Katalog

CUMHURÎYET 5 Temmuz 1974 40 YIL ÖNCE CUMHURİYET 4.7.1935 İTALYA tNGİLTERE GERGİNLÎĞÎ ARTIYOR ROMA 4 (Telslzle) M. Eden'tn «on aöylevlnden sonra İngiltz İtalyan münasebetlerindelcl gergınllgln blr derece daha arttığı haber verllmektedlr. Amlrallar Ko mltesi lle Denlz Danısma Kurulu bugım de Mussolini'nln başkanlıRinda toplanarak İnglllz Alman denlz anlaşmasını ve Habeşlstanda harb çıktığı takdlrde Akdenlzdekl durumun ne olacağı mesele alnl konuşmuşlardır. İtalyan gazetelerl de Habeşistamn Afrtka'dakl İtalyan kolonlslnl tehdide devam etmekte olduğunu yazmaktadırlar. Aync» haber alındığına göre, Habeşlgtan İmparatoru söyle konusmuştur: «Blz başka hlçblr kaynağa malik olmayan çlftçl blr rall letlz. Askerlertmlz yalnız kllıç Te mızrakları lle muharebeye glrmek mecburlyetindedir. Bumm lçln yabancı memleketlerden top ve tüfek satın almak zorundayız. Ingillzler doğra hareketl severler. İtalya lle anlaşmazlığımız başlayalı danberl Habeşlstanın, Mllletler Ce miyetl üyesl olarak görevlerlnden hanglslnl yapmadıgını açıkça sovlemeğe, onlan davet ederlm. Hlç dfğüse kendlmizl müdafaa hakkımızı lnkâr etmeslnler. Çünkü llerlde çıkacak blr harbl blz lstemls detüiz.» BULMACA tarında yüzcy ölçü btrlml. 8 Blr Seyi anlamak ve ögrenmek lçln duyulan arzu Dolayıslyle anlatm», lmlcme anıştırma. 9 Öge, unsur anlamında blr 6öz. VL'KARIDAN AŞAĞIYA: 1 Esklden divan kalemlnden çıkan ferman. berat glbl betlklerde kullanılmıs olan blr yazı çeşıdl Blr harfin okunusu. 2 İvl olanın hall veya lyl olma ha11 Blr uzuv. 3 Ayrılan blr para lle alınacak malın çeşldlnl ve her çeşldln oranını gösteren liste Pamuk Ipllk. 4 Terai suyu blrlktlrmek lçln önüne yapılan set Blr davanın naaıl hükma bağlandığını gösteren belge. 5 Amerıka'da blr eyalet. 6 Tersl blr blnek hayvanı Tersl demlr, geml demlrl. 7 Blr seyin temel öğesl Bütün çlzglleri keskln ve aydın görünen. 8 üçak, geml gibl şeylerl pek uzakta Iken haber venneye yarayan ay pıL Fakat anlammda kullanılan blr söz. 9 Eskimlg bes vey» kumaş parçası. Oünkü bulmjcanın cfizümo SOLDAN SAĞA: 1 Beledlye. 2 Azil Solo. 3 setA Ar. 4 sloM. 5 Optlk. 8 Mufettls. 7 Aren» 8 Kürar afi. 9 Hlcr»t. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1 Ba^armak. 2 Ezel ürüS 3 Lltoefer. 4 Elam enaH 5 Otarl. 6 isA Pt. 7 yO İtlbar. 8 Eia İ» fe. 9 Orak Flt. . . 123456789 Cumhuriyet Ekonomi Yılın ilk beş 38 sigorta şirketinden aymda Ankara 17'si yabancılara ait geçinme endeksi artışı, geçen yıla yakm oldu Kıdem tazminatlarının, iş çevrelerinin istediği ve MSP Genel Başkanı Erbakan'ın benimsediği gibi sigortalanması olanağının yaratılması halinde, sigorta şirketlerinin kârları daha da büyüyecektir. • Bu yılın Mayıs ayı sonuna dek tstanbul'daki perakende fiyatlar, Ankara ya göre iki kattan daha çok artış gösterdi MAVIS ayında Ankara Gcçinme Endeksi, yüzde 1^ oranında artarak yılbaşından itibaren gerçekleşen perakende fiyatları artışını yüzde 4.4'e çıkarmıştır. Bu yılın artış oranı, geçen yılın aynı döneminde gözlenen yüzde 4 oranındaki perakende fiyatları artış oranmı çok az geçmiş olmaktadır. Fakat aynı süre içinde Istanbuı'daki perakende fiyat lar, Ankara'ya göre iki mislinden fazla bir yükselme göstermektedir. Tüketicilerin doğrudan doğruya ödedikJeri fiyatları kapsayan geçinme endekslerinin bu yılki gelişmeleri. Ankara ve İstanbul illerinde biribirinden çok farkh iki yol ızlemektedır. Ecevlt Hükümeti'nin APCGP Koalisyonun dan miras almış oldugu zamlara rağmen, Ankara'daki perakende fiyatlar çok makul bir seyir gös termektedir. Ankara Ih'ne ait genel endeks, mayıs ayında ytizd« 1,5'luk bir artışla kapanmıştır. Geçen yılın mayıs ayındaki artış oranı ise yüzde 1,4 olmustu. Ankara'da geçinme endeksinin alt gruplarındaki artış oranları da, yapılan zorunlu zamlara rağ men makul sınırlar içinde kalabilmiştir. Aydınlatma ve ısınma alt grubunun dışındaki gelişmeler, beş ay içinde yüksek düzeylere ulaşmamıştır. Gıda raaddelerindeki artış oranı yüzde 3.7 ve giyimde ıse yüzde 2,7 oranında gerçekleşmiştir. yelerinin izlediğl politikada aramak gerekmektedir. Ankara'da'. gıda maddeleri fiyatlannın yine • İstanbul'dakinin Uçte birin» ya1 kın bir oranda artış göstermesini. belediyelerin kontrol mekaniz i masını işletmedeki titizliklerinde; aramak mümkün görünmektedir. ( MSP Genel Bajkanı Necmettin Erbakan'ın kıdem tazminatlannı sigortalatmak istediği Türkiye'de çalısan 38 sigorta jirketinden 17'si yabancı sermayeye ait bulunmak tadır. Türkiye'de yabancılara ait sigorta şirketlerinin bu denli çok olmasının nedeni, uzunca bir süre sigortacılığın islam dininin ilkelerine aykırı oldugu görüşünün savunulmasıdır. Kapitalist sistemin anaraik ya pısmın önlememesinden doğan kâr lı bir özel işletmecilik türü olarak sigortacılığın Türkiye'ye gelişi, bir çok Batılı kurumun gerisinde kal mıştır. Tanzimat Fenmanrnın hız landırdığı dışarıya açılıs çığıri içinde birçok kapitalist kurum ve sermaye, Osmanlı topraklarına gel meye baslarken sigortacılık uzun ca bir süre Türkiye'ye girememiş tir. Oin adamlannın sigortacılığın İslam dinine aykırı oldugu iddiaları, sigortacılığın Türkiye'ye daha erken gelmesini engeilemiştir. Tıl 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 Alınan prim 244.686.16U 249.715.267 265.U23.298 309.468.112 362.630.253 42U.489.124 482.815.591 563.740.Ü96 743.712.204 978.828.624 StGORTALARIN ALDIKLARI PRİM VE YAPTIKLARI ÖDEMELER (TL) ÎAPILAN ÖDEMELER Hayat sigorUsı Hayat öliim ve maluliyet ngortan hariç tazminat 121.784.860 115.534.353 110.755.967 137.289.057 168.534.960 1T4.248.368 230.191.324 • 279.662522 319.187.125 310.936.000 2.598.994 3.140.230 4.089.748 4.263.101 4.740.886 5.982.850 7.837.134 6.324.567 8.742.109 15.746.913 • Şeyhülislam fetvasıyla İSLAM dininin sigortacıhğı yasakladığı iddialarma rağmen bazı yabancı sigorta şirketleri Türkiye'de sube açmışlar, fakat sadece gay rimüslim sigortalayabildikleri için gelişmeleri sınırlı kalmıştır. Ancak bunlardan birisi, hicri 1329 ve miladi 1911 yılında Şeyhülislamdan bir fetv* alarak müslümanların da sigortalanabilme olanağını yaratmıjtır. Şeyhülislam vermij ol duğu fetvada, sigorta bedelinin he lâl olabilmesi için bir yabancı si gorta şirketine sigortalanmıs olma yı şart koşmuştur. BÖylece yabancı «igorta şirketleri için Türkive'de hızlı bir biçimde telitme kapılan açılmıjtır. Türkiye'deki sigortacılığın geli» mesi bakimından son derece önemli olan bu olay, şu şekilde E« lismiştir: Bir yabancı sigorta kuru mu olan Ünyon Sigorta Şirketi, Sultanahmet'te Kapıağası mahall* sinde üç numaralı hanede sakın Mahmut Gelâlettin adına bir dilekçenin Şeyhülislam'a verilmesini sağlamıştır. Mahmut Celâlettin, «Huzuru Alii Cenabı Meşihatpenahi» diye başlık koyduğu dilek çesine «Memaliki Ecnebiyenin bir mahallınde, mesela Fransa'da tesekkül etmiı Union namındaki bir jırketle acizleri beyninde ha yatta kaldığım halde onbes senenin hitamında veyahut müddeti mezküreden evvel vefat eder ısem vereseme mahalli mezkurden gönderilip beşyuz adet lirayı Osmani verilmek üzere bir akit icra etsem> şeklinde başlayarak sorunıınu anlatmıs ve yaptığı bağlantının •dınen caiz» olup olmadığım lormuştur. SOLDAN SAĞA: 1 Bütiin yetkllerl kendlnde top lamış bulunan deylet, hükümet veya zumre başkanı. 2 Sulu bir envıK baltndekl blr elektrolltln çozülmesinde pozltlf veya negatif olarak elektrfklenmiş bulunan atom veya molekül gruplanndan her blrine verilen lslm Anadolunun kiml bolgelerlnde çlftlik uğra$ı. 3 Otomobllln çeklş Te hıztnı ayarlamaya yarayan dlslller düzenl Tersl lslm. 4 Tersl yevru, çocuk Yavru veya yemlç yetiştirecek hale gelmt; olan 5 Tersl lnldyrjmun simgesl Bestell ytıksek sahne eserl. 6 Ekonoml. 7 Blr hastalıgı lyl ctmek lçln türlü yollardan kullanılan raadde TUz metrekare tu YORUM KADRO SORUNU Bir k « Çalışma Bikanlığı, Türkiye'de bürokrasinin oldukça dışında bir yer. Bürokratik geleneklen köklü defil. tkincısı, Ecevit, Çalışma Bakanlığına 27 Mayıs'ın yapmış oldugu bir temizlik üzerine geldi. Belli ayıklamalardan sonra geldi. Üçüncüsü, koalisyon biçlminde de olsa CHP'nin hükümetlerinin devam edeceği bekleylşı yay gındı. Dördüncüsü, son on vtlda köprülerin altından çok sular aktı. Türkiye'de tekelci sermaye bir iktidar gaspını deneyecek kadar giiçlendi. Bürokratik yöntemleri fcullanan işletmeler ortaya çıko. Şimdi framu kesiminden özel kesime geçen bürokratlar venı bürolannda hiç bir yadırgama duymujor. EGEVtT Hükümeti'nin kısa görev süresinde. kadrolar konusundaki belirgin yanılgımn olumlu ve olumsuz birçok örneği yasandı. Karayolları Genel Müdürü değiştirildi. Eskisı büyük bir rahatlıkla özel kesime geçti. Yenisi her gün yeni bir ihale çıkanyor. Hem il başkanları hoşnut, hem de Devlet Su İşlerinin olumsuz örneginin etkilerini azaltıyor. Enerji Bakanlığma bağlı Devlet Su tşleıinde fuel • oil'cüerin dümen suyundaki hidrolik barajları geciktiren Demirel'ciler hâlâ yerlerinde. Keban'ın besinci ve altıncı ünitelerinin ihalesi bu yüzden gecikiyor. Aynı bakanlıkta petrol isleriyle ilgili olarak yapılan bir olumlu atama. işleri hızlandırabiliyor. ÇOĞU MSP'ye kaptırılan iktisadl devlet tesekküllerinin yatınm ve uretim programlarındaki gecikmeler su yüzüne çıkacak düzeye ulaştı. Bunda. Maliye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğünün de büyük sorumluluğu var. Hazine. kamu girişimleri konusundaki dar mali yeci alışkanlıklarını sürdürüyor. Milli Eğitim Bakanlığı, başka bir sorun. Üst kadrolaıdaki AP'li vöneticiler Ecevit'i de aşacak olayların bekleyişi içinde. Bütün uyarılara rağmen ele alınmayan ODTÜ'dekı diploma töreni olayları ilk işaret. Eğer yöneticilerin provokasyonuna rağmen olaylar büyümcdiyse bunu ögrencilerin basiretine bağlamak gcrek. Yokfa Danıştay kararlarını uygulamakla ışir.in bıttigini sanan Bakan'm ataıetine degil. Eğer yeni yılda aynı yönetim yeni olay ları sahneye koyarsa sorumluluk ögrencilerin olmaz. Özerk olmayan üniversiteyi AP'ye bırakanlarda olur. BİR olumlu örnek Çalışma Bakanlığında. Gençlik Kollanndan yetişme Bakan. yapmış oldugu birkaç slratejik atamadan aldığı destekle Ecevit Hükümeti'nin yüzünü güldürecek işler yapabiliyor. Bir olumsuz örnek Başbakan'a bağlı Planlama Örgütünde. AP CGP koalisyonundan kalma üst kadrolardan hükümet en küçük bir yardım bile alamıyor. Üstelik özellikle yabancı sermaye konusunda Ticaret Bakanlığının çok gerisinde kalıyor. Ticaret Bakanhğı'nın bir yabancı kumpanyanın hiç olmazsa üretiminin yerli firmalarla dağıtılması öneıisini reddediyor Bir başka olumlu örnek Ticaret Bakanlığında kendisini gösteriyor. Dıs Ekonomik İşler Bakanlığı zamanında burada toplanan dinamik kadro MSP'nin sermaye çevrelerinden en bağımsız Bakanıyla. kişisel planHa olmasa bile, yapılan isler düzeyinde belirli bir işbirliğini kurabiliyor. BÜTÜN bu olumsuz ve olumlu örneklerin özeti şu: Kadrolar önem li. Özellikle sermaye ile bağlarını su yüzüne çıkarmaktan çekinmeyen bir ortakla kurulan koalisyon zaınanında. Bu ortağın Meclis'te ve z»man zaman hükümet içinde birçok işi geciktirmeyi bir alışkanlık haline getirdiği ortamda. Bir yakın seçim zorlamasımn gün geçtikçe daha belirgin olmaya başladığı bir dunjmda. Ve Ecevifin seçim sansmm 14 Ekim'i de aştığı şu günlerde. RADYO ISTANBUL ©5 55 Açılış ve program 06 00 Haberler 06 05 Kur'am Kerlm. açıklamasl 0«.30 07.00 07.05 07.30 07.40 07.45 08 00 08.10 08.30 09.00 09.15 09.30 09.45 10.00 10.05 10.25 11.00 11.30 11.45 12.25 12.00 12.10 12.40 ve yorumu Oünaydın Köye haber1 er Türküler ve O. havalan Haberler GUnUn progrımlan Sabah müzigl Çevremlzde bugüa Mlnyatür mtiîlk Beraber sarküaı Slzln lçln Hayatın lçlnden Feriha Tuncell'den «»rkılar Turan Engln'den türküler Haberler Arkaaı yarın Recep Blrglt'ten »arkılar Müzlk geçldl Serap Tansell'den s&rkılaı Türküler ve O. havaları Vural Doğu ve arkadaflan Haberler Bülend Oral'dan sarkılar Türküler geçldl 14 00 Nihat Mercanlıdan türküler 13.00 Haberler | 13.15 Süheyla Kutbay'dan | jarkılar 14.15 Bir şarkıcı 1430 Oyun havaları ve Hayrt Pek?en'den sarkılar 15.00 Haberler 15.05 Çocuk bfthçesl 15.20 Şemal Taatıman'dan türküler : 15.35 Kltm vr melodl •J I 16 00 Tülün Korman'dan »arkılar 16 15 Piâklar arasınd» < 1645 Ömer Şan'dan türküler 17.00 Haberler 17.05 OUnden güne 17.20 Kadınlar fa»lı 19.00 Haberler 19.30 Müzikll daklkalar 19.55 Radyo tiyatrosu 2055 Haflf müzlk 21.00 Haberler 21.15 Beraber ve «olo sarkılar 21.40 Blr Türk beateclsl 22.45 Haberler 2300 Müzlk evrenlnde gezl 24.00 Gece lçln müzlk 00.55 Haberler 01.00 Program Te kapanı» • İstanbul'da durum ANKARA'daki bu sınırlı fiyat artışlarına karşılık İstanbul Uınde beş aylık fiyat artış oranı yüz de 9.8'e ulaşmıştır. Geçen yılın aynı döneminde İstanbul'daki perakende fiyat artış oranı yüz1 de 4,5 da kalmıştı. Bu yıl, ay1 dmlatma ve ısınma grubunun dı1 şmdaki bütün kalemlerde, tstanbul'daki artışlar Ankara'yı çok geride bırakmaktadır. tktisatçılar, perakende fiyatların iki ilde bu şekilde biribirinden çok farkh gelişme göstermesini açıklayacak ekonomik gerekçeler bulmakta giiçlük çekmektedirler. Eger endekslerin ha zırlanmasında ve fiyatlann derlenmesinde bazı hatalar yapılmıyorsa, perakende fiyatların Türki ye'nin bu en çok gelişmiş İki ilin de bu kadar farklı olraaması gerektigi ileri sürülmektedir. Üs' telik bir Uretim merkezi olan istanbul'da fiyatlann, Ankara"dan daha ılımlı bir artış göstermesi beklemenin normal olacagı ifade edilmektedir. İKİNCI PROGRAM 16 30 17 00 17 30 18.00 19 00 19 30 2000 2030 21.15 22.15 23.00 23.30 24.00 00.55 Mlna soylüyor Diskoteğimlzden seçmeler Blr topluluk Blr yorumcu Bir ftlm müziğl Dftrvaş'la yarım saat Bir solist Bestecller • Beateler • Oyküler İsteklertnlz Oece konserl Dans tnUzlğl Caz müzigl öze! programı Gece ve müzlk Program ve kapanıs 06.55 Açılış ve program 07.00 Sabah müzigl 07.30 Sevllen melodller 08 30 Küçük konser 09 00 FlAklar arasmda Sabah konserl 10.00 Henry Manclnl orkestrMi 11.00 11 30 ÇpşUll müzlK 120O Ö*le konserl 13 00 Solistler Topluluk'«r Blr albüın 14.00 14.30 Caz müziğl 19.00 Trompetçl Plet Danker ECEVİT'in bir bakanı, diğerine konuk gittt. Konuk Bakan, ev sahibi bakana yakındı. Bir kaç. gerçekten çok küçük, atama önerisinin yerine getırilmemiş olmasıyla ilgili olarak. Evsahibi bakan, yakınmayı yanında olan müsteşanna çevirdi. Müsteşar, özleminı hiç gizlemeyen bir açıklıkla cevap verdi. ÜstUndağ ile ilgili geıısoru önerisinin gündemde oldugu, Demirel'in başbakanlık düşünün alevlendiği bir zamanda müsteşarın cevabı çok açık oldu: «Ataması kolay «.ma bunları nasl atayacağız, ben bunu düşünüyorum. beyefendi.» Halk Partisl ftençlik kollarından yetişme konuk bakanın cevab^ da aynı ölçüde açıktı: «Siz göreve almaya bakın. Görevden atma işinl, bize bırakın.» DURUM, böyle. Müsteşar görevinden atıldı. Şimdi danışmanlık kadrosunda Milli Cepne hükümetinin işbaşına gelmesini bekliyor. Bu bügili fakat Ecevit Hükümetı ramanında kendisini gönüllü olarak «rölantiye» alan müsteşann yerine en azından aynı derece bilgili, üstelik de Ecevit Htkümeti zamanında beyecanla çalışmak isteyen .ir başkası getiriliyor. Kararname Köşkte. BU, bir örnek. Anc?k bu örnekten CHP Genel Başkanı Ecevit'in haberi olduğundan kuşku duymak gerek. Çünkü eğer haberi olsa, ya da üstünde iüşünmeye olanak bulsa. CHP Tüzük Kurultayı'nda ettiği sözleri kullanmazdı. «Personeli değiştirmeden. düzeni değiştireceğiz» demczdi. Çünkü söylenecek söz degH, bu. Aynca 12 Mart. öncesinde ve bir sürede 12 Mart'm ilk sonrasında. Türkiye'ye bütün iyiliklerin bürokratlarden geldigini iddıa edenlere karşı bütün kötülüklerin kaynagım büıokratlarda bulan bir liderin söyleyecefi bir sör defcil. b.rîr.cisi ne kadar yanlışsa ikincisi de o kadar yanlış. Bürokratlan iyilik melekleri sananlara karşı çıktıktan sonra, aynı kişileri sadık hizmetkârlar sayma yanlışına kapılrnanın hiç' bir serekçesi yok. ÖV'LEVSE. Ecevit'in bürokrasi konusundaki yararsız örneginin gerekçeM ne olabilir? Önce şöyle düşünmek mümkün: Ecevit, cok dikkatli bir siyasr' lider. Muhalefette hiçbir seyi. zamanmdan önce söylemedi. vapmaoı. Hükümet Başkanı olarak da aynı politikayı izliyor olabilir. Tür'iye'de seçim sandığı dışında siyasal iktidar üzerinde etkili kuruluşlara, bir süre için de olsa, güven vermek isteyebili'. Bu. an lar lı bir gerekçe. Ancak gelişen olaylar bu (terekçedeki mantıgi aştı. MSP'nin, sermayenin truva atı kişiliginin gun seçtikçe açıkhk kazanması. Türkiye'yi. eskilerin deyimiyle seçim sathı mailine soktu. Seçım Dlfttformunda kadroların önem) büytik. BAŞKA gerekçeler gerekli. Ecevifin bürokrasiyi kullanmaktaki fiili başansızlığını. bürokratların bazısını degişMrmedeki görtilür isteksizliğini açıklamak için. Gerekçenin biri siyasal tarihteki «tsmet Pasa Okulu»ndan kavnaklanıyor. Ecevit. bu okulun en ba$anlı mezunu. Kuşkusuz. tsmet Paşa okulunun standartlarına göre daha az bürokratik oyunlan biliyor. Daha çok kütlelere dayanıyor. Ancak İsmet Pasa gibi. bürokrasiye istediği yönü verebileceğini düşünüyor. Ve îsmet Pasa'nm «düzeni degiştirmek» gibi bir sonınu olmadıeinı unutuyor. BİR OE Çalışnıa Bakanlıfı günlerinı (azla anımsıyor, fazla ciddiye alıyor. Mantığı şöyle: Çalışma Bakanlığı sırasında kadrolan degiştirmeden öne n" işler vapüabilmesi. Asıl yanılgı. bu mantıkta. • Fetvanın tamamı MAHMUT Celaletun'in bu dilekçesinin kar;ılığı olan Şeyhülis lam'ın fetvası iki yıl sonra, 1911 yılında. dilekçe sahibine bildırilmıştir. Fetvanın tamamı {öyledır: «Havale buyıulan işbu arzuhal mütalâa olundu. Derunu arzuhalds mukarrer akdi mezkur Dari İslamda olmayıp da bervechi meşruh memaliki ecnebiyede kain bir sigorta şirketi ile icra edildiği tak dirde şirketi mezkure rızasıyla vereceği ziyadeyi yani makudunaleyh sigorta bedeline miktar meb lağ ise aynı ahz helal olur olbsbda emrü Ferman hazreti menlehülemrindir.» Bugünkü dille Şeyhülislam'ın bu önemli sigortacılık fermanının anlamı «udur: Sigorta şirketinin yabancı bir ülkede olması halinde ve ancak yabancı sermayeli bir sir kete sigortalanma halinde alınacak prim veya tazminat helal ola caktır. Bu ferman Türkiye'de y» bancı »ermayeli sigorta şirketleri nin geliîmelerine ve kârlarım artırmalanna olanak hazırlamıştır, Yerli sermaye ile sigorta sirketl» rinin kurulması ise. ar.cak Cumhu riyet devriminden sonra oaşlamıs tır. Fakat dinî basküar eikilerini sürdürdükleri için uzun bir süra yine yabancı lirketler daha cok if yapmıştır. Türkiye'de 1973 yılı sonu itib» riyle calışan 3S sigorta şirketinin 17'«i yabancılara aittir. Bunlardan 4'ü Fransız, 4'ü tngiliz. 3'ü Alman; 2'si İsviçre, 2'si îtalyan. l'i Amerikan ve l'i de Avustraiya lermayesine aittir. çahyor. • Farkhhk BU DURÜMDA Ankara'daki ılımlı fiyat hareketlerinin gerekçesinı başka yerlerde aramalt gerekmektedir. Bunlardan birisi, Ankara'nın bir memur kenti olması ve daha toplu bir konuma sanıp bulunmasıdır. Bu özellikler, Ankaralı tüketicilere daha hesaplı ve fiyat karşılaştırmaları yaparak alışveriş yapma olanağını vermektedir. Giyim maddelerindeki artışm, istanbul gibi tekstil merkezindekj fiyat artışının üçte birinden az olması böyle bir davranış farklılığının işare ti olmaktadır. Bir diğer farklıhğı da, özellikle iki kentin belediTU DIŞ TİCARET HADLERİNİN GELİŞİMİ thracat Fiyat Endeksi 100,0 99.5 100,5 120.8 158.3 173.9 227.3 310.3 Ithalât Fiyat Endeksi 1U0.U 96,7 99.6 124,0 192.7 195.6 238,8 302.7 çalıyor Hadleri 100.0 102,8 100.9 97,4 82,1 88.9 95.1 102.5 Ticaret TV'DE 18.30 18.31 BUGÜN 18.45 19.00 1»33 19J7 30.00 20.35 2130 22.25 22.52 AÇILIŞ VE PROGRAM DÜNYA DÖNERKEN Programcfa tstanbul'a konuk olarak gelen Brezilya'nın ünlü futbolcusu PELE ile «DÜNYA KUPAS1 74» konusunda yapılan blr röportaj yer alıyor. Aynca motorsiklet yarışlarıvla ilgili görüntüler de sunuluyor. ÇOCUKLARA Proşramda I.a Fontaln'den bir masal ve çizgi filme yer veriliyor. tLKOKL'LLAR FOLKLOR Ş E M J G t Istanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ve bir bankanın işbirligi ile düzenlenen ve Mayıs ayında yapılan folklor şenliği yarışmasında, ilk üç dereeeyi paylaşan okulların folklor gösterilerinden görüntüler sunulacak. TÜRK MüZîf.l TOPLU PROGRAMI HAVA DURüMU HABERLER KAÇAK Dizi filmln bu bölümünde «KÂBUS» adlı seruven yayına giriyor. Üç kişinin saldınsına uğrayan Dr. Kimble, polisin olay yerine gelmesiyle buradan kaçmayı başarır. Ancak bu durum, Jane VVashburn adındaki bir muhabirin dikkatini çeker Kimble'i takip eden Jane. or.u sonunda kelepçe ile kendine bağlar. Programda Jane VVashburn rolünü oynayan konuk sanatçı «Merdivenin Başındakl Karanlık» oyunu l!e Oscar adayı gösterilen Shirley Kniehfdir. AÇIK OTURUM fnTürkiye'de sosyal güvenlik»') Katılanlar: Emekli Sandığı Genel Müdürü Erhan Bener, Sosyal Sigortalar Genel Müdürü Erdal Atabek. BağKur Genel Müdürü Orhan Arıkan. Yönet«n: Mehrnet Barlas. POP MtZtK HABERLER 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 (ilk üç ay) Dış ticaret hacmi 5 ay içinde genişledi; açık da ECEVİT Hükümeti'nin görevde bulundugu 1974 yılının ilk aylarında dış ticaret hadleri Türkıye'nin lehine dönmiiştür. Ihraç fiyatlannın ıthal edilen malların fiyatlarmdan daha hızlı artmasıyla ortaya çıkan bu olgu, 1969 yılın dan oeri ilk kez gözlentnektedir. ki durumdan farklı özellikler taşımaktadır. 1968 ve 1969 yıllannda ihracat ve İthalât fiyatlan düşerken Türkiye'nin ihraç fiyatlanndakı düşüş daha yava$ olmujtur. Bu nedenle, ticaret hadlert Türkiye'nin lehine bir gelişme tzlemistir • En kârb olan SÎGOBTACILİK dünytnın en kârlı işlerinden birisidir. Çünkü, bütün İJİetmecilik basit bir olası lık hefsbına dayanmaktsdır Sigortalılardon alman prim, daıma, ödenen tazminattan yüksek olmak t»dır. Bu vüzden, sigorta şirketleri her yıl artan ölçüde kâr etmek tedirler. Örneğin 1972 yılında Tür kiye'dekl bütün sigorta şirketleri nin toplamıs olduklan primler ru t«rı 1 milyar liraya yaklajırken. si ttortahlara yapılan tüm ödemeler 326 milyon lir» çevresinde kalmıstır. Naylon fatura ve haksız vergi yolsuzluğu ile ilgili olarak bir kişi daha gözaltına alındı Naylon fatura ve haksız vergi iadesi yolsuzluğu ile ilgili olarak Karaköy Mumhane Cad desi Dostluk İîan'daki BALCIOGLU TİCARET firmasının sa hibi Mustafa Balcı dün yakalan mış ve göz altına ahnmıştır. Mustafa Balcı polis yetkililerine verdiği ifadeşinrfe iki gün önce yakalanan beş iş adamırv dan Ahmet Kaya Koparan'a şile bezi karşıhğında 12 milyon liralık naylon fatura verdiğini bunun karşılığında İse bin lira aldığını söylemîştir. îki gün önce de Mustafa Balcı'nın yazıhane«in.de yapılan aramada yurt dışında bulunduğu iddia edilen BENK TİCARET VE SA\AYİİ LTD. ŞTİ. sahibi Nezih Benk adına 80 kilo mantar konservesi için kesil miş 315.000 liralik naylon fatura ele geçirilmişti. Mali polis yetkillleri, yakalananların ifadeleri alınrfıkça yol suzluğun değişik yönleriyle kar fi karşıya kaldıklarını, olayın oldukça genis bir çevreyi kap»adığını belirtmislerdtr. TICARET HADLERÎ 1974 YILINDA TÜRKÎYE'NÎN LEHİNE DÖNDÜ 1974 yılının mayıs ayı sonuna kadar ithalât ve ihracat hacmı hızlı bir biçimde büyümüştür. Msyıs ayı sonunda ithalât değeri. geçen yıiın ilk sekız aymda ulaşılan düzeyı asmıştır. İhracat degeri ise geçen yılın aynı ayındakı lthalât hacmine yaklasmıştır. Ticaret Bakanlığı'nca derlenen dış ticaret ıstatistiklerine göre aylık ithalât değerleri artışını sürdürmektedlr. Mayıs ayındaki ithalât degeri 324 milyon doları bulmuştur. Bu rakam şimdiye kadar Türkiye'de bir ay içinde gerçekleştirilen en yüksek düzey olmaktadır ve geçen yılın mayıs ayındaki ithalâtın iki mislinden faziadır. Bu yılın ilk beş ayındaki ithalât deterlerinin göstermiş oldugu geUşmenln bir diğer özelligi de, biç azalma göstermeden devam etmesidir. Mevsimlik hareketler den bağımsız olarak 1974 yılının ilk aylarındtt ithalet degeri bir önceki değerden devamlı olarak büyUJc olmuştur. 1974 yılında ihracat nacml de geçen yılın aynı dönemindeki ihracattan yüksek olmuştur. Bu yı. ıın mayıs ayını da tçine alan ilk oeş aymda toplam oltrak 783 milyon dolarlık ihracat yapılmış tır. Bu miktar geçen yılın aynı • Kıdem tazminatı KIDEM tazminatlarının, isçevre lerinin istediği ve MSP Genel Baş kanı Erbakan'ın benimsediği gibi sigortalanması olanağının yaratılması halinde sigorta sirketlerinin kârları daha da vükselecektir. Sigorta şirketlerinin işletmelerden alacakları primler, ödeyecekleri tazminatın üstünde olacaktır Fakat işletmeler her yıl belirli ölçüde bir prün ödemelerinin karsısında ijçüerin işlerine son verrne konusunda büyük bir hareket ser bestisine sahip olacaklardır. Gerek isçi hareketleri ve gerekse ekono mik konjonktür nedeniyle toplu is ten çıkarmaları. işletmelerin mali yapumı etkilemeyecektir. Ayrıca bu tür isten çıkarmalar, bütün eko nomiyi kapsayan bir ölçeğe ulasmayıp sadece bazı firmaltrla smır lı kaldığı sürece, bundan yerli ve yabancı sigorta şirketleri de rahat sız olmayscsktır. İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünden Rektörlüğümüzde açık bulunan Genel tdare Hizmetleri smıfına dahil 13'üncü derece kadroya kitap saüş merouru alınacaktır. Isteklilerin bir fotoğraf ve nüfus öınekleri ile müracaat formu doldurmak üzere 23 temmuz saat 17.30'a kadar Rektörlük Zatişleri Müdürlügüne (Fatih Horhor Cad. No: 150) müracaatları. (Basın: 17964) 5445 îhraç mallan fiyatları endeksinin ithal mallan fiyatları endek. dönemindeıu ihracat değerinden sine bölünmesiyle elde edilen yüzde 49 oranında daha yüksek ticaret hadleri endeksi, dış ticatır. ret ın bir ülkenin lehine gelişıp gelişmedığını göstennektedır. • Mevsimsel azalma Endeks, dış ticaretin mutlak olaITHALATTAN tarklı olarak rak bir ülkenin lehine olup olbir gelişme izleyen ihracat, mev madığını göstermemekte, ancak simlik hareketlere uygun olarak beili bir temel vıldan sonrakı genisan ve mayıs aylannda azalma lişmelere ışaret etmektedir. Tigöstermiştir. Söz konusu azalma, caret Bakanlığı Değerlendirme bu yılın daha önceki aylarına gö Genel Müdürlüğü'nce derlenen re hesaplanan bir azalma olmakta ticaret hadlen endeksine göre dır. Geçen yılın aynı aylarına gö 1967 yılindan sonrakı gelişmelere ise bu yılın ihracatı yüksek rj izlemek mümkün olmaktadır. olmakta devam etmektedir. AnTicaret Bakanlığı. son olarak cak mart aymda bir önceki yılın 1974 yılmrn ilk üç ayını içeren aynı ayına göre yüzde 79'a çıkan ihracattakı yükseklik oranı, ma dönem için ticaret hadleri endeksiji hazırlamıştır. Buoa göre, yıs ayında yüzde 28'e düşmüştür. yılın ilk aylanndaki ihracat ve İthalâttaki sürekli artış yanınithalât fiyatlanndaki gelişmeleda ihracatm aynı oranlarda bir rin etkisiyle ticaret hadleri Türartış göstermemesı ithalât ve ihkiye'nin lehine dönmüstür. Böyracat araâindaki farkı devamlı olece. 1969 yılı sonundan beri Türlarak büyütmektedir. 1974 yılının kiye'nin aleyhine sreüşen dis fiilk ayında 56 milyon dolar oian vatlar iliskisi bu vılın başından ithalât • ıhracat farkı, mayıs ayın itibaren bes yıllık gelişimini geda 197 milyon dolar olmuştur. ride bırakarak Türkiye'nin lehiYılın ilk beş ayı sonunda toplam ne çevrilmiş olmaktadır. olarak söz konusu fark ise 586 : 67 vılınm temel vı| olarak milyon doları bulmuştur. 1974 yılının ilk beş ayı sonun alınmasıvla vapılan karşılaştirmalar, 1968 ve 1969 yıllannda da da 1 milyar 369 milyon doları ticaret hadlerinin Türkiye lehine bulmuş olan loplam ithalât geçen bir çelisme sürdürdüeünü ortaya yılm ağustos ayı sonundaki 790 milyon dolarlık ihracata çok yak kovmaktadır. Ancak söz konusu yıllardakj gelişme. 1974 yılındalaşmıstır. • İhraç fiyatlan 19Ö9 YILINDAN 1973 ylll SOnuna kadar süren dönemde toplam olarak ithal mallan fiyatları ihraç mallan fiyatlarından dana hızlı artmıstır. Bu nedenle ticaret hadleri Türkiye'nin aleyhıne bir gelişme göstermıştir. Fakat 1974 yılının ilk aylartnda her iki fiyat endeksi de artış göstermekle birlikte. ihraç mallan fiyatlan daha hızlı bir şekilde yükseldıği için ticaret had. lennin yönlı değişmiştir. Bu donemde ilk kez ihraç malları fiyatlan ithal mallan fiyatlarının önüne geçmis olmaktadır. O;ş ticaretle ilgili fiyat endeks lerinin hazırlanması zaman aldığı için daha sonrakı aylara ait bilgıler henüz mevcut değildlr Ancak nisan ayından sonra dünya fiyatlarının hızlı bir şekilde düştüğU bilinmektedir Bu fivat haraketlerinin. Türkiye'nın ticaret hadleri endeksini etkileveceti muhakkaktır. Türkiye'nın önemli biı ihrac kalemi olan Damuk fiyatlarındaki düşUj ihraç fiyatltnnj olumsuı vrtnde etkileyecektir. Buna karşın itr hal edilen blrcok maddenin fiyatlaruıın düştüğu ve düşmeye devam edeceği tahmin edildijrinden ticaret h»d!erindeki olumlu p»lismpnin devam etmesi beklenmektedir. ALT IN Cumhuriyet Reçat H»mii Aıız Napolyon 24 Avır 22 Ayar 450. 570. 490. 430. 51)0 5 1 0 . 63.50 . 63.75 58.20 . 58.40 445 56U 48U 420 TAKVI M 5 Temmuz C. Ahır 15 1390 Sarlran 71 Btcrl 13M GOne» 5.32 8.4S ÖJ1» 13.18 4.34 İklndl 17.18 834 AKsam 30.44 12.00 Tatu 2245 2.01 tmsak 3.17 6.33 Rum1