Katalog

OKUL H A Z 1 R L A Y A N L A R : f«n ALAYLIOGLU Resat GÖNDEM Toptan Satı» Yerleri: Istanbul'da Babıâli'de Oeak Kltap Dağıtım Şti. ve BATEŞ İngilizceTürkçe ÜLKÜ SÖ2LÜĞÜ umhuriyet 51. yıl, sayı: 17912 Kurucusu : YTJNUS NADİ 13 Haziran 1974 Perşembe ANKARA Bakanlar Kurulu, Basbakan Bülent Ecevit'in başk&nlığında diin sa&t 8'den 11.30'a kadar süren bir toDlantt yapmıs ve nalk sektörü konusuEdaki çaıismalanna başlamıstır. Basbakan BUlent Ecevit, BaJcanlar Kurulu toplantısından sonra, basına vaptoğı açıklamaaa. halk aektörü çalışmaları konusunda bilgl vermiş, «Halk sek tttrttnü balkın ekonomik v« «1yasal b&kundan güçlenmeslne önem verdlğtmiz için mUmkün olduğu kadar hali elıyle halk katkısıyla yapabilmek İstiyoruz» demlstir. Ecevit, halk sektörttnün üç bölümden oluşacağuu da bellrtmiş, ayn bir kooperatifler bankasımn kurulacağım açıklamıstır. Basbakan sunlan söylemlstir: Kurulu toplantısında, nUktimet programında yer alan haık sektörünün önemli bir kesimı Uzerlnde çal:şmalara basiadık. Uaha önce do muhteUf vesıleıerle ve bütçı? KörUşmelerl sırasısda belirtmiş olduğum gibi, nalk sektörü başlıca üç kesimden olusacalctır. Birl kooperatifleı kesimı bunun lçüı bir yandan Kooperatifler mevzuatını degiştirirken. bir yandan da kooperatiHerin finans manım kolaylastırıcı blı kooperatifler bankası kuniıusu hazırlığı içerisindeyız. Bunun kanun tasarısı hazırlanmıştır. Ikincisi mevcut nalk glrişlmleri vardır. Buna t>en bütçe görüşmeleri sırasmda, «hemşeri şirketleri» diye degınmıştim. Muhtelil bölgelerunızde yurdun muhtelif lllerinde devletin veteri kadar desteginı Eöremediğl (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) ( En.sonbilgllerlegenişletilmiş Hayat A\SİKLOPEDİSİ OKULDA, EVDfc, IS YERINDE EN GÜVENİÜR ^ İ ^ B İ L G İ KAYNAGINIZ Gtnel Dogıtım : BATEŞ Hükümet halk sektörünü görüşmeye başladı; Ecevit Yedeksubaylık MSP'li 10 Kooperatifler Bankasımn kurulacağını açıkladı milletvekilinin tasarısı gensoru Meclis'ten konusunda ikna geçti, silâh edilemediği altmdakiler Halk sektörüne motor 6 ay erken terhis öne sürülüyor sanayii ile başlanacak edilecekler ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Milli Eğıtim Bakanı Mustafa üstündağ hakkında muhalefet partilerine bağh 10 milletvekilinin ortaklaşa verdiklerl genioru önergesınin gündeme alınıp ahnmaması Millet Mecllslnln bugünkfl blrleşimlnde g8rüsülecektır. Bu öngörüşmede önergenin gündeme ahnıp alınmamasını belirleyecek oy layısı salt çoğunluk olan 226 değil, birleşıtne katılan milletvekillerinin yandan bir fazlasıdır. Koalisyonun kaderiyle yakından ilgül bu görüşmede bütun dikkatler MSP"nin üzerinde top lanmıstır. MSP Grubunun naul bir tutum lzleyeceğl konu(Devaım S*. 7, Sft. S de) Ecevit EUkUmetlnin halk sektörüyle ilgiU ilk uygulaması, kamu girişünlerl ile işçilerin katumalanyla kurulacak holdingle baslayacakbr. Halk sektarünün en büyük Birişimi olacak olan bu holding, entegre motor aanayil tesislerini kuracaktır. Ecevit Hükümetinin bu konuya ilişkin ön hazırlıkları taTnnmlnnmıy olup, uygulama bir Bakanlar Kurulu karamamesiyle baslatılacaktır. CUMHURİYET HABER MERKEZİ Modem ve entsgre motor t«sislerinl gerçekleştirecek olan holdingin ortaklan lse şunlar olacaktır: • Iktısadt devlet teşekkUlleri • Işçl yardımla^ma sandıklan • Memur Tardunlasm* gandıklan • Kooperatifler • îsçiler • Oteki tasarruf sahipleri Son biçimlni alan bu halk sektörü düzenlemesine gbre, holdingin hisse senetleri ile Ugili olarak getirilecek hükümler özetle şöyledlr: • Hisse aenetlerinln tümUnOa Hisse senetleri Bugünkü Oylar fflî Efittm Bakanı Mustafa tstiindağ hakkında lşleme konan gensoru önergesinin gündeme alınıp alınmayacağı bugün anlaşuacak. Partisinin Divan toplantısmda söx alan DP Genel Başkaıu Ferruh Boıbeyll <Bu gensoru Urtidardan çok muhalefet için bir sınav olacaktır. Mnhalefet cephesinden bir fazla oy iktidara karşı kuvveüi bir darbe olacaktır» diyor. Blz bu kanıda değillz. Oylanmasını beklediğimiz gensoru önergesinl ne iktidar, ne de mnhalefet hesabına bir sınav saymıyoruı. Olsa olsa demokraslmiz için bir nnavdır bugün «öı konusu olan. Salt mantık açısmdan baloldığında gensorunun gündeme alınmayarak llk oturumda geri çevrilmesl doğaldır. Zira tüm muhalif parUlerin katıldığı ortak önergenin siyasal hedefl apaçık ortadadır. Söz konusu olan Milli Eğitim Bakanının dört aydır lzlemeye çauştığı politikayı elestirmekten riyade İktidar kanatları arasına çomak sokarak hükümeti teı elden düşürraektir. Bunu Bozbeyli ve filkü arkadaşları çok iyi biliyorlar. Onlann bildiğinl de iktidan olusturan CHPMSP kanatlan bilmlyorlar mı sanki? Elbette onlar da en az Stekfler kadar gensoru önergesinin gerçck amacını bilmektedirler. Meclis aritmeüği herkesin gözü önünde durup durduğuna göre önergenin şn kadar CHP arü şu kadar MSP oylariyle gündeme alınmamasmdan daha doğal ne olabilir? Ama bizbn demokraslmtede galt mantık kurallan her laman geçerli sayümıyor. Yoksa genel af yasası görüşmeleri sonunda da koalisyon protokolunda ve hükümet programında ycr alan diişün suçlariyle ilgill hükümler beklendiği gibi Meclis'ten doğru dürüst çıkmak gerekirdi. O taman 20 kadar MSP'li üyenin muhalefet doğrultusunda oy kullanmış olması işl bozdu, ortaüğı allak buüak etti. Bu, ne öyle kimilerinin sandığı gibi muhalefet hesabına bir başanydı, ne de İktidar hesabına bir yenilgi. Düpedüz demokrasimizin uğradığı tebükeli bir sarsıntı idi bu sonuç. İşte blz bu açıdan bugünkü oylamanın iktidar ya da muhalefet için değil, doğrudan doğruya demokrasimiz için bir sınav yerlne geçeceği inancındayız. Ne yazık ki, gözlerini hırs büriimüş kimi muhalifler bu açık gerçeği görememekte «Hükümet düşsün de nasıl düşerse düşsün» tihniyetine saplanarak MSP'den gene adam kandırmaya çalışmaktadırlar. Bozbeyli «Muhalefet cephesinden bir fazla oy iktidara karşı kuvvetli bir darbe olacaktır» derken adam ayartmaktan başka ne gibi bir amaç gütmüş olabilir. Mecb's'te kaç muhalif milletvekili bulunduğu belli. Bozbeyli'nin avuç açtığı bir fazla oy MSP'den başka nereden beklenebilir? Ama ummak istiyoruz ki MSP takımı bu kez daha derli toplu, daha bilinçli bir parti niteliği gösterecek, sırt iktidan parçalamak uğruna hazırlandığı besbelli olan gensoru önergesinin gündeme alınmasını önleyecektir. Durumun şakaya gelir yanı yoktur. «Onerge gündeme alınsın da tstündağ'ın dört aylık icraatı enine boyuna tartışılsın» gibi biçim açısmdan demokratik gerekçeleri bu olayla bağdaştırmak olanaksızdır. Çünkü önerge zaten kötü niyetle hazırlanmıştır ve yalnız bir Bakanı ve onunla birlikte hükümeti düşürmeyi hedef tutmamakta, aynı zamanda demokrasiyi de vıkıcı bir niteiik taşımaktadır. Bindikleri dalı kesmekte olduklannı fark edemeyen sayın mubaliflere bizden lıatırlatması. •isme yazıh» olması kararlasbnlmıştır. • Kisisel olarak hisse senedi alacak olanlann bir kısmımn holdingin yönetimine egemen olmalannı önlemek için bir kişinin satın alacağı isme yazüı hisse senedi mlktan sımrlandırılacaktır. • özellikle yurt dışında çalısan işçilerin holdınge ortak olmalarmı sağlamak amacıyla her (Devamı Sa. 1, Sfl. 4 de) ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 1 Mayıs 1974 tarihine kadar, yurt İçi ve yurt dışı yüksek ögrenim kurumlarım bitirerek, yedeksubay adayı olma hakkını kazananların 4 aylık bir eğitimden sonra terhis edilmelerini öngören kanun tasarısı Millet Medisinde dün kabul edılmiştir. Millt Savunma Bakanı Hasan Içık, kanund'an yararlanacak gençlerle, halen askerlik görevinl yapmakta olanlar ara Hükümet ATAŞ 'ın 2 7 0 günlük kanuni süre sonunda devletleştirileceğini iki şirkete resmen bildirdi ANKARA Atas ralinerisinin sahibi olan şirketler, hükUmetm tekliflerini kabul etmedikleri takdirde, Ataş rafinerisi 270 gün sonra kamulaştınlacaktır. Hükümetin bu konudaki kesin karan önceki gün İlgill şirket yöneticilerine resmen duyurulmuştur. Ataş rafınerisinde pay sahibi yabancı şirketlerin petrol fiyatlarındaki artışı bahane ederek beklenmeyen bir zamanda fıyat artışı teklifmde bulunmalan, bunun hükümet taralmdan kabul edilmemesi ve üretimi •zaltmalan üzerine, kendilerine yapılan «centümen uyarını»nm «uresi tamamlanmıs ve yetkili makamlar bu şirketlere, hükümetin önerilerinin kabul edilmemesi hallnde rafinerinin yasal kurallar içinde kamulaştınlacağını bildirmişlerdir. Bu süre anlasmaya göre, 90 günlük ihtar ve 180 günlük de belge iptalı için saptanmış zamanı kapsamaktadır. Bafineri bu süre içerisinde hükümetin önerilerine uymaz ve tam kapasite ile üretime devam etmezse 270 gün sonra kesin olarak kamulaştınlacaktır. Anlaşmazlık, Ataş'ın yakın za Yılmaz GÜMÜŞBAŞ mana kadar petrolü 9.80 ya da 9.90 dolardan iç piyasaya satarken, bu defa petrol fıyatlarındaki artışı bahane ederek bu fıyatı 11 dolar 10 sent'e çıkartmak istemelerinden çıkmıştır. Şırketler, Türkiye'de ürettikleri ham petrolü de aynı fiyattan satmak istemektedirler. Bu teklif hükümet tarafuıdan kesınlıkle reddedilmıştir. Siyasal yönü Tar mı? Konuştugumuı yetkililer, A taş'ın ortaklannm bu davranışlarında siyasal bir yön de bulunabileceğini, kamulaştırma için geçecek süre içinde Ecevit hükümetinın düşebilecegı hesabı üzerinden hareket edildığini belirtmişlerdır. Bu yetkililerin ifadesıne göre, çok uluslu şirketlerın ortağı bulunduğu Ataş' ın birden üretiminı kisması ve yeni ısteklerle ortaya çıkması, piyasada yeni bir ı bunalım yaratmak ve kamuo>unu bu ybnden etkıleyerek hükümeti istifaya zorlamak amacını gütmektedır. Onceki ?ün Enerji Bakanı Cahit Kayra ve Bakanlığın dlğer yetkilileriyle görüsen BP Türkiye Temsılcisi Lindsay'ın Ataş'ın diğer ortaklan olan Shell ve Mobil adına da mı teklılte bulunduğu anlaşılmamı» ve bu şirketin yetkilileri bugüna kadar resmi hiçbir temasta bulunmamışlardır. BP Temsilcisi Bakana, 11 dolar 10 sent fıyat Uzerınde ısrarlı olduklannı naicletmiştır. Bılmdiği gibi özellikle Shell şirketi Türkıyede de önemli miktarda petrol üretimi yapmakta ve bunları Ataş'da ışleyerek piyasaya vermektedir. Başkan Nixon, gezisinin ilk durağı Kahire de bayram havası içinde karşılandı (DIŞ HABERLER SERVİSİ) KAHİRE ABD Başkanı Nixon, bir hafta sürecek Ortadoğu gezisinin ilk durağı olan Mısır'a dün gelmiş ve Kahire'de hiç bir yabancı konuğa nasıp olmamış bir şekilde karsılanmıştır. Nixon'ın ziyareti nedenlyle 2 milyona yakın insan yollara dökulerek üzerinde «Allah Nixon'ı korusun» yazılı pankartlarla Başkana büyük tezahüratta bulunmuştur. Bir bayram havasına giren Kahire'de cadde. IPT Amerikan bayraklan ve Nıxon ile Mısır Devlet Başkanı En ver Sedat'ın resimleriyle donatılmıştır. 250 bin kişinin bulunduğu havaalanında Nıxon ve eşi ni, Sedat ve eşi karsılamışlardır. sında, «hayata atılışlan bakl mından» bir haksızlığa meydan vermemek için uygulamanır» ona göre yapılacağını söylemıştir. öğrenildiSine göre, bakanın sözünü ettiği türde bir haksızlığl önlemek için, bir yandan halen yedeksubay okulları ile kıtada askerlik hizmetlerinl yapanlann, Bakanlar Kuruluna son. olarak tanınan yetkiye dayanılarak, 6 ay erken terhisleri sağlanacaktır. Bu arada, yeni kanundan yararlanacak olanlann sevkleri, terhislerinin daha önce gerçekleşmesini önleyecek biçimde geciktirilecektir. Bakan Işık, Genel Kurulda kendisine yöneltilen sorulan cevaplarken, yeni tasarının öngördüğü uygulamayı karşılamak için yeni yedeksubay eğitim merkezlerl açılacagını bildirmistir. AP'li Kemalettin Gökakın'ın bu tasanyla ordunun savaş tacünün azalabüecegi yolundaki görüşünü de cevaplayan Bakan, bu konudaki endişelerin yersizliğini belirtmiş, zira tasandan yararlanacak olanlann esasen lhtiyaç fazlası yedeksubay aday lan oldugunu ifade etmiştir. Hasan Işık, 1 Mayıs 1974 tar!hinden sonra yüksek okullan bitiren ve yedeksubay adaylıgt hakkını kazananların, askerlik hlzmetlerini eskiden oldugu gibi 18 ay yapacıklannı d« gbylemiştlr. (Devatnı Sa. 7, Sfl. 5 de) Orgeneral Alpkaya: "Uçak sanayiinin öncelikle kurulması zorunlu hale geldi,j Hava Kuvvetleri Komutanı ve Hava Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Orgeneral Emin Alpkaya dün Hava Harp Okulunda sanayicl ve işadamlanyla bir toplantı yapmış ve «Biz Hava Kuvvetleri Güç lendirme Vakfı ve hava gücünün yöneticileri olarak artık uçak sanayiinin kurulmasında uygulama salhasına geUndiği ve geç kalınmaması gerektiği kanaatindeyiz» demiştir. KIBRIS İÇİN RUMLAR1N YENİ BİR ANAYASA ÖNERİSİNE DENKTAŞ, "BU GÖRÜŞ BİZE EMPOZE EDÎLEMEZ,, KARŞILIĞINI VERDİ İzzet Rıza YALIN mişlerdır. Toplumlararası göriişmelerin salı gunkü toplantısından sonra gazetecilere, «Kıbns sorununun çözümü yönündeki Rum tutumu» nu açıklayan ve «Kıbns konusundakı çözümün Türk toplumuna dın, kültür ve kişisel statü konularında otonomi tanıyan ve iki toplumun katüacağı üniter devlet esasına dayandınlması gerektiğinı» söyleyen Rum temsilcisi Klerıdes, Rum TV'sinden yaptığı özel konuşmada, «Toplumlararası görüşmelerın çıkmaza girmesi halınde alternatif çözüm şekli olarak yeni Anayasa teklifleri hazırlamalan gerekecefini» belirtmiştir. Klerides'in «yeni Anayasa hazırlama» tehdidınde bulunan sozlerine hemen karşılık veren Türk (Devamı Sa. 7, Sü. 8 de) Askerliğini er olarak yapan Asistan Mumcu, buna ait işlemin iptali için dava açtı ANKARA, (Cumhuriyet Bflrosn) Yedeksubaylık görevini er olarak tamamlayan Hukuk Fakultesl eski asıstanlarından yazar Uğur Mumcu, hakkmdakl islemın iptalı için Yüksek 1darî Askerî Mahkemeslnde açtığı davada, kanun »özcüsu, MSB'nca uygulanan İşlemin lptalini istemiştir. «Kötü düşünce taşıdığı» gerekçesiyle yedeksubaylık hakkı alınan ve askerliğini Patnos'ta er olarak bitiren Uğur Mumcu, mahkemede yaptığı konuşmada «Demokrasılerde kötü düşünce, iyi düşünce aynmı yapılamaz. Düşüncelert ayırabilecek en sağ lam ölçü düsüneelerin yanlışlıâı ya da doğruluğudur. Bunların doğruluğuna da yanlışlığma da ancak halk karar verir. Bu ortfu hepimızindır, rütbeler, yetkiler ve makamlar geçicidir, bizlere bu ışlemleri yapanlar siyaset sahnelennden çekilir, ya da emekü olurlar, fakat haksızlık ve adaletsizliklen kim se unu'maz Bu ve bunun gibi dosyalar varm tarih adlı büyük yargıcın önünde birer belge olacaktır» demiş, halk çocuklanyle birlikte er olarak Patnos' ta askerlik vapmaktan seref duvduğunu sözlerine eklemişMahkeme onbeş gün sonra karar verecektir. Ancak, Mumcu askerlik görevini bıtirdiğinden, olumlu bir kararla yapılan haksızlığı belgelemis olacaktır. Gerginlik ve banş Başkan Nixon, Sedat'la birlikte 35 dterece sıcak altında 45 dakika suren bir yolculuktan (Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) LEFKOŞE Kıbrıs'ta son gün lerde gelişen olaylardan sonra ancak önceki gün başlayabilen toplumlararası görüşmelerde Rumlar yeni bir yol izlemeye başlamışlar ve ilk kez olarak, «Yeni bir Anayasa hazırlayarak bunu Türk toplumuna sunacaklannı» kamuoyunda oluşturmaya başlamışlardır. Türk yönetımı Orgeneral Alpkaya, hava kuv yetkilileri ise, bunun üzerine «Bu vetlerinin modern silâhlarla do gorüşün ciddi olması halinde Kıbns sorununun yepyeni bir dönenatüması için dört yıl önce ba; (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) ' me itihnekte oldugunu» belirt Rum tutumu YUNANİSTAN'LA SÜRDÜRÜLEN MİRAGE UÇAKLARI GÖRÜŞMELERİ PARİS'TE ELEŞTİRİLİYOR Kosta DAPONTE PARİS Güvenilir kaynaklardan sızan haberlere göre, Fransa ile Yunanistan arasmda bir süredir başladığı bildirılen askeri uçak satışı ile ilgili müzakereler devam etmektedir. AJTU kaynaklara göre, görüşmelerin bugünkü döneminde iki taraf sanayicilerinin koparmak istedikleri tavizler konusundaki pazarlıklar ise, henüz sonuçlanmamıştır. (D«vamı Sa. 7, Sü. 2 de) EHLİYET TAŞIMAYAN BAŞMÜHENDİS GEMİNİN HAREKETİNİ GECİKTİRDİ Akdeniz yolcu gemisi dün, tam sefere çıkacağı sırada geml başmühendisinin ehlıyetınin üzerınde bulunmadıgınm anlaşılması Uzerine, iki saat rotarla hareket edebilmıştir. Gemı yola çıkacağı sırada Liman Başkanlığı, mürettebat listesi üzerinden ehliyetlerin tek tek kontrolünü yapmış ve başmühendism ehliyetinin bulunmadığı ortaya çıkmıştır. Bu yüzden geminin hareketine izin verilmemiş, bek:emekten sıkılan yolcular, yöneticileri kınamışlardır. Daha sonra öze' izinle gemiden aynlan başmühendis ehüyetinl getirmiş ve gemi ancak bundan sonra hareket etmiştir. Kissinger'in Ulusal Güvenlik Kurulu görevlileri ile gazetecîlerin telefonlarını dinlettiği konusunda bir rapor yayımlandı • BEYAZ SARAY, AMERİKAN DEVLETÎNİ DOLANDIRMAKLA SUÇLAND1 Işık: Askeıî Cezaevlerindeki tutuklular yerlerinde kalacaktır ANKARA Millî Savunma Bakanı Hasan Esat Isık, dün verdıği demeçte, •ürdumuz sadece hudutlarımızın değil, insancıllığımızın da bekçısidir» demış, bu nedenle askeri cezaevlerindeki tutukluların daha elverişli şartlar altında bulundurulabilmeleri için genel tutuk evlerine nakıllerinın söz konusu olmadığını bildirmiştir. (Devat ı Sa. 7. Sü. 5 de) NADİR NADİ DEMtREL'ÎN DEHASI (!) WASHtNGTON Watergate olayına adının kanştırüması üzerme istifa edeceğini bildiren ABD Dışişleri Bakanı Kissinger' in Avusturya'da yaptığı basın toplantısı Amerika ve dünyada geniş yankılara yolaçar! m; ABD' de 196971 ydlarında Ulusal Güvenlik Kurulu görevlileri ile gazetecilerin telefonlarının dinlenmesinde Kissinger'i sorumlu tutan bir rapor yayımlanmıştır. •New York Times» ile Boston'un «Globe» gazetelerinde yayımlanan Federal Soruşturma Bürosunun (FBI) raporunda, telefonların dınlenmesiyle ilgili ısteklerin, o dö(Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) Türk kalarak çağdaşlaşmak EVRENSEL DÜZEYDE BİR TÜRK KÜLTÜRÜ'NÜN VARLIĞINI SAĞLAMAK, ORTAYA ÇIKARMAK İÇİN GÖRÜŞLER, TARTIŞMALAR, ÖNERİLER» Hazırlayanlar : Muammer SUN Murat KATOĞLU BUGÜN 4. SAYFAMIZDA