Katalog

rMHUTHYEl 19 Efcfcm 1975 YEDİ SORUNLAR EVLİ ÇİFTLERİN AYRILMASINA İLK DEVLET MÜDAHALESİ ROMALILAR DÖNEMINE RASTLIYOR... ORTAÇAĞ ŞATOLARININ KALIN DUVARLI LOŞ SALONLARINDA GERGEF İŞLÎYEREK ŞÖVALYESİNÎN SEFERDEN GELMEStNt BEKLEYEN BEKÂRET K E M E R t KTJŞANMIŞ FEODAL KADIN T İ P İ NASIL ÇOKTAN T A R t H E IC\RI$MIŞSA, BURJTJVA TOPLUMTJNTTN DINSEL E f i t L Î M L E R t Y t E ÜZUN SÜRE İKİNCÎ S I N I F ÎNSAN DURÜMTJNDA YAŞA.\nŞ KADIN T t P Î DE, ÜYGAR DÜNYADA YAVA3 YAVAS TARtHE KARISMAKTADIR. BU NEDENLE BOSANAN ESLER YILDAN YILA ÇOĞAn>î.\KTADIR. eylânpmarda Neler Oluyor ibrahim TÜRK eylanpinar, t rfa • Vlranşehlr flçesinde ~ bunlann Ocretlerlnln ödenmesinl lsteyemekuruhî, en btryiik Devlet üretme Çiftlıkmektedirler. lerinden birisinin adıdır. Eğer bir gün İK. kapsamında oVan yUzlerce İşçl, mevnuz Viranşehir'e dtişerse, Ceylanpınar'a slmlikmiş gibi gösterilerek sözleşmelerinin madan geçmeyin. Ceylanpmar, 20.000 tnzincirleme yenilendiğini, ÎK. kendilerine sağ^ toprak damlarda yaşadığı bir bucağımılanan tüm haklardan yoksun edildikleri gibi, da adıdır. Tipüc bir tanm işçiieri köyü yıllık ticretli izin hakkından da yoksun edilanpınar. diklerini anlattılar. Sayüan 600 700 civannda ^eylanpinar Devlet Üretme Çiftligt, 1.714. o';an çobanlar, kendilerine 4 5 ayda bir evidekar alanı ile, Vıranşehir Surfye sının ni görmek için İ7.in verildiğinl, 24 saat sürünün ındaki koca boşluğu doldurur. Ilçeden peşinde geceleri de başında bulunduklanm, r iğe 52 Km. yol vardır, Bu yolun 40 Km.si haj vanlarla aynı ahırda yatınldıklannı söyiğin Içinde uzanır gider. Bu koca topraklalediler. Gerçekten çobanlann yattıklan yere çevresine, Cumhuriyetten önce, Alayü bir lerin bir kesimini görme olanagı bulduk, Onlanlı Paşası eğemendi. İbrahim Paşa derlerdi ların baktıklan hörgüclü boğalann yattıgı yerıa. Paşa asker toplar, vergi alır, köylüleri lerden pek de ayn yam yoktu. nlattınr ölüme taile mahkum ettirirdi. SulÇiftiikte, mevsimlik işçilere, uygulanan Hamit'in sağ kolu idi paşa. Kurtuluş Sabir sörnürü biçimi de, yıllardan beri çalışma„ sultanı stipürürken paşayı da birlilcte sülanna rağmen heo enaz ücretlerin verilmesiriü. Paşa sultan yanlısı oldu ve kurtulus dir. Pu işçiler hiç bir zaman en az ücretin lerine de karşı çıktı. ülusal bagımsızhğm üstüne çıkarıimazlar. İ.K.'da mevsımhk iççı anüdafı sıralarda paşa oturduğu topraklan sözü yoktur. Sürekli ve süreksiz işler vardır. cederek Suriye suoınna askerlerl yanında Süreksiz olan işler 30 günden az olan işlerdir. tı gitti. Paşadan kalan topraklar 1942 yüıBunlar tK.nun sağladığı haklardan yararlakadar köylülerin ve ağsuann ellerinde kalnamazlar. (m.8) Niteligi hakımından 30 iş gü6u yıldan sonra paşanın kullandıgı topraknünü aşan işlerde çalışanlar İ.K.'nun sağladıgı eHroysnlardan almarai Ceylanpmar Devtüm haklanndan yararlan:rlar. Yargıtay yılhk Üretme Çtftliği kuruldu. ücretli dir.lenme haklannın ancak bir yıl çaÇiftlikte, tahıl, zeytin, fıstık, sebze, meylışan işçiler İçin hak olduğunu söylerken, hem tsrımı yapılır ve hayvan beslenir. Bu yıl üyasayı işçiden yana yorumlamamış hem de, iicn bugdayın 120 000 ton oldugu söylenmekyıllarca 30 • 11 ay aynı işyerinde, aynı işverelir. Gene çiftiikte günde 22 ton süt üretüir. ne çalışan işcinin hukunu düşünmemiştir. Ay000 koyun ve 7.000 kadar da sığır beslenmekrıca yasanın hiç bir hükmünde bir yüın kelir. Bir işçl, satılan îıstıfm 2.000.000 lira desiksiz olacagına ait hüküra yoktur. Tersine işınde olduğunu söyledi. Doğu ve Güneydoguçilerin tazminat haklan ş^bi haklar, toplam n tohumluk buğday ambandır, çütlik. üzerinden hesap edilir. Yasanın fetsefest buFugün çiftiikte, çevre illerden gelmiş, südur. icli 2300, geçici 1700 toplam 4.000 işçi çalısır. ylanpmar çiftliği, 21 Devlet Üretme çiftliğiDevlet İşyerinde. Ar.ayasanın açık hükmün en büyüğu. Devlet çiftliMerinde 15.000'e yane karşı, Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamına n tarun işçisi çalışır. Bunlann en verimlisi girdikleri halde, çeşitli nedenlerle, Işçilerin ı büyügü olan Ceylanpmar Devlet Üretme sosyal güvenlikten yoksun edilmesi anlaşıîır ftliğine Cumhuriyet yasalan yeterince gireşey degil doğrusu. Aslrnda Devlete eğemen emiştir. Çalışmayı, sağlığı. sosyal güvenlifl olan sınıflann nitelikleri gözönüne alındığı izenîeyen yasalar ya işçilere hiç uygulanmazaman anlaşıîır. akta y* da ters uygulama görmektedir. ÇiftSosyal gtivenük yönünden. çiftiikte işçis, toprak düzeni nedeni ile, çevresine pek de ler üç bö'.time aynlmıştır. TRTim işlerinde ırarh olmamaktadır. Bunu bilen yöneticiler, çalışmalan ya da başka işte çalışıp böyle G&ftlikte sıkı bir Devlet kapitalizmi uygulayayılnıaları r.edeni ile hiç sıgortaya bildirilmeyenık Kâr amacma yöneltmişler çiftligi. Bu düler. İkincisi, sigortp.ya bild.rüriikleri halde üc;nm sonucu oiarak da. sömürü kaçınılmaz retleri değişik gösterilenler. Üçüncü, emekll ale gelmiş. Çifüitc yöneticilen, işçileri sömüsandığma baglı olup ücretleri düşük gösteriscek çeşitli yöntemler bulmuşlar ve uygulalenler. $u ya da hu nedenle sigorta edilmelaktadtrlar. Bu yöntemlerin başhcalannı şöyyen ışçilerin sayılan bir hayli kabanktır. Bun > sayulım. Tarımda çalışan işçiler için bir lardan bazılannm kullandıgı araçlar sigortah asa hulunmaması. îş Kanununun (Î.K.) buoldugu halde Vcendileri sigortalı değildirler. ada uygulanmasım tavsatmaktadır. lş KanuAraçlann işyeri sayılması ciddiye ahnmamaklunun kesinlikle kapsamına aldığı lşçiler, getadır. (506,'m.5.) ici işçi, tanm işçisi gibi nedenlerle yasanın ;endilerine sağladığı haklardaa yoksun bırakıİşçi sağhgı. Çiftligin alışmadığı btr kavivorlar. örnefin: t.K. kapsamına giren işçiramdır. Çobanlann dışında, selektörde çalırr için en az ücret 40 TL.. tanm iş kolunda şan işçilerin yuttuğu yanm saathk zehirli tozia bu ücret 33 TL.dir. Yüzlerce işçiye, Î.K. lan, havalandırma tertibatı yapmayan, işçilesapsamında olduklan halde, tanm iş koUmdare maske vermeyen, işveren vekili yutsa üç ki en az ücret öderanektedir. Bu nedenle her otomobilinden hangisine bineceğini saşınr, işçi. pünde 1, ayda 210. mevsim süresince de sarhoş gibi olur. Yüan sokan işçiye, sabahle1 600 lıra daha az tiraret almaktadır. Böyls du• yin neden viziteye yazılmadın diye bağıran rumda olan işçileriiı sayılan binteri tnıldugu doktor delirir her halde. zaman, işçilere ödenmeden çiftiltge kalan 6cÇiftiikte Insan onunınun hiçe sayıldığınl, ret ti)plamımn 2 milyona yaklaştığını hesapboğa bakıcınm boğadan daha düşük degerde lamak zor değildir. ÎKJiun, tanm sanatlan İle oldujfunu, boganın işçiden çok daha bakım tanm aletleri matdna ve parçalannm yapıldıgördügünü aca acı seyrettim. Ve gene işçiler Jı atrlye ve fabrikalarda gbrülen işler, tanm çeşitli nedenlerle bölgeci duruma gelmişler. tşletmelerinde yapılan yapı işleri, lşyerinin ektşveren vekili bu bölgeciligi tahrik etmekte, lentilf ri durumunda olan park ve bahçe işçiftiikte kalan işçflerin yatak yerlerinl, bölgelerind? çalışanlara IK. uygulanır hükmü eBrlere göre ayırmakta, baz: bölgeden gelenlere mczh'ten Eelinmektedlr. ayncalık tanıyarak o bölge isçilerinin bir kesitl" Vansamında olan Işçilerin Anayasal mini kendine bağlı, haksızhga da gözlerl kahakları olan dinlenma haklan da çlftlik yopalı tutmaya çalışmaktadır. Işçiler kendi Uretneticiieri tarafmdan verilmemektedir. Bu dutiklerl ürünlerin hiçbirini, bazı ustabaşılar dınrmda olan işçilere hatta ve genel tatil dinşuıda satın alamazlar. Çiftiikte yapıh bululenmesi yerine bir makbuz verilmekte, nan sinemaya da rahatbkla gidemez bundan mak'n;7lar işlerin azaldığı zaman dinlenda yararlanamazlar. Bu işçiler tam anlamı ile meye çevrümektedir. Bu işlem de her İşçi için dejildir. Bir ustabaşı bana 1914 yıhna ikincl sınıf yıırttaş işlemi görmektedirler. Cey»it dinlenme hakkı veren makbuzlar gösterlanpınar Devlet Üretme Çiftligl sayüan 4.000'e dl. Eu dinlenme haklanru kullanan işçilere varan İşçilere Uretim alanı olmaktan öte, kötü gözle bakılmakta ilk kusurvmda işten sömürülme, aşagılanma, çile doldurma yerl atılnalan yoluna gidümektedir. îşçiler de olmuştur. Çiftligin olanaklanndan yararlanankorku nedenl İle, dinlenme naklannı ya da lan ve görevlileri uyarmayı görev bildlk. T HiÇ BiTMEYEN SOSYAL SORUN: BOŞANMA Hıfzı Veldet VELiDEDEOĞLU BOSANMALAR NİÇÎN ARTrTOR?.. BUtün dünya ülkelerinde oldugu gibi, Türkiye'de de boşanmalar gittikçe çoğalıyor. Yurttaslar Yasasını (Medeni Kanunu) üzerinde birçok degişiklik yaptıktan sonra hemen hemen yanm yüzyıl önce almış oldugumuz İsviçre'nin bu kor.udaki istatistiklerine ve ardmd&n bizim istatistiklerimize bir göz atalım: tsvıçre'de yıllara göre boşanmaların sayısı şöyle: 1891 / 1900 (ortalama) 1097 1901 / 1910 (ortalama) 1441 1911 / 1920 (ortalama) 1867 1921 /'1930 (ortalama) 2352 1931 2857 1932 3041 1933 2992 1934 3034 1935 3015 1936 3219 1937 »379 1938 3390 1939 2996 1940 3093 1941 3066 Görülüyor ki, tsviçre'de bosanmalar 1891 1941 arasmdaki yanm yüzyıl içinde yaklaşık olarak üç kat artmış. Bu artma bi raz da, nüfusun çoğalmasıyla ilgıli normal bir artıştır. Isviçreli hukukçulardan J. Strebelden tarafından 1942'de yayımlanıp Annie Dutoit taralından 1943'de «Epoux divorcesi) adıyla Fransızcaya çevrilen «Geschiedene Ehen» (Boşanmış Eşlen adh kitapta (s. 142'de) yapılan açıklamaya göre, 1939 yümda boşanmaların bir parça azalması, yargıç, avukat ve adliye göreyülerirun sık sık silâh altına çaârılmalan nedeniyle dava ve kararlarda meydana gelen geciluneler den dogmu$. Boşanmalar artmasını hızlandırmış ve boylece Jsviçre'dekl boşanmaların sayısı 1960'ta 72:iO, 19"0'te R640. 1971de !H22'ye ulaşmıştır. Demek ki, tkinci Dünya Savaşından sonra, savaşa katılmatnıs olmasma ve sosyal bakımdan oturmuş bir burjuva top lumu olmasına ragmen, İsviçre'deki boşanmaların yükselişi sürüyor. Öbür Batı İUkelerindeki artış hızı daha da fazla. BOŞANMAYA YÖNELİK GİRİŞİMLER ESKİYE ORANLA KAT KAT ARTIYOR mündedir. Bu hukuka göre koca hıçbir neden göstermeksizin kansını boşamak yetkisine sahiptir. Kadınm boşanmajn mahkemeden isteme hakkı, sayılı durumlarda pek seyrek olarak tanındıgı halde. erkeğin kadını boşama hakkı sınırsızdır. Bu hukukta kadın, kocasının agzından çıkacak birkaç söz ile terkedilebilir. îslâm hukukunda «tâlâk» denilen boşanma eğer kesin ise, yani bundan caymaya olanak yoksa buna «tâlâkı bâin» eğer cayma olanagı varsa «talâki ric'i» denilir. Ayrıca «talâkı sün ni, talâkı bid'i, talâkı sarih, talâfcı bilkinaye, talâkı müneccez, talâkt muftil&k, Ulâkı fâr, talakı nnda ve Imparatorluk Donemlnin başlangıcında boşanmalar pek çoğalmış, özellikle çoouklar bakımmdan önemli sakıncalar dogurmuştu. Dogum da azalıyordu. Bütün bunlara rağmen devlet uzun süre bu konuya karışmadı ve bunu bireyler arasında özel bir sorun olarak kabul etti. Ama sonunda, imparator Diocletianus, bir buyruk yayımlayarak, onursuzluk yüzüriden boşanma durumunda çocuklann eşlerden hangisine bırakılacağuıa yargıcın karar vermesi gerektigi kuralını koydu. Bu buyruk, evlilik işlerine Roma devletinin yaptıgı ilk müdahaledir. (ColHnet Gilfard Droit Romain s.224) EVLENME tLE RL'HLAR BJRLEŞMEKTEDÎR^. Boşanmalan devlet kontrolu dışında başıboş bırakmak da toplum ve kamu yararma aykırı düşmektedir. Nuekim başlangıçta bu işe kanşmayan Romalıların, sonunda boşanma ya el attığını az önce gördük. 0 Bir de son çağdan ömek vereyim: Sovyetler Birliği, başlangıçta aileyi kapitalist toplumun bir eseri ve dayanağı sayan aşırı görüşün etkisiyle boşanma konusunda gevşek ve liberal kurallar koymuştur. Ama daha sonra Yurttaşlar Yasası'nda degişiklik yaparak boşanmalan kontrol altına alan lar koymak zorunda kaldı. lilik öncesi cinsel lllşkileri sag töreye karşı çok agır bir davra* nış. ahlâksal bir suç sayılırken, bugün birçok ülkede anna ve babaların kızlaruıa dogum kontrol hapı verdiklerinl gazetelerde okuyoruz. TJzay çağı üe birlikte seks eşitligi ve seks devrimi çağı Daşlamıştir. Kişisel olarak ben bunu sakmcalı görüyorum. Ama, yeryüzündeki, sosyal gerçeklert kendimlz bonimsesete de, benimsemesek de bir bilim adamı olarak ortaya koymayı gerekli buluyonun. Avrupa gazete ve dergllarinin evlilik öncesi cinsel llişkller üzerine zaman zaman geng kızlar arasında yaptıgı anketlerin sonuçlan bizim gazeteler» de aktanlıyor. 15 haziran 1975 tarihli Cumhuriyet yazıyordu: Sov^et Rusya'da da böyle anketler yapılmağa başlanmıs. Haberi oldugu gibl aşağıya aktarıyorum. Daha önce İngiltere, Almanya, lsveç Ra2etelertoden gazetelerimize aktarümış olan haberlere ne kadar benzlyor bu: «Mnshova'da üc cün önce ysvavınlanan bir rapora göre, Sovyetler Birliği «bir seks devrhnl» nin Içine uinniştlr. Rapora |r6rr. son zamanlarda evlilik fincrsi cinsel ili$kiler, ıina, gayxt< nıeşru çocuk ve boşanma sayısı büyük oranda artmıştır. «Nash Sovremennik» dercisl tarafmdan vürütülen lncelemeIrr sonunda vayuılanan raporda ülkedpki bu durumun nedenl olarak aile ya$amındaki istikrarsi7.hU gösterilmektedlr. Derginin vavınladıftı rapora RÖre, Leningrad ö^rencilerl arasında yapılan btr anket erkeklerin % 53'ünün 18 vaşından önce cinsel ilişkide bulunduğunn ortaya çıkarmıstır. Kadınların ise % 65*1 31 vaşından önce cinsel İlişkide hıılunduklarını belirtmlşlerdir Öçrencilerin çok ufak bir a n » lığı ise ilk cinsel tcmasi 24 ya sından sonra kurmuştardır. öğ renci ve teknik adamlar arasm da vapıian diğer bir anket ise büvük bir çnğunluğun evlilil öncesi cinsel ilişkilerl onayladı ğını ortava koymuştur. Ülkedı boşanma oranı da aiderek ari maktadır. Rapora eöre, tüm bc şanma olavlannın üçte birl bl vılrtan aî süren evliliklerde gt rülmektedir.» Demek ki, kapitalist toplun laröa da, sosyalıst toplumlard da özdes olsuN'U görüyoruz. Oı taçağ şatoiaruv.n Raluı duvar loş salonlannda gergef işley rek şövalyesının seferden ge mesini bekleyen bekaret keme kuşanrmş feodal kadın tipi n sıl çoktan tarihe Kanşmışs buriuva toplumlannın dins esıtımleriyle uzun süre ikinci ! nıf msan durumunda yaşam olan kadın tipi de, uygar dü yada yavaş vavaş tarihe kar maktadır. Bu nedenle, boşanı eşler yıldan vıla joğalmalrta boşanma davalan mahkemel< uSrastırmaktadır. Bu Olay c gal gorülmelidır. Çünkü ka' nın. gehşen egitim sonucun<: kişilıemi bulması ve :Mr kıs1 kadınların çahşıo yaşamlar kazanarak iktisadl bagımsızl lannı elde etmeleri birçok Ull de erkeklerle tam eşit haklf sahip olmalan sonucunu doğ muştur. Bu da onlan eskisl bi erkeSe bo\un egme durum dan uzaklaştırmış, kocalan karakter ayrüığı belirince, men evlilige son verme düş cesine vaklaştırmıştır. Dur böyle olunca, yasalardaki şanma kurallannın ve bu ko dak) çözilm vollannın dı akılcı. toplum gereksinlmleı daha uvgun bir duruma get: mesi. daha dogrusu. vasala toplumdaki senel göriişe uy nılması zorunluğu doğmal dır. Türkiye'de Türkiye'ye gelince: Elimizde, tsviçre'de oldugu gibi 1891'leıe kadar geriye giden istatistikler yok. Zaten Medeni Kanundan önceki hukukumuzda boşanmalar kocanın arzusuna bağlı ve onun yetkisinde oldugu ve erkegin birden çok kadınla evlenmesi olanafeı bulunduSu için, devleün bir evlenme ve boşanma istatıstiği tutmasma olanak yoktu. Bu nedenle ancak 1930 yümdan başlayarak. 1941'e degin oniki yıllık boşanma sayısını vereceğim. Yalnız daha önce şu noktaya dikkati çekmek isterim ki. ülkemizin küçük kasaba ve köylerinde eski yönteme pöre imam nikâhı ile yapılan evlenmeler medeni nikâhla yapüanlardan daha çoktur. Böyle evliliklerde meydana gelen boşanmalar, doğal olarak, istatistiklere geçmediginden, aşagıda sunulan istatistik, ülkedeki gerçek boşanma sayısını yansıtmaktan uzaJrtır ve bunda istatistikçilenn herhangi bir kusuru yoktur. Şimdi çizelgeyi aktaralım buraya. 1930 2127 1931 2475 1932 2004 1933 2113 1934 2471 1935 2357 1936 2415 1937 2699 1938 2485 1939 3863 1940 4027 1941 4028 Bu çizelge gösteriyor ki, Türkiye'de resmi nikâhla yapılan evliliklerde 1930 yılmda 2127 olan boşanma sayısı 1941 de 4028'e çıkmış. Yani boşanmalar 12 yılda hemen hemen iii kat artmış. Artış her yıl süruyor. Bu sütunlan rakamlarla doldurmayı gereksiz görürüm. Artışı belirtmek için. Devlet İstatistik Enstitüsünce her ytl yayınlanan .Boşanma îstatistikleri» çizelgelerinden aldıgım en son iki yılhk rakamı vereyim. 1971 11022 1972 10066 Buna göre, 1930'da yuvarlak rakamla ikibin olan boşanma sayısı. 41 yıl sonra, 1971'de, 11000'e ulaşmıs ve böylece hemen hemen altı tratma yaklaşmış. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNDEN 1375 1976 öğretim yılında Istanbul ^niversitesine girmej'e hal* kazanan öğrencilerin keeln kayıtlan yapılmış ve bazı Fakülte, Yüksek Okul. Grup ve Bölümlertle kontenjan dolma mıştır. Kor.tenjan açıgvnın kapatılması için aşağıda belirtilen asgarl puan ve bunun üzerinde puana sahip olan ve kendisine Üniversitelerara sı Öğrenci Seçme \ e Yerlestirme Merkezince bir yer gösterilmemiş bulunan LÎSE çıkışlı öğrenciler arasından puan srralamasına göre ögrenci, alınacaktır. Ker öğrenci, öğretim programlarından, puanian müsait oldugu nispette. Be$ tercih yapabilecektir. Ön toyıt 202S ekim 1975 tarihlerinde saat 9.00 17.00 arasında Üniversitemiz Merkez b i r.ası girişinde iBeyazıt*, kesin kayıt 27 ekim 19Î5 tarihinde saat 9 00 U.OO ve 28 ekim 1375 günü de saat 9.00 12.00 arasında ilgili Fakül te veya BölütrJerde yapıiacaktır. Fakülte. i'üksck Oknl, Grup ve Bölüra Istanbul Tıp Fakültesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Bursa Tvp Fakültesi Edırne Tıp Fakültesi Eczacüıls Fakültesi DiştıekimUği Fakültesi Veteriner Fakültesi Kimya Fakültesi Orman Fakültesi Edebiv«.t Fakültesi: Arap ve Fars Dil. ve Ede. Coğrafya Eski Önasya Dil. ve Kült. Felsefe Klâsık Diller ve Ede. Pedagoji Prehıstorya ve Arkeoloji Psikoloji Sanat Tarihi Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Sosyoloji Tarih TUrk Dili ve Edebiyatı Kütüphanecılik İngUiz Dili ve Edebiyatı Fransız Roman DU. ve Ede. Aiman Dih ve Edeblyat) Fen Fakültesi: Matematik Fizik grubu Fızik Matematik grubu Bıyolojı grubu Fizik Yer Bilimleri grubu Yabancı Diller Yüksek Okulu: Almanca Bfilümü Fransızca BölümU tngilizce BölümU Puan Asgarî puan 480. 4W. 470. 470. 440. 44fj. tslâm hukukunda kadın, kncası alâmal, talâkı selâse» gibi boşan ma türleri vardır. Bunlann bir bö lümünü ben buraya aktardım. Yoksa boşanmanın daha pek çok türü ve kadm için «Mihri müaccel», «Mihri müeccel» gibi maddl ve «hülle» gibi manevi garantisi var. (Eski Istanbul müftüsü sayın ömer Nasuhi Bilmen" in Hukuku Islâmiyye ve îstil&hatı Pıkhiyye Kamusu, Cilt 2, s. 183300'e bakınu.) îslâmda boşanma hakkı, daha nikâh kıyılırken kanya veya kan henüz reşit değilse onun ana ve babasına da tanınabilirdi ki, buna «tefvizi talâk» denilirdi. Bu yöntem hatfc arasında yayılmış olmadığı, hattâ halkm büyük çogunluğunun böyle bir olanaktan haberi bile bulunmadığı için. •tefviîî talâk» sadece sultan veya vezir kızlan gibi yüksek kesime mensup kızlann evlenmesinde şart edilirdi. • Kilise hukukuna gelince; X. yüzyıla degin Hıristiyanhkta boşanma olanagı vardı. Ondan sonra Hıristiyanlaruı kutsal kitabı olan încil'deki «Tann'mn birleştirdiğini insan ayırmamalıdır» sö zilne dayamlarak boşanma olanaksızlığı kuralı yerleşti. Katolik hukuku bu olanaksızUgı Tannnın bir buyrugu olarak kabul etmişti. Bu mistik inanışa göre, evlenme ile ruhlar birleşmektedir; bu birliğe insanlar tarafmdan son vermek artık olanaksızdır. Reformasyona değin hemen bütün Avrupa'da yürürlükte olan boşanma olanaksızlığı ilkesi bugün îspanya'da halft yürürlüktedir. Italya'da ancak geçen yıl kaldınlabilmiştir. • Hıristiyanlık ve Islâmlıktan önceki dünyada en büyük lmparatorlugu kurmuş olan Romalıta nn boşanma hukukuna da bir göz atalım. Or.larda boşanma hakkı öncrlen yalnız erkoğe tanınmış oldugu halde sonraları kimi evlenmelerde. bu hak kadi na da tanınmıştı. Roma Hukuku karşılıkll anlaşma ile de evlilijSe son verilebileceginl kabul etmişti. Roma'da devlet, ilke olarak evliliğin bozulmasına kanşmazdı. Boşanmanın hiçbir yasal sının yoktu. Cumhurivet döneminin sonla nın ağztndan çıkacab birkaç sözle terkedilebilir., Tünl Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Topîam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Y. DU Y. DU Y. Dil Alınacak Öğrenci Saytsı 17 g 2 2 17 6 5 2 2 Tarıhten verdiğimiz bu örnekler, boşanmada Katolik Hukukunun yaptığı gibi, kesın yasak koymanın insan doğasuıa aykırı olduğunu gösterir. Bu nedenle de, Katolik Hukukunun kurallan, yaşamın gereksinmeleri karşısında ayakta duramamıştır. tnsanoğlunun çok değişik ruhta ve doğada yaratılmış oldugu düşünülecek olursa, birbirine aykırı huyda ve görüşte olanlann geçin melerinin olanaksız bulunduğunu doğal görmek gerekir. Böyle eslerin boşanmalanru olanaksız kılacak salt ve kesin bir boşanma yasağı koymak tehlikelidir. Bu gibi durumlarda eşleri evlilik birliğinde kalmaya zorlamal1; için ne sosyal ne de ahlâksal bir neden gösterilemez. Tersine, böyle bir evlüiğe çabucak son vermek, toplumun yarannadır. Her şeye rağmen başanma artıjor, neden? Boşanmalann artmasında etken olan «nüfus patlaması» olayını bir yana bırakıyorum. Çünkü nüfus çoğaldıkça, bosanmalar da ona göre çoğalacaktır elbet. Ama bunun dışında boşanmalan arttıran çok önemli etken ler var. Evet, butün ülkelerde boşanmalar artıyor. Bunun en baş nedeni, kadmuı, öbür haklarda oldugu gibi, cinsel haklarda da erkekten aşağı oldugu 'AOnusundaki toplum ve sağtöre (ahlâk) görüşünde bütün dünyayı saran degişikliktir. Bugün birçok ülkede kadm da her konuda erkek gibi ozgür olmak istiyor ve yavas yavas oluyor, Eskiden üemsn bütün ülkelerde genç kızlann ev Edebiyat Fakültesi Dekanlığından Faküîtemiz Umuml Psikoloji Kürsüsünde açık bulunan a.^istanlık kadrosuna aynı kürsüde doktora yapan bir 410. 450. 440. 315. 3S5. 375. 390. 375. 430. 400. 415. 383. 385. 410. 385. 385. 385. 485. 485.4S5. 390. 390. 390. 390. 420. 420. 440. 8 7 1 9 8 4 2 3 6 3 2 14 12 8 14 8 9 23 9 17 12 Doktora Öğrencisi Alınacaktır Istfklilerin sınava girecekleri yabancı dili bildiren btr dilekçe ile 3 Kasım 1975 tarihine kadar Dekanlığımıza raiiracaatları ilân olunur. (Basın: 24913) 8229 Iktisat Fakültesi Gazetecilik ve Halkla Hişkiler Enstitüsü Müdürlüğünden 1T?5 197b ders vıiında Enstıtlimüz MiirUirlU£üne Yüksek Lısans öferenlml ıçın başvurmuş adaylarm sınav gün ve saatlen aşagıda gttstenlmıstir tlgililenn dikkatine sunulur KNSTtrP MtM)rRI.(Tıt) 20 ekim !fl75 pazartest saat 10.0U Kompozlsvon 2u ekim 197s pazartesi saat 15.00 Yabancı Ull llngillzce Kransuea Almanca). 22 23 ekim 197S saat 10.00 Mülâkat. Boşanmada yöntemler Boşanmaların artma nedenini nçık seçik ortaya koymak için çağlar boyunca ailenin, daha doğrusu, bunun çekirdeği olan evliliğin bozulmasının dinsel ve grleneksel hııkuktaki görünüm ve yöntemini kısaca belirtmek gerekir: • tslâm hoktıkunda boşanma, hepten kadınuı aleyhine işleyen hukuksal bir uygulama görünü Fen Fen Fen Fen Sosyal Soeyal Sosyal 4 S a H R I N : Boşanma nedenleri toplumsal yapunızla bağdaşıjor mu? (Basın; 24914 8226)