Katalog

CUMHURÎYET 24 Şubat 1974 (İ021ÜKLUSAMı, uL KAİU^:Mı*iNİSA,KVAri?EYKEîi( JAFİNM VE, # 1 VAMlNDAN 5 ö N ^ AMAİ... JEN5ÎN?... Bu MOTE A&iMA YARALISIN ERDALÖZ9 Ayaklarmı sakınarak gtlçlükle çıktın vatağma. Islaklık hosuna gidiyordu. Koridordaki açık pencereden sokulan koyu gecenin serinligi, ıslaklarına sürünüp üşütüyor gibiydı serü. «Havlun yok mu kardeş?» Beklemıyordun. Kofus nöbetoiaiydi. Yambasındaydı. Elinde kavunıçi kirlic* btr bavlu tutuyordu. «Al kurula başım. Hasta olursun. Hastalık buralara göre değil.» Aldın havluyu. lçin do»Uukla» 'rri'tjrl'kl* kabanvermişti. Hazırsmdır insanları sevmeye. Hep birilerine güvenmek, birilerine sokulmak, bir seyler vermek isteğiyle dolusundnr. Güzel bir görüntüyti, güzel bir yaayı, güzel bir şiiri, bütün güzellikleri bölüsecek, payiasacak birileri olsun istemişsindır. Senin yapında vardır bu sevecenlık. Yakınlaşmalannın çoğu yıkımlarla bıtmiş olsa bile böylesindir. Işte burada da, şu koğusa geldın geleli hep bir şeyler vermeye çalışıyordu Nuriler. Şasınyorsun. Almaya değıl daha çok vermeye alışmış bin olarak yadırgıyorsun çevrendeki bu yenı, bu değişik Nurileri. Basını havlunun eprimiş gevşekligin. de kuruladın. Biraz öteye çekilmiş, bir ranzanın köşesine sırtını venniş duruyordu, Admı sordun: «Nuri,» dedi. Islattığın havluyu Nuri"ye uzatırken yüre* Cinin sesini gözlerine taşırarak baktın ona. «Sagol Nuri kardeş,» dedin yavaşça, uyuyanları uyandırmamaya çalışarak. «Bir sigaramı içer mısin?» Havlusunu aldı. «İçelim,» dedi. Bunu derken görmüs geçlrmis, deneylert olan usta bir tutuklunun birçok şeyi hafife alan yarı alaycı küçümser tavrını gözden kaçırmadın. Kıbriti çakıp uzattın, eliyle gerı çevirdi. «Yak,. dedi. Hireitjn., . ^ * a: ~ , 1 »Olma2,1yaJ?r dedi. , * :J ~ Çaresiz önce sen yaktin stgârtnı. tı duman içinde. Konuşur dıye beklemıstin. Gltti, yine ılerideki sıraya oturdu. Bu kez pantolonunu da çıkarmaaan, nevresimın altma giriverdin. Sigaranı tüttürdün. Başında kaşıntısız, genişlemiş, serin bir çıplaklık, yadırgadığın bir boşluk vardı. SEKİZ îlk beş gününü geçiriığın odaeıkta, duvann tepesindeki. demirlerle öriilü küçücük tek pencerede ortalık kararmaya yüz tutarken i?te tam o akşam UstU saatlerınde Kapı günda bir kez aralanıyor, içerken klor kokan musluk suyu doldurulmug bir şiseyle, yuvarl&k, kuru bir ekmek içerı uzatılıvor, bir güc önccrun boşalan su şisesı gerı alınıyor, kap: dışarıdan yine her zamanki gıbi güçlüKle kiıîfleniyordu. Her kereslnde, kapıyı açıp kapayan kim'se, anahtan küidin içinden çıkaru.ak için uzun •üre ugrasmak zorunda kalıyor. durmadan sö vüyordu. Sövgülerin çogu da sana yönelmis oluyordu nedense; şaşırmıyordun. Şiseyi alıp başına dikerken, kapatıldığın odanın artık alışmaya basladığın agır kokusu İçinde bile suyun klorlu kokusunu agzın ayırt edebiliyordu. Ekmege pek dokunmuyordun. Tepedekl küçük peneeretıin bir açiKİığa, kırlık bir yerlere baktığım biliyordun. Evini alt üst edip iki büyük çuvala tıkt:kları kitaplarınla birlikte seni de indirip aşagıda bekleyen kara bir otomobile bindirmişlerdi. Götürdük. leri yeri belli etmemek içm olsa gerek gözlerine kalın kara bir bez bağlatnışlaraı, her nalde dışarıdan birileri görmesin aiye de arabarun arka koltuğuna bastırıp yatırmışlardı seni. Araba akışının oldukça sıkışık, tıkanık oldugu caddelerden güçlükle Sıyrı ıp kurtulduktan sonra hızla yola koyulmuştu otomobil. Çok dönüp dolaştırmışlaraı seni. Nerelerden g«çtiginizi kestirme olanağın kaımamıştı. Sonunda toprak bir yola girmiştiniz. Arabadan lndirdikten sonra gözlerindeki bağı çözmüşlerdi. Bir topraklık alandaydınız. Sonradan getirüip döküldüğü anlaşııan ıri dera çalulla. nnın üzerinde güçlükle vürümüstün. Uzakta tepelerin yamacında oraya burf.ya g.zlenmij gecekondular vardı. Kentin oldukça dışarılarında bir yer olmalıydı, neresi oldugunu kestirememiştin. Bir boşlugun ortasında, sanki bütün toplumdan uzak. soyut bir kırlıku. tek Katlı ?arip, uzunca, ilkel bir yapının önünde durmuştufluz. Yan ytna, Ivr ömek be^eJlı kaba trt ta kapTtian en uçtikini güçlükle «çnışlar, kap. kara bir kokunun içine itivermişlerdi seni. Dizıni bir yerlere çarpmı?, kapaklanır gibi oltnuştun. Ayaklannın altındaki kaygan vıcıklıkta yüzüne vuran dayanılmaz kokuyu yadırgarken dizinin acısını unutur gıbi olmuştun. Görevliler, üzerine kapattıklan kapının kilidın den anahtan çıkarmak için çok uğrasmışlardı. Çakıllarda uzaklasan ayak seslerini cuymuştun. Biri kalmıştı dışarıda. Ikııeştikleri oluyor, ama pek kısa sürüyordu; birl çakıılara tekmeler atarak hep uzaklasıyordu. Nöbet değistiriyor olmalıydılar. (DEVAM1 VAR) Halk Sektörü önerisi ve Iktisadî Sistemimiz Doç. Dr. Beşir HAMİTOÛULLARI KAPItALİST HALK EASLMA EKONOM] 5«PlSI Küçük imalat ve ticaret birimleri halk sektörünü oluşturacak Halk SektörUntin yapısı sorunu, dün verdigimiz şema ve deginmelerden sonra, oldukça a y dın bir düzeye çıkmış bulunmaktadır. Bu değinmeler her şey den önce, Halk sektörünün devlet kesimi ile büyük sermaye çevrederinin (lktisadi iktidarlanni, dışında bır yerde bulunduğunu ortaya çıkarmaktadır. Boyle olunca, halk sektörü, kamu ve özel kesim dışında kalan bagımsız ve ilk iki sektörden tamamen bır , "Genîş anlamı de kalan bir kısım, bir diğer deyişle özel girişim kesiminin bir alt kesiti olmaktadır. Çünkü, bugün dağınık halde tek. tek olan özgür tesebbüs veya kişiler, «Halk Sektörü» içinde yeniden organize olunca, ÖZEL kesimin bır kesiti olma niteliklerini yitırmış olmamaktadırlar. Yin* dün verdigimiz şema, Tiirkiye'nin kapitalist karma ekonomi slsteminin yapısında, Halk Sektörünün yerini sadeleştirilmis bır tarzda yansıtmaktadır. GorUldüğü üzere, sistemimiz baslıca, özel ve kamu kesiminden ve her kesimi oluşturabılen ve değişen, gelışen koşullar doğrultusunda, zorunlu olarak değişebilecek bir dinamiğe sahip alt kesimlerden oluşmaktadır. Halk Sektörü, oze! girişim kesiminin, işte bu değışebılir alt kesitinden, küçük girişim düzeyinde kalan, ferdl tesebbüs ve teşebbüsleri yeniden organize eden kesit olmaktadır. Boylece şemada «küçtik teşebbusler» denilen kısım halk sektörü olmaktadır. • Esnaf Kefalet Kooperatifleri (1964'te 210 sayıda olan bu koop» ratifler, bugün 522'ye çıkmıjlardrr. Ortak sayısı 1964"te 87.802 iken, bugün, 258.728, sermayeleri ise 166 milyon TL. dır) • Küçük imalât sanayiinde yer alan kuruluşlar. • Ticaret kesımindt yer alan küçük kuruluşlar. 0 Tuketicıleri uyaran, koruyan dernekler. • Bölgesel kalkınma şirketlerL nur Yardimlaîma.^Kur^ip 0 Çiftçi Yardımlaşma Kurumu 0 Bankalardır: 0 Halk Bankası, esnaf ve sanatkârların kredi ihtiyacmı karfilamak amacı ile kurulan H. B., bugün 241 şubeye malik bulunmaktadır. Kanuni sermayesi 1969 yılında 1 milyar lirayı aşmıj bulunmaktadır. 0 Işçi ve Köylü Yatınm Bankası: Yurt dışında çalışan ve çoğu küçük sanatkâr, çiftçi ve esnaf olan iş,çilerimizin, Alman Ban kalarındaki tasarruflannın 10 mil yar D. M., (S0 milyar TL.) agtığı belirtilmektedir. Istihdam yaratan ve kir bırakan yatırım projeleri özendirihrse, yurt difindaki isçilerimizin ta sarrufları, yurtta çalıjan diğer İJ çilerinkilerle birleçip, örneğin, oluştunılacak bır İşçi Yatırım Ban kasında toplanabüir. Tasarrufları, çekıci ve yatınmlara yöneltici uzuvları ile böylesi bir banka, Halk Bankasmm gelişecek yeni ijlevleri ile birlikte, halk sektö 6ECTORUNÜM 1. SOSYAL |y>Apı Yukarıdaki şemad3, yansıyan Halk Sektörünün, sosyal ve ekonomik yapısı. anılanlarla sınırlanan, mutlak bir kesinlilik anlamı taşımamaktadır. Burada sadece mem leketımizin özellikleri doğrultusnında, oluşturulacak bir «Halk Sektörünün». ıçeıebıleceği unsurlar hakkında bir fikır vermeğe çalışılmıştır. Bu çerçsveye gırebilecek un» surlar, değişebilir. Bu değişebilırliuğın sınırıru, yürürlükteki düzenin veya oluşturulmak istenen düzenin, felsefesi, oelirler. Buradaki SEMA, Kapitalist Karma Ekonoml varsayımına göre düzcnlenmlştir. Bu anlayış çerçevesinde, küçük girısimler kesitinin, «Halk Sektörü», halmde ve yeni b i r ekonomik yapı olarak organize edjlmesv belU^bir jpsyal ve .siyasal vapıya ba"*11*111 buluKnak«dn'/*emadto •ıateaevMefefegiçim?^öylea btf. ekonöfcık yapt, önca sosyal, sonra siyasal yapınm. iöylesi bir donüşüm* ,ölanak vereceV.Tutelikte ohnBsını gerekli kılmaktadır. Nitekim, yeni siyasal ıktkların, sosyal tabanı, böylesi bir ekonomik yapıya ÇAĞRIDA BULUNMAKTADIR. rünün temel mall kuruluslan olabüir. • Memur Yardımlaîm» Kuru. mu (MEYAK), Işçi Yardımlaşm» Kurumu, Çiftçi Yardımlaşma Ku rumu, tüketiciyi koruyan Dernek ler, Halk Sektörünün diğer kısıro larmı oluşturabilirler. Boylece, banka!arı, memur, Işçi kurumları, kooperatifleri, tüketiciyi uyaran dernekleri, bol gesel kalkındırıcı şirketleri ve K.I.T., kesiminden gelen kuru luşları, küçük imalât sanayiinde, kuçuk ticaret kesiminde yer alan birimler, Halk Sektörunde oluşturacaklardır. Bir diğerinl destekleyen besleyen karşılıklı ilişkileri içinde, dağınık tasarruflarını, bir iki kurumda toplayabilecek, bunları en verim11 yatınm alanlarına yöneltebtleeek Halk Sektörü, özel girişimci kesimin, mali gücü, yatırım gücünü yükseltebileceği gl bi, üretim ve tüketime daha ras yonel dayanaklar «ağlayabilecek ve gelir dağılımına da, bu yeni organizasyonun ekleyeceği boyutlarda, adalet getirebilecek tir. Bir yandan tanayıleşme ve kalkınma hızl yükselirken, diğer yandan sosyal ve ekonomlk yapılar arası çelışkiler de gıderek azalacak, sosyal banş, ekonomık refaha, ekonomik refah, sosyal banşa, daha fazla açılabilecektir. lyi oluşturulduğu ve işletildiği takdirde, Halk Sektörü, kapitalist karma ekonomi sistemimizin, sosyal ve ekonomik yön leri, daha yüksek bir düzeyde demokratlaşabılecektir. Ulusal ekonominin özel girişim kesimin de yenid'en örgütlenişinin bir lfadesi olan Halk Sektöründen, kuşkularunamak gerekir. Çünkü görüldüğü gibi kapltalltt karma ekonomi sıstemimızin ekonomik ve sosyal yapılanna güç kazandıracak bir uyum yörungesinde dengelenmelerıne olanak verebılmenin, özel ve özgür girişim tabanını genişlete bilmenın, büyük sermayeye daha verimli ve daha yapıcı boyutlar kazandırabilmemn bir aracı olmaktadır «Halk Sektörü.» MALKOCOĞLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOGLU SONUÇ Bir «Halk sektörüntln», oluşturulması, CHP ve MSP koalisyon hukümetince yapılmış bulun maktadır. Yem iktidan oluşturan iki partinin, siyasî strüktürü gözönüne almacak olursa, ulusal ekonomik yapıya anılan iki siyasî partinin sosyal tabanı dogrultusunda bir biçim vermek normal ve meşru bir tasarruf sayıl(Devamı 7. Sayfada) Neler girebilir? Şîmd', Türkiye'nin bugünkü ekonomik yapısında. sanayileşmeyı ve kalkınmayı sosyal adalet ilkesi ile ÇAKIŞIR bır tarzda ger çekleştirebilecek bir Halk Sektörunün, hangi birimleri içerebileceğine geçelim. Her şeyden önce, sanatkâr, esnaf, küçuk çiftçi, ışçi, kuçük me mur gibi henüz tam organize olmamış halk yığınları gözönüne alındığma göre, bu sosyal yapı. ya tekâbül eden ekonomik bir yapı oluşturmak zorunlu olmaktadır. Anılan 2. nolu şemada Halk Sektörünün sosyal ve ekonomik yapısı, ana çizgüeri ile basitleştirümıs bır halde görülmektedir. Şimdi, Halk Sektörünün ekonomik yapısına nelerin girebileceğine kısaca değınelim: Önce, ulusal ekonomirun yeniaen örgüt lenişı açısından sorur.a bakıldığı var sayımı içinde kaldığımıza gö re, Kamu Ekonomik Kesimin. den de, bazı bırimlerin, Halk Sektörüne alınabileceğini belirte lim. Bir başka mcelememizde de belirttiğimiz gibi (1) Kamu İktısadi Kuruluşlarının, sanayileştiren sanayı amacına dönük olarak yeniden orgütlenışleri ele ahrunca, ekonomik ve sosyal yönden, bugünkü aşamada, Kamu Ekonomi Kesimınde kalmasmda artık bır zorunluluk kalmamış bulunan teşebbusler halk sektörüne devredılebılir. Kırsal evre için kurulmus bulunan ve kurulacak olan çiftçi köylü kooperatiflerinin tümü üretim, (tüketim, kalkmdırma). Sadece köy kalkınma kooperatif lerının, 1972 yılındaki sayısı 428 ve 20.000'e varan ortagı bulunmaktadır. Burüardan yurt dışına işçi olarak giden 16.000'e yakın ışçi taahhütlerıne karşılık olarak 56 milyon TL. öaemişlerdir. Halıcılık, besicilik, tavukçuluk, konservecilik, sütçülük, mey va suları, balıkçılık, tağlacılık gıbi dallara yatırım yapan köy kalkınma kooperatifleri, Halk Sektörü içinde. yeniden organize edilırse, bugün sadece yurt dı sına işçi gönderme cazibesine da yanan dlnamizmine, tarım kestmındeki gizli işsizliği gideren, is tihdam yaratan bir ıiin»m)ım •klenebiür. DİSİ BOND TİFFANY JONES (3UY MOECÎAN VE e PEST; OHUH H&Sll BİR OBKESTRA SCP/ OLUOĞUfiJO DA BlU*OQUM ıjfc'j ı ^^ 3ARTH