Katalog

CUMHURYİET 7 Ocak 1975 111131^? da yıllar yılı alnınm teriyle para ka rarar3k ınsan gıbı yaşama olanagına kavuşan bır ışçım z, kendı vurdunda çektığı SJkıntııarı ve voksuilufu hatırlayarak söyle ko nuşmakta «B»z çok çektık Kocamın meslegı olmasına karşm yoksulduk Hep KADER'e bağ lardık yoksulhı&umuzu Tanndandır derdık B'i rava gelinee tfgrendik fci YOKSTJLLDGU VEHEV T4NRI DEĞİL, KULLARIYMIŞ» (Bfc. «Cımhunyet» gazetesi 13 eylül 1973 «Almanya BejİT») £ Olaylar YOKSULLUGU VEKEN.. llhan ARSEL rauni sormcu buiundu&nnu gorunce ış değısmış tır Yervuzu dunyasının ınsan ha<'Sivetıne varaşır bır şekılde vaşanmak çereken ver olduğunu kendısine anlatan b'r uygarlık onammda bır sure b'Iunmanın kazardırdığı tıkır gucuyle «Yok sullu5u veren Tann dpğıl kullanymış» dıvebıle cek uyamklığa kavuşmustur YnrttaslanTzi" büyük kıt'eler hil^nde mş ulkel"e, Batı'va ışçı olarak gıtmelermırı en kazançh yönü muhakkak kı budur Aydınlamnızın s.' aset adamlanmızn ve dın adamlanm'zın bundan almalan gereken çok dersler olrralıdır. Şunu hatırlamalan gerekır kı Ortaçağ Hıns tıjanlıgı da >ıızyıllar bovurıra halk vı»mlannı bu şekılde sefalet felsefesı \e voksulluğun bır kader 151 oldugu ınancıvle ve dolavısıyle ekono ralk durgunluk (atâlet) ırmde tutmuşlar ve bövlelîkJe bu v'Smlann ko^'un surusu sekhnde \i raha'Ukla yone'ılebılme'°rmı sa*lama kolav lıgı pesinde ko'muslardı Ancak biUndlgı glbi AKILCILIĞIN o'usması ve manç ve düşüncenln DtN baskısındin kurtanlması (Ronesans ve reformasvon eıbı aşamnlaTla> savpsmde Batı toulumlan sıvasal. sosval ve ekonorrık atâ'e*ten kurtulmuş ve buşrünku eel'smeve ve zenemhge kavusmus ve vervu^'irı eennet vapmağa vönelmifltir. Bızım toplum olarak en onemlı somnumuz fanatızm ıls ve kaaercl'kle sava^maktır Ba«ka hıç bır sev ku"taramaz bızı Ataturk'ün getırdifci AT'ILCI yolu frasyona'ızmO ızlemekte kusur et tıgıma an vok o!ur gıderız Ekonomık durum ıyi o'sun da ya^art'mız deg ssın, eerırılık bitsın. uvparl'k gelsın havallerıne saplarTiakta yarar yoktur GsneMkle kabu! edılır ki Türkıve'dekl mezhğın ve huzıırsuzlugun ve slvasal ve sosyal bunalımlar'n nedpnı ekonorrik gerilıkür Doğru dur Ancak EKONOMÎK g»Iışmenm oluşabilmesı ıcm orıu var !rlar?k bır BEYtN VE ROH YAPISINA ve KAFA MALZEME'sme ve bu veryürjnde INSAN GIBÎ ve tYt BIR ŞEKÎLDE YA ŞAMA 'ranrının ve iste^ınin bulunmasına gerefc \ardır Calvm'ın malrornesı ıle tsvıçre ve îngıhz topluKığıınu ekonomık asamava »e reformlara goturır>ek mümkun olabılmıstır Fakat bu AKIL suzgecınden geçırılmış bir ?ıhn'vet ve düzen ile saŞlanabılmıştir Oysa ki Şenat malzemesi. o aklı kenrtısıne vaklastırmavan nltelıgi fçerisinde kaldıgı surece bu rnumkun dejıldır ve şımdiye kadar da mumkun olmanrs'ır Serlat ılhnjyeti Mmanva glbi Batı'nın en ge'ışmiş ve ilerlem ş ul e enpden b nne gıdıp de Cennetın vaşarrlarır'n gplecek dunjadan orre bu dumada olab.ld'ğme tanık oluncaya ve gozleri açılıncaya ve aklı basım «e'Tteve kadar bu tşçlrruzin ve onun gıbı nıce vüzbınlenn daha çocukluktan itıbpren dmar, ışıt'r ve beller olduklan bır tek çer çek vardı kı o da «Tanrı dıledıgme bol dıledığme kıt nzık ven<» «Tanrı dıledığm:n rızkmı gen'şle'ır ve daraltır » «Sabır guseldir, fakat yoksul.irda olursa daha da güzeldir», «(Tann) size ve'dıŞı şe' lerle sızı sınamak ıçuı bır kısmınızı b'r lısmmudan mevla ve paye bakımından vu ce tır» «AndoNun kı mutlaka sızı birazcık kor K % a ACLTKLA (voksnllıtklıO ma' can ve mev u ve nok^anıv1» smavaragız. mü)d«ler sabreden lere ^ «YOKSULLAR cemete varlıklılardan bes > n i ' i ' l onfe ^deceklerrl'r» şeklmd°kı (ve daha bu na bei7pr ' rzlerce) dın hükümleriyle suslenmış yoks ılluk felsefesi idi. O ve onun gıbi nıce milyonlann benli§i ruhu ve kafan ıste bu kadercı fekpfe ıle ve vok sul'ugu failet ve mezıvet haline getıren dm hü kumle'.vle vogurı'mustu Bu nedenledir ki Ttzr kvede ıken «Bır lokma ckmek bır hırka» yaşa rtvnı veter gorun b'ltün mutluluk umııtlannı gelerek dunva'prın cenırtle'ıne baglpvan bu m «in'ir ı m vossulluk <=ikâvet eiı'ecek bır «ey değ'l a^si'e memnımluk duvulmak gereken bir durıımdu Ancik ne var ki TurVıve smırlan dtşma cık'n da «oksulluğun mezıvet deŞıl 'irsan virlığırı si' 5 .!"', jnkı^ı ezıcı o'dugunu ve sosval adalete da;anmayan bır düzende Insanlar arası sd ile EKONOMÎK GELİŞME yan vana var olabi lecek şevler değı'dır Çunkü dünya yaşamlannı ve para kazanmayı, varhk sahıbı olmavı günâh sayan ve YOKSULLüĞD meztvet ve fazılet gibı gosteren bü'un va$ama zevkıni ve nimetlerini gelece> dünyalara vc cennetlere saklavan ve Ostelık kısıvı kadercılık hamuru ıle voSııran Seriat malzemesıyle toohıma ekonomı bılıminın ve verı erınm gerekle"nı benım«;efiTiek kolav deçıldır. Halk vı^ınlarını ekononık p'âlete ve ağırhga sürt'kleyen kurallar gelenPkler. Inanclar deŞı^mpdıkce ha'kın ekonomfk durımnnda hlc bfr f!ı>5t şıkhk bekîenempz Halk yıŞın'annı canlpndir mak onu vervıızu vasamlanna en iyı koşullar içmde Bhştırrrak Cennetı venHızune tndınne gavretlerine sokmak nasıl olacak' Bir vabancı va7ar C H Dodd «ıPolmcs and Govemment of Tur kej» Manchester 1<»FQ^ adlı kıtabtnda bu istn »ncak avdın sınıflarm rtajk vıgınlannı uyarmalan ve uyandırmaları batıl çpleneklerden kur tarrralan yolu le oiacaŞina de s ınrrpkte Ancak ne var kı vazann b°l nag'ir eomndugu avdın sınıf Tlirkive'de. gerçek anlamda bir aydın sıraf degıl cahılden de daha kottı o'mak Ü7ere YARI AYDTN bır s"vfMr KadTcilıge inanrmî •e her ne kadar «Spna* nhnıveti» deytminden v ve davranışından nefret p'se de bilmeden ve lar kında olmadan Şenat düsiince tarzına sahip ve gercek anlamda AKTLCILrKTAN voksun bir Mmftır bu Üniversıte sevıvesındeki insanlan vetistirmekle gorevli olanlar arasmda bu nıteliktekiler oldukca kabank bır savıdadırlar Bu yan ayd'nlar sınıfının halk vıtınlannı harekete getireb'lrnesi için her <^\cien once kendisinl köhne zıhniyetten kurtann EGEMEN AKLA sahip çekılde iş gbrebılecek duruma gelmesi gerektir. Ancak bu da veterli degildir: bir de «Medenl cesaret» admı verdigımiz düçünce cesaretine gerek vardır Zira halk yıgmlannı kohne eelenek lerden ve ınançlardan kurtannak için onu bu krthnelık içınde tutan kavnaklara vönplmek ve bu kaynaklan çagdaş düzeye çıkancı çabalarda bulunmak ancak boyle bır cesaretle oluşabilecefc şeylerdır. Eşdeğerli... Ekım 1973 seçımlerimn sonunda tutuculann hesapları altust oldu. CHP brklenmedık bir sonuç «1mıştı tlk saskınlık «eçtıkien ionr» «tutucalar koaIısvonu ılen aelenİPri, >orumcuları ve va/drldn açıdan vorumlar vapmava çabalttriıJar CHP nln aldıftı sonuç onemlı deöılriı Zaten vu/de 28 oranındd »vu vardı pjrtlnın Sosvalıstlerın o>!annı da bunun u=tune kattınız mı, yuzde 33 e varııdl Halk tercıhıni sağa kullanmıştı Rolun basartsı. kendisınden değil, saŞın parçalantra<:ından d*oğu\ordu Tutucular dıvorlardı kl Parlamento çoğunluğu «a'cıdır Oylann yüzde 67'«1 bızımdır SaJ kanat parrtlpri butünleşırse tktidara sahip çıkarlar hukumetı de kurarlar I'k bai ı=ta dnâru eonıner hu varsayım. busune değın ?erçekleşemedl Fkım 1973 ten bu yana bir \ıl uç ay ppcn ıstır Ama sağcılar toparlan p kablnevı kurimadılar. Önumu?dekı gunlerde lcurmaları rta kuskuludur Bundan çıkan sonuç nedir' Acab<ı »ae kanattaki anla=mazlık S J lp\man Demlrel olavından dogan vÛ7ev«el bır anlasmazlık 4 an otede daha koklu Tedenlere mı dayanıyor? Bu sorurun karşılıgını bır \<ına ıterek sağcılann birles'p bır kabıne kurduklarım var«^\alım O dakıkarian başlavarak bır sol muhalefet gumbur guTibtır aplı^erek voğunlaşacak, sag iktıdarın temellerİT ca'ırdatarak guçlenecektir Snlnn ıktidan ertelenecek, ama solun ekmeğıne yaS surulecektır Pekı ne yapılması gerekırT Gerçekten çaâ tcanai bu «oru ksrsısında karar«lzdır C«telık bugunku parlamentonun çatısı al'ında vapılan her tur hpsabın geclcı oldııgu ria eun eeçtıkcp nnl^'iilmaktadır Çunku 14 E k m 1Q73 seçımlerı nasıl olr d m j m rnktasını «ımgelemi'sse b r erken scçımın parlampntonun. vapı«ını de?ıştıreceeı kusku'îu buvıımektedır Çeşitlı vorumlara gore veni vapı'acak leçımlprrf? «ol tek ba^ına iktldara gelebılır Kıbrıs olavları, CHP ıçın bır büvuk ağırlık varatmıştır Demırel çeçmisı Ecevıt eelecejı sımselemektPdır Bu noktava parrrak basan CHP Genel Ba'kanı da olavın tı^tune gıt^pk'pr'ır Sprimlrr vapılalı hır vıl oldaÇu halde bngünkü parlamento halkın 10 vıl cerisinde kalmıştır. Eğer bu >>oı bir gerçeğe parmak baiıvorsa, tutucu partilerdeki seçim korknsn yerden Ro|e haklıdır. Ve şöyle bir sonuç nkırclrtadır ortaya Çeyrek j'üzyıldan be>1 rağcılann ışme vrayan parlamentoculuk vontemı. ^nındsn bovle avnı IŞIPVI vukleremıyecektır Çok partili rejını tek partı ıktıoannıiı dîha sagındakı sosyal guçleıi ık1 darn getırmış, 'mperyalızmın etkilenne ulkenın kapılarıru nonuna dek açmıstı Çogu kı^i Tkınc: Dunya Savaşndan FOnra çok partılı rejımle Turkiye've demokrası gekiı sanır ço?u lf'$ı de bu sanının vav.lnıssında uzun sure yarar gdrmuştür Oysa kendı solunu değil sagını ıktidara getiren; ve so a dejıı sağa rtzgurlük tanıvan her açılış, demokrasiyt değıl gpricı tepkılert yanbitır Ülkemızde çok pamlı rpj.m uzun süre ör»fllu fasizmtn duzenını temsil etmiştlr. ^ms otuz yıla yakın ae^am eden bu süreç, aruk sona ermeıc toeredir Parıamen»on m nırucu bedenı çatlamış, saga ve « • • aynlmıstır Solun vc\m san• >; ' dığmdan ıktidara yurüme o isılıjh dofmuştur G<>rçi bu sol en tyimser vorumla sosyal d«mokrat çir^ıdedır ama mazlum ülkelerde antıemperyal.st bır tutuma p>rpn dem «kratik sola. Bevnelmilrl kapıtali«t odaklan'nuı </e dısa oaöımlı yerli sermaye s'nıflanr" 1 r^ıammülıl voHur Pekı, iç ve dış aenn»r« cfvTrleri bundan bovle tcendi ışlerıne gelmiyecek bir Daı'amentoculuga razı olacak'.ar mıdır' tşte bu noktada Morrison milDvetçüıgi ortava çıkmakta, sözde «Mıllıyetçı CeT>*e»lcr kurm&kta komaiıdojarı sokaK lara salmakta, cınayet!<»r 'Şletmekte. kanınlıktan medet um makta soguk savaştan kalp.a sloganlarla sol seMiıw cıhRt açmaktadır Kar^iiık 'aspruann nereye kadar >urutüleceğı ya da nereye kadar yüHjyecegi bılinemez Bılınpn şev sagcı güçlerın ve sermaye çeve'ennın karar kesımınde bulunduKlarıdır Bugun Türklye'de nemokrasi sözüyie devrun sozü ner zamankınden daha çok esdeeerll olmuşlardır Bu esüeğerın degennı CHP'nin solundnlu solrulann her tamanKınden daha çpk anlamalarında u'kpmı? yararlar vardır. 14 KÖKLÜ DEGİŞİKLtK M. Rauf INAN «Mıllı eğıtım duıenimiaia bütünlüğü içmde crogramlar ve oğıencı aıtış1 IU düzenleyen kurallar konusunda Bakanlısça hazırlarun ? dnerıler, 40 buvoık sayfalık bır 01 ıaslaf halmde onceden üyelere gondenlrruşu Bu 6n taslbgın 15 tnaddes'nın sonunda «Efilım si^trmımizde Turk toplumunun ve Tıirk vatand^brının ihtfraçlanna cevip veren KÖKLÜ DfcĞİStKLİKLERtN uvjtulanmaya korunası ıle ügıh kararların «rildiçı bir ?ura olacaktır» denıjordu. Duzeltme, ıvılestırtn» aniamına gelen »Reforjn» u da aşarak b'r devrım demek olan «Koklu değışıklık» deyımı on taslakta daha başka yerlerde de oıaeğm 17 madaede geçı lordu Mıllı eğıtimımızın gerçekten boyle bır kök'u d»pşiklık gereksınmesı ıçınds oidugu bu taslagın ii madaesıne dek suren ılk maddelennde ıçtenlıkle açıklarnnştı Bu açıklamalar ve ılk maddelerın bır çoganda ver alan fanıml'ımalar geretvçtler eleşt r ler, sorunlar duşunler senel «toruşler ovulmeve değer bir ıçtenlıkle dıle getırılmı^tı Ön taslag.n bır çok madde'erınde o^rencılenmızırı başarıs zlıklan karşısmda ılen sürulen (Yetısiırme kurslan), 15 egıtımı :çm (ış verlennde ofrencılerın yet ştırılmesı^ (uzman ve ıista oğreııcılerden yararlanılması) (*) (seçtnel dersıer) orneğırı 358 maddedeki (rnıllı egıtım mjdürlerı orta derecelı okullorırı mudurlen, oğıetmen jetıştıren yıucsek «•Jıtım kunırrl a r n n yonetıcıleri ve oğretmonleıı o kurum^ann ool^elenndekı ofiretmenler «Bakanhk merkez örfutnnün ilzüı batfn clenıanları» ıçın kuıslar, ssmınerıer dıızenlenmesı orta aerecelı oıîuUaıda rehberhğın kuru'ması, okuüarın vaşama (ha^a taı \e mesleğe hazırlama ödevı, eğıtimüretirDınsar ılışkıle s^ bır^ırine ve ytifcseköğretın e °eçışın duzenlen JJfcftRffldfe yıllık « S Ş R ı d i f t n 1 az«1tılarak neP'sı i yofiBİTrjHıetımTa^ica»! «ııul «şc me yenne dera geçme ve kredi duzeni, yüksek ogretımde bü tunluk, ders programlannır venıleştırılmesı çok vennde, olnmlu ve değerlı göruşler ve gınşımler idı outi'ar avrıe^. m'h ei> tımımızde kokliı bir değişiklik gerek^ınnıesuü orttca koyuvor ardı 10 gun süren çalısmalarda ounıarın 'Sleıip ka rarlara bağlanması IX Şuranm, mıllı egmmunlıe e^lfel olarak geı,rdığı >enılıklerdı / Mıllı Egı'ım Temel Kanununda geçen öırSgin egıtiır hakx , t rsat ve ımıtdn eşıtlığı sureklıhk, At^Urk aevrımlen ve Turk ulusçulugu, demoKrisı eğıtımı, affÜslK bUntısellık kfrma egıt'm vb hukumler, VIII Mılb Eğıtırn Şurasının omeğın hem me^lege nem v^ıksek oğretıııe tıazırlavan programlar hajata ve ış alanlarına hazvftıyan orogramlar gıbı kararları avııca vuksek ogretım, yiygın egıtnn ve yiae anılan jdsanın" ve Sura kararlarınır ogretmpnlık neıefı ıle ıl gı'ı kırrı maddelen kımı vcnermelık künuian dn özeılıkie «OrîEoVullarda lehoeılık çılışmalart», «tfııse) çahşmalaı» iİKelerı. orgu'lerı programfen \e araçlan ıle bu taslakta yer alm şlardı «Bıl^ı ıç^n» sfe yapılan çeşıtlı avıklanrmlar vardı Gplecek yakm zanan içmde yapüacak yenı duzenlemelere d? defınılu ordu otıegın yuksek okullar yasası, oğretmen yeMştıren kurumter oku! yapılan, meslek kademelerı, Bakanlık nerkez v* tasra o r r " ı oılımse! s b r ! » ı vb X M:lli Eğı'ım Sürasurn öfretmenlık mesleğındeki sorunlanrı incelenr"es'ne ozgu^neceğı onerı olarak bıldınlıyordu Boyle 28 onen vardı JX MılU Egıtun Şurasındakı 10 gunluk çalışmalann bu kortlann hepsını ele almasına dotallıkla olanak voktu Bu Şuranm da mı'.lt egıtımımizde kbklü bır degışikl gi aynntılarıyle tasarlaması (planlaması) elbet de olanaklı degıldı TDplumumuzun gereksınmelenni ve koşullannı, egıtım a'anındakı geçmış olumhı atılımlan ve başanlan almmıs degerli sonuçlan, ı? alanlarının ıstemlerını tumüyle ınceleyerek köklü bır değışikl.kle ulusal bir egitim p'anını ortaya kovması olanaksızdı Sıyasal koşullar da henuz buna tumüyle elvermezdi ve olgımlaşmış aeg'ldl Ata'urk amacmdakı Cumhunyetın ilk 25 yılında gerT çekleş in!mış bulunan ozgun ulusal eğıtım gırışimlen ve af'ımları sonrakı 25 yılda, anamalcı Batı egıtımını başansız bır %an=ılama ıle ona bagımlılıkla bozulmuş, yıkılmıştı. Kalkınmayı gerçeklestırrremn en önemli koşulu olan orta meslek adamı gereksmmesı kokunc olçude ortadavsen bunun karşısmdakı a^mazhk okullarda, dgrencılerde sınıfta tolma b çımınd"kı başansiîlı^ oranımn korkunç ölçude yukseklıgı k^rşısndakı aldır.s^ızlık ulusal olmaktan ıızaklaşnuş ve genış bır kazanç konusu olrnus turnuyle savurganlığa düşmuş yans'lamacı bır egıtım ve oğretım (maanf) etlnnligi ve ogretn«n ctıtlesı üe anlaçmazlıga. danası düşmanlığa bile düşmüş bır Baı<anlık Cumhurıvetın 50 vılında 1974'lere aktanlmıştı IX Mıll Eg tım Şurası bır bak.ma da bu bozukluklan giderrne duzeUme amacıvle top'anmış oluvordu «Köklü değişikllk» c v TII gerçekte bunu ıcerıvord'i Calısma konulannın ve çahşma ^rın c'aya çıkan duşunlern, önerılerın. tümliyle bağımsız ozgur ve kendımıze ozgu bır ulusal e#ıüm duzeni arama cabr an ve bunun gereksiTresı olduÇu görulüyordu Gei lene<le =mıs burokra:ık egıtım duzenıne bagımlı kalanlar yar, nca, Koşjllannma, gereksınmelerimize uygun »e ozgun bır ulusal eğ.tım, Kerçekleşf.recek degerli bır TUrk egiMmci kad rovanuıı >et.s:rjş olduğu Sura'da açıkça ortaya çıkmıştır Şuranm en değerlı yan'atından bın de bu olmuştur Bu genç eğtımc kuşagı ^tüımlı çalışmalanyle gelecek şuralarda anamalcı olmayan sanrjılesemeyen ulkelere örnek olacak özgün Tark eğıtjn duzenitıı kuracaklsrdır (•) Kurulma'arndan M ve boz ılmalanndan 24 yıl sonra, Kov Enstıtulennın bu çok başanlı ve bzgun uygulamaıanndan n'l'i egı'ımımız ıç.n yararlanılmak gerektığı, bunun zonın u olduğu anlavışına vanlmıstı. HüŞ GELDİN 1975, R akamların dıli, (feçtığımız yıh en ıyı yansıtan gostergeler olacak Bıraz rakamlan konuşturuyoruz bu nedenle: Bazı rakamlar • 1973 yıluıın kasım ayında 26,5 milyar hra olan banknotlar 1974 yılmın kasım avmda 34 milyara yaklaşmıştır Artış mıktan olarak 7,5 mılvar bra, oran oîarak da ytızde 28 l'dır O Para arzı ıse 1973 ekımınArslan Basfr den 1974 ek.mme 17 milyara yakın artarak («o25» 83 5 milyar liraya yakla^mıştır • Merkez Bankası kredi ve avaisları ıse aynı donemde deksi, yüzde 14,6 y Istanbul geO973 kasım 1974 kasıml >tızçınme endekş» * yüzde 22,6 orade 64.2 oranında müthış bir ar nında artn? tı« gostermıştır Bu fıyat*^.tış endekslerı bıTabıatıyle nasıl rakı şışedekı zım bu 'jtunlarda urun s\iregıbı durmaz mıdelere g^dırce den berı yazıp anlatmaya çalışbazı rasyonel hareketlen. rasyotığırrı. " bı daha genden ızler nel oünayan yerlere iterse basıçejy ve olayları Bu nelan para da matbaadakı gıbdurmsz, hayatı pahalUaştınr Ge denle en de gerçeklere baküır sa aslmda havat pahal'l.ğı artıcen ekimden bu ekim ayma hrşı bu rakamlann daha da üstun yat pahalılığı endekslen <^ $öy dedır Acaba bu para basılmış le çelısmıştır • 1973 ka.«.1I»Sdfin 1974 kası mıdır? Bu sorunun karşılıgı da en çok Merkez Bankası kreöü ve mma k&âr toptan eşya fiyaüaavanslan dolayuıyie para arziTl geceî erdeksı 70 puan ve o•an o,arak yüzde tijt artna^tır. « j ı arttıgrçbr. Gerççk|ep ^ Merkez Bankası kredı ve avans ar• 1973 ekımınden 1974 ekımı tışlan şoyle olmuştur: ne kadar Ankara geçınme enMerkez Bankası Kredi \e Avanslan (Milyon lira) 31.12.1973 I Kamu keshnl Toprak ofısi Sumerbank Seker fabnkalan Tekel Hazıne kısa vadelı avanslan TOPLAM Ozel Kesim TicarB Smai Esnaf ve kucuk sanatiar Orta vadeli kredıler » > t a n m kredılerl Tanmsal kredi Tutun Tarrm Satış Koop. Bir. thracat hazırlık finan'manı thracat satış finsnsmanı Vesıkalı senetler Tahvil avansı TOPLAM Bankalar tasfije fonu TOPLVM Zirai finansman TOPLAM 2.TM 693 729 2^59 7.844 14^27 441 1.128 421 2.754 39 2.501 1.004 3.85 i 99 2S.11.1974 Farfc 4.300 388 163 11 2S58 7 820 610 224 40 11 236 1.643 185 5.762 40 349 22 368 BU YIL, ZOR BÎR BÜTÇE UYGULAMA YIU OLACAK KANISINDAYIZ. ANCAK, BUNLAR YENİLMEZ ZORLUKLAR DEĞÎLDÎR. YETER Kİ, YURTSEVER VE BILGÎIİ BtR KADRO ELÎNDE BULJÎNS UN ÜLK E AAFAOĞLU , len a/e21 7 artmışsa da açık pek tehlıkelı şekılde kapanmadan kalnuş. 1970'ten bu yana artarak gelen işçi dövızlen, 1914 yılında yüzde 9 gibı önemli bır eksılme gostermiştır Aslmda kasım aralık ıthalâtı daha da huslı olacak. geleneksel ihracat mallan pamuk ve fındıkta bır gerıleme dolay.sıyle ıhracat belkı de son ıkı ayda geçen vılkı avnı dönemden daha diışuk gerçekleşecektir Aralık aymda artaoak İşçi drmzlenne karşı vme de en az 150 milyon lıra'ık bır azalma beklenebılır 1975'i bu açıdan karanlık noktaîar ve geçitler bekhvor Butçe gellrler, glderler konulannı zaten daha önce ınceledığımızden, sadece zor bir bütçe uygulama yılı olacağı kanımızı vmeleyerek, yazımıza son vereceŞız Şunu da heraen ekleye1 m Bjn'ar yenJlmeyecek zorluklar değı'.dır Yeterkı yurtsever, ne yapacagını bılen bır kad ro Turk ulusuna lâyık olma çabası içınde bulunsun Aslında Turkıye şu andakı ınsan ve beyın gucü hazınesıyle ıyi geleceklere aday ulkelerın başuıdadır Bu İşıklı ve ışıksiz yorumlarla, hoşgeldın 1975. 1.083 992 2.270 10.702 22.047 1051 1.352 461 2 765 2fi5 3148 819 9 617 59 3S3 12 77 19 739 200 41977 650 42 627 ı.m m 3* 443 13.425 2"S 27 887 650 28 537 6.305 35 14.090 14 090 T.C ZIRAAT BANKASI Verdığımız tablo emisyon artış dengesızlığı nedsnleruıı de açığa vurmaktadır En büyük artış olan kalemlen bırer bırer ele alırsak, Tarım Satış Kooperatıflerıne verılen avanslardakı altı milyar lıraya varan artış, başı çekinektedır Burada en büyük neden pamuk başta olmak üzere köylü ürünlennı değeri pahasına satınalma çabasıdır Hükü metler, pamuk ve fmdık gıbı ıh racata bağlı ya da endüstrımizde önemlı rol oynayan üninlerde bize kaltrsa endazeyı genış tutmuşlarttır Ama boyle oldu diye {azla da Urülmemelı Te panığe uğrayıp ozellıkle pamugumuzu yok bahasına elden çıkarmamalıdır Bıraz stok maliyetıne katlanılırsa, burada yakın gelecekte çok elverişlı fıyatlar elde olunabılır tklncı önemli kalem Toprak Ofis fınansmanıdır Burada asıl hata bugdayı pahalı almak değıl, buğdaydan yapılan ekmeği ıllft devlet kasasından finanse etmektır. Yapılacak şey b'.rden zamma gıdılmek göze almamıyorsa. ekmekte bır sınıllandırma yapmak ve pahalıucuz ekmek çeşıtleri koymaktır. Ülkenm coğrafya bakımından en yüksek gelırlı bolümünün fınans manınj butün ulusa çektırmenın (yapılan edebıyat ne olursa olsun) sosyal adaletle ilgısi yoktur Hükümetler yurttaşa yardım, geçım sağlamak ıstıyorsa, bunu daha çok yatmm yollanyle yapmalıdır Ücüncü büyük kalemı bUtçe gıderlen gelırlerle kar şı'anamayınca hazuıeden açılan avanslar oluşturmaktadır Her yıl butçelerm son ayıannda bu avanslar artar Çunkü butçeye büyük gelir sağîayan kalemler kasım ayında bıter Aksıne gıderler artar bu avlarda 1974 büt çesı bu gun lere kadar bu yola pek basvurmadı Ama son aylarda o da başvuracaktır Pıyasada bu nedenle psra surümu artacak tır 1975 ı bekleven hoş olmayan bır goruntu bu Avans ve kredı artışlannda °o 95'ı zaten bu ka lemler oluşturuyor Orta vadeli kredılerde artış olmajişı ıse bu kadar olanak ara^ında üzuleeek bır nokta 1975'te yatınraa donuk bu tıp kredılerde çabalar göstermek gerekıvor Ancak bu para politıkasının bzel kesım kredi'enne agırlık venlerek meydana gelen enflasyona karşı bır üstunlügü oidugu ınkâr edilemez Eğer bu emisyon artışaıa paralel olarak iyı bır mal sunuşu politıkası ızlenseydi, Türkıye önemli bir asamanın esıgıne gırmış olurdu. Dış Tıcaret rakamlan daha da endışe verıcıdır Ocak ekım dönemı ıhracatı 1974'te, 1973'e gore sadece °o 20,1 oranında artar ken, ıthalât artışı »'o 73'ü bulmuştur. Gerçı tunzm gelırleri yüzde 57,2 ve ışçı dövızlen gelır •OKUYUCU MEKTUPLAR1 Doğu Karadeniz'de kıyılar yağma ediliyor Gıresun ılınln smırlan Pıraziz ile *.ynesll arasırdaki denlı kıyısı dünyanın en guzel yerlerindendır 1956 vılında Amenkada okudugum Liîe Amerikan dergısınde çıkan »e renkl resımlerlp gösterilen b:r röportajda «Yer güzellıgj ne Amerıka'nın Californıa'sında ne de Avrupa'nm Rıyıerasında4ır («üzellık hâlâ bu Oogu Karadeniz kıyılarındadır.» vazısı vardı. Bu deniz kıyı piâjlarından yıllardır devamh hum »e çakıı alınaraK yagma edıîmekte bdylece kıyıların guzellıfı hozulmakta vok edılmekte ve kıyı boyunca geçen Devlet Karayolu cnrcoK verlennde denız tarafından alınmış ve denize beton d>.ı duesrlaı 1 yapılmaktadır Bu duvarlar fırtınalarda vıkjlmakta »e defaım yenıden yapılmasına para harcanmaktadır Bovece irum ve çakıl ahndıkça büyük deniz fırtınalarıyla y^llaı yıkıunakta ve ulaşım aksâmaktadır. Bu durum dana evrel bir çok makamlar carafından yetk'lılere duyurulmuş resımler çefclmiî, Gıresun tl Yıllıgına resimleri konmuş açtklanmış tır Üzüntu ıle ajzedevım Ki «Dur» dıyecek bir vetkllı çıkmamıstır Devletin oaralan boşuna harcanmakıadır Avnca • Denize duv&ı oımaz» Atasdzü akıldan uıkanlmamalıdır Büyük Türk l'atih Sultan Mehmet'ın «Lebı derva oadısa hın» (yanı devletındır) fermanı yururlulttedlr üelecek kusak lara uvgar oakımü bır yurt bırakmak er onemü gorevımız dır Haıen bu durumun onune geçılmesı ıçın »tkıli Dir yasa bulunmadıgınaan Beıedıve ve ll smırlan içındek'' bu k'itü du rumun hemen önune sreçilmesı ıçn, &) Bılgıye dayanıı etkili vasa, b) Sorumlu v« vetkllller v» organızasyon c) Kontrol (çok dereleri olan ılde derelerde sum ve çakıl yataklan göstenlebllır) Devamlı üzuntüleıe yol açan bu duruma son venlmesıne ga tezenızın yardımlannı esırgemıyecegınızı umar saypılar su nanm DT. Alı Rıza bK&AN Gıresun Beıedıve Bşk. Yaşar yaşamaz orneğı! Gıda Tanm ve Hayvancılık Bakanlıgı'na bağlı bır kuruluş ta aynıyat saymanlığı ve arr bar memurlugu yapmaktayım İş guçluğu tazmınat v s gıbı adlar altında yan ödemede bulunu'arak bazı devlet memuTlannın bütçelen genışleflmıştir Bu vapılan yan ödemeler genellıkle üst mercılerde go rev yapanlara şamıı olmak üzere hazırlandığı ıntıbaını uyandırmıştır örneğuı teknık elemanlara J 000 ıla 6 U00 lıra arasmda van ödemelerde bulunulurken devlptın buvuk yükunü omuzlarında taşıyan zavallı memurun bır kısmma 200 Üâ 400 Ura arasmaa odeme vapıl mıştır Bu aradakı fark ıse dur; vanın hıç bır vennde gorulmemış derecede korkançtur Dığer bir kısmı olan bızler ıse meselâ Avnıyat Savmanı Am bar Menuru Mutemet gıbı atı gorevı bu tazmınat'ardan ya rarlanması gereken ıımmetmde ını'vıjnı.»r<*^ na' ve m* metlı esja bulunar. Kimseier ıse ıvç duşuiulmemıştır Yukarıdd sayd'gım memurlar hansı ^evkle vazife vaptrak gönüı rahatlığı cnde çaaşacak tır? Adı sakh hı r Aynıvat sajmanı Oknl Madüinnun tntnmuna bakm îzmır Cumhurlyet Usesine atanmam nedenivle. bakmak zorundd olduğum kardeşımi Izmır Motor Me«lek Llsesme nakletmek ıstednı Bu konuda bilgı için ılgıb okul Mudur Başyardımcı«ı Bakanlıktan izin alınma«mın gerekli olduSunu sövledl Me«lek! Teknlk ö | r e t i m Genel Mudürlufru gerekli iznl venneslne ragmen hemen izıı» yazısını veremedı Sozle .Okul Mudörlüğu çocugun kaydını yapsın blz yazısını gondenriz> dediler Tekrar Okul MudürluSüne kayıt için basvurduğumuzda tcavdının vapılamıvacaği hatta Bakanlıktan emlr gelse btle kaydının mum kun olmıyacagını bildirdiler Savın Okul Mudürü gerekçe olarak da tzmır Motor Me«l?k Lisesinin deneme 56retim vap tığmı sSvledi. Tasriikname«ıvle beraber çocuk tekrar eeri gittı Pir hafta sonra Bakanlıktan selen vazıtla «Erzurum Motor Meslek Lısesl. Izmır Motor Meslek Lı^esıne ogretım bakımından denk oldugun dan kaydının vapılmasi gerekli oidugu yazıhvdı Tekrar ilgilı okula uğradıgımda size ıki gun musaade edelim. çoc u | u getırin kaydını vapalım, ama çocuk gelse de bu nku)rfa sınıfta kalır, dedl Şaşırdım kaldım savın Okul Mıidu runün eSitımcıliSıne Altvapıya dBnuk eSıtım sl«teminin uvgulanması gerektıği devrimı?de egıtımımizın (sozde mö durün egiüm) düzeni bb>le mt olmalı? Ben veya diğer bir yurtta» çocujunun egıtıminl na«ıl *(ır durmelı' Hep bovle olunca da genç dlmaSlar vöntem bozuklugu içınde vetışıyorlar Sonuç, anar=ıs" Lokman Defirmend CumhnriTpt I ı>;e«.ı Oscretmenı Karabatlır • tZMtR MÜFETTİŞ MUAVİNLlĞt GİRİS S1NAVI T C Zıraat Bankası Teftış Kurulu Başkanlığmca, 21 ocak 1975 salı gunu saat 9 00'da Mufettış Muavınlığı gırıj sınavı açılacaktır A) Sınavlara katüabümek için adayların: 1 Hukuk, tktısat, Sıyasal Bügıler, îdarı tlımlet (ODT.Ü.), ldarı Bılıraler (Boğazıçı U ), Işletme Fakultelerıyle Hacettepe Ümversıtesı Sosyal Bılımler (Ekonomı Bolumü), Ege Unıversıtesı Iktısadi ve Tıcari Bılımler Fakultesı, Iktısadî ve Tıcari îlımler Akademısı veva Mıllî Eğıtım Bakanlıgınca denkliğı onaylanmış jabancı ulkeierdekı benzerlerının bırısınden mezun olması, 2 Sınav tarıhınde 30 jaşını bmrmemıs bulunması, 3 Sağlık durumunun Turkaye'nın her yerınde vazife görmeğe ve seyahat yapmağa musaıt olması gereklıdır B) Yazılı sınavlar 21, 22 ve 23 ocak 1975 tarıhlerınde Ankara oa ' (Genel Mudurlukı'te Istanbui da (Karakoy) v« tzmır'de (izmıı Merkez) Şubelerımızde yapılacaktır C> MuracaaT evrakı, sınav konuları yabancı ulkelere gonderılme gibı hususlarla, dığer şartları kapsaysn brofur; Ankara'da T C. Zıraai Bankası Teftış Kuıulu servısınden isUnbul da (Karakoy) ve Izmır'de dzmır Merkezl Şubelerunızden temın edılebılır. Ç) Sınava katılacak olanların en geç İ ocak 1975 tarihlU ne kadar lüzumlu belgelerle bırhkte <TC Zıraat Bankası Genel Mudurluğu (Teftış Kvırulu Bajkanlığı) Ankara» adresine muracaat etmeleri Gel de sağcı olma! 11 kasım 1»74 gunlü gazete nızde bır Maber Istanbu!"ds sag eğnımlı 14 prolesoı sag partılerın hükümet KurmHiarı nı ıstedı Bır ezıklık ıçerısm de naben ve orotesorlenn ısım lerını okudum Bınnı gavet ıyı tanırtm, esımı tedavı envstı TJzun bu sure ner av gıtiııştık Her gün lbül 2li İ0 arası 7 dakıkada öır 2Wı lıra kazanır Amenvatlaraan kaz^ndığı avrı Gunde ortalama 10 Ü00 TL , haftada 50 U ü ve de verg O den muaî gıbtdırıer! Yanı ooohh Gel de sagcı olma So! cular gelıp de bu gıbı kazançlan vergılendırmeye kalkarlarsa vey* bu türlu hekımlıfe son venrlerse ne ülacak D ger profesorlerm de DU gıbı çıkarlari oldugu muhnkkak Adamın mÇ'n ^agcı olduğj apaçık Sagcı duşurrcenm arknsında ulke va nalk yararlan aıamak boşuna. Ama toplunm ola>ları deger lendirme ve yenı göruşler kazanma r.ızı aiva^al Dartı erden ve polıtıkacılardan çok fazla Bu ulus bır orotesore Kaç mılvon harcaTiıstir pcaba Helal Olsun nıu n Saveı arımla Bulent SsEZER Leıent Isunbul I OKTAY AKBAL' ın >enı gunce kıtabı çıktı ••••••••••••••••••••• * Kredili UN EKMEK | <; sunî YEM Fabrikalan • kurmaktayız. 44 10 34 ••••••••••••••••••••• Reklâmcılık. 33/176 KAYTP t ü î Fakültesınden aldığım pasoyu kaybettim Hu kümsüzdur Ismail KADRt Cumhunyet 174 KAYIP Î Ü . Iktısat Pakultesinden aldı»ım 1973 74 dönemi doktora ö*rencı hüvıyetımı kaybettim HUkümsüzdür. M. NURt ÖZDENtZ Sakat işçiye iş Elmadağ Barut Fabnkasırva sakat ısçi'er alındı Benım sol kolum omuzdan >ok Sakatlık derecem % 77. Kırıkkale İşçi Bulma Kurumundakı dılekçemı lşe alınacağım vaadl ile Ankara'ya ge tırttiler Fabnka muduru İ?e alınacağınıı soyledı Buna rağ men % 4U 50 «akatlar ise 8lındığı halrie ben alınmadım 1 Mak«at sakatlann lsgucunden faydalanmak mldır, yok d kişivl topluma kazaıdırmaK mı? 2 ö y l e olsa bile benım de vapabılecegım pe'ı çok 15 yok mudurî Osman BiRIŞ Venlpınar Mah. Elmadst / tNKARA YERYUZÜ KORKUSU 1970 74 yularım kapsaj an izlenımler, duşunceler, anılar bır arada 240 sayfa 15 lira SANDER KiTABEVi (Cumhurıyet 172) (Basın 28393) 17a