Katalog

Kıbrıs'ta ıkılı goruşmelerın Daşıaması ıçın A D U DasKi yapıyur ARTIK HERKES BıLMfKTEDıR Kı, OEMıREL HÖKÖMETıNıN KIBRIS'TA KOUY KOLAY BıR COZUME ULAŞMASI OIANAGI YOKTUR ECEVıT'ıN BAJBAKANLIGI SIRASIHDA E6ER KOALıSYON BOZUIMAM!5 OÜAYDI, KASIM 1974'IE KIBRIS SORUNUNUN ÇOZUMLENEBılECEGıNı GOZLEMCıLER KABÜL EÎMEKTEDıR. GERÇEKTE TÜRKıYE'DE KIBRIS SORUNUNUN ÇÖZÖM ANAHTARIM ELıNOE TUÎAN SıYASAL GUÇ. MSP DıR MAKARıOS. KıSSıNGER ıN SEDAT'I KAZANMASINDAN SONRA. BUNDAN BOYLE DOGU AKDENıZ'DE SORUNLARA ANCAK ABO'NıN ÇOZUM BULABıLECEGıNE ıNANMIJTIR. GÜVENLIK KONSEYININ 13 ARALIK 1975 TARIH VE 383 SAYILI KARARI BM Guvenlık Konsevi, Genel Sek'etenr, 8 aralık 1975 tanhlı (s / 11900 + add. I) raporundan anlasıldığı uzere bugunku koşullarda Kıbns'ta BM barış gucune hala gereksınme olduğunu dıkkate alarak, Gerel Sekretenn raporunun 68. paragrafından, bugunku koşullarda Kıbns ta bır çozume doğru gıtmek ıçın en ıvı yolun ıkı toplum temsılcılen arasmda goruştnelerm dpiam etmesı oldugunu ve bu goruşmeler'n ancak taraflann Kıbns sorununun temel konulannda anlamlı fiKir teatısı yapmajı kabul etmelerı ıle yararlı olacağını behrttığını dıkkate alarak, Taraflann genel SPkreter tarafından Kıbrıs'ta BM barış gucunun gorev suresmın 6 a\ daha uzanlması jolunda yapılan tavsıjeyı kabul ettıklennı dıkkate alarak, Kıbns hükumetının bugunku kosullar altmda BM gucü nun adada 15 aralık 1975 tanhınden sonra aa kalmasının gereklı oldugunu kabul etnguu dıkkate alarak, Ayrıca, 20 kasım 1975 tanh ve 3395 (XXX) sayılı Genel Kurul karar tasansmda, Genel Kuruhın 1 kasım 1974 tanh ve 3212 (XXIX) sayılı ta\sıyesının uygulanması ıçın çabalann surdurulmesı ıstendığını dıkkate alarak ve Genel Kurulun 3212 saMİı tavsıyesının Guvenlık Konseumn 13 aralık 1974 tanh ve 365 sayılı karan Ue desteklendığıru hatırlayarak, 1 4 mart 1964 tanh ye 186 (1964) sayılı karann maddelerıni tekrar tevıt eder Gu enlık Konseyl avrıca Kıbns'a bır BM barış zucu veıleştırılmesı konusunaakı dıger kararlarını da teyıt eder Guvenlık Konseyı 13 ara.Uk 1974 tanh ve 365 (1974i sajılı kararı ıle 12 Mart H7D tanh ve 367 ("5751 sayılı \e kendısı tarafından alınmış kararlan teKrar tevıt eder. 3 Guvenlık Konsevi ılgılı taraflann «erın kanlılıkla dav ranmasını ve Konsevın hedeflerıne ulaşılması ıçın ışbırbğı çabalarını arttırmalarını ıster 4 Gmenlık Konsevmın k?ran '1964) ıle kuruian BM Kıbrıs Banş Gucunun gorev suresmi 15 hazıran 1976' ja kadar bır kez dana uzatır Gmenlık Konsevı, bu tarı ıe kadar ruhai çozum yolunda jererlı ılerleme kaydedılecpğını ve BM gucunun trü}uk bır kısmının ya da tamamının gerı almmasımn mumkun olacağını umut eder. 5 Guvenlık Konsevi tum ılçılı taraflara, BM banş gucu ıle ışbırlığı yapmaları ıçın çağnda bulunur 6 Genel Sekreterden, 367 sayılı U975) karann 6 paraçrafı gereğınce arabuluculuk sorevme devam etmesınl, gelışmeler konusunda Guvenlık Kon««vıne bılgı vermesıni ve 31 mart 1176'va kadar Guvenlık Konsejlne bu konuda bır rapor sunmasını talep eder Başbakan Sulevmar. Demırel 1 28 mavıs 197"5 tınu, N'ATO zırves'ne katümak üzere orakscle oturen uçakta, hır ara Dışışlen Bakanı Ihsan >abrı Çağlajangıl gazetecılerın yanına gelerek ohbet etmeve başladı Soz donup dolaşıp, ge en yükı Bırleşmış Mılletler Genel Kurul karaına geldı Çağlayangıl bjrden sınırlendı Turan runeş'ı BM Genel Kurulu karannı Kabul etmek î suçladı ve <Ben tes başıma kalsam da boyle ır kararı kabul etmem aleyhte rev kullanırdım» edı Çağlayangıl sozune guvenıhr bır devlet damı < ') oldugunu beş ay sonrakı BM Genel .urulu çalışmalan sırasında gosterdı. Cumhurbaşkanı Fahrı Koruturk'un Pakıs ın da bulunduğu bır donemde. dümada benze 1 olmayan bır şekılde bızı desteklejen Pakıs ın ın dahı çekımser o> kullandıgı Pırleşmış Iılletlerdekı bu sonuç aslında uzun uzun ele lmabılecek başka bır konu Ancak Çağlayangıl ohtıkası dıyebılecegımız bu uygılamanın Çağıvangıl'ın 1965'de yenı Dışışlen Bakanı olduğu onemde ve gene aynl akıl hocası Buyukelçı ll >r Tıirkmen ın oğutlen uzerıne yapıldığı bılınen ır gerçek. Kıbns'ta son durum fENi BiR AMAÇLA M! Çağlayangıl ın benzer uygulamada 1965 yılına aa ısrar ettığı bır gerçeK ama bu kez tek bana kalınmasmı sağlayacak kadar kesm ve açık ır taktıkle ortaya çıkmasının ıç polıtıkayıa ılısı olabılır m r Örneğm Çağlayangıl ojlamadan nce yapılan kulıslerde, koahsvonu oluşturan ISP'run katı tutamunu arüatarak. bu katıldığı ne surup zaman kazanma yollarını mı aramak temıştır'' Yoksa MSP AP'h bakanın polıüasma doğrudan bağlanmakta mıdır" Bu goruşe kısaca eğıldığımız zaman, gerçeK' Kıbrıs sorununun bugun ıçın çozum anantaıru elınde tutan sıyasal gucun MSP olduğu hoıen ortaya çıkmaktadır Btılent Ecevıt'ın Baş akanlığı sırasında eğer MSP ile japılan koalıson bozulmamış olsaydı kasım lT4'te Kıbrıs ırununun çozumlenmış olabıleceğım sı>asal ozlemcıler kabul etmektedırler Sovlentılere gore o tarıhlerde Bjlent Ecevıt, renelkurmay Başkanlığına başvurarak, Turk ve um tarafı arasına çızılecek bır sınırda Turıc ılahlı Kuvvetlennın guvenlığını aksatmayacak ır şekılde ne gıbı bır duzenleme \apılabıleceğıın saptanmasım ıstemıştır Yapııan çalışmalar Dnunda (A) ve (B) bolgelerı dıve adlandınlan ın Magosa yakmlarında, dığerı ıse şımdıkı hatn dogusunda olmak uzere ıkı bolgede yapılaîk sınır duzenlemesının sılahlı kuvvetlere zaiT vermeyecek bır uvgulama olacağına karar enldığı bu soylentıler arasındadır Ayrıca ge e sılâhlı kuvvetlenn gucunu etkılemeyecek şeılde bellı bîr oranda Turk askennın Adadan ekılmesi uzennde de duruldugu oılmen konu ırdı MSP'nın çağdışı katı tutumu nedenıyle cevıt, «Hat tartışılabılır» demesıne rağmen HP Lderı koalısyon ortagmın tutumundan ötüu yaptıgı nazırlığı gerçekleştıremedı ve bılınıgı gıbı istıfa edıp aynldı Oysa ıstıfa etmese> 1, Doğu Akdenız nedenıvle ba?ı o tanhlerde ok sıkışmış olan Kıssınger'ın Yunanıstan uzende baskı yaparak konuyu çozümlemesı olaagı büyuktü. Makarıos henüz Ada'dakı durumuu yenıden kuvvetlendırmış degıldı ve son sou, Turkıye ıle sıcak bır surtusmeye girmekten ok uzak bır ortamda olan Yunanıstan soyleyeektı Ama MSP'nın en ufak bır manevrayı da1 onleyıcı ters tutumu, bu fırsattan yararlanılıasını engelledı ve kasım 1974 Turk dıplomasl ırihıne kaçırılmış olanaklan belırtanek bakııından ornek bır ay olarak geçtl Şımdı Sulevman Denurel Hukumet Başkanıır. MSP de, CHP koalısyonundan çok daha etm bır şekılde ıktıdara sahıptır. Bu ıktıdarın ugunkü yapısıyle bır çözum getırmesi olanakız gozukrnektedır Kısaca geriye dofru bır goz ttığımız zaman, Demırel hükumetının kurulduu ılk gunlerde Mılhyetçı Cephenın dışında kaın herkes Demırel ın Kıbns'ta bır odun vereeğı uzennde duruvor, Demırel ve Çaglayangıl se «tavız» sozcuğunü dahı agızlarına almayıp Tavte de ne demek'» dıyorlardı Ama genel kuşu, Demırel hükumetimn odün vereceğı yolunda Bugunku gelışmeler gostermektedır ki, Deıırel ve Çağlayangıl odun vermeyeceklennı soyîrlerken bır gerçeğı dıle getınvorlardı Bugunu hukumetm anatomısını ınceledığımiz zaman, temlrel'ın Kıbrıs ta az da olsa bır odun vererek ır çozume ulaşmasının zor oldugunu gormeksyız Gene MSP hukumettedır. ayrıca faşıst eğımlı olduğu ısrarla belırtılen Turkeş de avnı abtnededır. Surek.ı mıllıyetçılığı ışleyen aşırı ağcılarm ulkelermı ne dummlara sokup halkırmı ağababalanna nasıl peşkeş çektıklerı b'lılen bır gerçek Anrak bunu koyu bır askerî yonetı nın bulunduğu uygulamalarda gerçekleştırebıhorlar. Turkıye de bugun yuzde 44 oranmda oya ahıp bır muhalefetın bulunduğu gözonune alıırsa, aşırı sağın \e Suieyman Demırel ın vereeklen odunlerın hesabmı hemen sormak ola, ıhgı derhaı anlaşılır Turkıye de sağ askerı voletım olmadıgı surece, hukumetlerın Turkıye nın ıkarlarının aleyhıne odün verebüeceklen kolay olay duşunulemez. Demırel de bu noktada sıkısmaktadır Ecevıt amanında kazanılmış haklardan Başbakanlıga eldığı gunden berı Amerıka'nın adamı olmakla tham edılen ve daha başka çeşıtlı suçlamalar ltında yıllarını geçırmış bır kişı ıçtenlıkle bır nlaşma yapmağa kalksa dahı bunun ne gıbı onuçlar çıkaracağını çok ıyı değenendırebılır. r e Demıre! dış pohtıkada sıkıştığı bu noktadan ç pohtıkada başan jolları arayarak çıkmak ısemektedır Çağlayangıl \e Turk dıplomatlan sueklı olarak MSP'nın ujuşmaz tutumunu temas ttiıtlerı vabancı dıpıoraa'lara anlatmaktadırlar. 3u tutum avrıca Ankara'dakı buyukelçılıkler araılığıyla sık sık dıger ulkelerın başkentlerıne ılaşmaktadır Artık herkes bılmektedır kı, her 1e kadar Çağlajangıl son N'ATO toplantılan sıasında goruştugu Bıtsıos'a «Her konuyu goru «bılecek tam yetkıh kışı» ızîenımını vermek ısemışse de Demi'el hükumetının Kıbns'ta kolay tolay bır çorume ulaşması olanagı yoktur. Ümit GÜRTUNA DEMtKEL Kıbns çıkmazına btr turld çönım yolu bulamıyor rul karan ortada dururken neden Yunan ve Rura tarafı bır sonuç çıkmayacağını bıle bı'e ıkılı gonışmelenn yenıden başlamasını kabul etmışlerdır' Bu sorunun cevaDinı ılerde ele alacağımız ABD'nın baskısı oldugunu kısaca kaydettikten sonra kısaca Rum Yunan tarafındakı gehşmelere bakalım Geçen mavıs ayında, uluslararası bır toplantı nedenıyle bır hafta geçırdığımız Atına'da herkes Kıbrıs'ta askerı harekâtın Turkler değıl Amenkalılar tarafından vaptırıldığını one suruyordu. Dıplomatı, gazetecısı. devlet memurları bu konuda goruşbırhğı ıçındeydıler Yunanlılann en buyuk korkusu Turklerın yakın bır gelecekte Adalara saldıracağı yolundaydı Buna kesnlıkle uıanıyor Yunanluar Turkıye'mn yakın bır gele cekte Yunanıstan'a saldıracag. toprak isteyeceğı goruştuğum Yunanlılann çogu tarafından dıle getınldı Burada şunu da kısaca belırtmek gerekır kı, Yunan kamuoyu manı'mayacak şekılde her gun savaş, kan, barut uzenne oluşturuluyor Bundan Karamanhs Hükumetının de zaman zaman endışe duydugu bır gerçek Geçenlerde, hatırlanacağı gıbı hukümet, gazetelen uyarmak zorunda kaldı tlgmçtır Yunanlılar bır vandan, gazete sayfalannda yenı aldıkları veya alacaklan sılâhîarın lıstelermı y»vınlayarak kahramanlık edebıvatı yaparken Turklenn harekete geçtığıne ılışkın en ufak bır soylentıde ıse dukkân, fabnka kapatıp fmnlara hticum edıyorlar. Yunan basını son derece sorumsuzca ve akıl al(Deramı i. sayfada) GENEL KURUL 1 KASIM 1974 TARIHLİ KARARINDA TÜM YABANCI BIRLIKLERİN KIBRISTAN HIZLA ÇEKILMESİNİ İSTEMİSTİ BtRLEŞMIŞ MİLLETLER GENEL KURULU'NUN 1 K\ SIM 1974 TARİH VE 3212 SAYILI KARARIVDA TUM Y\BAN"CI BIRLIKLERİN KIBRISTAN HIZLA ÇEKtL MELERİ ISTENMİŞTt BLLENT ECEVIT'IN KO^LİS YON HÜKUMET1 BU KARARI YABANCI BIRLİKLER VE GOÇMENLER KONULARIND\ İHTIRAZI KAYITLA KABUL ETMIŞTÎ. DEMİREL HUKÜMETÎ ÎSE BU YIL BU KARARI TÜMÜ İLE REDDETTİĞINİ BILDIRMİŞ ANCAK HÜKÜMETÎN BU TUTUMU TURKİYE'NIN GENEL KURUL'DAKÎ OYLAMADA TEK B\SINA K^LMASIN\ YOL AÇMIŞTI TÜRK SIYASAL ÇEVRELERÎNDE TARTIŞMALARA YOL AÇAN KARARIN TAM METNI ŞOYLEDİR: «Genel Kurul, Kıbns sorununu gbnişerek, Uluslararası bans ve gılvenlığı tehdıt eden Kıbns bunalrmınm devamından cıddı endişe duyarak, Bu bTjnalımın gecıkmeden, Bırlesmiş Mılletlerin, amaç ve prensıplen uyarınca banşçı yollarla çozülmesl gereğıne müdnk bulunarak, Gorüşmelerde yapılan konuşmalan ve Kıbns sorununa ılışkın özel Sıyasi Komıte'nın raporunu dıkkate alarak, I Bürün devletlerl Kıbns Cumhurlyetı'nln egemenlık, bağımsızlık, toprak bütunlüğu ve bağlantısızlığına saygılı olmava ve Kıbns'a yonelık bütun hareket ve mudahalelerden kaçuımaya davet eder, YABANCI BiRLiKLER 2 Bütün yabancı süâhlı kUTretierln ve yabancı tskerl varhk ve personehn Kıbns Cumhunyetmden sür'atle gen çekılmesınt ve Kıbns'ın işlenne vâkl bütün yabancj müdahalelenn durmasını ısrarla talep eder, 3 Kıbns Cumhuriyeti'nm anayasal slstemin, Kıbnı Rum ve Kıbn» Türk Topluml*ruu üpl«ndirdıtuü kabul eder, 4 Gerel Sekreter'in dostane tesebbüslerîyle fkl toplum temsılcıleri arasında eşıt düzeyde yürütülmekte olan temaslan ve görtişmelen sıtayışle kaydeder ve Ikl toplumun temel ve meşru haklaruıa dayalı biçlmde kar şıhklı olarak kabule şajan bır çozume serbestçe ulasıla bılmesı amacıyla bu temas ve goruşnıelenn devamı lster, GOÇMENLER 5 Butun mültecılerln evlenne güven lçensmde dönmelerını gereklı addeder ve ılgılı taraflan, bu amaca yonelık âcü tedbırlert almağa davet eder, 6 Bu karar hukumlerlnın yenne getirilmest ve boylece Kıbrıs Cumhurıyetı'ne bağımsızlık, egemenhk ve toprak butünluğu temel haklannın sağlanması amacıyla, gerektığınde, Bırleşmış Mılletler çerçevesinde gorüşme ler de dahıl olmak uzere, başkaca çaba sarfedılmesı arzusunu belırtır, 7 Genel Sekreter den Kıbns nüfusunun butıin ke slmlenne yapümakta olan Bırleşmış Mılletler msani yardımlanna devam etmesını rıca eder ve butun devletleri bu çabaya katkıda bulunmaya davet eyler, 8 Butun taraflan, gerektığınde daha da kuvvetlendınlebılecek olan Kıbns'takı Bırleşmış Mılletler Barış Gucu ıle tam olarak ışbırhğıne devama davet eder, VE KLERİDES ikili jonişmelerde sımdive değin taarcadıklan çabalardan hiçbir alamadılar. GENEL SEKRETER ne 9 Genel Sekreter'den ılgıli taraflar nezdinde dosta teşebbuslerde bulunmaja devam etmesını talep eder 10 Aynra, Genel Selcreter'den bu kararı Guvenlık Konsevi nın dıkkatıne sunmasını talep eder» BM Genel Kurulu'nun son kararı: İkili görüşmeler derhal başlasın! Birleşmis Milletler Oenel Kumlunun Kıbns sorunu ıle iljfili 20 kasım 1975 tarihli karan: (3395 sayılı) aynen sojledır. «Genel Kunıl; Kıbns sorununu goruşerek, Muzasereler sırasındakı konuşmalan dınleyerek ve Ozel Sıvasi Komıte'nm raporunu dıkkate alarak Guvenlık Konseyı'nın 12 Mart 1975 tanhlı ve 367 (1975) sayılı Karan uvarınca ıkı toplumun temsılcılen arasında yapılan dort tur goruşmenın karşılıklı olarak kabule şavan bır çozume yol açmadığını endışeyle no< ederek. Kıbns takı trızın devammdan derın endışe duyarak Kıbns krızının Bırleşmış Mılletlenn amaç ve prensıplen uyarınca daha fazla gecıkmeden banşçı yollarla çozumlenmesı gereKtığmı mudrık bulunarak. 1 Genel Kurul'un Guvenlık Konseyı'nm 13 aralık 1974 tanhlı ve 365 (1974) sayılı Karan ıle ona\lanan 1 kasım 1974 tarıhh ve 3212 sayılı Karannın butun kısımları ıle etkılı bır şekılde uvgulanması ıçın devamlı gavretler hususundakı acıl ıhtıyacı teyıd eder ve bu amaçla 2. Butun devletlerı bır kere daha Kıbrıs Gunıhurıyetı'nın hukumranlıgına, bağımsızlığına, toprak butunlügune ve bağlantısızlığına saygılı olmaya ve Kıbrıs'a jonelık butun hareket ve mu dahalelerden kaçuımava davet eder. 3 Kıbns Cumhurıvetındekı butun yabancı sılâhlı kuvvetlerın, yabancı askeri mevcuc'ıyetın ve personehn daha fazıa gecıkmeksızın gerı çekılmesmı ve Kıbns'ın İşlenne vakı butun yabancı müdahalelenn durdurulmasını talep eder. 4 Butün ılgıli taraflan butun mültecılenn evlenne guvenlık ıçınde gonullu olarak donmelenm kolaviaştıracak ve multeci problemının dığer butun veçhelerını çozumleyecek acıl tedbırlerı almaya davet eder. 5 Ikı toplumlu temsılcıleri arasındakı goruşmelerın, Bırleşmış Mılletler Genel Sekretenmn gozetımınde. serbest çe ve eşıt şartlar altmda, taraflann temeı ve meşru haklanna dayalı olarak karşılıklı kabule şayan bır çozume ulaşılabılmesı amacıvla anlamlı ve yapıcı bır şekılde derhal yenıden başlatılması ıçın çağnda bulunur. 6 Butun taraflardan, Kıbns'ın nüfus yapısımn değişmesı dahıl, 3212 sa vılı Karanna avkırı tek taraflı davramşlardan kaçınmalannı ısrarla talep eder 7 Genel Sekreterden ıkı toplumun temsılcılen arasmdakı müzakerelerdek] rolünu devam ettırmesını nca eder. 8 Aynca, Genel Sekreterden bu ka ran Guvenlık Konseyı'nın dıkkatıne sunmasını ve Konsej'e karann uvgulan ması hakkında uygun olabılecek en er ken zamanda ve her halukârda 31 Mart 1976 tanhmde once rapor vermesıni df nca eder 9 Butün taraflan Kıbns'takı Bır leşmıs Mılletler Bans Gucu kuvvetlerı ıle tam olarak ışbırhğıne devama davet eder. 10 Sorunla ilgisıni devam ettirmeye karar verir.» DEMİREL'İN NiYETi Demırel, Kıbns a bır çozum getıremevecegi\e gore neyı planlamaktadır'' Başkenttekı genel canı, Demırel butçenm TBBM den geçmesmden >onra hukumetten ayrılacaktır. Başkenttekı sıjaKıbrıs değıl Batı ıle ( al çevreler. MSP yalnız hşkılerde ve ozellıkle OrtaKpazar ılışkılennde jyuşmaz bir tutum surdurdugunu, bu nedenle rurk hukumetlennın manevra yapma olanağını ,ıtırdıiclerı gıbı bellı bır tutum da alamamak iurumunda Kaldıgmı belırtmektedırler Avnı çevreler, gerek Kıbrıs geres Ortakpazar gıbı çok snemlı konularda Turk Hükumetının olumlu >a da olumsuz bır davranışa gırememesının o hutumetın başkanmın ıtıbaruıı dunjada azaltaca|ını ve sozu geçmeyen, sozune guvenılmeyen bır sıyasal kışı nıtelığı kazanabılecegını dıle getırerek Demırel'm bunun farkında oldugunu uerı surmektedırler. Bu şekılde bır yurjtmevı daha fazla surduremejeceğını anlayan Demırel'm bellı bır nokta dan sonra Kıbrıs ta kesınlıkle nerhangl bır ço zum bulmadan ve bu arada bütçe Meclıslerden geçtıkten sonra ıstıfa edecegı ısrarla belırtılen Demırel'ın ıyı nıjetle bır çozum bulmaya kalksa dahı Turk kamuoyunda «tâ\nzcı» olarak tanındı ğı ıçın olumlu bır çozumun dahı Turk kamuoyu na kabul ettırılmesının olanak dışı oldagu da diıe getırılraekreaır. Kıbrıs için daha önce yapılan dört tur görüşmenin sonuçsuz kalmasından BM Genel Kurulu kaygı duyuyor BM Genel Sekreterinden toplumlararası görüşmelerdeki rolünü sürdürmesi istendi Kıbrıs ın bağlantısızlığına tüm taraflann saygılı olması istendi YUNAN TARAFI Peki butün bunlara rağmen. Rumlann Ge . . . . * ! ı^1^™*.! V ı KLKl Blrleşmiş MilleUer Genel Selcreterl BM GASTON THORN Genel Kunıju 30. dunem başkanı