Katalog

CUMHURÎYET 28 Ekim 1974 (Yl Biü tffcE SOMPA K&lDiNfcâa&i. îîİ TESADÜFLcfc VE j,AN$lA ABDULCA PÛUJ Bu VA^IKTAM KUfcTliU?UKlAİU ı'ti . tf&EÜE&İNDEN ütfüN DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About Çeviren: Ali Sirmen ÇIKAN KISMIN ÖZETÎ: Genç Alman botanıkçısı HernMum Schultz 1856 vılında kazandığı b.r bursla Yunanıstan a gıtmıştır O gunlerae ulkenın gerçek hakımı Dajlar Kralı di>e anılan haydut Hacı Stavrostur Hermann Schultz Yunanıstan hakkmda daha once Dir kıtap yaanış olan Edmond About'va, Hacı Sta\rot'u ve haydutların kol çezdığı Yunanıstan'da başına gelenlerı anlatmaktadır Babahk sevgısi, duşunceslne yeni açıklıklar getırdı Kızına kralıçelere yaraşır bır drahoma toplayabılmek ıçm o zamana dek hakkmda ancak ılkel fıkırlerı olduğu para sorununu daha yakından ve dıkkatle ıncelemeye kovuldu Boy lece altmlanm kasalarda saklamaktansa ış alanında yatınmlara yonelttı Spekulasyonun ıncelıklertnı oğrendı Yunanıstan ve dunva borsalannı vakm dan ızleme>e koj*uldu Hatta ılen surülduğune gore, soygunculugun avantajlarını duşunerek, haydutluk ıle ılgılı hısse senetlerı çıkarmayı dahı duşunmuştu Hacı Stavros Avrupa'ya bır çok gezı yaptı Gezılennde kendısme, Marsılyalı bır Rum tercumanhk ve rehberhk etmekteydı B r keresınde, Yorkshıre'ın bılmem hangı kokusmuş bolgesınde yapılan seçımlere tanık oldu Bu gti zel gosterı onda anayasal duzen ve yararlan hakkmda olumlu duşuncelen gelıştırdı Gen dondüğünde ulkesının kurumlanndan yararlanıp, servet yapmavı aklına koymuştu Bır surj köyu, muhalefet hesabına jaktı Dığer b r kısmı ra da, muhafazakâr partı adma oturanların başına geçırdı. Bır bakanı mı değıştırmeıc ıstedınız, yapacagınız şey hemen Hacı Stavros'a başvurmaktı O derhal jadsınmaz kanıtlarla, polısın kotü orgutlendığını gozler onune serer ve hukumet degışmeden huzur gelmeveceğmı orta ya koyardı Buna karşılık, duzenın duşmanları na çok ağır cezalar verır, duzenın bozulmasma asla gozyummazdı Polıtık jeteneklen kendısının oylesıne tanınmasına >ol açtı kı, sonunda •um partıler tarafından elustunde Uıtulur oldu. Seçımler hakkında oğutlen her zaman şaşmaz bır uysallıkla dınlenıp, yerıne ge'ırıhrdı Gerçı, her seçımde 30 mılletvekılı ıle temsıl edılen Hacı Stavros'un seçım konusundakı goruşlerı tem sıli sıstemın, bır çok kımsenın tek mılletvekılı tarafmdan temsılını ongoren ana kuralı ıle çelışmekteydı arna ne beıs var Akıllı bır bakan, unlu Ralletıs, hukumetler uzerınde boylesıne et kılı olan bır adamın sonunda, ovunu bozabılece ğını duşunerek Hacı Stavros un bıleklerıne altın bır kelepçe geçırmejı denedı Bakan dağlar kralına Karvatı'de yabancı bır konsolosun evınde randevu verdı Hacı Stav ros çağrıya yalnız ve süah^ız geldı Bırbırlprım uzun süredır tanıyan haydut \e bakan ıkı eskı dost gıbı başbaşa jemek vedıler Sıra tathva geldığınde Ralletıs, Hacı Stavros a bır teklıfte bulundu Buna gore hukumet kendısının butun suçlarını tum sonuçlarıyla affedecek O ustelık tuggeneralhk beratı ıle Senatorluk vereces ozel müllcU olarak da 10 bm hektarlık ormanlık bır bolge tahsıs edecektı Palıkarva cevap vermeden uzun sure duşundu ve sonra onerıyı kabul etmedı «Bu çagnnızı belkı 10 yıl once kabul edebüirdim. dedl. Ama ırtık çok ihtiymnm Atlna mn tozlu ha\ ası oan» lyı gelmez. Uıtehk bu yaştan sonra yasama duzenlmı de değıstırmem Senato'da uyurum Bana egıtmem ve komuta etmem ıçın kuvvetler versenız eskı alışfcanhğım yüzunden. bu unıformalı adamlan vurmaya kalkarım Onun ıçın dosturo, sen kendı ışlerının ba şına don benı de rahat bırak » Ralletıs oyle kolay kolay yenılgıyı kabul ede cek kışılerden değıldı Hacı Stavros'u, haydut lugun kotulugune ınandırmaya çalıstı. Bumın uzenne dağlar kralı gulumseyerek sordu Ortağım, soylesene bana, gunahlanmızı yazacagımız gun hangımızın Ustesı daha uzun olacak dersın1 Ama dusun dedı bakan, bır gun kaderın den kaçamaz ve kotu bır sekılde olursun Allah Kenm. dıye Turkçe cevap verdı haydut Ikımız de tertemız değüız. Ama benım bır avantajım var Hıç değılse dü^manlarnn tirn forma taşıyorlar ve onları daha uzaktan tanıyorum Ama sen kendınınkıler ıçın ajnı şeyı soyle yemeztın Elveda kardesim. Altı ay sonra bakan sıyasi rskiplert tsrafm dan vurdurulup, oldüruldüğurde, haydut hali hayattaydı. Ev gahıbımız bıze kahramamnm butun mac« ralarını anlatmadı. Hoş zaten buna ne gun ne de gece yet«rdı ya! Yalnızca en onemülermı tıralamakla yetındı. Sarunm ki, dünyanın hlç bır Ulkesınde Hacı Stavros duzeyındekı haydutlar onun Nıebur'u soyması kadar sanatkârca bır gıri şımde bulunamamışlardır Nıebur Lloyd sirketının gemısıydı Konstantinopl'den gelıyordu. Yolcularını ve >ukunu Kalamakı"de boşaltacaktı Dort vagon, eşjayı berzahın obür yanındaki Lutrakı Lımanma tasıyacaktı Orada mallan yuklemek uzere başka bır gemı bekliyordu Gemı çok uzun sure bekledı Mallar hıç gelmedı Hacı Stavros gupegunduz yolun ortasmda trenı soydu Yolcularm, paralarıyla, kafıleye refakat eden jandarmaUnn odeneklerını' «1mayı da unutmadı. Kristedül blraı da i*tek dolu bır ıiadeyle «Ah tam iki yuz elli bin frank hk bır gundu» dıyordu Hacı Stavros'ın zmlımlıgınden çok söz «dilıyordu Oysa dostu Krıctodul onun hıç bır zaman zevk ıçin kdtüluk etmedığı konusunda bıze garanh verdı O hıç bır şeyın, kendısını karanndan donduremeyeceğı ırade bır adamdı, hatta kanun bıle' Eğer zengın bır koylunun tabarlarını bıraz fazla şışırırse bu hılekâr henfm (') paralannı nereve sakladığını ofrenrnek ıçın yapılnus demektı. Genellikle fıdyeyı odeyeceğıne ınandığı, tutsaklanna son derece ıyı davranırdı 1854 yazında öbe adasının zengın tacırlermden bırının evine baskın yapmıştı Ev sahıbı Vovıdı, aılesı ve Şalkıs'm eskı yargıçlarından bırıyle toplanmış, salonda oturuyorlardı Ikı erkek ıse kftğıt oyna maktaydı Hacı Stavros yargıca serbestçe oynaması ıçm olanak tanıdı. Ama adamcağız kaybettı ve parayı da seve seve odedı. Sonra Dağlar Kralı, Bay Voyıdı'yı, kızuu ve oğlunu alıp gdtürmuştu. Adamın kansını is« fidyeyı toplayabılmesı ıçın e\de bırakmıştı. (DEVAMI VAB) Tarihi Görünümünü İitiren Boğaziçi Arkeoloğ Erdem YÜCEU dm Molla yalısmı gdsterelim Bü yukdere ıle Sarıyer arasmda 18C0 yıllarmda yapılan, A Lamartır.e' nın bır sure ıçınde yaşadıgı ve Turkıje ızlenımlerını kaleme aldığı bu yalıyı mırasçılan jokıp verıne apartunan yapmak i»temışlerdı Kuşkusuz, ıyı bır plânlama Bogazıçınde yıkılmıya terkedılmış bır çok yalıyı kurtaracaktır Yalılan korumak ıçın hıç olmaz sa bunlara ozel bır vergl mu»fı\etı tanınmalıdır Gelır getirmı\en bır yah ıle avnı genışhkte, fakat kar »aglıyan vapıvı «ynı deger olçusune vurmamalıdır Gunumuzain kosullarında her ıkı sni birbırıne es dusunmek Türk evlerının yalılarının voıt olmas'.nın başhca nedemdır Şartlar el verdıkçe bir kısmını kamulas tırmalıdır Son yıliarda Amcazade Hüseyın Paşa YaUsına Tıir kıye Turıng Otomobıl Kurumu yardım elinı uzatmıs, Emirgân Yalısı da Kültür MUsteşaTİığınca onarılmaktadır. Pek tabii bu ıki yalının kurtanlması konuyu çözüralemiyecektır. Bu durumu daha genişletmek, sahıplerirun korumadıgı Boğaziçi yalılsrının devletçe satın alınıp korunabılmelennı saglamak, müze ve turızme donük kullanmak sanırım ki Tüık sanatına yapılacaic en ıyı yardımlardan bırıdır. Yahların korunması Boğaziçini kurtarmak için özel bir imar kanunu gerekli Istanbul tarihi, coğraiî turıs>tık külturel v« ekonomik durumundan öturü çok yonlü bır şehırdlr. Boylesıne çeş^tlı ozell klerı olan bır şehır ıçın plânlama yapmok aslında güç bir ıstır Bu nedenle yılıardır şehrın onaylanmış bır nâzım plânı yapılamamiftır îstanbul'un planlanmasına Hk kez 1938 yıllarmda bugunku anlayışla bagdaşamıvacak şekılde baflamış ve çeşıtli ellerden geçmıştir Prost Hogg ve Pıccmatogıbı şehırcılık uzmanlan ayrı ayrı planlar çızmıslerse de yaptıkları, bolgelerı tam olarak kapsamamış, ayrıca uygulama planları da olmatuğından tahmatname.ere gore hareket edılmıs, takdır îmar Müdürlügü elernanlanna bırakılmıstır Buyuk Istanbul Nâzım Plân Bürosu ıse ancak 1964 de kurularak çalı;malarına başlamıştır. Bogazıçınde yerleşmeyı dondurraak, doğayı çırJtınlestırmıyen, sahil ve bayırlarda yoğun yerleşmıye ızın vermıyen ufuk çızgısıru dıkkate a]an bır plânlama uygtılanmahdır Kuşkusuz, bugun Bogazıçının en buyuk derdı par sellerae ınşaaitır Boğaziçi sırtlan spekülâtorlerın yaptıgı hısse satışı ıle gayrıresmi bolumlere avnlmıştır Bunun kaçınılmaz so nucu olarak da sırtlar çırkınlık anıtı brnegı beton yıgınlan le dolmuştur Imar alanı dışında KaJdıgından da parsel!enemı>en arazilere yapılan kaçak yapılar artmış \e Boğazın peyzajından hayır kalmamıştır. Bogazıçınde bugun de bır çok kırlık arazı vardır Ancak bunların da ga\rıresmî olarak parsellendığı soyıenmektedır Bogazıçının korunması konusundakı yazılarından bı rinde Çelik Gulersoy kırsal gorunumler devam etmelı, en kısa zamanda gecekondular durduru^ malıdır dıyerek uç çeşıt kanunsuz insaatın onlenmesını onerıyor. a) Haıme arazısme veya başkasmın mulkune kondurulan \apılar b) Parselasyon kanunen \e imar plinına gore yasak olduğu ıçın hısse satışı yoluyla bır arazıde multayet edınıp kaçak bına oturtulması c) Gecekondu Kanunu geregmce, eskıden yaptığı bır gecekondunun tapusunu aidıktan sonra Beledıyenın kanunu janlış yo rumlayarak verdığı mhsatla kuçuk yapıların koca apartımanlara dbnuşturulmesı Bu sonuncu yol herkesın aleyhıne haksız bır ıktısap >olu açmış ve Gecekondu Kanunu ıhtıyaç sahıbme bır unıte temınınden bahsettığı halde çok ucuz bır bedelle \e taksrle gecekondu sahıbı olan bır çok kışı bovlece bedavasma apartıman yukseltme yoluna gırmış bulunuyor Bunun gbz onundekı orneklerı Bebek te Mısır Elçılığı arkasındakı yamaca yapılan ınşaattır Bu yolla beşon lıraya ve hem de taksıtle değerlı arazıle nn tapusunu aldık'an sonra, eskı gecekonduyu yıkıp yeıine koca apartımanı dıkmek, mantığa ne kadar inanılmaz gelse de, kabıl oluyor.» (Korunması Gereken Bogazıçı, T T O K , Ist 1972). Boğaziçini butunüyle ele alacak, sozun kısası yalısı, ağacı, doğası ıle kesınlıkle koruyacak ozel bır ımar kanunu zorunludur Bu arada ımar sınırı dışında kalan yerlerde hısse satışı ıle japılan fulı parsellenmelere, kaçak mşaatlara da oncelıkle son verılmelıdır Aynca jururluktekı Orman Kanununun kapsamı dışında kalan 30 ddnumden kuçuk korular korunmalı, kenanna, ıçme ınsaat ıznı verılmemehdır Bebek'dekı Hıdi'v'ın, Arıfi Pasa korularının başına jelenler bır kez daha tekrarlanmamalıdır Hıdıv'm korusu bugun tamamen sa tılmıs ve buralara bir çok bina yapılmıstır Korunun arta kalan ağâçlanna ıse apartımaaların babçelerınde yer yer rastlanmaktadjr Arıfi Pasa Korusundan. ıse hiç bır \z kalmamıştiT, buraaı da parsellenerek Mitılmış, yerıne buyiik mahalleler kurulmustur. Bugün îsvıçre Amerika gıbi bir çok ulke eskı evlerın Uzerm de tıtızlıkle duruyor, onları telc tek degil de bUtunüyle, sokakları. mahallelerı ile koruyor Bız ıse tam aksine eski eseri yenl imar hareketlerine engel gdrüyor, korumaya çalışanları da en ftğır dıl le ulu orta tenkit ediyoruz. Ornek olarak Sadnazam Necmed GtDEREK YESILLİĞtN YERİNÎ BETON Y1ĞINLARI ALIYOR. Özel bir kanun Boğaziçi butunüyle kapiıyan ozel bir eskı eserler kanunu çıkarılmalıdır Yenı vapılacak konutlarda karakterıstık bır uslup aranmalı munarların vaban cı dergılerden esınlenerek burada vükseltmek isteyeceğt yapıla ra ızın verılmemelıdır Herhangı bır sekılde yanan veya çoken valılar verıne 1beton vaptmına ızın verılmemel ., ya ahşap olarak aynını yaptırmah va da ar sasım uzun vıdeli taksıtlerl» ka mulastırmalidır. B İTT1 MALKOCOĞLU yazan veçızen Ayhan BAŞOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI DİŞİ BOND TİFFANY JONES Gecekondular Gecekondular Bogazıçınde de boy gostermıye başlamıştır. Boğa an yamaçlarında, ozellıkle Kuruçeşme, Anadoluhısan, Istmve ve Yerukoy de endustnyel tesıslerin kaçınılmaz bır zorunu olarak çogalmalarına bızla devtm eyorlar. K ONGR E BUYÜKDERE BOROVKAY SPOR KULÜBÜ DERNEĞINtN YILLIK KONGRESİ 2510.1974 cuma guru, ekserıjet temın edılmedığınden, 8 11.1974 cuma gunu saat 20 30' da merkez kulup lokalmde yapılacaktır. Sayın uyelere duyurulur 1 Açıhş 2 Konjrre Başkan ve Kitip fefhni. 3 Faalıyet Raporunun nkunması 4 Malı raporunun okunması 5 Denetlcme raporu 6 tdare hevetinin Ihra^ı 7 Yeni idare heyetınm seçimi 8 DılekJer. if KK .AMA ONBMUTPİ (Cenajın 839) S Ö 49