Katalog

CUMHURÎYET 14 Ocak 1975 lr ülkede demokratik vaşamm sağlam esasjlara dayandınlması ve sarsmns» uzun yıllar sürdürülmesi için. o ülkede yaşayajılann ekonomık guçleri arasında büyük ıarklarm oimaınası gerekir. Ha!k.;n ekonomik güciınürı dengeli olarak gelişmes: aslınrla demokratik kurallarm işlemesiaüt en örvemlı etkenlerden bırısıdir. Tütür. piyasalan, halk'n .titün tireimi] ile uğraşan kesiminın geür durumunu belirlemesj yönünden büyük önem taaır Tütün, yaklaşık olarak İ50 bm aıienın geçiminı ssğlayan, ülkemiz ihracatırun ortalama c n 20'sini oluşturar. bir üründür 19731974 dönemine kadar *ütün ekieis: vllenin ortalama geliri en çok T O TL. veya itis.ba.sjna 140ü TL. Ou dolayında olmus. ancak 19731974 Diyaaaaı ite ekieinin eline 12DC0 TL. .eya kişi olarak 240*1 TL. ortalama para geçraıştu. Türkiye. düayada dogu tıpi tütün üreten tilkelerin başmda (" • 37) ?elmekteiir, en büyük > aiıcsı da A3D'dir. ABD, do£u tıpi tütün ıhc tiyacınm ' • 60'ını > Tür.tıye'den, : 22'sinı de Yunanistan dan sağlamaktad.r. ( Olaylar vc görüşler Tütünde Tutarlı Politika Prof. Dr. Cengiz PINAR Ege Ünivcrsitesi tktısadi v<s Tıcari Bılimler Fakültesl !ar arasında değiamiş, ancak tou ratam 1S73 pjyasası ıçin 1974 yılında uygulanan politika sonucu 1.70 dolara yükselmiştir. Başka nır deyimle. Türkiye'de rütün ureticisinin eiine geçen r para genelhkle 1 doların al ında olmustur. TUrkiye"nin tütün ihracatında Ise Yunanıstan'm ihraç fiyatlarmın aıtınde seyreden Uark yaklaşik olarak 45 sent kg) oıı durumla ksrşılasılmıç'ir. Ancak Du fark. SJV1 vı!ı üriinü için 1S74 yüıncLa ızlcnsn hrarat politifcası ile çok azaltılmıştır. Yme böyle bir politikacın sonucu olarak 1973 yıh ürunü ıçin ortalama 2^1 dolarlık ihraç öyatı gerçekleştirilebilmiş ve kuşkusuz sonuçta geç>in vıl ıç fiyatlar1 da 2> TL. baş f.yat (Ege Bolçesı icın v* bu yıl " da i'i TLjıın üstünde oir bsış fivat saptamak olana.<ları kazanılmıştır. thracstta ıılenen polıtikfılaîin sonucu olarak. hem üretfcı hem de ihraraçı daha yüksek «elir eiue eıme olanaTütünde, öbür tanmsal ürünletde olduğu Uaere borsa siatemüıi uyeulamak olanakları bugün« delc saglananaamiî, yanli; Ur uy^ıılama olarak da ba$ fı?at sistemi benimsenmış ve btuıun sonutrunda baş f:yatın al'ında piyasayı üretıci telıine Kontrol etrnek gttç olmuştur. Borsa sisteminin ujgulanaraaması nedenıyle tütünde dünyada sigara ciyuasiDdk eüemenliğini sürdüren firmaların irtekleri. fıyatları belirleyen en büyük etken olmı^tur. Bu firmaların davranışlannda Ise. ekonomık etkenlerin yajıısıra politA boyutiar da büvült olçlıae önem kazanrmyür. Bu nederle e^ttfmekte olan ülkelerm tütun piyasalannda egeır.enlik oraıuru artırmalan. politlk agırlıklarma bjflı ıtörülmektedir. YuKandakl göriinüm ve ooyutlaı ıçeristnde, Türkiye'nin dünya tütün oıyasasıııda önemU ve etkin bir yerinin olması ^erektHi görülür. Bu etkinllgini ve rolünü yerme *etlrebümesl, uluslararası dengede nükümetlerto ekonomik ve poUtik agırlıgını koj'abilmesine bağh bulunrnaktadır. Yöneticilertn ou fonksiyonunun yanısır* tütün üreücısirıln ekonornik bagımmm lığa kavuşabllmesl re yannındin emin olabilmesi ıçin, bilinçlenmesı (^rckır Bilinçıenme ise, bıreysel davranışlardan ç.kUarak orgütse: ç&lısmalara üıtiytç gösterir örglitsel vapıdan amaç, tütün üreticislnm ÜT'tim. satış, ımalât ve ihracat g:bi aşamalarda güc birhğim saglamasıdır. Bunun için hukusı vap KooperatJ veya başka bir bıçim de oıabîiır Eöyıelıkle üretıci. kullandığı ilâç, çübre gibı girdilerden ürünün son aşamasını kapsayacak Wamcia ha!k sektörünün önemlı ümtelerira oluşttırabilir. Örgütlenme: 1) Tütün salitesmin tesbinnde üreticimn de söz sahibi olması. A) Ureticı ile iç ve dış piyasalar arasında haberlesıne olanaklarınjn sağlanması, 3) Üreticilerfn bir verde Tekel'in yönetiminöe ve tUcca: kesımtnin davraaışlarında etkili olması, 4) Üratıcı için ahcı ve sktıcı olarak, taraflaj ar»sıadaX; jrüvencenin geliştırilmesi ve gerçekıeştirtlmesı r> Ürfetıcinin modern üretim vöntemierira uvgulamaya alışması ve dana verimli çaliçimasımn sağlanması, 6i Yöneticilerin kişıse: lutumlarıran Uretici lehine sonuç almalannı oeklemenln yanısı1 ra. üreticinin kendi inisivatıfinı kullanmas deraektir. Yukanda belırtilen hususlarır. rilmesi dunımunda. dünya tütün üretımi ve tukeümı arasmdakı dengeaın yatusıra tutarlı politikalarla sajlanmış bulunan denge, Tür» tütün üpsticlsinln lehine süraürüjebilir. Tütün üreticlsinin ekonomik gUcünun eeliştirümesl ile aslında toplumun bu kesimlna« gelir tasamıf tüketim yatmm ve dolavısıyle ekonomik kalkınmaya katkı daha Ueri eötürulmüs olacaktır. Kuşkusuz ekonomik güce paralel olarak demokratik anlayış içinae, üreticinlp yönetündeki ağırlığı da o omnda gercekleştirüebilecektir. Umut Yoksulun Ekmeği... Yeni bır umut kapısı açıldı Türk emekçisıne... Libya'dır bu kapının adı. Yülardan beri kapağı dışarı atmak için kuyrukta bekleyen yurttaşlanmız; Almanya, Fransa. Beıçika. tsveç gibi cennetlere gîdemedilerse, üzütmesınier. Artık Libya var On bin, yırmi bin, otuz bia, iurjc oîn. eilı oın ajtmıs bin .. Kol kol, tabur tabur, alay alay Kuzey Alnia'ya... Acerm isçi ayda üç bin papel.. Vasıflı isçi alu bin papeU Ustabaşı on bin papel.. Mühendis, doktor, uzman yirmi bin rjape". .; îjçimiz. uzmanunız, ustabaşımız, mühendisimîz, doktorumuz, bilim adamımız hazır Repsi gümrük kapılarında... Libya.'ya gidecegiz, Uoya*Ti kaltonöıracafcı; L,bva"v Dıya edecegiz; LJbya'ya demiryollan yapajaJtız; Lıbva'ra karayoUan yapacağa; Ubya ya fabrikalar v*oac=ıfra Herkes umutlu, coşkuîu. aulgan. sabırsıı. Halk arasında Libya Konuşuluyor gaze'eler'Tiuy Libya'yı yazıyorlar .. Sokaktaki işsiz, yabancı üifcelere çıtmek için aıra bekleyen ışçi, hayali geniş yurttas: ellerirJ uguşturup Callud'a dua ediyor: Garip kusun yuvasını Allah yapj»r a b i L Diinya tütün ihracatçısı ülktler arasında ABD başta geimekte, T'irkiye bunı; ızıemektedir. ABD, ihracatının büyük bir tasmını Avuıps'da iştırak halinde vatırıında buıundujh: «igara. fabrikalarına yapmakwd»r. Tütün tıplerinde fark olmakla beraber ABO vt FirViy*. dünya tüıün ıhracatında adeta rakıe durun.jrdadırlar. Tütün üreticisirıin yaşaın sevıyesinı vansıtması bakımmdan tütün ekıcuu.e odei*an para tutarlarım karş.iamakta yarar vardıı. 197U1973 yıKarı arasında ABD'de türüi: urei'cisıne kg. başına odenen para 1581P5 doîar, Kanadada 1.421.80 ciolar, Japonya'da 1.6524^ dolar. Brezilya'da n 40<ı 55 dolar. Tayland'da 0.73 dolar, Hindistar'da 0.t>4n.73 do'.ar arasında oırmıştur. Türkıye'de ise 19701973 vıllarında 081094 do Bu konuda herşey çok güzel de bizam oir sorjmu' var Ancak bu soruyu saptamadan önre Devlet Pıtnlama ve îstatistik Enstltüsünün verdiği rakamlare göre düzenlenmiş aşağıdaki tabloya bır göz atmak gerekiyor. Bu tahlo kalkınma yolunda ülkemize gereKiı teiaıJı aleıaanları OkuUanmızda yetiştıremedığimizi göstermektodir. 1967 ıçin pla1967 mezun nin öngördüTeknflc «IMIIT lan sayısı ğü sayı 11JM Flaa tekni»yenleri 6032 13^00 l a p ı TeknfajTtnleri 728 Motor Maktn* Teknta6.60C yenteri 333 4.5M Etektrik Tetarisyenıen 101 9Ü00 Tanm Tekaisveııleri 1581 1JM0 Kimys TcknnTVoıcn 64 Safbk Penoaeli 93? um 4.700 Kbeter WJ 1972 lçm gereken sayı 16.60» 13300 8.500 4.700 13.800 3J0O 5^00 7500 YENt BİR İNSAN S nasi ÖZDENOGLU Dolmuşlar ve Dolmuş Şoförleri olmuşa karşı duygular ve yargılar gıttikçe yaygınlaşıyor B.r sürü kötülügün nedenır.in dolmuşlar oldugu, onlann ortadan kalkmasiyle çofu şeyın çöromleneceği düşünceieri voğunlasıyor D D ünynı:n ge eceğini. elbette yeni ySntemler ve bu yöntemlerin yarataeağı «yem bir inssn. teslıro alacaktır. Buncs ileri a;amalara ve >eni bulujlara karjın, bilimln, insan mutluluğa emrine girdiği iddia edilemeî. Atom çekııdeğinin parçalanması; güçlünün zayıı Ustünde d»yanılmaz bir tebdit unsuru olmısını sağlamıjtır. Ama, ıng»nlığın barışa ve tsenli yarmlara açılan kapısı olamamı|tır. Uzay çaİL«malfırı: hayâlierimizi altüst eden gelişmelere ve korkunç masrallara ı«ameıı. insanlığm daha da kararan geleceğine umut serpmemiMır. İn.<"n zckasmın harika buluslan, insam daha tedirgin, hattâ mahküm etmiştir. Biı» öyle geliyor ki, insanhk; kalıplajmı; klâıik çazümleri değil: kendii'nc daha gerçekçi, daha ınsancü kurtuluş yolları aramak zoruniuğundadır. Biı başka deyimle insanhk; XXI. yüzyıl için •yer.i bir insan» yaıatmak zorunluğuyla karşı karşıyadır: düsünce. iuar.ç. zevk ve eylem boyutUrı bugünkünden farklı bir insan.. Sosyai d?yanifmayı yaşamın temel ilkesi kabul eden; kendisini ve eylemlerini öıgür ve akılcı her kontroldan geçirebilecek kadar kijiiık sahibi; k:ş:sel mutluiueunu ancak toplumunun mutluluğurda buîib.ıeLek, değer ölçuleri bugünkünden çok farklı bir insar... Eğor XXI. yüzyıhn insanı. bugüne dek uygulanan insan egitme v : yeaştirme yönteralerine göre yaratıiırsa, elbette hiç bir şey riei.şme.vecekı.r. Dünyası <ego> su uttiine kurulu insan fabrikasyonu «geometıık ulam» oranlarıyle artmakta devam edecek: biribirine düşmar. kamplar, sıcax ve soğuk savaşlar, insanlığm iflâsını haurlayan bunalımlar türüp g'.decekür. Özcllıkle, II. Dünya Savaşmdan sonraki deneyler gösterrniştir ki; en ümncıl. en ileri formüller bile; bugunkü yöntemlerle yeuşnıiş kuşaklann elinde yozlajmıj, kokuşmuş, o güıelim nitelijini yıurmijtır. BirHîmiş Milletler, OrUkpazar, Avrupa Konseyi, UNCTAD, OPEC toplsnaları; insancü hedeflerden çok. çıkar hesaplanna yöne'.nıs ir.<;aııiık için «yüzkarası. denebilecek sorunlar, yalnızca «komisyon^ara havale» edilmekle yetinihnistir. Günde 30 bine yakın inîartm açlıktan ölduğü bir dünyayı, elbette bugankü yöneticilerin rr.üntığı kurtaramayacaktır. XXI. yüz>ıla fjrerken insanhğın; tiyasal akımlar içinde îartlanıp kölelesnıeyen. insanlan seven. ama asla putlajtınnayan, önceükle kfndısıne saygı duyabılen, hütün bunlardan önce de her türlü hsksızîığa direnebilen bir €insan>a ihtiyacj v»rdır. Hiy kuşkusıız bunalımların temel nedeni ekonomiktir. Ama tüm ekonomik, sosyai ve siyasal olaylara, insanhğın mutluluğu ve kurtuluçu doğrultusunda yön vermesi gereken kadrolar tükenmis, <inian» unsuru çürümüjtür. tnsknhsın bugünkünden çok diha duygulu, daha merhamctli. dahı insaflı ve mutlaka daha adil kadrolara ihtiyacı vaıdır. Bu boyutUra sahip kuşakiarı, ancak insan cevherindeki «sanatçı» ve «jEiatıcı» niteligi harekete geçirerek oluşturabHiriz, İnsanlan gerçskten se^ineyenler, insanlara acımayanlar ve onlar için her türlü fedakâilığı göze alamayanlar, insanları anlayamaz ve yöne'emezler. İnsanm fedakârhk. yardtm, dostluk ve dayanışma gibi yüce ; tteneklerini geliştirmek; onu «rnükemmel insan»a yaklaşürmak sanıtçının işidh. Öyleyse: önümüzdeki yıllarra ve özellikle XXI. yüzyılın bir «Ozanlar vc sanatçılar çağı. olmasın. benimsemeli, onenneh ve savunmahyız. Bir hslk ozanımız: .Sorumluyum ben çağımdan..» diyor. «Yeni Çağ.ın <Yeni Insan>mı ozanlar ve düşün adamları y». ratmalıdırlar. Evet, bunca çıkar hesaplannın batağında. insanhğa nice kanlı ve dehşetli seruvenler yaşatan dar görüşlü ve bencil politika fdamlanrıdan sonra; dünyamızı biraz da, hesapların dışmdski ozanlann, sanalçüatın ve düsün adamlannm sorumlulujuna bırakmalıyız. Tâ ki. gelecek kuşaklann göniünde. bans» ve so^yal dayarüşmaya âşık yaratıcı cevher kımıldanıp güçlensin ve insan mutlulueur.u gerçekleştirmek için yola çıksın. Bu görüslerin yeşereceği ortamı bir bakana dolmuşçuların kendilen bazırladı'ar; ve gene kendılen ünlü «KonUk kapama boykotu» ile ilk yayılma hizını sağlaâılar. Btr kaç yıl öncesinin bu boykot olayı ilk bakışta çok da akıllı ve etken bir mücadele aleti gibi durmuştu. Hani sanmışlardı ki, kent yollarmdan bir glin için çekilivermek ulaşımı (elce ugTatacak, sorunlannın kamuoyunca anlasılmasmı satlayacak. Aslında bı r intihar girişüniydi bu Kamuoyunu Kendı görüslerı paraleline getireceklerj yerde, gereksiı olduklarıru ılin eder duruma düştüler. Bu başarısızlığın dolmusçtıların ken dı dünyasında gereğince tartışıldığını sanmıyorum. Yalnızca susmakla yetindiler ve olayı unutmaya çalıştılar. Bir daha da bu anlamda bır koykotu düşüneeekierin, umımıyonım. Boykot sırasmda. bir ulaşım kargaşasmd.'ın çekinen çok itışınin evlerıne kapanıp. ynlctılukların ısımrlamaları bir yandin, yoiîarm seç:cı söfcde Vtooşlujü» iite. \andan, kent^el uîaçımda sanki bir rahatlama yariTtı. Boyko* günü, büyük bir heyecanla tr&fik sa:»Tm!arı ve hız etüdleri yapan çoğu dostumıız Eünlerce Istanbuî'un ulaşım sorununun ne kadar da kolayca çözümlenebileceğinı söyleyip dur duUr. Bu arada otobüslerm o gun ne kadar çok yolcu tasutıklarını, nasıl da kar a geçtıkierini ogrend.k. «Kontais kapaına bovkotu»nun vankılan günümü^e kadar sürdü. Şimdilerde b:le çogu kişı o gunler: anıms^yıp. örı;ek göstererek dolmuçl.ınn kent ve rop'.um iç.n ne kadar zararlı o.duklannı anlanyor. O'.ayın bu kadar da bas:' o!cluğa kam«ında degılinı ve hele bu kadar kategorık biı bıçimde dolmuşlara karsı çıkılab.leceginı sanmıyorum Kuşkusuz b:r ttkmı sorunlar var. aına bnlar oldukça karmaşık sonınlar Bunlan gerç?k çerçeveleri ıçındp eie alnıak. bütün boyut.ar.yia anîamak zorundayız DOLMUŞ, BELLt BİR EKONOMÎK YAPININ GEREKLERİ SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKMIŞ VE TARÎHSEL BİR GÖREV YÜKLENMİŞTÎR. AMA, ARTIK DURUM DEÖtŞMİŞ VE BU GÖREVt SONA ERDÎRECEK OELtŞMELER BELtRMtŞTÎR. Atilâ ALPÖGE değil. ulaştna olanağını yaratmaktı. Dolmuş, kuşkusuz varlık ü grupların ulaşım aracıdır bir noktaya kadar Ama bununla btrlikte çoğu dar gelirli emekçlnin başka seçenek olmadığı için kullanmak zorunda kaldıgı bir ulaşım türüdür. Istanbul'da öyle mahalleler vardır ki, nüfusları 10 OOO'in üserlnde oldıığu haide buralara (sabah ı«r gidiş saatlerınde bile) yarım saatte bir ot^büs seferı olur. B J otobüse binebilmek İçtr. çogıı ?a man otobusun gelış «aatinden yarım saat önce olıı^maya bdsİayan ku>ıuk)arda o^klemek ge rekır. B»zı mahalifterde. çogu üljjl otu'udf o^tlarıoa... ulaiabılmek için dakıkalarca vol yürümek zorunda kalır Bazı verlerin ise otobti? işletmesıyle hıç ılgisi yoktur Bu tür mahallelerin dls dünva ile tek ili'kisi tlcl muş ve minıbü«l?rle kurulur. Dağların tepelerın gecekonduyla dolması olavına ulaşım d"teîini eibelte dolmuşlar verrr.ıs tır; elbette bfiyle yerlesrr.elerde oturanların ulaşım olanaîı kazanmak icın n'l?mek /urunri:ı bırakıldık'arı ucret ba'ikHİarın^ian çok fa/!ad:r. Bunıın rtrrck lerı S?.yı>ız: Z?vtinbuınu. Esenler. Hürriyet Mahallesi. Güisuyıı ve diiPrlerı . Gel:r duşîükçe. konj* l^ın !ıar camak z^runda kaliüan patanın tüm gelırdekı oranının ürttıjı g?çer.lerJe Konut Ktırultayı'nri? aç'kl^nnı. Avru ıl:skıyı. ula" nı «iierıerı için rfe sbylevpbıüriz. Bu örellik yalni7 ülkem TP o?çü bir ozellik de deâilrlır. ABD nır y > u kenf.nfie & ter.n Çok başka amaçlar için mlş olan aracılar, toplu taşıma amacıyle kullanılmaya başlanmıştır. Bu da hem randımanı düşüren, hem de maliyeti yükeelten bir öge olmustur. Milll bir teknoloji oisaydı. bu gereksinmeye dönük. bu sisteme en uygun aracı kendiligtndea varatabilirdi. Dtşa dayalı ve dış kaynakları besleyici bir durumla karşı karşıya oldufumuı Içtn de. girmesi çıkması bir dert olan, İSİetme maliyetleri yüksek, ulasım hizmeti açısından randımam dusük bir araç tipıyle karsj kar$ıya kahnak zomndayıı. A> gelişmişligin ve dışa bagimlılıgın do(al bir sonucudur bu Kısacası dolmus sistemi, yetersiziiklen ve toplumsal maliyetinin yüksekligi ile ve buıüara rağmen. içinde yeşerdiJH ekononıüs yapırun gereklen sonucu ortaya çıkmıs ve bu vapıyt besleyici görevini (kl tarihsel bir gttrev bu) yerine (tetirmiştir. Çi«ümis gelişme modeli İçinde başka türlüsü de olamazdı Ama ne var ki. artık durunn degişmıştir. Ortava bır çelışki çıkmıştir. Dolmut sisteminin besledığı gelışmeler nu ulaşım sıstemini ınkâr etmeye baslayao bır çeliski varatmıstır Bu nok5ada. dolmus'.ann >e doimuşçuiarm tarihse! gorevı sona ermektcdir. üünüm noktüsıdır bu. BuiKlan sonra artitrnman eıderek aleyhîerine geii^Tektlr. Bu yeni durumu ve muhtemei sonuçlarıru gelecek yazıda ele 8İacagız. tkmd Besyıluk Plan'a göre insangücü açıgımız 1972 yıhnda tanm teknisyenlerinde 7.000, teknik alaolar içm 34.000 ve ce&ttll senaatler için 520.000'dı. Okullarımıeın mezrmlan, planlamamn istediRİ sayınm lma>+J 1lT sürekli biçimde altında ka ı' Yüzde 7 külkınma huını gerçeklestirmek için egitim fetırutnu»nmızırı 1977 yılına degin 40X100 mühendis, 10.000 teknisven 2ü 000 tanm uzmanı ve gesltU alanlarda 2 milyon zenaatkâı yetıstirmeat gerektir. BütUn bu hesaplar, rakamlar, Planiama Kitaplanna eglencelik olsun diye yazıhyorsa olanbıteue btr tnyecepımiz yoktur. Devlet PUmlama TeşkUâtı 1961 Anayasasına yarüışlıkla geçmişse ve bu kurumda çauşanlara şan ols\m diye maaş veriliyorsa soracak bir sorumuz bulunamas. Ama bu işleri ciddiye alırsak, soru sendiıiginden ortaya çıkar ve deriz ki: Bister Libya'yı kalkındırmak ıçta isel, usta. uzman. mübendls, teknisyen gibi kişileri neroden bultcag.sî Bu elemanlan Türkiye'nin kalkınması için oubonazkan, elimizde olanlarmı Kuzey Afrikaya postamvacag.zî Görünüse bakarsanız, Anadolu naUtı dossn gîtmei içln kuyruğa gırmiştir. Sırada 1 milyorj adaua var. Gümrük kapılarını bir açsak. elofra da oteimkıleıe: Gelin yarıu.. dese, Türkiye'de askerc a'inak j,ır> bıie adaın kalmavacak. Ne vaı kı kendi ülkesmi kain.ndırmasım oeceremlyenlenn bır yabancı ülkeyi kalkındırdıjı şuııoiye dck görtilmemiştir Libva çöllerinde serap pesJide «osuıaya kaiüaniar:rau biraz yavaştan gelseler iyi olacaK ı t ı n olgulftnn basta gelenlerınden biri zenci mahallelerinln dış dunya ile ulaşım lUşkllerinin zorluğu ve aşın maliyeti olmustur. Los Angeles'teki ünlü Watts »yaklanması bunun tipik ornegidir. Vukanda anlattıgımu nedenlerden dolayı gecekondu gelişmesi tle dolmuş arasında kurulacak ıli'kıyi vadırsamamak gerekir. Bu yüzden de. dulmuş ıistem:nm toplurraın ekonomik gelişrnesi için(?e tarih.=el bir jrtrev yukİPnd!E':ıı gormek icaoe. der. ' ayaklanmalannm kıvılcımmı Millî olmayan teknoloji Dolmıış ststemının nır şanssızliğı ı aslında çaresizliftıdir buı sırtını hiç de mill olmayan bır teknoioiiye davamıs ounasıdır OKUYUCU MEKTUPLARI YAYA YOLU BEŞIKTAŞTA Dul ve Yetımler AYDINLIGIN İSTİYORUZ adına bır lica KARANLIĞI Hiç böyle söz olur mu" Eizde olur Bizde ne!er ohr.az k:" En küçük. orneğ.: Fabrika yaparız, bî.casıru unu;uruz. Besıktaş'ta da yer üstü geçili yapıld:, gerçekten trafik rahat ladı, îakin yaya t:a£iği ıehavatladı. X:ç:n derseniz. bu üst geçit yapüırken, ısıklandırılması unutulmuş. Üstelik. daha ünce, geçit altındaki mevcut sokak lâmbaları da geçit inşaat. sırasınau ver altı kabiolr.nr.m z«deltrar»esı ned?n:;ie mulıitimiz, ou iârnbalardan o ginıden beri voksun kalmıştır. Bir merakl.. b:r sece. zahn:et ecüp, mezkiir geçidin aitırsdan seçscsk olursa. dunın.a şahit olacaktır. Akşam oldu mu. orası zilırı bir karanlıga bürirımeîcte. bmlerce yaya vatacdaş, kararlama olarak yurornektsdir Karanhkta merdivenlerd?n düşen. ayagı kırılan, yürürken caıpışau, dolayısiyie. münakaşa. kavja edenlere, kadmlann ellerinden çantasını alıp, kacanlara sık sık rasiarız. Beşiktaş Üsküdar dolmuş motoru iskelesine, vapur iskelesine halk, ços güçlükle gıdebilmektedir. IETT İdaresıne yaptığımız müracaatlardan hiç bir sonuç alamadık. Bu yazımızı okuyan ılgililer, iyi biliyoruz kı, bunu da umur* samıyacaklardjr. Lâ'sin, ger.e de. ışbaşma yeni gelmiş bir hayırsever ılgıîi. belkı ise e! kor da, biz Beşiktaşhları karaniıktan Kurtarır ve hayır du aları alır. Saz Sanatkârı Şemsi Vastıman (,'ıragan Caddesı 34 BEŞIKTAS Efpndim ben miücte ve vaiana 35 yıl hutmet edip görevi basında öi.r. bir polis menrjrunun eşiyim. Eşimın ölümüy;', ve 3 çocuğumla perişan ve mağdur bir duruinda aylarca bekledikten sonra nihayet yasa hükmüne gore çocurLİarmüa bsna dul ve yetim maajı bağlandu Mevzuat mıdır. nedir bilmiyo ruz, çocuklarımız "S yaşını biti. rince. yasalar bun'.arın yetımlik maaşını kesip kendi kasasına koymaktadır. Öte yandan sağ olup emekh olan memurların ço cuklannm 18 yaşını bitirdiğı hal de kesintifiz oiarak. tam emekli maaşlaıını ainıak'.adırlar. Netice olarak şunu belirtınek istiyorum; Ben ve benım gibi binlerce dul ve yetim. bu durumdan şikâyetç:dirler. Hem eşimızi kaybettik. hem de dul ve yetim maaşımızın ^ 50'sinı kay bediyoruz. Bu adaletsizlik nedsndir bilmiyonız. Bildiğimiz bir durum varsa. o da şudur: Bizlerin $u hayat pîhalılıgı içinde çok ağır şartlar ıçerisinde açlık ve perişanlıkla savasmakB:?!erin bu derdimize çare bulacak bir merci yok mudur? Varsa bızim acıklı hılimize bakıp bize yardım elini uzatsmlar. Binlerce dul ve yetim adına rica ediyorum. Seher Y1LMAZ Bakırköy Siyavuşpaşa Çejme Snk. N'o: 8 Istanbul ^^ Tarihsel perspektif Toplumsal olaylaru. aüışı ıçınde dolmuşlann tarüısei bır gorev. ve ışlevı oldu. Türkıye'den Meksika"ya. Venezuella'dan Sunye'ye kadar ÇÜJU ülkede ı koşul lan bıribirir.e benzer ülkede) riolmus olayının ortaya çıkışı elbette basıt bır raslantı değıl. Bolgeler arasında ve ekonomımn çeşitîi sektörlerı arasında asırı dengesulıkler, sömürü ve sosyal adaletsizlik oahasma sermaye birikimme ve gıderek tekeileşmesine öncelik tanınmıs bir ekonomik yapıda dolmu$ olayı elbette ortava çıkacaktı. 1920'lerin çalkantılı Amerika Bırieşu DeTİetlerinde bile «jitney» adı altında tipik bir dolmuş uyguîamasının beürdiğini biliyoruz. Nasıl Id, ucuz el emeğinin kırdan koparak sermaye birıkıminin en etken ögesinı sağlamaK üzere kentlerde birikimı. yar.ı aşın kentleşme böylesıne bır yapının ürünüyse, nasıl k: gecekondu olgusu kaynağmı bu geiişmede bulmuşsa. dolmuş da bu çerçeve içinde tarih sahnesme çıkmak zorundadır. Yığmlann hızla kentlerde birikmeye oaslaması bürokratik yapiya sahip ulaşım hizmeti kuruluşlannı dar boğazlara itiverdı ve görüldü ki, bu kuruluşlar gelişmeye ayak uy durma olanagına sahip değıllerdir. Bu yetersizlifin ortaya çıkardığı boşlugu doldurmak, bu doyurulmamış talebi karşılamak üzere bır çözümün belirmesı gerekiyordu. Dolmuşlann ortaya çıkışı ve hızla yaygınlaşması bunun sonucu oldu. Bu tür bir analizde garip bir çelişkı var gıbı duruyor: gecekondu gelismesı ile dolmuş gelışmesi aras;r.da b.r paralel kurunca. malıysti daha yüksek bir tür olan dolmuşun gecekonduda yayayan emeıîçi kütlesinin ulaşım aracı oldug\ı ıddia«ı belinr gıbi oluyor Acıklıga kavuşttırulmasj gereken bir nokta. REAAINGTON' STASDARUVEDVEL (Klektrikli modeli ele rarttır) Türkiye'nin ilk ve tek istasyon kitaplığı ilgi bekliyor 1964 yılında tlk kez Çamlık ıstasyonu bekleme salonunda kurtıp, 1966'd^ ESfnirler ıstasyo nu bekleme salor.una, 1969 yılında da Çayırova'ya naklettigim, inatçı bir çalışma ile 10 yıldır yasatıp. kültürsever, ıyı likçı sayın vatandaştanmızın kitap ve dergı yardımları ile geliştirebıldiğun istasyon bekleme salonu kitaphğımızdan bu giine kadar 11059 kişiye evinde okuyup geürmek üzere kitap verilmıstır. Hergün yüzlerce yolcumuz da mevcut çesitu der gilerden bir ikı konu okumak suretıyle vararlanmaktadır. Kitaplığunız. «halktan tıaika kül türel hizmet aracılıgırnın başa nlı bir örneğı halindedir. Kendısiru venıleyerek gellşmesı, yaşaması ıçin sayın, Kül türsever vatandaşlann devamlı ilgı ve yardımlanna muhtaçtır. Kendınız veya çocuklannıa tarafından okunup bir köşeye atılan kitap ve dergilennızden baskaları da (aydalanabilır. Ve faydalı olabilmenin vıcdan tıu zurunu ortaklaşa duyabılınz. 10 vıldır süregelen çetın kültürel hizmet çabalarımın daha da güçlenerek devam edebilmesı ıçin varaım edebilecek « şı ve kurulusıann ılgı ve vardtmlarmı jekliyorum. Saygılarımla. Adnan Peşkirclnğlu tstasyon. Şefi ÇayırovB Kocaeü Bogaz KöprüsU vesilesiyle, bızım de yolumuz senelerden sonra asfaltlandı. 1. Cihan Har bmde sokagıc taşlan sökülmüştü. O günden bu yana sokağımızın adı (TOPRAK YOL) olarak adlandınlmıştır. Asfalt yol olan. eskl toprafcyol'un lkl tarafmda oturan ha neler halla vtirüyecek yaya vo lu bulamaz, zorunlu olarak mo torlu vasıtaiarm gıttigi asfalt yolun kenarlanndan gidip, gelir ler. Hızla n hiç bir kontrola tabl olmayan motorlu vasıtalara, kurban veriimeden AltunizadeRuro Meşatlığı arasında fcalanbu asfalt yola, bir de yaya yo lunun insan yUrtlyecek sekilde yapüması hususuna, idarecl büyüklertn dikkatini cekerim. Saygılarımla Zeld Temerdem Altnnnizade Toprakyol No: 55 ••••»••»••••»••••••••••••••••••»••••••••••• Sorumlular cezalandırılsm Besnı ÖKretmerj Lasesi tesislerını 1974 yuının nazırat. ayın da gecicı olarak mliteahcitten a Bölge üeüıi! tesllm almıs ve okul idaresi teslim aldıgından dolayı ımza vermışür. Bu teslim alma ıslerru tamamlandiKtan î«nr& okul taşinmaya mecbur olmustur. ıMevsım doıavısıyıe Kaıoriıer tesısının cahîtınimasma çalışılmıştır. Bunun sonunda okul ıdaresı K<norıleıiej;r OOZUK Oıduâtmu gftrmastür Bu kontrol, okul teslim alınaıı a ay oiaugn aaıae neden daha önce vamlmamıstır? Tes lım alan a. Bölge Sefl:ğınden bır teKnik eleman srubu eelıo okulu nedeö uontroı etmemiştır? Neden OIÎU! ıdaresının DU konuda valilıge srönaerdifı dıleKçeier dosvs arasında kalıo hasıraltı edilmısur? Bw bunların açıjta ciSarıiması İçin. soKUktan tltrevıslenmızm eıdenlmesı ıçm dersiere gırmenıe evipınınae oulu/ıduk Biz bu davranı«ta DiılunmasaydiK oelk! ie sıSsçiar veşerınceye kadar soğuklarda titreveceütik. aofunuınu2 sadece kaloriier defılaır:.. Bızım sorunumuz: «usulun teslımındekı volsuzlukiarın orrava cıkarıimasıvıe ou voısuzıufu vapan lann gereklı ctzavı almasıyla» (.•oz'jmlenrrus olicantır Biz spor satonunun potasız tesllm edildıfını eıektnk motcrlaun'n co.jişrnaaıgını V.D. gıbi sorunlann aa DU SSKII evlemlerce Duıunmadan cozümlenmesını oeklivoruz Bcsni O*retmen Lisesl • Çağdas Yayınlan'nın iki yeni kitabı: • I | babadan oğula , ItKMlVAC H;ılâ>k*r(:iijıi Cad. Ml 4 liaıhiyı. Tel.: 17 « 1 1 r. Ank.inı TeJ.: Sokakta Gürültü Var • lazan: NADİR NAÜİ • Sahil şeritleri hakkında 1972 tanhınde 1 U sayılı baB 5 ntin çıkmışu. Sarul şendınde 10 metre genışkk bırakılmışn. Şım dı 100 metre genışlik bırakılması rıususunda Köy muhtarlıklarına, nahıye müdurlenne bır yazı geıdıgınden Dansedıltyor Çınarlı koyünde Daşlamış ınşaaılara bile muhtar ızın vermez ken Avşa adasında sahillerde laşaatlar başlamış bulunmaktadır. Sahil şerıdımn lJ ' O metreye çıkanlması hakxında ne gibi bir kanun çıkarılmıştır? Şayet bu tasan halinde ise. boyle bır tasan ile inşaatlara nasıl mani olabihr? Evvelce başlamış ve bır kısmı bıtmiş ınşaatar vardır. bu inşaatlann böy.e bır kanun veya tasan ile bır alâkası var mıdır? 10u metrelik bır sal".ıl şeridı Marmara. Avşa, Imroz gibı adalarda da uygulana cak mıdır? YuHandaki hususlara en yetlcilı makaırı veya şahıs taratm dan açıklama yapıinıasını ae&liyoraz. Ahmed ANKAKA Insanca Yaşamak Yazan: Prof. Seha L. MERAY TukenmPk üzere Duiunan öbül l«ıaplar;mız: • • • • • (Cumhurıyet: 340) Yeni Tanrılar Yazan: Melih Cevdet ANDAY • • Ölünısüz Oyun Yazan. Oktay AKBAL : X «'i! Mcıiar vt <«»>ı«l« "»t t « i 2 ( neruıa tkıti iıi, bır lıllfMlt tarııılMif. fiııtte ıli... < UTILH »aıntâ' e ı c » i ) i ı t' ucret alııur», CCMIC ısltrmı ısMeri; Krıhle <(«' ıxı j»»l!rı«!2ı javtasınz VEFATLAR İÇİN Gençlik Derneği kitap ist.yor Kahramanlar Dojİnıalıydı • iazan: Şevket Süreyya A\UtMlR î T Tel 4720 06 ISLÂM CENAZE İSLERİ Dolmuş vc gecekondu Eunaan 13 14 yı! önre bİ7 profesorunrj/ «ha'.kln taksl tutacak parası olmadjgı için, bu bedcli başkalanvla bölüşüp fiol mu'j bıni\<ır» rt»mM;. Sorun eibclte taksl parasml bolüşmsk X * Her kitap 15 lira tsterr* AdreM: Ha:kevı sonals Nu: 3»4l Cajalojlü • Istanbul • Değerlı genç arkadaşlar ve bag'.msız Tıirkiye mücadelecileri Biz tüm köy gençleri köyümüzde bır gençlik dernegi acmış bulunmaktayız. Ama maddî imkânlanmızın olmaması (çok dar olması) derneğimurie gell^tirmeye gayret ettigirniz küiüphanenin gehştnesinı engellemekte, dolayısiyle de bihnçlenmede, gerçekleıı aıanıada âciz knlıyoruz. Bu necîeııle siz sayın senç arkadaş ve gazete okuyurulan. gpliştırmeye çahşt;ğım;z kütüphanemıze elinizde bu!u nanlardan ya rts alabilereâimz her konuaaki kitsp ga/9te, dcıpi \c br.üşürlerı gonderebıür Tuıni?? Domutköy Gençlib Domamo KÜTAIIYA TEŞEKKÜR Yakacık Yetiştirme Vurdun da korunan 23U öksüz çocuga Kurban Bayramı dolayısıyle kurban. gıyım eşvası ve tele vızron Dagışinda bulunan ha virseverlerle ve bu bagışlann artması iç:n vardımını esırge meyen Cumnıırıyet Gazetesme feşekkür eder. Yeni vıllarınm kutlu olmas'.m dılenm. Hüse>in Turgut Yakacık Yetiştirme Vurdu Müdürü X öğrenciıeri • • » • • • • • • • • • • • ••» • • • • • • •• • • • • • • • • • • • » »• • • • • (Cen Ajaııs: 1049) 329