Katalog

CUMHURIYET 29 kgsım IÇ75 Televizyon sinema ilişkisi M«mef FUAT Baska tllkelerdeld durum nedır bılmıyorum, ıma Türkıye'de telenzyon yaygınlajalı berı, sınema sanatı kotüye gıdıyor. Sınemalarda dogru cturüst filın gorme olanagı lcalmadı. Ya her bakimdan çok ucuz sanatçı elınöen çıkmamıs fılmJer, ya da seks fılmlen ovnuyor Nedenı •cevjrcısızlık» dıye ozetlenmekte Televizyon seyırcıyı eve ya da kahveye bağlamış. daha az vorularak. daha az para harcayarak oyalanmanın yolunu bulun ca, çoğu kımse sınemava gıtmıyormuş Seyırcı az olunca gehr düşuvor. gıderı de ona goe duşurmek gereklı. Boylece pahelı ıyı filmierın yerını ucuz koru fılmler alıvor Ama bu durum da seyırcıyı btisbutıin azaltır Tek dayanak kalıvor gerıve Televızyona jnrmeyen seks gos tenlennden vararlanmak Kısacası. televızyonun sınema ssnatını oldurusu herkesın go IU onunde surmekte Genellıkle boyle dusünulıiyor. Hele televızvonda bugunün fılm lerı degıl de, jıliar oncesının, gerçek bır sanat değeri olmayan sıradan fılmlen oynatıldık ça bu kanı daha da guçlenıyor Coğunluğun gozünde, televızyonun sınema sanatına duşman oldugu. ustunde dusunulmesı oı Ie gerekmeyen, açık bır ger çek Sınemalarda gunumüzun guzel fılmlennı goremıyor. te levızvonrta vırmı Ml otuz yıl on eesmın begenısıne donüşuyoruz Ne var ki, bıraz kafa yoru lursa, bunun geçıcı ozel bır durum olduğu televızyonun smema sanatı ıle hıçoır çatışması buhınmadığı gorulür Tersine, smema sanatı televızyonla bu yuk bır atılım olanagı kazanmışür Buna kes.nlıkîe ınanıvorura. Sinema televızyonun yardımıyla tıcaretin kıskacınrian fcurtulup sanat nıtelıgını one alabılır. Televızyonun bldurdüğtf gine• a sanatı değıl. sinema salonn larıdır Sinema sanatı için saonlardan daha gıiçlü bır ya•n aracının bulunması ortalığı ı tanstırmıştır Bugun yapımcı ar salonlan korumak bu buvuk icaretln duzeninın surmesim sag amak amacıyla yenı fılmierı teevınona vermij'Orlar Ajnca, cınde bulunduklan bunalım dolemıni atlatabılsinler dıye saonlann seks filmleri (jöstermeenne de ses çıkanlmıyor Kuulu tıearet dlizeriînde çdzülmeer olmaması, önemli blr gehr aynagınm kunımaması herkesı, enetlenenler kadar denetleven»n de ilgjlendirmekte Patronu, nemuru uzroanı, sanatçısı. isçııyle sinema endUstrisimn duıımu soz konusu. Bu 1$« yatınlmış olan büyuk aralar, televusyon gonrası seyirı sayısın» gore ayarlanıp fazlası aşka alsnlara kaydınlınca, sıema sanatımn tıcaretten kurtulla yolunda büyuk bır adım at> gı gomlecektır Önemli olan siema endüstrisinin korkunç gü•inıi televızyonun bütunüyle kırıasıdır. Sanat çerçevesınde kaıcak yenı bır yapımcıhk anla$ı ancak ondan sonra doğabır. Pır de su var Sinema sanaru her zaman ezmış olan sınea endustrısı bugun televızyojn getırdıgı kaygılar. korkularen azgın donemine glrdi. tyl Imlen telenzyona vermemek, lonları korumak, seyırcıyı seks ıluyla kendı tıcaret alanmda tmak ıçın, çırpını>or. Sinema natını yıllarca zıncıre vuran ıl duşman boyle boylu boyunortava çıkmışken. gene onun ıpardıgı yaygaraya kapüıp tenzyonu suçlama janılgısıncian r ın once kurtulmak. bu yenı ym aracının getirdığı olanakn degerlendırmeye çalısmak rekır Televizyon, geçirecefı teknık hşmelerle, yakın bır geleceksınetnt endustrlsınm baskıstbutuntlyl» kıracak sinema satının tturtancısı olacaktır. Insan ve Tiyatro,, üzerine Muhsin Ertuğrul ile bir konuşma... «20 yılı aşkın süredir bölge tiyatrolarınm kurulması için çalışıyorum. Çünkü ben tiyatronun, kitleyi uyandırmakta, okuldan daha etkin olacağına inanıyorum» EJKıN BıR ATTIR $MDı KANIMIZLA BESLEDıGıMıZ BAHAR BıNDıRMı} RUZGÂRI SIRTINA KtŞNER ORMAN ORMAN K05AR IRMAK IRMAK YElESıNDE UNGIN VAR KOVULUYOR YILAN ISLIKAR1 TAZE GElıNLERıN YATAKLARINDAH ET KOYNUNDAN GENÇ KIZLARIN BOYUNDAN UTAN DAR AGACI KIRK CANLI OGLAN DOGURUYOR KOCASINI ASTIGIN KADINLAR 1.%9'da SO. sanat rıhmrıfa Jı»rjr)*nan MTfi Hlabır Makaleler BlbliyogTafınız vavımlanmıstı. Bu uzun b liTocrafya sizin lahne adamı kişiltginiz yanmda ya kisililinize de tanıklık ediyor. T a n hayattmısb. Uı bilfi veıir misinlt? BEN* boyle blr soru İle ömrumde ılk kez karşılaşıvorum ve bır vazı hayatım olduğunu da yıne ılk sızin agzınızdan duyu^o^um. Ojsa ki ben tek bır jaşamım olduğunu sanıyorum o da tiyatro hayatım1 Onu yurütmek ıçın dıdınmek, çırpınmak arasına yazı da gırmışse, bu avrıca yazı yazmak ıçın bır bolun me degıldır, olsa olsa yazı, belkı de yıne tiyatroyu çevreme duyurmak için bır çaba aracıdır. Onun ıçın sorunuzu >adırgadım. Bu sonınuz bana. bır akmcıva sırın nal seslennızı saptamak. banda almak ıstı>orum, demek gıbı geldı Bız, bır avuç aç gonUllU tiyatro alanında va rısıyorduk. Bu koşu arasında nâ ralarınır. kışnemelerımız duyuldugu gıbi çıftelerımız de olmustur. ı m ı hepsı tiyatro ıçındi, nıtekım bupun btle o akınlardan kaldırımda kalan beygir köftelerıne saldıran. onlann arasında ellı vı 1 sor.ra arpa aravan serserı serçeler bıle var. Tlya'romuz bu duze>e gelmek ıç'n çok cepheli sa\a? verdı Kımıle>nn vazının savunma stlâhı gıbı kullanıldıgı gunler çok oldu. Ama butun yazılar. her sey tivatro ıçındi Bızım kuşak seyırcısini de kendı vetıştirmek torundajdı, tijatrovu vaygınlaîtırma savası da verivorduk. Bu rada epey yazı binkimi ol( örnegm ilk sayısı 1930'da ba( yan ve kırk beş yıldır çıkan tiyatro dergımız var. Ben bun ılk sayfasına yıllar yılı ( P î DECİ) takma adıyle yazı y dım Bir de yetışme cağımız vılan donemde yabancı ulkel de araştırma. Inceleme. oğrı me, çalışmayla ugraçtıgımız raklık yülarımız oldu. ö r Fransa'va. Almanra'ya sonra \eçe, Ru^va'ya, ^merıka'ya derek oraların sanat yaşamı zenne günluk gazetelerde s \azılar vazdım. Butün bun oralardakı atılımlan vurtti çevTeje vansıtmak ısteğinden Jruvordu. Benım vararlandıg konulan sanat çevremize de c yurmak amacıyle yazılan ya lardı bunlar Ama vıne de kı dımt bır an bıle bır vsuzar sı madım. Cogunlukla tek basıı bır dergiyi yazıvla doldurm gerektı(Hnde takma ad kullt dim Ahmed Hıdvan Selim gozelhkle o aralık oynadıftım ' yeslerdeki kişilerin adlannı Ama sanıldıgı gıbi (Nabi Ze Ekemen. Servet Morav) benı takma adlarım defiıldır B'inl çevırilenyle tıvatromuza katki' bulunmus ttşilerdır. Televizyonu sinema sanatını öldüren bir yayın aracı olarak görmemek gerekir, Televizyon yakında sinema sanatımn kurtarıcısı olacaktır MLHisJN ERTlGRLL.. BOYUNDAN UTAN DAR AĞACI • I "*" l kl ÇURUMUJ KARANLIK BıN KERE BıN YIL KUYULARDA BEKLEMEKTEN KOKMUJ. KÜFlENMıJ ÜRKMÜŞ KENDı RENCıNDEN KAÇMI5 KARANLIK YILUNMIJ AYAZLAR DOLUYOR YETıMlERıN U KOYNUNA TREN DÜOL'KLERı DOLUYOR UYUYOR ALTIN DıŞLr BıR KÖPEK AGZINDA SONMÜJ BıR KÖZ GÜNEŞi ISIRIYOR DÜJÜNDE KE BU DıYE SORUYOR YALINAYAK ÇOCUKIAR SA6IMIZ, SOLUMUZ DıKEN ONUMUZ YOKU$ ARDIMIZ YOKU} YA KU$LAR ÇOCUK OLSUN YA ÇOCUKLAR KU5 GEBE BR KADIN GıBıD.R KAFALAROA DU5UNCE BUYUMEYE BAJLADI DÜNYA TOHUM TOPRAGA DÜŞÜNCE KORKTU KANU CANAVAR KENDı ÇıRKıNLıGıNDEN Şimdl (Insan \e TKatro Czerine G5rdukJerim) adıj v»>ıml»nan kitabınız nasıl olustu'.' BU soruyu; benden önce, nı yetirmedıgıni dusünerek s« sahsıma karşı bır dostluk ve kamışler. Ben kendılerıne anc, dırbılırlık gostermek lsteyen teşekkür borçluyum. Sırası p YAN'KI VaymeMnın sahıbi sadıgınde eskl yazılardan (Rus vın Kemal Demırel'e voneltmek Mektuplan, Amenka Gezıleı gerek Kımı yazılanmın bugun adı altında bir toplama yapm de geçerlı sorunlara defınecegını, kımı konularımın (runcellığı yı ısterım. Kitabınızda a y n a r n vanlarda (feıileriniz ve fföılem) rlnire dayanılarak vaşadığınız vıllarm Batı tiyatrosuı taıutan canlı notlara ver vertlmiş. üozlemlerinirin î killendlrdltrl (Çağdaş Bab Tiyatrostı) portre«lnl oku lanmıza tanıtır mısınız? Ulusoy'un sokak tiyatrosunc ÇAĞDAŞ Patı Tiyatrosu gebuluşuyorlar. Avrupa ve Ameı lışımını uç oes satırda ozetle ka hergün yenı bır denemey mek çok guç' Ancak kısacası yenı bır şekle gebeyken bug: şoyle tanımlamak gerekıyor. nun tiyatrosunu son istasyor Koku 1896'ya, JarrVnın (Kral varmış saymak naflflik olu T.*BL')suna ve Dada'ya uzanan Dunva gıbı tıyatrosu da yeı başlangıç tohumları Artaud'nun bır olusum içindedir ve acı a kafasmda acımasız katılığa dosancı çekmektedir. Bunlan 1 1 nuştukten sonra Surreahsme'm kelımede öretlemek gerekir! bır kolunda E\istantialısme, Ab denebılır kı bugün hilâ Pisc surde, Antı Theatre, otekı kotor'la Brecht'ın verıleri çagds lunda Panıque, Happenıng. GroDram Tıyatrosunun kbkenini • < tow,ski yolundakı eğılımlerden merkeıinı koruyor. Çok yönl geçıyor ve Amerıka'dan gelen gehsen bu egilimleri bır kanal çeşıtlı yorumlarla Livıng Theatakıtmak olanaksızdır. Çımk re. Bread and Puppet. Open Thedeneyler sürup gltmektedlr. Ak ater, Fırehouse'da venı yenı semın nerede ve nasıl duracağıı kıîlere burunerek Parıs'te Thekestırmek gtıçtür. atre du SOIPII de ve Mehmet Kltapta dayanılı î»vn»t r ,t»nıUlı|y>a rak Turk Tivatrosu da genls olçiide konu edlnillyo Bizltn tlyatromuzla llfrlll bazı gozlemlerinizl özetlc mjsiniz? nı odenekli sahnelerde göremı BU akımlar günü gıtaune sek bıle ozel tıyatrolar bunlaı Turk tiyatrosunu da etkisi alızlemekte ve çogu Ices uygul: tma almıjtır. Bunun behrtılerimaktadırlar. 0 Batı tlyatrosnndan gelen etkller blzJm tiyatromur telistirmeje ne ölçüde vardımcı olmnştur? Terll v ozfun bir tiyatro İçin kendi felenejimlzden nasü yı rarlanablliriz? yararlanmıstır. Çımdl Şehir Tı yatromuzda oynanan (Düfün y Da Davul) bunun parUk bir ör negıdır. ALl TUlt Güncel Sanattan Korkarlar Konur ERTOP Adalet Bakanı MSP'li tsmaıl Muftuoğlu, hafta içınde, savcılıklara bır genelge gonderdı, bazı gezıcı tiyatro topluluklannın «tuluat» yoluyla gıuıcel sıjasal konulara dokunarak suç ışledıklermı açıkladı. Bu turlu «kanuna aykırj» olaylaja savcılann derhal elkoymalarını, «suç delılienyle faıllennı eksıksız bır şekılde tesbıt edıp adalete teslını etmelerı.nı ıstedı Genelge, «son gıjnlerde bazı gezıcı tiyatro topluluklannın yurdumuzun muhtelıf bolgelerınde temsıller verdıklerı, oyn&dıklan pıyeslerın başlangıç, perde araları ve bıtımmden sonra sahneye konan eserlerin dısın* çıkılarak, eserden iamamen ayrı, aktuel sıyasi konulara tuluat yoluyla değındıklen» nden soz etmekteymış' Gazetelerın bu olayı duyuran haber başlıklarında «gezgıncı tıyatrolann kovuşturulması»nın ıste,nd,ıg; bıldirılı^prdu. MSP'h Bakanın ve parusının egıJımını bıleıher ^ruşturmarjuj ahlâk yonunden yfr",', pılmasının ıstendığını sanmışlardır. "• ' * ' . • Bızde «gezgıncı tıyatrolar» bır çalgıcı topltıTöguyla şarteT*soyleyenf kıyasıya soyunarak dansedebılen, sırası gelınce guldurude rol alıp iç gıcıklayıcı bırkaç şakaya katılan kızlardan oluşur oncelıkle. Bakanın bu tıyatroları müstençen bulacagı sanüırdı ama boyle olmadığı anlaşıhyor. Yerlı filmierın gıttıkçe açılan seks gosterılen tı yatrodakılerı artık enıkonu safdil saydırma>a yol açmış olmalıdır. Şımdı «aktüel sıyasi konulara tuluat yolujla değınen>ler bu soyledığımız tılrden gezgıncı topluluklar mıdır bılmıyoruz Eğer onlarsa, bır yandan sıyasal konuların çadırda toplanan yenıyetmelerı düşundurtecek kadar ıçkarartıcı nıtelık kasandığmı, oto yandan da o seyircılerln yurt sorunlarına ılgı duymaga basladığını anlamalıyız. ,( Güncel sıyasal olaylara değmenjer belkı de aydmlardan, gençlerden olusan ulkücu topluluklardır Yurt sorunlan uzennde tıtızlıkle duruyorlar, bunların sanat yoluyla konu edınılmesının ne kadar etlalı olacagını bılıjor, toplumun uyandınlmasına, bılmçlendınlmesıne sanatın pek çok yarar sağlayacağım duşunuyorlardır. Tıyatronun boyle bır ışlev taşıyabılecegı bızde yenı anlaşılmış değıldır Batıda ornegı çok gbruJen .sokak tıyatrosu, g&zete tıyatrosu, işçı tıyatrosu, bıldırl tıyatrosu, polıtık tiyatro» gıbı uygulamalar bızde de denenmiş, ancak bu tur gınşımler jalnız buyuk kentIerde vapılmış ve tumuyle ılerıcl aydınlara seslenebılmıştı. Şımdı tıyatronun toplumu aydınlatma gorevi halkm ayağına gıdılerek, «yurdumuzun muhtelıf bölgelenne» uzanılarak gerçekleştırılıyorsa buna sevinmek gerekır Hele bu topluluklar buyuk kentlerdekı be lırlı sanatçılardan oluşmamış «vurdun muhtelıf bölgelennde» halkın ıçınden jetışmışse, adı sanı belırsız kımselerse, sanatın artık bır azınlıgın malı olmaktan kurtuldugunu dusünup bütun butüne sevinmek gerekır. Sanatın güncel sortrnları konu edınmesi yalnız Muftuoğlu'nun genelgesınde duyuruldugu gıbı gezıcı tıyatrolarda olmuyor bugun. Romandan şıire kadar büttın dallarda gtmcel konular ışlenmektedır artık Bu bır gereksınmenın, zorunluğun sonucudur. Sanatın kendı kabugundan çıkıp genış kbtielerın mal: oluşundan ılen ge}mektedır Toplumcu sanat halkm sorunlarını soyut orneklere, hazır kalıplara dayanarak konu edınme yenne guncel olayları ışlemeğe değerlendırmeğe gınçmıştır. Bırıkim dergısının bu av çıkan savıstnda Mıırat belge bupunku romaiımızın güncel olaylarla ılıskısıne değınmektedır Şıirde de gtmcel konular onde gelreektedır. Kemal Ozer'den Ataol Behramoğlu na değm gunumüzun hemen butun guçlu ozanlan güncel olayları ele almaktadır Cumhurnet ın sanat edeoıyat sayfasmda bu tur sıırlerı sık s'k okuyoruz Konunun ılgınç bır janı daha vardır Savfaja taşradakı okurlardan, edebıvat«e\erlerden şıırier geJmek'edır Bunların hemen tumıi güncel olaylar üstunedır Lice depremınden Senato yenıleme aeçırnıne yabancı uıler konusuna kadar turlu güncel olaylar bu şnrlerin ıçengıdır. Şıırımızın önde gelen adlan kadar daha hıçbır surı yavım lanmamış bu genç • ortayaşh okurların şnrlenyle guncel olaylara uzanması şıınn, gıderek edebıyatın, sanatın degışen jşlevını vurgulamaktadır Gunumuz sanatı güncel sanat olma yolundadır Guncehn hızına >etışmek :çın bır çırpıda ortava konuluverme ısteğı bu tıir ürunİer için tek sakıncadır Ama güncel sanattan korkanlar onun etkısınden çekınıyorlar. kutlelen uyandırmasindan tırkuvorlar. Etkıl»me gucu ıse gvincfi sanatın «güncel> olması kadar «sanat» olmasına da bağhdır Bu dengevı kurabılen yapıtların genelgeler. kovusturmalar. kıtap toplatmalarla Ustesınden selınemeyecektır Güncel sanat Sanatçı nıteligine erışmek, satoplumdan gelen bır gereksemenın urunudur Toplumun gereîuınnatçı dokunulmazlığını elde etmesıru karşılamayı da alabıldıfıne surdurecektır. mekten zordur ama daha onurludur Dokunulmazlığın sınınnı a^mış sanatçılar, ya sanat kıırallannı çıgnemış, yıkmış. onlara başkaldırmıs va da yonetıcı sı nıfların bır kenara itıverdıklerı kesımı oluşturmuştur. DokunulmazJığı yeğlejenlerse, ızleyenlerm begenılenni okşayan gele &RR&B&L neksel, alısılmış bıçımlenyle, emnnde çalıştıgı smıfm ozleFranco culuk kıni, şiddeti ve olümü oğrettı bıze Kma kuçağım adma, dığı sanatı dujletenler olmuştur Franco nun olumünun ne Ispanyol halkının ne de ozgılrlugun bır Bunun en belırgın ornegmı 178*3' zaferı olmadığını soyleyebılınm Kutlamayacağım bu olumu. lann Fransa sında gormek ola Benim ailemı, dostlarımın aılelerini kırdı, tükettı Franco, can çenağımız vardır Yenı bır sınıf kışmeye başladığı ana dek surdurdu cınayeüerını. Bo$ zamanlarını vonetımı ele Reçırmıştır Ilerıcı biie tavşan kuş ve balık oldurerek geçırırdı sanatçılar once yand&şıdır bu ISDama'da ekonomık bır mucıze gerçekleştırdı Kolları bagll. grev jenı sınıfm, ama bır sure sonra haKkı olmajan or.derlen hapsedilmış bır ışçı sınıfmın sırtında. Is anstokratlarn ıster ıstemez or panva dakı tek ger çek ekonomık mucıze Kranco aıleune aıttır tada bıraknpı sanatçı kesimıne Mulksuz kuçuk burıuvanlann dün;,anm sajıiı zengm aılelerınden elını uzatan venı sınıf, ganstı da blrine dönüsme mucizesı \onlcndirmeje kalkar tlk ksz ozgılrlüklerinın knMiniIdıfım kaYalnı? ozgurlüğe, adalete ve işçı Mr.ıtına deŞıl kültüre ve şııre de pı arplıgmdan'goren ılerırı sasavaş açtı Franco Garaa Lorca'nın öldürülmesıyle baslar rejımı, natçı kpsımı. zamanla venı vo Ispanjol kültUrlinU en verımslz donemını ^aşatan sansürle bıter. netıoıiercp de benlmsenm eskı Ne buvdk mufsuzluklar bızier ıçın Ispan\olcayı kullanamamak arıstokratik befenılerin ressamı Son fılmım «Guernıca'nın agacını Kardsşlenme, dostlarıma, gostererredım FYanco nun barbarlıjjmı anlatan bu tılnı onlar için ya olmoM retldedınce «Asıler» ola rak sııçlanır ve burıuvaların bu pılmıstı o\sa Guernlca Fıanco'nun n!7metmdekı NRZI uçakları tarun knırdıklan sanatçılar dunıralından \erlc bır edildi avra kuliprın Mkıntıların ort3"iindd dnn'lık muna duşprlT Fu arada verı kalctı Guermcd nııı agacı, ajnı unıut gıbı Fıancu oidu, sınılın sanatçı kadrosunu oluşuraut! Sfcff BU sonınun karşılığını ban genç yazarlanmız yuzaklığıyle \ermışlerdır Omeğın; Haşmet Zeybek kendı yapıtlarında yerlı ve bıze ozgü geleneklenmızden 0 Yazılannızda bnlge tivatrolan uzerinde ıırarla dunı vorsunuz. Bu tijatroların sanat re kultür yasantımıs ka(kısı ne olacaktı? Bu tasan neden gerçekjeşmedj? ne kavaflıtı yaparken komşuma Bulgaristan bu isi yıllar once ba şardı. Geçen yıl Sofya'da b:: bolge tıyatroları olımpiyadı yap tılar Her bölgenın tiyatrosı kend) pıvesleriyle. kendı dekor lanyle gelerek Sofyalılarm vı dünyanın her tarafından geler tnatro meraklıianna oynadıkla rı pıyeslerden örnekler sundu lar. Ben Satyr Tiyatrosunur balkonundaki 304 nurnara.li kol tukta Yunan delegesı ve Tıyat ro Yazarları Bırlıgl Baskanı Joannopoulosla beraber 10 gece oturarak çesitll uıerden gelen degısık bolge tıyatrolannın sundu ğu. sanat degeri olağanüstü \Ukseklıkte pıvesler seyrettim v«> bızım vurdumduymMUk ıçinde haU bu kanunu çıkaramadı2imi7i vıi'egım burkula burkula ıiahrolarak duşıindüm. Sı"5İı ve eıtmek atıçken, geca tivarro3 8 gdış <e dcinuş için seyırn nasıl vt K C lirava araç R (Devaını 9. Sayfada) ÎO yılı aşkın (Bolge Tiyatrolan» kurulması peşmdeyım. ÇUnW ben tıyatronun kıtleyı uyandırmakta. bılinçlendırmekte, okuldan daha etkin ola cağına inanmı? bırıyim. Belki aDartmalı bulacaklar olur ama, ben kalkınmanın ruhunu tıya*roda buluyorum Biz tıyatrovu Artvın'e, Kars'a, Kağızman'a gotüremezsek bızde bır tiyatro jaşamı olduğunu sovlerken utan malıjız \e tıyatroya odenek dıye verılen her kuruşu, boşa gıdıj o r dıye, gozyası ile ıslatmalıyız Pu (Bolge tıyatroları) kanunu şımdıye kadar bencıllık juzünden engellendı. Çıkarcılar bu kanundan yetermce kemırenıyeceklerıni anlayınca kundakladılar Hukumette de bu ışten anlavan bır tek kafalı ınsan kalraadı Bız burada Uf ebelıgı, ç? B\ŞL1C\ eksıjımtz Sevırcı. Istanuı! b']m°n kaç mihon oldu, şehır genısledikçe genısled1. Gunduzlerı bıle Yedıkule den 0 Bugünkü tlratromuzun baslıra ekslklerl nelerdirf Mehmef SONMEZ Halk Dokuması reğiınizin vortun pır pın şanz soiuk solufa sama doyraazUk. «lkole duşlere zumuzde btr evm nmus vnreğimldn rılızi z vurgunu her yanımızda ker grlır bozkır «y»zı erimtı d>ı zumuı o%a şimiz Lsak dokumsn turmızi] keter ıkır ayajl ter çayla, ılfir» sılara gun vurmuf •eri nakışlayın iduıü tul ertcn gımiz tmlk dokııması şarız snltık loluc» pnmlı d»Jt Eumuz oıa ım ol»un incı gııle çtıiren >tluga. SANATÇININ DOKUNULMAZLIĞI ÜZERİNE turan kesım :se, dokunulnıazhk arkasına sıgmır ve «Resmıler» sıfatını elde eder Işte, tarıhi Cıir degışımın sanatta vankısı ve ken dısıni doguran sınıfla zoruniu bır çatışmaya gıren ılerıcı sa natçı kesımınm savaşı. «\sıleruı». «Resmılere» ustun geldığı, bugun tarıhi bır gerçektır oysa Cının ÇOKER olniuslar ve yaratmıslardı. Çoşkusunu yuıyılın doğasında alıp yıne dofasına veren Futurızm, Dsdaum ve Konstruktıvizm Bu yaratı eylemlerı bır tek şevı fazlasıyla vurgulujordu, Artık. sanatçının dokunulmazlık nışanı venlerek durdurulamıvacağını. Çunkü sanatçj, nerede ve ne olduğunu sormak bılıncıne var mıştı. Insan olarak avrıcalıklı tek yanının sanat yeteneğının, yaratı ıçtepısmın kendlsmden ıs ted;fi bedellerdı. Yalnız sezgı siyle, aklıyla ilerici olmak z > < rundaydı, tarihsel gelışimlerin farklı ışleyeceğnln önceden kokusunu alma yeteneğı vardı. tşte, bu nedenle kendisinın ozgurlıiklerıne saygı duymaysnlarca takılnrş dokunulmazlık nışanını aöküp atmatı gerekıyordu. Franco öldü, yaşasın umut Sınalçı durdurulamıt 20 joızyıl sanatı, Asilerın Cezanne'ın devnmcı sanatı ıle, •gaynmeşru» çocuk, Kübizm tle başlsdı Fanatık burtuva vazarlarının böyle adlandırdîklan Kubızm, ymygınlıştıktan sonra do kunulmazlıkla smırlandınlmak ıstendl. Ama yetıstıgı çağ savaşlar, devrimler, buvük kültur deıınımlen ve hemen hemen her alanda yenı bulgular cagıydı Ve bu çag, sanatçıyı da ne bıçlmde olursa ni^un ha«lîald?rıva ciC'njordu Bu nedenle. yeni jenı saJııpsız sokak çocukiarı turemeye başladı Annelert. babalan dokunulmazİJkla sınırlandırılmış türden olan asilerin torunlan, f vone ıcı smıflarca oır kenara afılnııslardfindırlar Sokaklarda jurumuşler, yejermışler, aktıl nışan «Romantıklenn tazelenen gunduz duşlerı» dokıınulmazlıklarıyla hatalannı ortbas etmek tı Ovsakı bu dusu çoktan oa? larından savmı mesiekdaşlan vardı bır donemler. Bız de va şavan, gehşen. degışen doganın içınde jaşıvoruz. DmamiK çatıskan bır kentın ortasındavız şımdı Sanatçının dıkrîortgen çer cevesı içınde, va da bır kulçe tunçta en ılerıcı bıçımlerı yarr,tnıak zorunlulugunu hesaba ka tarak, getırdiklerine savgılıvız Vokluklar. zoriuklar içınde sanata katıldıklan gunden ben en ufak çabalanmn bıle savgıdeğer oMukİBrını bılmekteyız Onurlu, ınsanca tavırlarıyla onlara onderlık etmıs olan «asîlsnn» ıuinrien vürüyenlerin safında olanla ra, bin kat daha saygı gerek .. de<|m«ycn Elbette içlerinde bu detmeyen bırılerı de vardı. Oysakı dokunulmazlık unvanını verenlerde vok «rtık. «Çajtdas gıysıler ıçmde cennetsl krallljın es kı kıvafetlerırı» savıklavan keş'5 ler mı var vokva'' Mıkelanep'o ıle Sforza mı duşlenmekte? Iyı bılmelıdır ki bugun «anatçıys elını uzatan Sfoızalar. sanat sozcuftunden bile bır şey anlamıyac Siorra kopvalandır Ve sanata her zaman «dokunulmas onuru» ıle Mıkelnnsjelo gibilerl adım attırabılır O nerienle dokunulmazlıktan daha zor ve daha onurludur sanatçı nıtelıginı kaıanmak. Dokunulmazlık maskesi bir kez vırtıldı artık saklanılamaz bu Jigınağa Ilerıcı sanatçılann at> tıklan adımlaı çoğalacaJt, büyü'. ecpk eskılerlevenıler, bncıilerlegerlciler. asilerleresmîler arasında çatışrnaiar olacak. BoKin efenlere «Doltunulmszlık» nısanı takılacak. boyun eğme3'enlere ise «Onurlanna dokunulmaz» yaftası asılack. Ama birgun. genç sanatçılar dokunulmazlıga gızJenenlere bfr şairin diyelerıyle aesleneeeklerdir umara. Kavıgina y«nlı« roU ç.nne?» rnrnin ienizd Tılduı heuba Itatmarnı.Ve alzler de h«na retlrkra vanlıs rote vermeyegdrün P«r alanır sidrrciniz, Ve kajaJar ala; eder slzlnJe K#B*lırin« Çok ly) billyordu ki, sanatçının etkt Kücünü tarkına varan larca. ve öırgun bu gucun kendılenne karşı kullnnılabılecegını sezınlej enlerce takılmıştır bu Hahfflul ALPIEKiH