Katalog

CUMHURİYET 25 Mart 1974 ABDVLCAHBAZ TURHAN SELÇUK / v YARALISIN ERDAL ÖZ • 38 «Para da bol, blnlikleri paket etmisim.» Parasını odemıg, almıs kızı. Kuın adı Cevrlye. «Guzel kanydı Cevrlyc, fözıl kfir olası. Ceren gıbivdl » Gunlerden blr gün, koyden blrl, bır buçuk ajlık kansı Cevriye'nin yoluna çıkmış, tebelles olmu? kadına. Ayartmava çalısmıs Bu da Nuri'ni kulağma ulasmı; Çıkarmı; babadan kalma mavverıni cevız sandıktan, varraı* pusuya yatmı? kasabanın volunda Boğurtlenlerln arasından fırlamıs, adamın boğrune daya mı; mavzerını Nurl «Soyun ulan esşek oğlu ejşek,» deml* Adam, «yapma, etme» diyecek olmus, bakmı; İS kotuye varacak, Nurı «soyun ulan» dedikçe, nesi var nesı joksa üstunde bir blr <o> yunmuş çaresiz. «Soğut dalı sovar glbl loydum, cıscıbıl btraktım herifl Allahın huzurunda » dıyor Nuri. Adam, soyulmus soğut dalı gibi cıscıbıl ortalard'a kalınca, Nuri dayamış mavzenn namlusunu adamın kıçına, katmıs onune, surmuş getirmi; kovun Içine Adam onde bu arkadt dolanıp durmuslar kovun içınde «Kovun nıce erkeği, nıce kızanı varsa takıldı ardımıza Goreceksin, tam bir duğun ala yı, bır davulu zurnası eksık » Dort donmu;ler kojun ıçınde «Mavzenn yağlı namlusunu durtd durtuverivorum devvusun kıllı kıçına cîlrgen gibi • Sonunda vorulmuslar. Koyun kahvesinin onundekı topraklık alana gelmıjler. <Dur ulan ayı,» tfemis Nuri. Durmuşlar. Mavzerını kaldırmıs, kaldırdığı gıbl de kabza<ını indınvermıs adamın boğrune «Yıktım vere.» dıyor «Deli danalar glbl boğurdü durdu tozun toprağın İçınde.» Nurı omuzlamış babadan kalma mavzerigez goz arpacık, tam bevnmın orta«ına patlatacak kurşunUr*utun kovlunurv onunde vu«Demevl unuttum,» divor «Herif kovun ağası Konağında bırbirinden guzel tam cTört karı vetmıvor » Cev rıve guzel kadın On altısında. Cerea gibi Nun'mn bır buçuk aylık kansı. «O vıl ekınler ıyı » Nurı başlık parasını da ftdemlş. «Bızım bır buçuk aylık gul gibi kanmıza,» dıyor Kovün yandan çoğu ağanmmıs Ama Nurlnln toprağı kendinın. Babasından kalmış. «Kolesı değıldım o mal düsmanmın,» diyor. Rezıl olmuş ağa. Bezıllık bır yana, bakmıs eanmdan da olaeak. başlamıs yaltaklanmaya «Gorsen deve gibi henf ağlıyor kbyıin köy lünun ıçınde » «Ben ettım sen etme,» demiş ağa «Ko gideylm buralardan. Gidışim olsun da gelijim olma sın Varım yofum köylüme kalsın De. acı bana, bak eline ayağına kapandırn, gayrı sen da gtfster büyükluğunü Kulun köpeğin olayım. Uç çocuğumu yetım koyma, ardımda kalacaklara acı, bağışla, koyver gıdeyım,» demı?. Ağanın çoluk çocugu da oracıkta, köylünün arasında, olanlan, olacaklan gözler dururlarmı? Hepsi bırden dalıvernuşler ortalığa, yalv» np dövıinmeye, Nuri'nın ayaklanna kapanıp agla^maya başlamışlar bir ağızdan. «Bır ağıttır basladı,» diyor. «De hadi gel dU sür tetığl bakalım » Indirmış mavzerini Nurl, kaJakalmı». YUr»ttaıi bir kuş gagalar dururmuî. O böyle yapmı» ya, bu kez bir senliktlr baçlamı» ağanın kuında kızanında. «Baktım herif h&laa ortalarda, lkl büklllm, cıscıbıl duruyor, yapıştırdım tekmeyi kıçırm Um ortasma » Ağa, yedığt tekmeyle neye uğradığuu an'.v yamadan kapaklaruvermi? yere. Nurı huını alamamış «Tozun toprağın ıçınde dogrulmaya çalısan çıplak gote, yaradana sığınıp,» diyor Bır tekme daha indırmı? olanca gücüyle. Adam bir daha kapaklanmıs yere yUzükoyun. Neden sonra guçlükle dogrulmu?, kalmıs, yuvarlana yuvarlana. «Yaralı bır it gibi Urüye ürüy»,» Seyirtmış getmış nereye gıttıyse Nuri, ellndekl babadan kalma mavzerl hrlatmış atmış Yurıimuş koyün alanmdan, vıırmuş gıtmış doğruca kasabaya Girmls blr lokan Uja. «Allah ne verdlyse,» îçmis içmiî. Bir gıizel bulmuj kafayı. O kaj^yla dt^ayıyıirtt gecede. ^ayın on t>Ördü mmmuı ffiEF'J» »? bakır sını gıbtymış gök te kendırS savura savura ytırümüs donmüs koyune. Cevrıye kadın, olanlan duymuçmu?, göılerl kasabanın yolunda Nuri'sinl beklermis. Kapısmın önüne gelmış Mğılmış Nurl. Cevriye kaldırmış Nurı'sınl, ıçen taşımıs. Tam döseğine yatıracak, candarmalar basmışlar, yaka paça alıp gotürmüşler Nuri'yl, ayışıklı gecede «Karakoldayım Bır de baktım, ne goreyinr Canını bagışiadıgım o ağa olaeak İt, o cıscıbü bütün köylüye rezil ettlğım ıra düşmanı, gıjinmls kujanmış bajımda durmuyor mu'» (Dersmı Tar) HALİFESİZ 50 YIL BİLÂL N. ŞİMSİR Ingılız Dışişlerinin tutumu ka görevll bu yoruma şunlan ek lediÎNGÎLİZ gazetelerl sorumsu*ca yayın yapariarken ve fıL'kı\^'y* kar^ı saldırjan bir tutum takuurlarken, Ingılıı Dışı$lerl Bakanlığının tutumu epeyca d«ğışık oldu. Dışışlerı yetkıUlerı Halıfelığm kaldırıldığı haberinl, Istanbul un telgraflanndan önce gazetelerden aldılar. Ama gazetelerln yazdıklarma pek katılmadılar. Bu karar öyle sıradan bir karar değildı, Türk devnminın mantıki bır sonucuydu. Mustafa Kemal Pasa, çızdıği yold» cesaretle ve azimle yıirüyordu. îngılız Dışişlen yetkilılerı bunun anlamını kavramışlardı ve Mustafa Kemal'e hayranlıklarını gızleyemıyorlardı Aynl «amanda, Halıfelık ışıne fazla karışmanın îngılteremn başına dert olacağını da geçmiî tecrübelerl» anlamışlardı Bu yüzden îngiltere'mn dığer ülkelerle, Fransa ıle, Sovyetlerle, Italja ıle ve Türkiye ıle ılışkılerı de kotuleşebılırdi Ingılız Dışışlerının ılk tutumu gelışmelerı ızlemek, işe fazla kanşmamak noktasmda toplanı\or gıbıydı Halıfelığın kalktığını gazetelerden dujar duymaz tngılız Dışış'eri yetkılilerınden Mr D G Osborne, su yorumları yaptı Parlamentoda yapılan bu konuşmalardan, Ingıltere Dışışleri Bakanlığının Halıfelık konusunda çok konuamak ıstemedığı, soruları kısaca geçıştırmeğe çalıştığı anlaşılıyordu Ingılız makam lan, Halıfelık ışıne fazla bulaşmaktan çekınıyorlar, bu yuzden kendi başlanna dert açabılecek lennı anlıyorlardı. Foreıgn Office ı kararsızlığa ıten bir başka nokta da Halıfelığı kaldıran ka nunun bınncı maddesı oldu. Bu madde «Hılâfet, Hükümet ve Cumhuriyet mana ve mefhumun da esasen mundenç olduğundan Hılâfet makarru mulgadır» dıyor du Bu ne demektı9 Ingiliz Dıslşlerı yetkılılerın kafalannı kurcalayan sorulardan bıri buydu. Bu maddeye bakarak. Mustafa Kemal'ın Halıfe olabileceğl bile sanılmıştı Bır tngılıa dlplomatı su yorumlan yaptı «Bu yüksek makamı Uzerıne alması ıçın Kemal ın önunde \ ol açıktır Kendısı zaten Devlet Baş kanı, Başbakan ve Meclıs Başkanı değil mıdır"» Bu gibi yonralar ve ajnca öte ki ülkelerle ılışkilerın bozulması kajgusu, îngıltere Dışışleri Bakanlığını Halıfelık konusunda çe kıngen bir tutum takınmağa ltıyordu. İşe herhangi bır blçımde kanşmağa kendısım yetkili gormemektedır » îngıltere'nın Halıfelık konusuna oteden berı ılgısız kaldığı doğru değıldı Ama bundan sonra ılgisiz kalacağının sbylenmıs olması onemlıydı Gerçekten ılgısız kalacak mıydı veya ıstese bıle ılgısız kalabilecek mıydı? Sorulmağa değerdi Ama hıç değılse şımdılık Basbakarun ağzından yapılan bu resmi açıklamayı not etmek yerınde olur Büsbütun ılgısız kalamasa bıle îngıltere, Londra gazetelerının yaptıkları gıbı yapmayacak Halifelik yuzunedn Turkıyeje karşı saldırgan bır tutum takınmajacak gibi görünüyordu. g"nıs bir biçimde y«yılm»si lçin Temsılcılıklere Ulımat da vermemız gerekır dıye dUsUnmekteyım «Daha slmdiden Fransa da, Italya da, Mısırda, Hindistan da ve ayrıca tngılız basınında («Mor nıng Postnta) suçlanmaktsyız.. Bır genelge telgraf mtısveddesl yaptım, takdım edıyorum » Gerçekten 13 Mart gtınu, Ingıltere'nm yırml temsılcılığıne Basbakanm demecı tellendj; Halıfelık konusunda bu yetkılı demec» u>ulması ve bunun genıj ölçude yayılması talımatı verildl. Bu genelge talimat şu temsılcilıkler* teılenmiştr Istanbul, Izmır, K«hıre, tskenderıye. Cıdde, Beyrut, Halep, Şam, Trablus (Lıbya), Cezayır, Tanca Selftnık, Dur»zzo, Belgrad, Sofya, Tahran, Moskova, Batavıa ve Lorenço Marques Ingılız Dışışlen Bakanlıgı aynca Hindistan İslen Bakanlığı ıle Kolonller Bakanlığına da bırer vazı gonderdı ve Hindistan, Irak gıbı yerlerdeki îngihi makamlarına da dış temsücıliklere verıldıği gibi talimat volUnmasını istedi Demek ki Ingıltere, hıç edğılse resmen Halıfelık sorununa sevircı kalıvordu Bu işe karismağa veyı bu konuda herhangı bır vorum vapmağa kendısini yetkili gormediğınl bütün dünyaya ılân ediyordu. Dışişlerinin yorıunu «OSMANLI Halıfelığı kaldınl. dı ve butun Hanedan üyeleri, Halılenın ve son Padışahm ardmdan surgune gıdecekler Bu, bırıncı derecede onemll tarlhl bır olavdır Malları devlete geçecek Adlıye ve eğıtım dın unsurundan tamamıjle temızlenecek. Layıkleştırme polıtıkası mantıki smırına kadar götürüldu Bahtsıa Halıfeye he r laman eskı rejımın ve Turkıyenın bütün felaketlerının sembolü olarak bakılmıstı ve Kemal, Türk İmparatorluğunun çokuşune sebep olan her ?eyı temızlemeğe ve yenı Türk Devletme doğru ve taptaze bır hamle yaptırmağa hep kararlıydı Bunun sonucudur kı, Kapıtuıas\onlar kalktı, Rumlarl* Ermenıier kovuldu, Istanbul un başkentliğl reddedıldı, Saltanat devrıldı ve sımdi de Halıfelık kaldırıldı Tamamen barısçı yollarla muazzam bir ihtılâl yapıldı Kemal'ın cesaretuıe, kararlılığma ve Devlet adamîığına havran olmamak elde değıl «Bunun Islâm dünyası uzerlndekı etkılerı blçUsüz olaeak. Halıfelık sorunu pek karışık bır sorundur ve Turklerın hareketmın anlamını kesınlıkle tahmın etmek kolay bırşey değıldır Türkıye, Islam dunjasınm sıyasî ve djıi lıderlığmı reddettı Ama Turkıye'de Halıfelığı reddedilmış olan Abdulmecıd'ın dığer Muslumanların Halıfesı olarak kalıp kalmayacağı açık değıl . Suphesız kı bırçok aday olaeak ve bıze dert açacak, arra bızım polıtıkamız tamamıjle islâml olan sorunlarda tam bır ılgısızlık \eya ımkân olçusunde ılgısızlık olmalıdır Şu sırada herhangı bır tutum takınabüe cegımızı sanmam » Ingılız Dışışlerınde bir başka gorevlı «Lajıkleştırme nın Turkıye de ve otekı Islam ulkelerınde etkılerını daha hı anlavıncava değın (Mustafa) Kemal'ın devlet adamlığım takdırde kararsızım» dedı Ama Halıfelık işıne pek faz la kanşmamak yolundakı gorüşe karşı çıkmadı. 7 Mart gıınu Ingılızler Mebus larından Tuğgeneral Mak ns Bas bakana yazılı soru yoneltti: «Turklerın Halıfelığı kaldirmalan karşısında, Imparatorluğun çeşıtlı bolgelerindekı ıç huzuru etkılejebılecek bu konuda, Muslüman vatandaşlanmızı ajdınlatmak ıçın Başbakanıi} bır açıklama yapmayı ujgun gorup gorme dıgmı» sordu îngıltere Dışışlerı Bakanlıgı bu soruyu sevınçle karşıladı Bır gorevli, «(Halifelik «'Bu madde) Halifelik otorite konusunda) bızım ılgısızlığımızi sının ruhunu, üerde daha da is bfilırtmek ıçın bu soru ı>i bır tismar etmek Uzere TUrkJerde bı fırsattir» dedı ve Dışışlerı sorurakıjor gorunmektedır Kemal, ya verilecek cevap taslagını ona 10 Mart giınü yalnız Osmanlı Hanedanını Hali gore hazırladı felıkten yoksun bıraktı, bu ma Ingılıa Başbakanı Parlamentoda şu karşıhğı verdl: kamm esasını Türk devletlnin oto;, ntesı içıne aldı ve oteki Muslü«Majestelerı HUkumeti, tam bır manlar» bu hap yutturulacaktır.» l!«ısızlık politıkası lzleyegeldığı ve lzlrmeğe devam edeceğe bu Çekingen tutum konuda ne sıyasî, ne de dınl ba. İNGİLÎZ Dışıslerinda blr ba> kımdan yorum yapmağa veya bu Fırsattan yararlanma ÎNGÎLTERE'NİN Halifelik işınde bazı entrıkalar çevırmek ısteyeceğı yolunda, hemen hemen her tarafta yaygın kuskular vardı Bu kuşkuları gidermek amacıyla, Başbakanın Parlamento Kursusunden yaptığı yukandakı kısa açıklamanın bütün tslâm dünyasına yayılmısı tçin çaba harcandı. Ingıliz Dısi$lert yetkili lerınden Mr. Osborna Basbakar.ın demecı üzerıne şunlan teklıf et|K , . , v , , n H , ) ı l «Halifelik konusunda çesıtlı taraflarda yapılan kiskırtmalar karşısında, bu demeel ilgili bütün temsılcılıklere tellememız ve bunun elden geldiğı kadar Y A RI N: Hicaz'ın Toplan DİŞİ BOND MALKOCOĞLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOGLU TİFFANY JONES GARTH eT1 ÜÇrUNOEOtI söyuJ^OC • Parlâmento'da S MART gunü Ingılız Mebuslarından Mr Ormsbv Gore, Parlamentoda Dışışlerı Bakanına so ru açtı «Turk hukumetının Hali felığı kaldırma teklıfı hakkında Ingılız hukumetının elınde bilgı var mı' Turk Halıfelığınm Ttırkıve'den başka devletlerce de ta ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••ı nınacağı yolunda Lozan Andlaşmasında herhangi bır şey bulunmakta mıdır'» dıye çıfte soru TEKİRDAĞ TEBEKE H*Kt>ILtfttXDEN sordu Bu sorulara Dışışlerı BaDosya No 1957/249 kanlığı adına Mr. Ponsoby karşıEımeni asdlı olup bılahare Turk tebasına geçen ve evvelce lık verdr Turk Meclısının Halıfe Tekırdağ'da ıkamet etmekte ıken halen nerede bulundukları lığı kal lırdığı, Hahfeyı sınırdısı ve yapılan butun araştırmalara rağmen teblıgata yarar adresettığı yolundakı basm haberlenni leri tesbıt edılemejen Ohannes, Hacı Agop, Krıstık, Vıktorıa doğrulayacak haberlerın almdığı, v» Meryem eşı Agop'un halen Mahkememız emrınde bulunan ama şımdılık ayrıntılı rapor gelnnfeterek murıslerınden ıntıkalen gelen ve adlarına Emlâk medığı açıklandı Lozan Andla?Kredı Bankasırda yatırılmış bulunan bır mıktar paralarını masında ıse Hahfelıkle ilgılı her ahnak uzere kanunı ıtıraz suresı olan işbu ılân'ın yavımı tarıhangı bır hukum bulunmadığı b« hlnden ıtıbaren uç ay ıçersınde huvıyetlerını ısbata yarar bellırtıldı Mr Ormsby Gore, «Hafelerı ve murısın mırasçi'=ı olauk'aıını gosterır vesıkalarj ıle lıfe Turkıye'den ç'karıldığına giV blrlıkte Haktmlığımıze muracaatları, aksı halde bu rr.ud j | re şımdi nereye gıtmektedır'5» dl iet zarfında gerçek huvı>etlerı ıle bırlıkte vesıkalarını ıbraz • ve bır soru daha sordu Ingfll» »tmeraejerı halınde halen Hakımlığımız emrınde bulunan paJ Dışışlerı Bakanlıgı Abdulmecid'rmlar'ın Medenı Kanunun 534'uncu maddesı gereğınce Hazı* in îsvıçre'ye gıttığıni bılıvordu. aa'ye devredıleceğı üân oiunur. • Ama soruya «bu konuda bılgimla (Basın: 12737) 2366 • yok» dıye karşılık venldl. ILÂN • ISTANBUL SANAYİ ODASINDAN • • 4 4 4 4 4 5590 Sayüı Odalar Kanunu gereğınce 1974 yüı aıdatının • mart ayı sonuna kadar odenmesı gerekmektedır 3131974 tarıhıne kadar odenmıven aıdat °» 50 fazJasıylt tahsıl oiunur. Sayın uyelerımızın mağdur olmamaları ıçın keyfıyet onemle duyurulur ••••••»•••••••••••••••••••••••••»•«.»•••••»* (Basın: 12553) 2365 TÜRK DONANMA VAKFINA YAPILACAK HER TÜRLÜ BAĞIŞ ŞANU DONANMAMIZI GUÇLENDİRECEKTİR. •••••»••••••••••••••••••••••••••••••••uanı