Katalog

CUMHURÎYET 18 Ocak 1974 40 YIL ÖNCE CUMHURÎYET 18.1.1935 CUMHURİYET EKONOMl OECD, petrol bunalımınm etkileri ve ortaya çıkacak güçlükler konusunda rapor hazırladı Fransa ile Almanya arasındaki Mesele CENEVRE. 17 Uluslar kur u m u konseyi, La\al, Eden ve Litvinofun söylsoıklerinı dinlediktan sonra Sa^ hakkanda yapılmış olau anlaşmayı tasdik etmiştir. Bu anlasmaya göre b ü tün Sar, Versay muahedesinde yazılı şartlar dahilınde yani gay r; askeri kalmak üzere 1 Mart tarilunde Almanyaya verilecektir. Uluslar komisyonunun k o mitesi, Fransız, Alman hükümetleri ve Sar hükümet komisyonu ile müzakera ederek rejim degişmesi için lâzım gelen tedbirleri kararlaştıracaktır. Alman hükümeti, Sara Versay mu ahedesinin askeriikten tecrit maddesinin tatbiki için Fransa tarafmdan ileri sürülen istekleri prensip itibariyle iıiç b i r ıtirazda bulunmamıştır. Ancak sevkül ceyşi ehemmlyette addolunan ba zı a r a ç l a n n tahribıne dair olan Fransız teküfini reddetmiştir. Berlinden alınan h a b e n e r e göre Hitler rejirninin iktidara geldiği Eündenberi ilk d ı ş siyaset m u vaffakiyeti olan Sar'da Alman görüşünün zaferini Alman siyasi kişileri geniş bir şekilde istismara k a r a r vermişlerair. Gelişmemiş ülkelerin rezervleri azalacak Ekcnomik tsbirliği ve Kalkınma Ö r g u t ü ' n u n e n son aylık yayınında petrol bunalımınm etkileri incelenmekte v e bunalımın petrol üretmeyen gelişm e k t e olan ülkeler için yaraltığı yeni güçlükler üzerinde dur u l m a k t a d ı r . OECD, petrol fiyatlannda artışlar nedeniyle petrol üretmeyen gelişmekte olan ülkelerin 1974 ithalât planlarını gerçekleştirmek için mev cut rezervlerinı kullanmalarını ve a y n c a yeni dış borçlar bulmalarını zorunlu görmektedir. E ğ e r b u n l a r yapılmazsa, gelism e k t e olan ülkelerin kalkınma stratejilerinin olumsuz b i r şekilde etkileneceği belirtilmekte dir. önce yapmış olmakla birlikte, petrol fiyatlarırun burada kalmayacağını öngörmüştür. Bu nedenle rezerv kullanma ve eurodollar pijasasından borçlanma olanaklarımn sınırlı olduğuna inanmaktadır. Yayında bu görüş şöyle açıklanmaktadır: «Biraz daha ileriye bakıldığında, artan petrol fiyatları, gelişmekte olan ülkelere tavizli ilâve yardımlar yapılmazsa. b u ülkelerin kalkınma stratejilerini olumsuz şekilde etkileyecektir.» Yardım veren ülkelerin anladığı biçimiyle tavizli yardımlar, yapılan yardımlann yardım veren ülkelerden ithalât için kullanılmasını gerektirmektedır. OECD d e yeni güçlükler karşısında b u tür y a r d ı m l a n n artınlmasını tavsiye etmektedir. Bunun için de uluslararası mall kuruluşların çıkardığı bonolarla. petrol üreten ülkelerden borçlanması ve boylece sağlanan kavnakların gelişmekte olan ülkelere tavizli koşullarla borç olarak verilmesi önerilmektedir. OECD, bu yolla hem petrol üreten ülkelerin biriktirdıği dövizler için j'eni mahreçler bulunmasınm ve hem de OECD ülkelerinin ödemeler dengesinin iyileştirilmesinin m ü m k ü n olacağını ileri sürmektedır. r YORUM Bürokrasi ve Siyaset BULMACA 123456789 Y t ' K A R I D A N AŞAGlYA : 1 Demiryollarında t r a verslerin. altına, şoselerde d e duzeltilmiş t o p r a k üzerine döşenen t a ş k ı n k l a r ı Dünyamızın uydusu. 2 Besteli yüksek sahne eseri Irlanda'da bir k u r t u l u ş mücadelesi v e r e n örgütün simgesi. 3 Uzakdoğu Asya'da bir ada Trajedi ile komedı srasında b i r sahne eseri. 4 Tersi çocuk anlamınd*a b i r söz Heyy diye çık a n l a n yüksek v e uzun ses veya b a ğ ı r a r a k söylenilen külhanbeyce soz. 5 Guneybatı Asya'da b i r körfez. 6 Bildik, tanıdık Bir gıda maddesi. 7 Tersi kımi sazlarda kalın ses veren. tel veya kirişe verilen isim Tersi kimyada klorun simgesi. 8 Şekerin k a y n a t ı l a r a k ağda haline getırilmesi yoluyla yapılmış renkli ve kokulu katı ş e k e r GÖJteriş, çalım, caka. 9 Gözlerin üzerinde kemerll b i r e r çizgi meydana getiren kısa kıllar Bir erkek isml. SOLDAN SAĞA : 1 Rüzgârın önüne katılıp surüklenmek. 2 Tersi unlu tanelerin ve kimi çiçek v e yapr a k l a n n su ile kaynatılarak bulamaç kıvamına getirılmiş hali Gülüşmeye vesile olsun diye, karşısındakini kırmaksızın şaşırtraak veya a l d a t m a k •üzere söylenilen söz veya yap ı l a n davranıs. 3 Bulgar p a r a birimi Orta oyunu ve kukla ş a h ı s l a n n d a n birinin adı. 4 Doğu müziğinden b i r m a k a m . 5 Tersi b i r emir Bale yapan erkeklere verilen isim. 6 Tersi yemin. 7 Bir seyt yapmayı veya yapmamayı belirten iş güç, istem e k yetkisi Utanma, u t a n ç duyma. 8 Doğuda b i r dağ Bir nota. 9 Şaşılacak halde olan B i r gramlık b i r kitleye uygulanınca onun hızını saniyede b i r santimetre a r t t ı r a n «üç. Zammın etkileri Türkiye'nin de ü y e olduğu Ekonomik tşbirliği v e Kalkınma Ö r g ü t ü ' n ü n (OECD) Aralık ayına a i t Economic Outlook adlı yayınında, geçen yılın son. günlerinde petrol ü r e t e n ülkelerin petrol fiyatlarına yapmıs olduğu b ü y ü k zammın etkileri ele alınmamaktadır. Yayın, bu b ü y u k zamdan önce baskıya verilmiş oldugu için sadece 16 Ekim 1973 t a r i h i n d e ham petrol fiyatlarına yapılan zam üzerinde d u r m a k t a d ı r . Söz konusu t a r i h t e ham petrolün afişe fiyatı varil başına 3 dolardan 5,11 dolara ç ı k a n l m ı ş t ı . OECD, geçen E k i m ayında yapılan b u yüzde 70'lik zammın gelişmiş kapitalist ülkelerin ödemeİPr dengesıne 15 milyar, b u n a kar?ı gelişmekte olan ülkelerin öd'emeler dengesine i?e 2 5 mıly a r dolarhk j'eni y u k l e r getireceğini hesaplamaktadır. Petrol kısıtlamasından en çok Japonya en az Amerika etkileniyor Petrol Tüketimi ve Enerji Dağılımı Petrol Tüketiminin Kesimlerı Endüstri Nakliyat Konut ve Ticaret A. B. D. Kanada Japonya Bırleşik Krallık Fransa B. Almanya İtaly? Belçika Hollanda 24,7 26,8 55^ 48,» 43.9 40,1 48,5 44.7 38,2 52,9 413 21,6 39.0 26.4 25,7 25,5 25.9 41.6 22,4 31,4 23,2 18,1 29,7 34,2 26,0 29.4 Kaynaklarının Yüzde Dağılımı Enerji Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı Petrol Katı Yakıt Tabii Gaz Nükleer Hidrolik 45,4 53,4 75,2 45,6 66,4 54.9 79.7 «3.7 60,4 19.1 11.6 19.9 43.5 22.0 36.6 6.6 25,0 5,6 33,2 22,6 1.0 7,7 6.8 7,3 9,6 11,3 33,8 0.6 0,7 0.7 3,0 1.5 0.6 0,7 0.0 0,2 11,7 3.2 0,2 3,3 0,6 3,4 0,0 0,0 DÜNKÜ BÜLMACAN1N ÇÖZÜMO SOLDAN SAGA : 1 Rahvan ç t . 2 Etl Nizam. 3 zaC klaT. 4 E m a r e La. 5 n a p a T kA. 6 Teke. 7 Kaytan. 8 Kuru Bank. 9 Alimler. YUKARIDAN AŞAGIYA : 1 Rezene kA. 2 Atama Kul. 3 Hicap a r l . 4 Radyum. 5 Anket. 6 NiltabE. 7 zA K e n a r . 8 Çatlak. 9 İM • Eski. Sorunlar Ekim ayındaki zammın gelişmekte olan ülkelere getirmiş olduğu yük, b u ülkelerin gelişmiş kapitalist ü l k e l e r d e n almış olduğu yıllık kalkınma y a r d ı m m m dörtte birine ulaşm a k t a d ı r . OECD, petrol zammı dolayısıyle gelişmekte olan ülkelerin k a r ş ı l a ş t ı k l a n sorunları incelerken kendlsine dönöK Mr bakış 1 Sçtsmdan harejçet etmekte'v'e sorurîu şu Şelsifde "ötiafi koymaktadır: «Petrol üretmeyen gelişmekte olan ülkeler, kaxşıla?tıkları soruna rezervlerini eriterek, yeni borçlanmalara giderek veya OECD Bölgesinden planl&nandan daha a z ithalât yaparak b i r cevap bulmaya calisabilirler.it OECD Sekretaryası, b u almaşıklar karşısında 1974 yılına ait ihracat tahminlerini yeniden göz den geçirmiştir. Sekretarja, gelişmekte olan ülkelerin, rezervlerini bıtirmeyi v e özellikle eurodollar piyasasından borçlanmayı tercih edecegtni rarsayarak ihra. cat tahmmlerinde üımlı indirmeler yapmıştır. RADYO ISTANBUL 05.55 Açılış ve program 06.00 Haberler 06.05 Kur'anı K^rim 06.30 07.00 07.05 07 30 07.40 0800 08.10 08.30 09.00 09.15 09 30 09.45 10.00 10.05 10.25 10.55 11.15 11.30 12.00 12.10 12.25 12.40 13.00 13.15 14.00 15.00 15.05 1520 1535 Küçük konser 16.05 Sami Gögüş'ten şarkılar ^ 16.20 Ritm ve melodi açıklaması.vft yorumu • 16.45 Günaydltv türküler Kdye haberfer ' 17.00 Türküler geçidl 17.05 Giinden güne Haberler 17.20 K a d m l a r faslı Gümin programlan 19.00 H a b e r l e r Çevremizde bugün 19.25 Bu hafta h a v a Minyatür müzik 19.35 Dinî sohbet Beraber şarkılar 19.45 Yıl yjl C u m h u r i y e t ' Çalısırken müzik 20.00 Radyo tiyatrosu Hayatın içinden 21.00 H a b e r l e r Gülizar Ersel'den şarkılar 21.15 Solistler geçidl Can Etili'den türküler 21.35 Deyişler v e ezgilef Kaberler 22.45 H a b e r l e r Arkası yann 23.00 Müzik evreninde geziler Perihan Kovençten 24.00 Gece için müzik şarkılar 00.55 Haberler Fehmi Ege orkestrası 01.00 P r o g r a m v e kapanış Aziz Şenses'ten türküler ÎTÜ RADYOSU Hafif Batı müzigl Haberler 80.00 Açıhş Alâaddin ŞensoyMan Cemal Reşit Rey'in 50. Tavizli yardımlar şarkılar sanat yılını k u t l a m a konYalnız OECD Sekretaryası, çaVural Doğu ve arkacTaşlari serleri. 1 Anadolu türlışmasını aralık ayındaki zamdan küsü, 2 P r e l ü d v e FügTürküler, oyun havaları ler, 3 5 0 . yıla giriş, Haberler Hafif müzik 4 K e m a n v e yaylılar Okul radyosu için A n d a n t e v e Allegro, Haberler 5 B i r Istanbul t ü r k ü s ü . Müzik dinler mislniz? 23.00 H a v a r a p o n ı v e b i r haftalık y a y ı n p r o g r a m ı Bağlamalarla oyun havalan 23.15 Kapanış. Petrol üreten Uıkeıenn petrol üretim ve satışını kısıtlama pohtikasmın çeşıuı ülkelerdeki e t kileri farklı olmaktadır. Kapitalist ülkelerin enerıı kaynagı olarak petrole bağımıılık ölçüleri ve toplam petrol tdkettmının sanayi kesin.ine giden payı, petrol ambargosundan etkilenme derecesini belirlemektedir. Bu iki ölçüte göre ileri kapitalist ülkeler arasında atnbargodan en âz e t kilenen tilke " Amerika Birlesik Devletleri ve en çok etkilenen ıse Japonya'dır. Birlesik Krallık d a Amerika Bırleşik Devletleri gibı enerjl kaynagı bakımından petrole e n az dayanan b i r ülkedir. Yalnız Birlesik Krallık'ta Japonya gibi petrolün nakliyat kesımınde kullanılan kısmı oldukça azdır A merika Bırleşik Devletleri'nde kullanılan toplam petrolün yüz(Devum 7. sarf»da) Türkiye'nin en büyük kentinin yeni Belediye Başkanı. trafik sorununu yakın zamanda çözemeyeceğini açıkladı. Gecekondu bölgelerinde oturanlar işlerine kolayhkla gidip gelemeyecekler. Başkentın iddialı Belediye Başkanı da Ankaralılan, elektrilr ve su kesilmelerinin devam edeceğinden haberdar etti. Karanlık ve susuzluk bır süre daha devam edscek. Halk Partısi'nin önde gelen b i r politikacısı. Kıbrıs'tan «özgür olmadığım söyleme özgürlüğünü» keşfederek döndu. Kıbrıs'ta ortanm solu mücadelesim sürdürenler, özgur olmadıklarını söyleyerek teselli bulacaklar. Bu ters açıklamalar dızısinin ortak bir nedenı olmalı. Ortak neden şu: Yılgm ve kohne bürokrası etkisini »österiyor. İstanbul'un saygı uyandıran Belediye Başkanı. Beledıyenın yılgın burokratlarının yılgınlığım benımsemış olmalı. Ankara'nın iddıalı Başkanı, kohne bürokratların çaresızliğinı cıddıye almış olmalı. Halk Partısı'nin önde gelen politikacısı, Türkive bürokrasısinm Kıbrıs kolunun göruslerıne fazla cleğer vermış olmalı. Tek baslarına ele ahndıklarında. bu örnekler şimdilik önemli değıl. Çunkü düzeltilmelen her zaman mümkün. Yalmz iktidar eşiğindekı bir partinın bir temel sorununu göstermesi bakımından ıhmal edılemeyecek örnekler. İktıdara gelecek partl. mevcut bürokrasinın etkısi altına mı gırecek? Yoksa bır takım düzenlenıelerle burokrasiye kendi siyasal doğrultusunun hizmetıne mi koşacak? Temel sorun, bu. Temel sorunun, temel gerçeklen var. Bunlardan Wri Türkiye'de ilerici düşünce ve sıyasete sokulmuş ıkı sapma ile ilgill. Bürokrasi konusunda sol sapma şöyle: Türkiye'nin bütün felaketlerinin nedeni bürokrasi. Sağ sapma ise şu: Türkiyede bütün ıyiliklerin kaynagı bürokrasi. Her zaman oldugu gibı bu ıki sapma bir noktada bırleşiyor. Bürokrasıyı, ekonomik yapıdan, sermaye biriluminden, özel sermayeden soyutlamada. Her ikısi d e gıderek teKelleşen özel sermayeyi gözlerden uzak tutmaya yarıyor. Her ıkisi d e özel sermayenin burokrasiye atmiş oldugu çengelleri ihmal ediyor. Bürokrasinin her türlıi kesıtine atılmış çengelleri. Teme; gerçek, açık gözlemle tamamlanmalı. Halk Partisi'nin iktidan bıraktığından bu yana 24 vıl geçtı. 24 yıl bir bürokratın zirveye ulaşması için yeterlı bır süre. öyleyse Dugün zırvede olan bürokratların çoğu Demokrat Partı zamanında işe başladı. AP zamanında vukseldi. Öyleyse zirvedekı bürokratların çoğu yükselmelerinı bir şekildc DPAP hükümetlenne borçlu. Aralarmda v"Jkselmelerinı AP iktidarına bır sadakat duygusu haline getirmiş olanların bulunması m ü m k ü n . Tabii DP AP iktidanmn kesintisini de unutmamak gerek. 27 Mayıs ve CHP koalisyonları dönemi. Bu dönemde önemli noktalara getirilmiş olan büroktntlar şimdi yerlerinden uzaklaştırılmış duıumda. Etkinliklen yok. Ama arkalannda bir soru bıraktılar. Bunlar neden görevlerınden uzaklaştırıldı? Bilinen cevap, yürek ve kafalanyla yurt sorunlanna sahip çıkmaları. Fakat artık bunun, cevabın bütünü olmadığım kabul etmenın zamanı geldi. Bunlar ıçınde bilgisizlik, beceıiksizlik ve işbilmezlikleriyle göıevden uzaklaştırılmalarını kolaylaştıranlar da az olmadı. lçlerinde yurttaşlarına yüroklerinden başka verecek bir şeyi olmEdığını gösterenlor oldu. Türkiye'nin sorunu sadece yürek vermekle çözümlenmez. Bütün bunlar, ilk bakıçta iktidara yeni gelecek bir partinin güçlüklerini artırıcı görunümde. Ama bu güçlük göründüğü kadar büyük değil. Özellikle n e yapmak istediğini bilen partiler (Devamı 7. sayfada) Tabiî gaz Kapitalist ülkeler arasında birincil enerji üretıminde e n az petrole dayanan ülke Birleşık A merika'dır. Bırleşik Amerika Devletlerinde bınncıl enerjinin ancak yüzde 4o.4'ü petroıden s a f lanmaktadır. Aynı oran Japonya için yüzde 75,2'dir. Japonya î t a l ya'dan sonra enerji saglamada en çok petrole davan&n Ulke olmaktadır. Amerika Bırleşik Dev letleri'nde, petrolden sonra tabii gaz önemli bır enerji kaynagı olurken Japonya'da b u kaynağın kullanımı yok denecek kadar azdır. Amerika'da kullanılan enerjınin yüzde 33,2'sı Japonyada ise yüzde 1.0'ı tabii gazdan elde edilmektedır. CAĞDAŞ YAYINLARI HIFZI VELDET VELÎDEDEOĞLU Beklenen kîtap cıklı İKİNCI PROGRAM 08.55 07.00 07.30 08.30 09.00 10.00 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 14.30 15.00 Açıhç v e p r o g r a m Sabah müziği Sevilen melodiler Piyano ' soloları Çeşifll melodiler Sabah konseri J a m e s Last Ork. çalıyor ÇesiUİ müzik ö ğ l e konserl Solistler topluluklar B i r albüm Caz müziği Konser saatl 16.00 16.30 17.00 17.30 18.00 19.00 20.30 21.15 22.00 23.00 2330 24.00 00.55 Çeşitli müzik Carpenters »Sylüyor Diskoteğimizden seçmeler B i r toplnlnk B i r yorumcu Anılar v e müzik Besteciler Besteler * öyk£ler Gece konserl îstekleriniz Dans müziği Caz dünyası Çece v e müzik P r o g r a m ve kapanıs Kişi başma kamu yatırımları sürekli olarak düşüyor Son yüların partilerüstU hükümetleri zamanında AP iktidan döneminde başlayan fert başma k a m u y a t ı n m l a n n ı n düşmesi eğilimi devam etmiştir. Kişi başına ulusal gelinn artmasına karşüık k a m u yatırımları sürekli olarak azalmıştır. Bu durum, son yıllarda artan nülusun okul, hastane, yol, elektrik gibi ihtiyaçlarının giderek daha az karşüandığım göstermektedir. önemli b i r artış olmadığı için, kişi başına carî harcamalar bir önceki yüdan küçük olmuştur. 1973 yüının ilk yansına ait bilgıler ise, 1973 yılı bütçesi ile carî harcamalara aynlan ödeneklerm yarısının b ü e kullanılmadığını ortaya koymaktadır. Kaldı ki, b u ödeneklerin tamamı kullanılsa bıle, kişi başına k a m u cari harcamalarında önemli bir artış saglanamayacaktır. îlerdekl yıllarda devletin sağlayacagı kamu hizmetlerine ayn l a n kamu y a t ı n m harcamalan n ı n gelişimı de devletin artan nüfusun ihtiyacı olan okul, yol, su ve elektrik gibi en zorunlu ihtiyaclan karşılamak için gittikçe daha az kaynak kullandığını göstermektedir. Türkiye'de kam u yatırımları için 1969 yılında kişi başına 188 lira aynlırken bu rakam devamlı olarak azalmış ve 1972 yılmda 128 lıraya düşmüştür. 1973 yıhnın ilk y a n s m a ait bilgilere göre, kişi başına kamu y a t ı n m harcanıası 54 liradan azdır. 1973 yüı inşaat mevsiminin s o n l a n n a gelindiği bir sırada ayrılan ödeneğin dörtte birinden azmın kuüanılmış olması, 1973 yılında d a kamu yatırımlannın azalma eğiliminin devam edeceginin b i r işareti olmaktadır. Devletin, toptumun günlük ve gelecekteki ihtıyaçlarını karşılamak için gittikçe daha az haı> cama yapması, özellikle partilerüstü hükümetleruı, halkın ihtiyaçlanna ne kadar yabancı kaldıgını göstermektedir. Kamu yat ı n m l a r ı konusunda son yıllarda izlenen politika, AP politikasını hızlandırmak şeklinde gelişmiştir. Sağsız Solsuı Demokrası »»••••••••••••••••••#•••••••••••••••« 1972 MODEL FORD TAUNUS GXL 25.000 Km. sahibi eliyle acele 4» 21 31 47 98 00 satılık Cumhuriyet 429 Ulusal gelir Türkiye'de, başka ülkelerde oldugu gibi fert başına ulusal gelir atmaktadır. Istatistikler ulusal gelırin, sa'oit fiyatlarla d a arttığmı göstermektedir. Fakat ulusal gelinn artışından büyük nüfus kütlesinin n e denli yararlandığını gösteren gelir bölüşümü istatisükleri mevcut değüdir. Bunların yokluğundan, artan ihti yaçlarm karşılanma ölçüsünü, ulusal gelırden kamu ihtiyaçlanna aynlan payın artışına bakarak saptamak m ü m k ü n olmamaktadır. Kişi başma kamu harcamaların artıp artmaması, toplumsal ihtiyaçların karşılanıp karşılanmadığının b i r göstergesi olmaktadır. J înşaat Mühendisi Aranıyor Askerliğini yapmış, 30 yaşını aşmamıs iyi Almanca bilen înşaat Mübendisine ihtiyaç vardır. îsteklilerin en geç 29.1.1974 tarihine kadar P.K. 5 tZMÎTKOCAELt adresine özgeçroislerini yazılı olarak büdirmeleri rlc» olunur. • Fıyatı: 15 Lira HER KÎTAPCIDA BULUNUR (RekiâniCLüJt: 126) 406 Bütçe rakamlan Koalisyon bütçe r a k a m l a n , top lumsal ihtiyaçların karşüanmasına aynlan kamu harcamalannın, ulusal gelir artı.şma ayak uyduramadığım göstermektedir. Devletin, topluma götürdüğü günlük hizmetlerin parasal değerini veren cari kamu harcamaları son yıllarda, 1971 yüı hariç, devamlı olarak düşmüştür. 1971 yılındaki artış, carî harcamaların önemli b i r kalemi olan personel maaşlarının artmasmdan ileri gelmistır. 1972 yılında maaşlarda Istanbal Hukuk Fakfiltesi Dekanlığından Fakültemiz Kara Ticaretl Hukuku Kürsüsünde b i r Doçentlik ile Roma Hukuku Kürsüsünde bir Asistanlık münhaldir. îsteklilerin 24 Ocak 1974 günü akşamına kadar Dekanhğa müracaatlan. (Basın: 10395421) İsteme adresî = Cağaloğlu Halkevi Sok. No: 3 9 4 1 (CumtiUrıyet: 428J