Katalog

CUMHURÎYET 31 Mayıs 1974 ABDULCANBAZ TURHAN SELÇUK KtMffrîNf PAYANMl^Tı Mf KTUPlAfcı 7A&MAİA ÖAÎiAPu AMA, BcKLENEN MUlü&VF ltfıiZLUW"A ĞEİMİVOÜ.MUİ... * .FfNAHAtDfHiDKîlfNM.ffı ıKulLUK PA ĞflfOTıfc. NELER YAPMADIK! 27 Mayıs'ııı 14. yılında Sosyal Hukuk Devleti ŞAKİR BALKI 34 Ben ki şaşırdım, varm sız gaynsını düşünün Neme lazım, Hacı Efendı oturaklj bır senator gıbı konuştu' Bereket kı adam Dize bağınp çağırmadı' $ımdı benden bır önerı var arkadaşlar Bu Dervış Bey ışınl fazla Kurcalamaya gelmez Az bekJeyelım Bu adam herhalde bızı ateşe atmaz Bır sure ayakta konuştulaı. Dağılmaları akşamı buldu. Ertesı gunü Destur'da toplandılar Odanın içi sıgara dumanı ıçınde Kalmıştı Ahıak /abıtası emeklısı Husnü Bey durmaaan bağırıp çağınyordu N'e demek efendıler, ne denıek''.. Bu yaştan sonra yağcılık mı yapacağız7. Kab&hat hep bu Hacı'da Bu sefer Fernandel bağırmaya Daşladı Ne yuzsüz adammış bu Derviş Bey . Bır de bızı partısıne yazmaya kalkıştı Bızım partıye kılit rru takıldı' Sıya&et pazarınde ıplığımız mı çıktı kı partı değıstıreUm? Sız gıdıp partısıne yazılın, ben yazılmam da vazılmam' Bugune kadar tam beş partıye gırıp çıktım, tam bır sağlam partı buldum, burasır.ı bırak haydı başka partıye' Bızım paıtıye hangı garıban yazıldı da çulunu auzeltmedı' ^ahu arkadaşlar, bızım partı dualı ocaktır! Akrı asa gün gelınce damlar Bızım partıye bır gırene Allah yurü ya kulum der Behıül Beyin kardeşlennı gormedınız değıl mı7 Aılan msana bır kez yurü ya kulum demesın Ben Derviş Beyın partısıne yazılmam, o kadar' Hacı Yakup Efendı sakallarını sıvazladı blr süre, sonra gerıne gerıne konuşru Canım ne bu telâş boyle? Haklısın partımıze soz yok Bız bu Dervıs Beyın partısıne vazüırız, tamam mı, sonra da abdest bozarız' Oldu mu arkadaşlar, yahu bırmz uyanık olun canım' Bu sözler karşısında Husnu Bey birden patladı: Hiç kımse kem kum etmesin, dedı, ben bır daha bu mendebur suratlı «damm huzuruna çıkmam' Odanın ıçinde tozdan dumandan ferman okunmuyordu. Konuşmaktan da hıçbirınd» derman kalmamıştı Batıyoruz Kamll Bev Bız burada birbirlmıze kulâh mı gıydlreceğız hep1" Usturuplu oturup usturuplu konuşmalıvız1 Nevı pav edemıvoruz? Bu Dervış Beve o kadar kafam bozuluyor ki, tarıf edemem Ama ortada bır gerçek de var Ökuzsel duşunmekte favda var mı' Herıf uçkâğıtçı tamam Yalancı, o da tamam Bu adamın aklına ıhtıvacımız var, arkadaslar, ıhtıv acımız Yahu bız memleketı Paspal Zuluf delısine mı teslım edeceğız"" Avı daM hlkâyeslni içimızde bılme^en jok her halde' Aklımızı başımıza toplavalım bevler' Kıvırmak yok Hacı Yakup dort koşe oldu bu konuşma karşısıntfa Ölmek var, donmek yok' dıye bağırdı Bagır be Yakup Efendi, bağır da kafalarımız \erine gelsın Demek Derviş Bej e gldeceğız? Daha ıleri bıle gıdeceğız'. Bekır L'sta guldu Bana gore hava hoş şımdi . Fernandel o beyglr dışlerinı gosterdi. Yahu abdest bozacağımıza gore, bana gore de hava gulluk gUıstanlık! Husnu Bey pırelendı birden: Ben gıtmem'. dedı Gıtmem demek o kadar kolay degil, Husnu Bev Hep bırlıkte gıdeceğlz, oldu mu? Paspal Zuluf var, unutma .. Hacı Yakup çok boburlenl>ordu. Aşka gelip seslendı: Gıdeceğlz, gıdeceğiz!. Bu ışı oluruna bırakma>a gelmez. Bu Derviş Bey aklıevvel adam canım Bak o bize bır akıl versin de sız gorun hele Her vanda adamları var, bujuklerımızı bile avucunun ıçıne almış. Onun bır oksurmesı kâfı . Bır ak^ırsın tamam . Yahu adam kara kuru, ona ne bakıjorsunuz sız, aklına bakın' Gıdeceğlz Bu sozler Husnü Beyi az da olsa jola ge tırdi. Ben gelirlm ama, partı>e yazılmam' dedi Tornacı Bekır, Husnu Beyin kolunu durt tu: Bugune dek kaç partiye ginp çıktuı? Aşagı yukarı uç beş partıje Gende zaten ne kaldı7 Ne mı kaldı, yahu gerıde daha çok partı var Buna da yazılsan ne olur yani' Ajıp olur, ayıp' Yahu adam partisini bıraktı, Baçbakan oldu. Uyuma . Oldu da ne oldu' Ittıhat ve Terakkı'nin unlu Sadrazamı Talât Paşa babagına «Baba, demış, bak ben Sadrazam oldum'» Babası da gulmuş, «Sadrazam oldun ama adam olamadın!» demış. Hlkâve bu canım Batıyoruz Kâmıl Övleyse ben 6 6 onun partısıne jazıl* mam' dedı Fernandel kisnedı: (DEVAM1 VAR) Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU Öze dokunan Ana/asa değişiklikleri ve yargıçlarımız 12 MARTtan sonra Ana\asanın ozune dokunan blrço* değışıklık vapılmıştır. saklara avkırı Anayasa değışık lıklerını. 147 maddenın bugunku bırıncı fıkrasına rağmen, Anayasa Mahkemesi vetkılılerce baş vurulması uzerıne pekâlâ ınceleverek ıptal edebılır Bunun ter 1 sını düsunmek ve savunmak, hukuk devletını de, Anayasanın ozunu de, sozunu de tanımamak ve zamanla cumhurıyet rejıminı bıle tehiıkeye duşurmek demek olur Hukuk Devletinde Yargıçların Tutumu İDARENtN yargısaı denetımınin gereği gıbı Işleyebilmest ve bo\lece hukuk aevletinın gerçekleşmesı ıçın yartK.la.ji kisısel sıvasî kanaatlen ne olursa olsun gorevleriru tam bır tarafsızlık içınde verine eetirmelen ve hıçbır kışı ve>a makamın yargı mercılenne müdahalesıne katlanmamaları gerenlıdır Demek mümkunse yaıgıc gorevl sıi resınce. kendisını sıyasal çevreden ayınp soyutlavacak siyasal ıktıdar da onun bu tutumuna saygı Rosterecektir Bu, yalnız sıvıl yargıda değıl askerî vargı alanında da boyle olmalıdır Bu yüce tutum ve davranışın bır kuralı. ozel bır okulu voktur Bununla bırlıkte sıvasal bılımlerı ve hukuk bilımını öğreten kurumlardakJ oğretım üyelerının. gelece*ın vargıclanru ve polıtıkacılarını, daha ılk frUniinden başlayarak ou dogrultuda eğttmeğe çalışması, Ulke geleceğınm ve hukuK devletmın grlvencesi olur. Karakter sahıbl, bü plı, anlayışlı, hoşRorülu ama her zaman vüreklı yargıçlar yetıştırılmesi, çağdas hukuk devleti sorununun en önemli ve temel sorunlanndan bırıdır. Hele bızım gıbı ayrıca Atatürn devrimı ılkelerinin tıtizlıkle korunması gereken bır ülkede bu sorunun daha buyük bır önemi vardır. Yalnız Atatürk devnml ilkelerının degıl butur; ınsan hak ve ozgürlüklennm ve hukuk aevletl nıtelığını butun kosullarıyle taşımasını ıs>ediğıinisCumhunyetımızın davanak ve eü vencesi, tarafsız, namuslu her tur iu kışısel çıkar endışesınden uzak varırıçlardır. Birkaç Örnek 27 Mavıs Anayasasının 30. madde^ımn dorduncu fıkrası: «Yakalanan veva tutuklanan kımse, tutulma yerine en vakın mahkemeve gonderılme«ı ıçın gerekli sure harıç, 24 «aat ıçınde hakım onune çıkanhr» kurahnı ko\muştur Bu 24 saatlık kısa sure, polıs ve jandarma dayağına, eznet ve ışkenceve zaman ve ımkân bırak mamak ıçin bovle kısa tutulmustu Gelgelelım, hukuk devletının kısı rfokunulmazlığmda yansımasını bulan bu onemlı İıkra, once 20 ej lul 1971'de 1488 savıh yasa ile değıştınlerek 24 saatlik sure 48 saate ve bazı durumlarda vedı gune çıkarıldı Bunurla da yetınılmedi; fıkra 15 mart 1973'de 1699 sajılı va«a ıle veniden değıştirılerek, bazı durumlarda \e sıkn onetım hallerınde, vakalamadan sonra yargıç onune çıkarılma suresi onbeş gune \ukseltıldı Işte ezıjet ve ışkence konasunda ne olursa bu 15 gunluk surenın ılk gunlerınde olabllır. Sanık vucudundakı ıskence lzlerı geçtıkten sonra mahkeme huzuruna çıkarılabılır. Bu o*eğışıklıkle, bizce, kişı dokunulmazlığının ozu zedelenmış, hak kın ozune dokurmlmuştur Demek kı, parlamento, hukukun ustunluğu ılkesını bir vana bırakarak, Anavasanın ozunp a\kırı tasarruflarda bulunabılıvor. Bır ornek daha \erelım: Ana vasanın 32 maddesmın ikınci fıkrası «Bır kım«e\ı tabu haklmınden başka bır mercı onune vıkarma sonucunu doğuran \argı \etkisine sahıp olağanustu mercıler kurulamaz » bıçımınde, jıne jasaklajıcı \e ke^ın bır kural kojmustur 132 maide îse «hakımlerin gorevlerı ıde bağımsız oldukları, hıçbr makam ve mercıın hakımlere emır ve talımat veremıyecegı» kuralmı getırmıştır Butun bunlara rağmen, parlamento 20 eylul 1971'de 1488 sa\ıh jasa üe 32. maddenın bırıncı ve ikınci fıkralanndakı «tabıı hakım» deyımıni kaldı rarak onun yerine «kanunen tabı olduğu mahkeme» deyımıni koymuştur Hukukçu olmayanlar «Bunda ne sakuıca var'» dıye dusu nebüırler. Ama hukukçolar bılırler kı, bu değışıklık «yargı yet kısıne sahıp olağanustu mercıJerın. kanunla kurulmasına acık kapı bırakan bır değışıklık n] muştur Nıtekım 15 mart 1973'de 1699 sayıh yasa ıle Anayasa'nm 136 maddesıne altı fıkra eklenmış ve bunlarla olağanustu nıtehkte Guvenlık Mahkemelerı kurulmuştur. Bunlar olağanustu nıtelıktedır, çunku bu mahkemeler Anayasaya gore, sıvıl ve asker hâkımlerden oluşmakta ve eklenen uçuncu fıkra ıle caskerl hâkımlerden u\e, jedek uye ve savcı jardımcüarıntn atanmalarınm ozel kanunlarda gosterılen u«ule gore yapılacağı». yam askerı atama usullerı uyarmca yapılacagı kabul edılmektedır Bo\lece hukuk devletının kılıt taşlarından bırı \e kışı dokunulmazlığının guvencesı olan tabıl hakım ılkesı ıhlâl ed.Imış, kı«ıleıın olağanustu nıtelıktekı Gu venlık Mahkemelerıne sevkedü melerı vo!u açümıstır Anayasanın ozune hepten aykırı yondekı bu yol şımdı ışlemektedır Bız, bırısı bu mahkemelenn kurul mas: nı ongoren Anavasa değışıklıgı henuz kabul edılmeden once 22 Ekını 1972'de bu sutunlarda rı kan «Guvenlık Mahkemelerı» oburu 11 mart 1973'de vıne bu sutunlarda çıkan «\dalet ve Sı yaset Mahkemelerı» baslıklı ıkı vazıda bunun tehlıkelerine dıkkatı çekmış, bağımsız ve normal yargı sıstemı zedelenmeyerek, Guvenlık Mahkemelerının bu sıstem ıçınde bırer uzmanlık mah kemeai olarak kurulmasını onermıştık. Tabıi aldıran olmadı. Anayasa Mahkemesi Ne Yapabilir? SUNMUŞ olduğumuz bu ornekler gosterıyor kı dunku ya zıda isaret edıldığı gıbı bugun nazarl ve ımkânsız sayılabılecek başka değışıklıkler de bır gun gerçek olabılır Su halde Anayasa Mahkemesının, sadece usul ve şekıl aartlarıjle bağlı kalıp, Anayasanın ozunun değışürılmesi tasarruflarını inceleyemeyeceğı sonucunu doğuran 147. madde değışıklığı, doğrudan doğruya Anayasanın kendı özune aykırı bır değışlıktır. Kanımızca, eğer bız, Anayasanın başında yazılı olduğu gıbı, bır hukuk devleti ısek, haklann ozune dokunulamayacağını, kım seve ezıyet ve ışkence >apılama\acağını. olağanustu mahkemeler kurulamavacağını, devletın şeklı olan cumhurı>eün değıştırılemeyeceğını ongoren kurallarda olduğu gıbı, doğrudan doğruya kamu duzenını ve kamu yararını ılgılendıren Anayasal ya En yüksek yargı organlannda en yüksek makamıan ışgal etmış olan Kimı vargıçlann. emeklılıkten sonra Parıamentoda bır sandalye garantıleyebılmek ıçın caha gorev başındavken kararlanyle veya muhalefet serhlerıyle, ya da genel turum ve davranışlanyle şu veya bu sıvasal par tmin dumen suvunda gitmeyi alıskanlık halıne getırmesi. hukuk devletlm kunrıa cabalannda umut kırıcı olur Şu noktayı da bellrtmeliyinr Yargıç ve savcılanmız yalnız kı5' (tüvenlıgıni saSlamak ve idarerun işlem ve eylemlerini yarçı denetlmıne tabi tutmak içın deftıl, yurttaşm güvenlıgıni ve anavasa] haklannı baskı altında bulundurmak isteven hatta tehlikeve koyan turlü ıdeoloiideki kaba kuvvstın vasaya avkın evlemlerini de hemen önlemek aynca Atatürk'un ve Atatürkçülügun düşmanı kara kuvvetin devrımlere avtan faalivetlerını yurdun her vanında derhal vok etmek için büyük bir vüreklılıkle yasal vetkılerıni kullanmalıdırlar Çün ku hukuk devletının bekçılerl. vargıçlardır Olağanustu koşullarda. ısf<lr sivıl ister asker varpıçlar arasında b'zlere «Turkıve'de vargıçlar vardır» sozunU sovleterek eoeüslerımızi kabartan ve adlarını sonsuzlastıran vargıçlar çıkmıştır Bu gıbılerın azınlıkta değıl çoğunlukta olmasını dılemekteyiz • Hukuk adarru» sıfatını taşıvan klşı bu sıfata lâyi£ olmalıdır Bu ise dzgeçi ve ozverl ister. Yürekhlık ıster. Adalet tarıhinin temız vapraklannda ancak boyle yareıçlar yer alır Hanjrl Anayasa, hanırl vasa konulursa konulsun blr ülkede hukuk devleti ancak saglam. bilplı ve vürekli vareıclann vareı gorevı başında bulunmasıvle. baş ka bır deyimle varp gorev) başında bulunanların bükülmez bıleıh ve vureklı olmalanvie gerçeklesır Bu olmadıkça • hukuk devleti» kavramı Anavasa kıtaolannın vapraklan arasmda tutsak kalma&a mpiıkurrıdur Eğer yasama ve yurütme organlarının bufun ışlem ve eylemlert mahkemelerce denetlenirse, ülkede, devlet guçleri arasmda denge ge bozulur ve yargı gücü en üstun güç duruma geleceği lçm, devlet, bir «Yargıçlar devleti» bl çımmi ahr. Boylece devleti yönetecek olan organlar yani Parlamento ve hükumet felce uğrar; Ulke işleri aksar ve gevşer; bun dan da butun ulus zarar görür. Bu gdrüş, dayanıksız bir abart madır Çünkü Anayasa Mahkemesi ve Danıştay ve öbür yargı merciilennin hepsl, tıpkı Parlamento ve hükümet gibl. kesın olarak Anayasa Iturallanyle bağlıdırlar. Devlet Işlenni felce ugratan bir yargı mekanizması Anayasa dışma düşmuş ve meşruluğunu vıtirmiş olur. Aynca şu noktayı hıç unutmamak gerekır ki, Anayasa Mahkemesi, Danıştay ve Hukuk Mahkemeleri, olaylara kendılıklerinden el kovarak yasama ve yurutmenm tasarruflannı veya kışi anlaşmazııklannı inceleyemezler. Bu konuda yetHleri yoktur Bu neden le de ancak yetkıli merci veya kışılerın kendılenne basvurması üzenne hukuksa! bir sorunu incelejebıhrler Bu nedenle yargıçlar hâkımıyetı ya da yargıçlar devleti tehhkesıni ilerıye surenlerden çoğu bu tehlıkeyi paravana olarak kullanıp idareyl yargı denetimi dışında bırakmak eğıllminde olan fcişl veya kuruluşlardır. Kamu düzenl çok yakmda ve lvedılikle ilgilendiren suç ve ceza işlerinde bıle ceza mahkemeleri ancak güvenlik makamlannca savcılığa ve oradan da • eğer gereklvorsa • kendilerme lntıkal ettirılen olaylar hakkmda kovusturma yapabilirler. Kısacası, hanp vönden bakılır sa bakılsm, bir devlete bağımsıs yargı denetiminin kişıler ve devlet ıçın sakıncası yoktur sadece erdemı vardır. Y A R I N: SosyaJ Devleti Oluşturan Bireyci ve Liberal Ekonomi MALKOCOĞLU yazan ve çi?en:Ayhan BAŞOGLU Yargıçlar Devleti BURADA • Batıda çok tartışılmış olan «Yargıçlar devleti» sorunu ortaya çıkar. Şoyle kl: MAGLUP KAHRAMAN BOND N GİDİP ĞEIEN SiE GARTH SONfîA CSAPTM'lN DA VBBELLE& SunNÜY Iş ve Işçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğünden Genel Mudurluğumuz Merkez Mudurluklennde gorevlendirılmek uzere 3 adet yuksek tahsıl mezunu aday Muhtelif Isletme Malzemesi; Mdkinalar ve Mensucat Boyaları Satdacaktır 1 Muessesemızce mevcut ıhtıyaç fazlası muhtelif işletme malzemesi makınalar, elektrık motorları ve mensucat boyaları 20 hazıran 1974 perşembe gunü saat 16'ya kadar kapalı teklıf alınmak suretı ıle satılacaktır. 1 Sartnamesi muessesemız Ticaret Mudürlü&unden lstan bul'da Sumerbank Alım ve Satım Muessesesı Tedarık Dağıtım Mudurluğunrien. tzmır'de Sumerbank Basma Sanavıı Muessesesı Ticaret Mud ırlugunden temin edllebıhr 1 Aranılan Sartlar: a» Hacettepe Unıversıtesı Sosval ve ldari Bıhmler Fakul'esının Sosvolojı Felsefe Psıkolojı \eja Pedagojı bolumu mezunu olmak b) Eıkek adavlaıın a=kerlıklerını \apm15 bulunmaları c) Yabancı dı' bılenler tercıh edılır. l Muracaat ^eklı I^'eklıleun en geç 10 hazıran 1974 pazartesı gunu saat 16 30 a kadar Ankarada Iş ve tşçı Bulma Kuıumu Genel Mudurlufu Personel Muduıluğune 2 adet 4 5 X 6 cm eba dında fotoŞraf mezunıvet bflge«ı \e erkek muracaatçıların •skerlık ternıs belgelerı ıle bırlıkte şahsen muracaatları şarttır (Basın 15858 4380' Memur Alınacaktır SÜMEBBANK MERİNOS IÜNLÜ MENSUCAT MÜESSESUSİ BURSA (Basın: B. 496 15587 4332