazilerseçımlennde Nszıleı 2 mılyon ov yıtırmslerine ra*men. en çok üve İe <b:r mıllıvetçı cep!ıe> olOştur kazanan pntı nıteligını gene ko du. Cepheye iki partıden ba^ka, eski muharıpler ordusu (Stahlrıımuş'?rd:r. 6 kasım seçımlerinden sonra helm), Bismark Genclıâı ieımlı