Katalog

CUMHURİYET 4 Haziran 1974 ASDULCANBA2 TURHAIM SELÇUK NELER YAPMADIK! 27 Mayıs'ın 14. yılında Sosyal Hukuk Devleti ŞAKİR BALKI 38 Gelln de tru partlde bund&n sonra boşunâ talim y&pın Insana hayatta kaç kez bilmem ne yapıhr? îşte bu yüzden H. A. P. Partisine yamlmak şerefine nail oldum..» Ah, yedi bu Dervi$ Bey blzl. yedı bittrdL Nu;l da düzüp vermis bu demeçlerl gazeteci. lere? Bundan sonra biz nasıl oartıli arkadasların yUzlerine utanmadan bakacsğız?.. Bizim sans pınarımız kurumus meğer, eğer gokten iimit yagsa birl boynumuza geçmezdi!» KOCA DELÎSt ŞEVKİYE Hepsi apar topar dükkina dalınca, Sarrai Bahri bey saşırır gibl oldu. Batıvoruz Kimil: Merhaba!... dedl. önündeki hesap makinesinl yana 1ten Bahri bey: Oooo. mcrhabaaa!.. diye güldü. Hof geldiniz, buyrtın oturun... Taburelerin üzerine oturdular. Hacı Yakup Efendi pis pis düjünmeye baslamıştı ki içeri Selman bey damladı. Gulec bir yüzle: Merhabaaa... diye seslendi. Hojgeldin, buyur. Merhabaaa!... Sağolun, sağolun! Merhabaaa... Selman bey de bir yere Uişince, Hacı Yakup yutkunmaya baıladı: Bahri bey, Bahri bey!.. diye seslendi az sonra. Bizim kulağımıza bazı ajTiasız seyler geldi. Pek inanmadık ama belki, olur ya, doğrudur.. Eğer bu işittiklerimizde az buçuk doğruluk payı varsa, yandık gitti ne yalan olsun ki. Yahu bu bizim Zülüf bey metres tutuyormu|! Bizim adamlar bunları iıitirlerse parti hapı yuttu demektir. Zengin bir sosyete karısıyla düşüp kalkıyormuş. Bir de sinemacı karıyı araklamıı, ee vallahi çok ayıp bunlar Bunl«r bizim kulağımıza gelir gelmez hemen siz aklımıza geldiniz. Bahri bey, böyle birsty var mı, yok mu? Bu adam bu gidi|le bizim p»rtiy e kiht vurduracak, bizden söylemck. Ne dersini* bevefendi? Yoksa biz dinden imandan çıkmak uzereyiz! Bahri bey bir süre düşündü: Arkadaşlar, dedi, bu konu burada g8rii|ülmez, Selman bey burada otursun, biz hep beraber handaki büroma fidelim. Selman beyin ağzı kulaklarına vard* Hacı Yakup birden ayaga kalktl. Fernandel Fahri: Bahri bey çok haklı konuftu, dedi, vatan • millet işleri böyle ayak üstü görüşulmez. Buyrun arkadtşlar.... Kapalıçarşının Nuruosmaniye kapmndan çıktılar. Hava günlük güneslikti. Istanbul'un üzerine bir mavi gök gelip oturmustu. Hanın üst katma çıktılar. Sarraf Bahri beyin bürosunu gorünce şa»ırır gibi oldular. Hacının kafası bozuldu satafata. Derinlemesine bir oda... Telefonlar... Döner bir koltuk... Tablolar. Döner koltuğuna beçlik bir simit gibi oturdu Sarraf Bahri beyl tllemeli uzun masanın ikl tarafına dagılıp oturdular. Hâli Bahri beyin bürosunu rüzüyorlardı. Pipoıunu agzına aldı. Bahri bey hep«ni bir bir gözden geçırdikten ionra linirli linirli feslendi: Eeee... Ne diyorduk arkadaşlar?. Nerede kalmiftık? Uyanır gibl oldular. Hacı Yakup Zfendl davrandı: Bahri bey.. Zülüf bey ürttine sör ediyorduk ya... Canım bu yaştan sonra adımızı sanımızı pezevenkler* mi çıkaracağız Bahri bey?.. Bir boynuz bırakmamıştık, simdi sıra ona geldi galib»! Zülüf beyin bu çapkınlıkları doğru mu acaba? Bir de bu adamı basa geçlrmek utiyoruz, yahu bu adam bir de ba«a geçerse, topumuzu sıradan geçirir de haberimiz blle olnı*z. Sözün kısası, bu söylentiler doğru mu?.. Biz bu söylentileri öğrenmeye geldik tizin dükkana. Bahri bey bir karşılık vermeden zile bastı. Bir kapı açıldı. Bir mini etekli bayan girdi içeri. Bahri bey csekreterim» dedi. Hacı Yakup Efendi, Batıyonız Kâmll beyi dürttü!.. Hüsnü b«y de gözlerinin pasını siliyordu! Tornacı Bekir usta içinden «torna oile b^vc biclmlisini. a lırrüısını çekemez, Dacak dedigın böyle olmah» diye geçirdi. Sekreter hanım, Bahri beye bir tomar gazete getirip verdi. Bahri bey gazeteleri bir bir ayırdı. Birini elins alıp: ,., , Bu gazetelere aizler mi demeç üstüne 4emeç verdiniz?.. diye bağırdı. Dut yemif bülbüle döndüler birden. Batıyoruz Kâmil beye döndü: Bu «memleketi bizim parti batırdı!..» Bu sözler sizin degil mi? Kâmil bey, bu gibi sözleri bizim bunca yıllık muhaliflerimiz bile ağtz.larına almamı|lardı... Rezalet, rezalet efendim!... Batıyoruz Kâmil bey yutkundu durdu. Hacı Yakup Efendi!.. Buyrun, Bahri bey.(DEVAM1 VAR) Hıfzı Veldet VELİDEDEOÖLU Çağımızda sosyal devletsiz hukuk devleti düşünülemez Anayasanuzdald Durum tan sonra »endlka kurma özgürlü ğü daraltılmış ve birinci fıkraya eklenen son cümle ile, yasa koyucunun sendika özgürlüğüne, sınırının çızilmesine olanak bulunmayan müphem bazı kavramlarla birtakım kısıntılar getirebileceği belirtilmiştir. Bu durum da, 12 Mart'tan sonrakı Anayasa deği'şikliklerinln hangl dogrultuda yapıldığını gösteren tipik örnekİefden biridir. Demokratik hak, özgürlükleri ortadan kaldıran rejimler, bilındlgi gibi, dıkta rejimlerıdir. Yük sek Mahkeme, pek haklı olarak, Anayasamızın böyle dikta rejimlerine kapalı olduğunu, sÖzünU ettiğimiz kararda belirttikten son ra, demokratik lnaan hak ve özgürlüklerini kabul eden demokratik sosyalizme Anayasanın kapalı olmadığını açıklamıştır. Sanıyorum kı, daha önce sosyallık ile sosyalıstlik arasındakl ayırımı göstermek için yapmış oldugumuz açıklamalardan, bu Anayasa ya göre Türkiye Cumhuriyetının, sosyaı ilkelerı zedelemeyen liberal kapitallzmle oldugu kadar, lnsan hak ve özgUrlüklerini zedelemeyen bir sosyalızmle de yönetilebilecefi anlaşılmış bulunmaktadır. bir rejlm getlrml» olur kl, böyle bir davrams mesruluk sının dısına çıkar. Bunun vebalı ve tarihsel sorumlulugu onu gerçekleştirenlerin sırtına yüklenir. özgürluk, adalet ve sosyal hakları kısıtlayıcı Anayasa değışıklikleri her zaman tehllkelidlr. Bütüıı dileğimiı. hukuk devleti dogrultusundan sapmalar olmaması ve bir daha Tevfık Fikret'in dedığl gibi «kanun diye, kanun diye kanun tepelendi» ortamının dogmamasıdır. Bu ortama düşmemek, ancak Türkiye'de hukuk üstünlügu ve sosyaı adalet ılkelerinin egemen olması ve sosyaı hukuk devletınin bütün koşullanyle gerçekle». mesı sonucunda olanak ıçine girer. Bu yazı dizistnın en basında değindığimiz gibl, ıktisadi ortamın çürük, dengesiz ve sosyal adaletten yoksun bulundugu ülkelerde hukuksal adalet ve toplumsal huzur gerçeklestırilemez. En zalim bır polis devleti kogulldn gerçekleştırilse, degıl Sıkıyönetim veya Millî Güvenhk Mahkemelerı, Ortaçağ'ın Enkızis yon Mahkemeleri geri getirılse, bu huzur yine gerçeklestırilemez. Çagımızın çalkantıh dünyasında bunun türlü örneklerini görüp duruyoruz. let, ekonomik adaletj gerçekle»tirme yolunda olan devlettır. Hukuk devleti ıse bu gerçeklestirmentn zorla, diktayla degil. özgürlük ortamuıda ve hukuk garantısi altında olacaginı kabul eden devlettır. insanlık haklannda hukuk garantısı, devlet organlannın eylem ve ışlemlerınde de yargı denetimi tanımayan Ulkeler belki «sosyal devlet» olabilirler ama. hukuk devleti olamazlar. Buna karşılık lnsan haklarında hukuk garantısi, devlet organ larınu. eylem ve işlemlerinde ise yargı denetimi bulunan ülkelerde sosyal adaletsız bir hukuk devleti kurma çabalan bosa gitmeye mahkum bir hayal olarak kalır. TUrkiye'dekl bocalama ve istlkrarsızlığın nedeni budur. Anayasamızın, cumhuriyeti «sosyal hukuk devleti» olarak nitelemesinin sebep ve hikmeti de budur. ÇUnkU çağımızda «hukuk devleti» kavramı ile «sosyal devlet» kavramını btrbirinden a y n düşünmeğe olanak yoktur. Parlâmento Yetkisinin Sının MALKOCOĞLU yazan veçizenrAyhan BAŞOGLU Bu dizide gerek hukuk devle«SOSYAL devlet» le ilgill Anatlnln, gerek sosyal devletin yasal kurallann hepsini burada gelısim ve olusumunu ve 19. gostermege olanak yoktur. Biryüzyıldan sonra bunlar arasmdakaçına işaret ctmekle yetineceki paralelligi gözönüne koymaga giz: çalıştık. Bütün bunlan bırbırine • Anayasanın 36. maddesinin bağlayınca açıkça görülür ki, «Mülkiyet hakkının kullanılması hukuk devleti ve sosyal devlet, toplum yaranna aykırı olamaz» eritıhp birbirine kanstırılmıs, diyen üçüncü fıkrası; birbirinı bütünlemiş ve güçlen• «Iktisadi ve sosyal hayat, lendirmis maden bilesimlerine adalete, tam çalışma esasına ve benzerler. 27 Mayıs Oevnminln herkes için insanlık hayslyetlne Anayasanın Sosyalizme 14. yıldönümünde de 12 Mart'» yarasır bir ya$ayış seviyesi sağAçıklık ve Kapalılığı lanraası amacma göre düzenlenir» rağmen durum budur. diyen 41. maddenin blrinci fıkSorunu Anayasamızın, Cumhnriyetl rası; «sosyal hukuk devieti» olarak ni9 «Devlet, çalısanların ınsanSOSYAL devlet ve sosvalist CB yaşaması ve çalışma hayatınm telemesinln nedeni. onu hazırladevlet kavramlarına Anayasa Mah kararlılık içinde gelismesi için, kemesinin 26.9.1965 tarlhli karamış veja kabul etmış olanlann sosyal, iktısadi ve mali tedbirrında da değinilmis, Anayasanın isteklerınde degil. bu tarihsel lerle çahşanları korur ve çalışilke olarak sosyalizmi kabul etgelışım, oluşum ve bilimseı germayı destekler. Işsizliği önleyımemiş olmakla birlikte, klâsık çeklerde vatmaktadır ci tedbirleri alır» diyen 47. madhak ve Özgürlükleri yok etmeyen denin ikinci fıkrası; demokratik sosyalizme açık olduB t T T İ • «Kimse, yasina, gücüne ve ğu belirtilmiştir. cinsiyetine uygun olmayan bır işte çalıştınlamaz. Çocuklar, genç ler ve kadmlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunur» diyen 43. maddesl; 6İO SEZS1 BEJ.» • «Her çalısan dinlenme hakBtUL. GEfli « 6 L E . kına sahiptir» diyen 44. maddesiCEJCLEBOİB DÖKJEELt nin birinci fıkrası; IPOCU VEBHBİ • «Devlet çalisanların yaptıkla rı ı?e uygun ve insanhk haysıyetine yaraşır bir yasayıs sevlyesini sağlamalarına elverişli adaletlı bır ücret elde etmelen içm gerekli tedbirleri alır» diyen 45. maddesı; • «Herkes sosyal guveniık hak kına sahiptir» diyen 48. maddenin birinci cUmlesı; • «Devlet, yoksul ve dar gelirli ailelerin saglık şartlarına uygun konut ihtiyaçlarını karşıla>ıcı tedbirleri alır» diyen 49. mad denin ikinci fıkrası; • «Devlet, durumlan sebebiyle ozel eğitime ihtiyacı olanlan topluma yararlı kıiacak tedbirleri alır» diyen 50. maddenin dördüncü fıkrası; GABIM B • «Iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma plâna baglanır. Kalkınma bu plâna göre gerçekleştırilır» diyen 129. maddenin birinci fıkrası; Anayasamızdakı sosyal devlet damgasının örneklerinden birkaçıdır. • Anayasamızın sendikal özgür lügti düzenleyen 46. maddesl de, sosyal devlet ilkesinin uygulamalanndan biridir. Ancak bu madde 20.9.1971 tarih ve 1488 sayüı yasa ile değiştirilerek bazı dara^ malara ugramıstır. Maddenin 27 Mayıs Anayasasındaki metni söyle ıdı. «Çalışanlar ve işverenler, önce »••••••••••••••••••••••••••»•••••••»••••••» den izin almaksızın, sendikalar ve sendika blrlikleri kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelıkten ayrılma hakkına sahip• tırler. tsçi niteliği taşımıyan kamu hizm'tl görevlilerinln bu alandaki hakları kanunla düzenlenir. Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesl Sendika ve sendika birlikleriBaşkanlığından Bıldirilmiştir. nin tüzükleri, yönetim ve işleyişMUessesemizde münhal bulunan kadroiarda 657/l3r/ leri demokratik esaslara aykırı sayılı kanun hükümlerine göre ıstihdam edılmeK üzere olamaz.» 4.6.1974 günü saat 14.00'de yapılacak imtihanla 12 Mart müdahalesinden sonra yapılan değişiklik sonucunda • • maçide şu duruma gelmiştir: «İşçiler ve işverenler, önceden 10 ile 15 haziran 1974 tarihlerinde 08.00 ile 18.00 saatleri araizin almaksızın, sendikalar ve sında aşağıdaki noktaları birlejtiren saha içinde seyretme, sendika birlikleri kurma, bunladcmirleme, avlanma ve bu sahanın 600 metreye kadar olan Aramlan şartlar: ra serbestçe üye olma ve üyelikyüksekliği can ve mal emniyeti bakımından tehlikelidir. ten ayrılma hakkına sahiptirler. 1 Use mezunu olmak KARADENİZ KARABURITN YENİKÖY Bu hakların kullanılışında uygula2 Askprligini yapmış olmak (erkekler için) l'inci nokta Enlemi 41 derece 30 dakika kuzey; boy• nacak şpkil ve usuüer kanunda • 3 35 yasından büyük olmamak lamı 28 derece 41 dakika doğu. gösterilir. Kanun, Devletin ülke2'nci nokta Enlemi 41 derece 30 dakika kuzey; boysi ve milletiyle bütünlüğünün, • 4 tngllizce veya Almanca bllmek millî jnivenliğin, kamu düzeninin Umı 28 derece 49 dakika doğu. 3'üncü nokta ve genel ahlâkm korunması mak Yukandakl şartlan haiz olan taliplertn blr adet »eslkaEnlemi 41 derece 20 dakika kuzey; boy sadıyU nnırlar kayabilir. lık resim, diploma, nüfus hüviyetl cUzdam ile imtihana gilamı 28 derece 41 dakika doğu. 4'uncü nokta riş belgesl almak Uzere en geç 3.6.1974 günü mesal bitimıne Enlemi 41 derece 15 dakika kuzey; bojrSendikalar ve sendika birliklekadar MUef esemiz özlüls îşleri Müdürlüğüne müracaatlalamı 28 derece 49 dakika doğu. rinin tüzükleri, yönetim T» işle • • n rica olunur yişleri demokratik esaslara aykı • Denizcilere ve havacılara önemle duyurulur. n olamaz.» (Basın: 156044515) • Maddenin bu ikl metnl fcarşı • laçtırılınca görülüyor ki, 12 Marf » • » • • • • • • » • • • • >•••••< » •• • • • • • •• • • • • (Basın: 159884512) ŞtMDÎ hukuk devletiyle sosyal devlet bileşimine gelelim: Dedik ki, hukuk devleti, bagımsız yargı denetimi devletidır. Bir yandan Parlamentonun, yanl yasama organının. öte yandan hükümetln, yani yürütme organının eylem ve işlemlerinin yargı denetimi altında bulundurulması, Anayasaya, temel hukuk llkelerine aykırı yasa çıkarılmasının ve keyfi davranıslann önlenmesi için en glivenceli bır yoldur. Bu dizinin S. Hukuk Devleti ve Sosyal yazısında belirtlldlği gibi, AnaDevlet Büeşimi ve yasa Mahkemesl, öze dokunan Bilimsel Gerçek Anayasa degisikliklerini • 147. maddenin bugünkü degisik birinTÜBKİYE'DE de Ti Mayıs ve ci fıkrasına ragmen • pekala ln12 Mart ortamını yaratan etkenceleyerek iptal edebiltr. lerin en basında ıktisadi alandaBuna karsı denebilir kl, Parkı dengesızlık yer almaktadır. lâmento isterse Anayasa'da deSosyal adalet gerçekleştirılemeğiîiklik yaparak Anayasa Mahyen yerde hukuki adalet ve hukemesini ve dolayısiyle anayasal kuk devleti de gerçeklestırilemez yargı denetimlnl hepten kaldıradedik. İşte bu nedenledır ki, bilir. Anayasamızm İkinci maddesmde, Evet, kaldırabilir; ama o za Türkiye Ctımhurıyeti'nin millî, demokratik ve layik nitelikleri man Anayasayı temel inden «tebyanında «sosyal bir hukuk devdil ve tagyir» etmiş, hukuk devleti» oldugu tescii edilmıştır. letıni ortadan kaldırarak ParUmento istibdadına dayalı yenı Görüldü kı. kısaca sosyal dev DISI BOND GARTH Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Ankara Elektrik Havagazı Umum Müdürlüğünden ve Otobüs İşletmesi Müessesesi DENİZCİLERE VE HAVACILARA 56 SAYILI BİLDİRİ Memur Alınacaktır