Katalog

CUMHURtYET 1 Eylül 1974 rTTN ABDULGANBAZ TURHAM SELÇUK DE AİAffi OLMU^üM.«BıRAKNEVlW 47'LILER FÜRUZAN 69 BMm buanımır arkaltmp tapıçlanmayı alıgkın degüdir. Toretıdir bu Anadoluluğun. Kıpırdanmaya bailama. Bılırım Errurum'u da, Kara'ı da, çok seversin Emine. Üstelik Kars'ı görmedigin haldft tutkunsundur sözü oraya getirmeye. Ruslardan kalma, kalın duvarlı taş evleri. sokakları kat kat sıküayan duvardan aşağı kalmaz buzlarm; görmemişsindir ya, neyse. Kars, düşündüğün gibi, çok güzeldir gerçekten. Bak sana anlatırken daha da çok beğeniverdim. Ortaokuldaki K« n«n Bey öğretmenimiz ağabeyimi çekip «okusun daha Haydar çocuk. demisti. tkokuîdaki Ragıp Öğretnıenle ağız birliği etmişler gibi» ne yspıp edin okutun.» Hayvanlanmız tükeniyordu. Topraksa kulak asılacak gibi değildi. Bar.a sorduydu Kurban da. «Haydar okuyup kıravaUanır mısın? Sende akıl çokmu} he can» diye. Içirn daralıyordu. Özeniyordum açıkça büyük adam olmaya. Barmağınuz'.n pisliginden, anamın gittikçe görmet olan gözlerinden, aniatmalarmdan bıkmıstım besbelli. Askerliği kaçaklığından ötiirü yedi yıl Ditmemiş, ciğerini tükürüp genç yaşta ölmüş btbunın anlatılmasından bıkmışum. Askcr kaçağı babamın köylü sigarasını alıp da içebilmek tutkusuyle donunu bile satar olmasını dinlemekten bıkmıştım. Oralardan kurtulmak. okumak ıs tiyordum. Her ikı öğretmenimin ilkokul, ve ortackuldaki o eşsiz yürekli adamların okumalıdır demesiyle anca bcnim de okuyabilirliğim düşünülür olmuştu. Anama kararımızı açıkladığımızda, babamm a.'kcr kaçakhğını, veremlüiğini, hayırsızhğını başka türlü telleyip pullayıp «büyuk adamdı o dıye anlatmaya girijmi;ti. Sözleıini «Onu asılık yedi Haydar, ası olma, boynun iplere gelir Haydar> diyerek bağlamıştı. Oralardan dönmemccesine çıkmayı düşunüyordura. Kızkardeşle rimin dilsiz başeğıkliğinden <Bitlere iyi gelir hırt diye keser. bellenip evcek DDTlenmelerınden na sıl usandığımı, okumamı kesenkes kararladığımız o güne değin bilememiçtim. Bir dügünlerimi li kusurlu kılamıyordum düsünccmde. Gerisi zavalîı, kavrak şeylerdi benim için. Sonra Kars'a indik Kurbania. Aç, çıplak da kalsam okuyacaktım. Kurban'ınsa bana güveni sonsuzdu. O güven de beni büyütiiyor, yıkılmaz kıhyordu ker.dı gözümde. Eh. Kaıs'ta Kars'tı ha! Benden gövdece az kaba olan ağabeyün nerden edinmij«e. bir sigaıadır koydu agzına. çevresine bakınmaya çabaîıyordu. Daha küçük olduğ\ıma görc, c hak bana bırakılmıştı. Ne de ols» Kurban'ın bıyıkları kararıyordu azdan. Büyük yolları. çsşmeli evîeri, memurları, subayları, manto giyen kadmlan vardı oranm. Müdür üstümü başımı şoyle süzdü. «KâğıÜan tamam değil» dedi. Dört bir yana ycniden koşup tam cttik. Müdür bu kez de üstümü başımı süzdü. cÇocuğa bir şeyler u\dursamz> dedi. Bunu Kurban'a söylüyordu. Kurban'da da iyıce ağabey oimak için bir çatınma, bir çatınma «Böylesi pek talebe kıyafeti ol muyor. Elden düşme ya da tanıdık bildik birile rinden bir şeyler cdinip değiştirin üstünü bu çocuğun.» Gıyiın kuçama dair i!k düşünmem, ilk ?aşırmamdır bu benim. Evet. gönnüştüm. çevrtmizden gehp gcçenler korunakh, eteği paçası belirli. elbiseler, şspkalar, örtüler içindeydiler. Her bir parmağı aj'rı deri eldivenlileri bile vardı içlerinde. Bizim onlar gibi giyinebilirliliğimizi hiç d'işünmemiştim. Anca ?öyle mernur olduğumda oîabilir demiştim. Ona da çok zaman vardı. Agabeyim belediyede yarıcı ya da bcnzeri bir şsy olursam aileye sağlayacağım olanaklardan ötürü. <e\ incinden daha o gün uçup duruyordu. Tapuiar. Osnıanlı tapuları. Cumhuriyet tapuları, ötlaklar. meralar gibi lâflar doneniyordu aramızda. Bsşvurdukları hükümet yapılanndaki ma .•aların ardına koylerinden biri geçebilmesi. o pa raîiz arkasız konuçır'asız adamları diriltecskti. Sanj ne df.=enı, ııs^ıl antatsam o durumu, tam kesinlikle çızmu olamam Kendı aralarınd» ivjd'en vureklı olan bu adamtar, kentlerde, ilçelerde. devİPt kapı^ında ürkekleşıyorladl. Yıllanmış deney;mlerle öfrenılmlşti artık, buyjk kapılar'la dayanacaj! olmayanların hiç bir derdi çczilme ulaşmıyordu. Devlet kurkulu olmaktan çok, tanıdık bildik olmaktan çıkmıştı. Ankara'ya. o şaşılası bir hırla haymdırlaşan kente bağlıydı işin her ucıı. Ankara'ysa riünvanın kimbilır ta neresme düşüyordu Bsk ilk dedlümi yine unuttum gıtti. Tanllerde kbye varırdlm. özlerdim oralan , daha jehir «lışkanlıjıra gelismemişti. Atatürk devrım)erini düçünüp çe\remde konujacak kişi arardım. Osmanlıdan Cumhuriyete kalmış, savaştıjı cepheleri unutmuş. o kaya gibi fhtiyara. dedeme. İkide bir sorular sormaktan kendimı alamazdım. Gszze'de imparatorljiu kurtarmağa çahşanların içinde o da varmn, Kars'tan inip de ora sıcaeını yiyirvce barsaklan çözülmü? mü sana. Bir yandan her durdugu yerde iç:ni bosaltıp. bir ysntfan ria "Sİmdi ne yana fciriip vurujacaJız acaba» rilye «oruşunu o günleri vasayan kendi degi'mij gibi anlatırdı. «Dede» demi<tim bir eun ona. «Ren Gazze'deyken padişah vardı ya. artık o yok. o bltti Cumhurivet var, Atatiirk vsr. Atatürk nerededir şimdi?» Vücudunda kalmı$ şarapnel narcalarından bazılan leg*n kemifine yürümüs. vıllar sinm varı va^alik oltnu? dedenv «Peygar^hpr doseğind'e otururmus, derler» demiştl. «öldil dive mi söylü^orüun hö.Ie?» dedim. «Kimdir ogııl. ölen kltndir?» divip şaşmıştı. Bunlan nicin anlattlğtmı bilir^in. Bu karmklıSiTi. bu habersizliiin, bil«ri$İ7İiîin kökterini ayam» ilt e | i m belki de o yözlerrien sonr» tohumUnmıçtı. Gazze'dP her hangl bir Anarlohı kövlüf(î olmaktan riteve çecememiy. vine rie can paha'i vatanını «avurmus. o koca ihtiyarla anlam kszandı her şey derim hazpn. Ded»rri1 riovasıya fipm?m de o yaza rs«t!ar. Yıü^r ceçtı, ora)ard"a akraba hıs.m vakınlıBı a?Tr haslı biriki sırt «ıvazlarnanyla belirtilir. D<»demin yıilanmıs kirlerinin rieri yerine geçtiü »srkmı» hovnurıa sarılıp Spünre anlamadıSTTi hir baglılıkla vurulmuftum can evimden Deriem davrünıjımı cok yanlıj. yersiı karsılaril. Karılar cibi birden ^arlıp onmek n?yin n*siydi. yüzümde arastırdı bunu «Neyin var ran oju], dedi, neyin var. vok«a haban hen7er{ ctpnİP ıri savrıılafak'in. Pahan SİHİ 2İd<"r. A'kcrde kal oîııl rifrriim. kaça kaca Ömriin tükendv Bovnurnın bnrrudur hu. Kur.tulmak ynk • B»«ını »allnr büyük sözönü d}nl«nmPTİeiirdi. «Kar«ı durıı]ma7 oful np ?«rn»nin îsidir bu» derdim. Susar. dıırmaz tütün icerrii. UmarMzlıfının na=ı!ını deı«merdi. Ananı kıstınr, döverdi. Bir deli h»rif ki iki kere cnVf>rtip vurnruklan!<:ım. Snnra iflâ olmadı. Ölüm haberinl salrîılar. Ovle savafsız m»vı?*ız. yine de a?kerde öldü. Simdi de bslam onun oŞIıı ?en hoyun sarar yüz öpersin. HarM de. npdir «eni vufkalaçtıran. Babanın yüreftini mi aldın?» Sustıım Emin». ne biliyorrium W np divecekiim. Kac vüzyılın kurun riiktiJini na«ıl descrdim. neyi snlatabilirdim. Hangi kavramlan, acıları blrlikte yaşamıştık dedomle. t<;te o fünden bu yana yurdumu her yönüyle, elverdigince öSrenmeye sıvandım. Masa artlanna ot'irmağa heves etmekle bu i'in ü?te«inden grlinir miydi. orasırı heniiz >>'lmivordum. Dedem liseyi bitirtfiSim yıl oldii. Bana ya7tnadılar. Nasıl olsa gidince 05r=necektim. Ölüm de doğum kadar olaBand.r orda. Dirençlidirler. Sanmm susarak yatıstırılmıs hürünler, acılar kisiye ciderek daha knvuyor. D»r)emin hoynuna belk! de fimrümce benim gribl sarılan olmamiîtı. Coşkular ds, üenmelpr d» oralarda birükte yasanır. Yoksa nasıl yürütürler Emine Can, onca yoksulhıKun kupkuru k;ldıgı hayatı. Doğanlann. en az yarışını coeuk mezarlanna nasıl göm^rl*r. Pislijin aiişkanlıgını ben bilirim. Saç belikleri ara?ınd"a «irkelerin parlak çıtır çıtır durtiugu. belki de dünvarnn en eüzel eözlü ki7İarı için na«ıl ölündüfiünC bilirim Hem birlenip. hem ^ohbet edilen kadın toplantılarını bilirim. Kışlann dondurucu soîuSunrian kaçmantn yollarını. barırvaklsrının tepelerine bir küçük delik açmakla bulan o insanların tiirkülerirıi de bilirim: D»Slar. cevlînîar. sevdalar iis+ünedir. Hfiyvsnlar sayrılaşıp kannları sifip rilünre in«anlarıma basan vılgırvlıkIsrla direnme arası şasktnlıSı da hiiirim Yenl yetmelerin. rielikanlı olmava yönelenlerin »yio olriuŞu kaıiar r s (fulıinc hatta tiksinc bulahiT leceSin einsel bilinçlenmelerir), boşalma denevimlerini ya?amı«l»rdanım. Sonrs bir kariına hiç eksiksiz tutulabileceklerini de blHrim. (UKVAM1 VAR) luzbası SeİaKattinln Romanı Garp Cephesi Komutanlığı kuruluyor Sen seyledijinin manasım biliyor musun? Ve askerligin temelı olan ltaate aykırı olduğunu biliyor musun? Cevap verdim: Yaptıklar.mı biliyorum, b»na hakaret ediidi... Bekir Samı şiddetle: Ben adamın beynınl patlatınm, diye önce üzenme. sonra tabancasını almak üzere masaya yürüdiı. Hiç kuşkusuz beni öldürecekti. İlk adımını atarken elimi tabancama Kötüriip: Bir adım daha atarsanız, tereddütsüz hayatıniza son venrim. dedim CSI, onunî bırDinne karış&n bu kahraman adam şiddetl; bir bunalımla taş gibi yere 3"uvarlandı. Ben şaşırdım. yardım çağırrlık, doktor, ilaç ve Bekir Sami Beyi en aşağı bır ınmeden kurtardık (1). Ben tanfaız pişraanlık ve Urüntü içine düçtüm. Ama iş böylece kapandı. Bunda Bekir Sami'nın büjüklügü rol oynadı. cephesi mamailerhin «nrin« **' rilmiştir. 3) Izmir Şimal Kolorduün KumandanlığınB Miralay Bekir Sami vp Elli Altıncı Fırka Kumandanlığına ünuncu Kafkas Fırkası Kumandanı Karmakam Kemal Bevler tayin olunmuştur. Büvük MiUet MecUsi Reisi M. Kemsl Emrın 4, 5, 6ncı maddeleri de vardı. Ama bızı i'ıjrilendiren yanı heraen bır kolordu karargânı düzenlemek gerektiglni ortıja koyuyordu. Kolorriuya ikıncı yaver olarmk Azu, Kurmsy Başkanlığına HüRfhmı uygun görüidük*on1>af'tCmtıal. Murteaa, AÜ. r S*l*pet, Farffi. Bmınâli'jri karargâiıa aldık. Istanbul'dan gelen Bınbaçı Zıhni Topçu Kumandanlığına atandı Karargih böylece meydtna geldı. Balıkesir yonündekı Yunan saldırısı jlerliyor, biz de Bursa' yı elimizden geldifince boşaltmaya çalıjıyorduk. İlk is olarak yeni 20"ncı Kolordu Karargihını meydana getiren subsylann tıielerıyle ıje bajladık. İKİNCİ BÖLÜM Anadolu Ihtilaline Doğru Derleyen: llhan SELÇUK Duruıtıu «ordum. Ofrendim ki, ikı gtindür Kolor du Kumancianı bulunamıyormuş, yann Yunanlüarın Bahkesir'e gir me olasılığı varmış. Derviş Bey Bursa'ya gidiyormuş ve yaralıymış. Pelci, bu durumda Gonen'de ki bırlikler ne olacak? diye sordum. Onu Kolordu Kum»ndanı dü çünsün! dıye cevap verdi. Ya Kolordu Kumandaru ölTnüşse? Allah dü?ürtsün! Anlaşılıyordu k:, panik başlamıştır. Gön»n Bölge Kumandanlığına Bekır Sarm imzasıyla bir j azı gönderdık. Bütün bırlıklerin en geç 1 Temzrmz 192U gürıüne kadar Bandırma • Balıkesir demiryolu hattının Doğusuna peçecek bıçım de harekete geçmelenni emrettik. Hattın Batısında kalan bırlıklerin esir dü?mesi tehlıke^inden söz açarak yorgunluk, döküntüy» ba kılmaması konu^undB uvardık. (1) Bekir SamJ ölünceye kadar bu nltsyı unutmadı. Ve zaman zaman derdi ki «Bu herif, ya «teni, ya beni katil yapacaktı.» (2) Sonradan Korgeneraili|e terfı elti. 1939'da Milli Sa> vunma Rakanlığı Müstefanyken emekliye ayrıldı. YARIN: DÜŞMAN KAPIDA MALKOCOĞLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLAR1 Yeni düzenlemeler Mustaia Kemal Paça 23 24 Haziran'da Yunanlılarm Akhisar cephesmden saidınya geçtıklerıni ve Bursa dan ne kadar kuvvet göndermek mümkünse hemen Balıkesir cephe?me göndermek gerektiğini büdirdi. Biz bu emir üzenne gerekenleri yap tık. Emri Eskişehır buluşmasın dan dönerken Bilecik'te almiştık. Bursa'ya yetiştık. Önce Yarbay Osman BerJi alayını cepheye yolladık Sonra bazı ayn birlikieri göndermeye başladık. Bir yandan bunlan yaparken, bir yandan Bursa'dakı oknllan boçaltıyorduk. Çekiliş TİFFANY JONES TULAN TİCCAHY ALTINDĞ. 8EJU£. JU ^ , Kolordu Karargâhının merk» zi olarak saptanan Eskişehir'e iş leri düzenlemek ve gereken hazır lıklan yapmak için Hüseyin Rah mi gönderildi. Rahmi 28 Haziran' da yola çıktı. 29 Haziran'da Balıkesir'den gelen bir te)?r»fta Yunan saldmsının üerledigi ve Kol ordu Kumandarıının ortad» olma dıfı bildiriliyordu. Durum kötüye gidiyordu. 56'ıncı TUmene tayin olunan ve îsîanbul'dan gelmes; beklenen Ka mâlettın Sami gelrnemişti. Onun yerine Nazmi Bey getirildi. Ntımi Bey Büyük Savaşa yüzbaşı v« bolük kumancianı olarak girmi$, 26 Haziran giinü tngılııler Mu kaymakamlığa ve tümen kumandanya'ya «sker çıkardı Oradaki danlı*ına yükselmişti. (2> Tümen b'rliklert sılâhla karşt koyduUr. K'irmay Bajkar.l.ğma da IstanBir tngıliz subayı öldürüldü înbul'dan kaçıp gelmiş olan yüıb» gilizler bunun üıerine çekildişı Kurtceb* uygun görüldü. ler. 30 Haziran aksamı telgrafham1Bu işlerle ujraîirken şu emir den çagrıldım. Telgrai ba?mda geldi: Gönen'deki birliklerin kumandaru SS. Firka Kumandanlığına. binba$ı A'.ni Bey bulunuyordu. 1) Yeni teşkil olunan Garp Aidığı haberlerden Balıkesir'e Ophesi Kujnandantifina seferde düşman kuvvetlerinin girmek üre ordu kumandanı selâhiret re vare bulundugunu bildiren Avni riresivle Al, Fuat Paşa HarretBey, bir gün daha geçerse bütün leri tâ.Tin olunmu^tur. kuvvetleriyle esir düçeeeğini, Kol 2) On ikinci Kolordn ve Vir ordu Kumandaru Kâzım Beyin minci Kolordu ile temir Şinul ortalarda görünmediğini ve emir Kotorduıu namını alan çim»J bekledigini söylüyordu. Peki, diyerek aBlıkesir'i buldum. Balıkesır'de Kolordu Kumantianmı arattım. Karsıma Kolordu Kurmay Başkanı Bınbaşı Der.ış Bey çıktı. II ıı I I I . ^ . TrpRaNVNfN BEicteyei .nııiffl:Hii!imtııı»!iinıiH«ıınmnını: YEİV7 YENİ GARTH KRALLAR SOYTAR1LAR ÎLHAN SELÇtV SAĞSIZ SOLSVZ DEMOKRASİ H1FZI VELDET VELtDEDEOĞLÜ (Mevcudu tüJtenui) DEVLET İNSAIS Ml'c KAHRAMANLAR DOĞMAL1YDI ŞEVKET SÜREYTA ATDEMÖt VEDAT GÜNYOL (Mevcudu tUkenCU) ÖLÜMSÜZ OYUN OKTAY AKBAL YENİ TANR1LAR MELtH CEVDET ANDAT ınmnniHimı li! Bütün Kitapçılarda Bulunur ÇAĞDAS YAYINLARI İSTEME ADRES1 CAĞALOĞLU HALKEVİ SOKAK 3941