Katalog

CUMHURÎYET 6 Haziran 1973 ^ ALTlMTfN2îlÂT... f YAPîlM... 6'ÖZLÜKÜ T f B İVİ KOMftyOM KOPAj^MifTlR Z A T ı D Pİ^İKÜİUFP.?,.. ZATEN flt* ALTINI U MüHT£WE*jNİZ HANıMlA kî AfttilNft BöLMEK ZJjUMl. uı İSA'NIN GÜNCESİ MELİH CEVDET ANDAY 5 0 Bu ksz bıraa bekleyeceğun, dedi. Ne oîur ne ol*naz. Boyle dadı ama, ne onuma duatü, ne bana yol gosterdı. Oyle durduk Zıfın «aranlıktı durdugumuz veı Yakınlardan bır yerden gurultulu oıı yafmur sesi geUyordu. Bu sese başka bır ses de kanşıyordu arada bır Inlemeğe benzer scortsuz keman sesıne, riolap gjcu+jrına. va da keskı tnakınesı sesının çok hafıfıne benzer oır ses gelıyordu derınden. Ben ne sesler duyrnuşumdur, nı» ststerl Bir gün, biç uautmaro, Nısan ajt ortalanndaydı, bahçeler, bostanlar arasında dolasıyordum; kendmı sulara kaptırmıs gırten gıcırtıla bir genri gibıydı evren, Nisan telaşsız bır albatros gıbı omunuzde uçuyordu, çeşitlı kuçuk kuşlar, kargalar, kurbagalar otusuvordu çıçek lenmıs ağaclann arasında altında ve ben, aka asan, saşırtıcı bır duzendekı bu seslenn aniamını kacırmamak ıçınrrjş gıoi ayaloanmi otlara eumden geldığınce hafıf b>snıağa dıkkat ederek. kulak kesilmiş vurür&en «yeejjeyyınıkl) dıve bır ses dujdum Kali kaldıtn olduğum yerde. Bekledım Derken oır daha kısa bir ara ıle bır daba peldı o ses Kulağıma. Deli olacaktım. Çunku kuşıar deju, otlar çıfcanyordu bu sesı ve o anda bütun kuşlar susuyorlardı Anladım, benden hıç bi'ın.n haben yoktu, aralanna gırdıgımi dâha fark etmemışlerdl. Sonra bırden kanat aesıeri ve karma tonşık çığlıklar koptu çevramde. Apoletll kadır.a yavaşça Ne yana gıdecefız' dıye sordutı. Kolumu çektı, «sus» der gıbılerden Sustum ve karaniıga aiıştırmak içjı gözlerımı kıstım lşte o anda bırden aydınlandı ortalık BU. vuk bir salonda <4Uc Dcmek asansor kapısı bir koridora degıl, doğrudan doğruya bu sa. lona açılmıştı Bu penceresız salcnun ta karşı yanına yerleştırüını? buyük ve yuk&ek bır kürsüde dort kişı oturuyoıdu. Bunların sol yanında da tekerleklı bır aıabada oturan ma« keli bır adam vardı So'uma baknm Apoletli Kactn yanımdan ayrıbp asansöre gırdı. Kürsünün orta yerınde oturan ve bana 6\irbunle bakan •daznın seıi, zurra sesıne oenzıyordu. Bıldığın yabana ^jiî diye ^ordu. Yabancı dil bümem, dedırn. Sonra da, belki kulaiüarım ?sne tıkanır da sorulan duyamam dıye bır ıki adım atıp onlara yaklaşmak lstejıra Zurna. dürbünü korku iie ındırıp, Dur, dıye bagırdı dur oauğun yerde Yaklaşmal Durdurtı. Zurna Hangı yabancı dıl dedin? a'ye tekrarladı sorusunu. Ben de daba yuksek sesle Yabancı dıl bılmem, dıye tekrarladım. Zurna nın başında kukuletey.» c<enze< bır şey vardı DUrbunü bırakmış, bu ıtez, elınde tuttuğu bır buyulteçle onUnaeiü fcjğıttara bakıyorau yanında sıra ıle oturan öteKi üç ki. şının gereğınden çok ozun parır.BKU elleri, kursunun benden yana olan yuzüne «arkmıştı Bu ellenn ucunda birer ol*a varcu, Dalık tutar gıbı oltayı ındirip kaldınyorıardı. Hepsının de kose ızlenımı uyandıran yuzleri kederlıydı Hatt» bır ara agLyorlar mı ne, diye duşünmekten alamadım kendıtri Has^a ya taklarından kalkmış gelmıj gibıydıleı Maskeli olan, tekprlekll arabBsını yürUtüp başkAnın yanına yaklaştı O zaman, demın karanukta duyduğum o garıp sesin bu arabaaan geldığiru anladım Aralarındaki konuşma çok kıs» sUrdU Zurna. îspat et, dedi O sırada uyelerden ikisinın oi»ası bırbl. rlne karışmıştı, onlara baıoyordu.'n. Neyı* dıye sordum Bağırdı Yabana dil bilmedıjıni, dedi. Kendlne gel' Sogukkanlı olduğumu söyletr.'ştim sanınm daha once Gerçekte bu, beııim yürekli bır adam olduğumu göstermez, yaşadıgım anı zar zor tutturabildigim iç!n soğukJcanlı ınsan3ara benzenra, o kadar Belleğırn benı boyuna geçmişe süruUeyıp durdugundan bturü olacak, belkı de başkalanndan dalıa guçlü bır insan, heyecanlara kendını kaptıttu3van, korkulara düşmeyen bır ınıan oldugum ızlemmıni bırakmışımdır ^ıteUım o sırada da kanmm çocukluğunu duşunuyordum Ben, dedım, gerçı okulda Fransızca okudum ama öğrenemedım o dili Maskelı, iskemlesını gıcırdattı Uyelerden ^ i hızla çektı oltasını Zurna. fteden sınıfta kalmadın' diy« sordu. Sınüta kalraadım dedim, çunku bütün arkadaşlarım ancak benım oğrerdığım kadar öğrenmışlerdı Fransızcayı Sınıfır ortfllaması bu olduguna gore, smı/ta bırakmazlardı bizi Sonra bılıyor musunuz Fransızca öfretmenlm;z sık sık hastalanırdı. Başkan sordu • Neydı hastahgıî Onu söyliyemeyeceğta, dedim (Devamı vır) Kalkınma Yarışında Türkiye ve Çevresi Dr. Melih TÜME1 Yugoslavya'nın ekonomide büyük hamleleri ugoslavya, Turkıje'nin «kapı komçusu» değıl «yakın komşusu» dur Bolgemizde «kapı komşu» olmadıgı halde kalkınma yanşında butün dünyanm ilgisuıı çeken Yugoslavya gıbı dığer bır ulke daha «ardır: Israıl. Yugoslavya ve Israıl, bırbıri ıle taban tabana zıt bır kalkınma yöntemi uygıılamışlar, fakat bolgemızın son 2025 jılda en ılgı çekıcı gelışmesıru gerçekleştırmışlerdır. Yugoslavja, 'îendine Orgil olarak yorumladığt nurksıst bir kalkınma modelıni seçmıştir. Israıl ıse, yine kendine ozgü yapısal gerçeklerıni değerlendirerek kapiUUst bır kalkınma modeli ızlemlştir. Bu bak mdan ber ikl korışumuzu cıa biraz daha yakından tanıraaxta yarar \ardır. Halen Yugoslavya'da 25 yabancı fırmaya ait toplamı 80 milvon dolar olan yabancı sermaye v ardır. rz Patron İşçi YugosJavJar Kalkınma PlSnlarını Marksist sisteme gore bazırlamakta devam etmektedirler. Yugoslavya'daki işietme sahipIfği ve işietme yonetlmi de hıç bır ülkeye benzemeyen bır yapı içındedir. Isletmelerin sanipleri işçılerdır. Yonetım içın, işçıler fabrikalann her serviSinden tpmsücıler seçnıekte bu temsilciîer kendl aralanndan isçi komıtelerinı yine seçım yoluyla kurmskîa ve ışçı komlteleri de fabnkalann yönctlm knrullannı seçmektedır Deilet Planlama brgutunun hazırladıgj yatırım projelerıne, bölgeler talip olmakta, teltruk, ekonomUî ve unansal yapılabillrlıği en yüksek olan teklife proje devredıimektedlr. Yugoslavya'riin tarun rcfornıundan sonra dahi tanmsal üretımi sık sık başım ağntmaktadır. Tarım seJrtorunde devlet çlftliklen ve büyuk kooperatıfler yanında küçük aıle isletmeleri vadır ve bunlar çogunluktadır özel sektör ilkel uretım teknıklerı uygulamaktadır Bu nedenle aıle işletmelerinın bır yandan kooperatiflere gırmesi teşvık edılmekte. öte yandan kooperatifler bun lann topraklarını satm almoktadırlar 1965 te tanmsal liretımi teşvık içm tanmsal ürıin fıvstlan arttınlmıstır. Bu polıtıkadan | ^ sonuçlar aünmıstır ,M7ü Kfi tanm ktründ* Mfc1 Metreıcareiık olmak Urere 2,6 mUyon aıle ısletmesi ve 3.100 adet buyuk kooperatif ve devlet çıftliği vardı. Yapılan bilimsel araştırmalara göre Yugoslavya' da aıle ışletmelennin tarjnm makıneleştırilmesıni ya güç'eştırdıgı, ya da rasyonel bir yon« sok madığı ve dolayisıyle tanmda sermaye joğun teknııtlerin vavgınlaşmasını engelledlgi anlaşılmaktadır. Y dığer sektorlerde bulunmaktadır. (TUrkıve'de bu oraniar sırasıyle sanande yüzde 11,6, tanmda juzde 72,1 ve dığer sektorlerde yuzde 163 dür). TtTO NİXON GÖKÜŞMESt... rupa'nın en buyük bakır ve bizmut üretıcısidır. Gumu? ve cıva üretırainde ıkuıci aradadır. Komur rezervlen ve üretiml yüksektır. Boksltte Avrupa'da üçuncudur. 1971'de 2# nulyon ton ham petrol, 6J5 milyon ton rafine petrol lirünleri ve 1151 milvon rnetrekiıp doğal ıag UretUmıştır. Yugoslavya'da ormaa firflnleri sanajııne çok önem verılmektedır. Baü Avrupa pazarlarmda Yugoslav mobılyalan genış satıs olanakları bulmaktadır. (özellikle vemek odası lmalâtında uzmardaştıklan anlaşılmaktadır ) Yugoslavya'da bankacthk stst» mı 1965 reformundan beri rine işçilerin sahlpliğınde ve yöneürninde olmak teere serbest pazar kurallanna göre işlernekte<lır. îşletme kredisl ve yatırım kredisl vermekte ve dış ülkelerde acentalıklan bulunmaktadır. Denizcillkte de büyük atıl'mlar içinde olan Yugoslavlar (De. niz ticaret fılosu bölgede Yunanistan'dan sonra lkind sıradadır. Fılosu 1.965 000 tonlulrtur. Türkiye'ninki 734 000 tonluk). Bupun çeşitli alanlarda »erl kalmıs ulkelere teknik ve ekonomık yardım yapabılecek bir teknolojık duzeye ulaşmış blr komşumuzdur. Görülüyor ku, Yugoslavya ekonomısi, kendıne özgti blr sosvalist sıstem içinde, gelişmektcdır. Kaynaklan 1 «Quarterlv Economto ew» Annual SupU London, 1972 2 «Quarterly Economlo Rerlew . Yugoslavia», No. î1972, E I U , London, 1972 3 «Üçüncü Beş Yıllık Kalkın. ma Plânı», EG. Sayı: 14371, 27 U1972 4 «Eeonomio Survey of Europa in 1971», U J l , New York 1972 5 «Turkey», O E CJ). Surveys, Januarv, 1972. 6 «Monthly Bulletin of Statistics», U.N., Dec, 1972. Kalkınma ve plan Yugoslavlar, genel olarak, beş yıllık kalkırnna plâzıl&rı hazırlamakta fakat plân hedeflcrme dort yılda ulasmaktadırlar. Bu nedenle 196165 planı daha yuksek bir gelismeyi • yüzde 11,3ongorerek hazırlanmıs fakr.t tarım sektoründe beklenen gehsmeye ulasılamadıgı içın gelısrre hızı yüzde 7 dolajlannda .calmıştır Kapalı bır ekonomide sanayıleşmenifl yuksek malıveüere neden olduğu ve sıhhatsız bır selışme düzevıne gırdığı gerekçesıyle 19t5'de yapılan bır rrfomıla, sanayi ılıracata jöneitıjmıştır. Bu arada gehşmemiş bolge ej sanayilesmesıne de önem mıştir. 1966 197^^8^ ra göre hazırlanmıs ve bu plânda Gayrisafî Millî Hasılan n yılda ortalama olarak yüzde 8 artışı ıle halkın geçım ve jaşam duzevınde yuzde 9 oranmda artış ongörulmustur. Bu plân, nynı zamanda. dış ticarette önemlı bır liberasıon rejuni uygulanmasını emretmekte ve belırli kntetlere göre yabancı sermaje vatınmlan da kabul edılmekte idı Nıtekım Mart, 1967 de Federal Meclis, Yugoslavya'da vabancı üermave yatırımlarına ızın \cren ı^anunu onaylamıştır Fakat, bu kanuna gore yabancılann Yugoslav ekonomısını kontrolu ancak yuzde 5 sınırlan ıçmde kalacak ve hıç bir işletmeye vüzde 50'den faıla bir sermaje yatınmı yapılamayacaktır îşçılerın ışletmeltıe sa hip olması ve ışletmelerı yonetmesı sıstemi degıştınlmeyecektır. Sanayîleşme Yugoslavya sanaytlesmede hızh oîarak ılerı gıtmis bır kom$u ulkedır Bırkaç oraek verelım: J971 yılı font üretiml 1,5 milyon tondur Ham çelık uretunı 2 6 milyon tondur. ÇSmeuto üretüni 4,9 mılyon tondur. Bınek otomobili uretıml 1967 de 48 bin adet iken 1971 de 113 bin adete yüksetauştir. Yugoslav tnrizmi, Yunanlstan' dan daha hızb selişmelctedir. 1970 yılı tunzm gellrleri brüt 274,6 milyon, net 161^ milyon dolar'la Yunanistan'ı çolc geçmi?tır. (Türkiye'de 1972 tahminma göre net 20 milyon dolar olması beklenmektedır). Yugoslavya'da egftan «istcmi, genel eğıtımden çok mesleKsel ve teknik eğitime dönüktür. Orta oğretimde mesleksel ve teknık ögretlm gorenlerın toplam oğrencılere oranı yüzde 73,5 dur. (Türkiyede yüzde 20,2). Konut durumu da çok duzelmistir. 1961 yılında oda başma düşen kişl sapsı, 1,6 ütt. (TurkivB'dB 1972'de Yugoslavya"nın bır Bzelligl daha var Yugoslavya bugün anlaşma esaslan bırass'belsral3 olmaıcla. beraber COMECON içinde kalmakta, hem de OE.CO. tor> luluğu içinde (özellikle ekono mik komıtede) yer almaktadır. Diger bır deyimle Yugoslavym Sosyalızm ve Kapıtalızm ırasında ekonomık ılişkılerını en çoi gehştırmış olmakla osraber, sosyabst yapıyı muhafaza eden <Junyada tıpık bır ulke dununundadır. Değişik tutum Yugoslavva 1946 yılında Krall'k rejimını, Tıto nun başkanlığında devırerek Marksıst • Lemıüst bır devlet vöntemi kurmoştur. 1948 de Komınform'dan çıkartılmış \e 1948'dan ıtıbaren Bafı ıllkelerinden gıttıkçe artan ölçulerde ekonomık ve askerî yardım görmüştur 1954'de Stalın'm blümünden sonra Sovyet Rusya Ue tekrar ıyı ılışkıler içıne gırmiştır. Macarıstan olayları sırasında ve dığer nedenlenn de katılması ıle Sovyetler ıle arası yine bozıılmuş, fakat 1964'de yenlden düzelerek COMECON uyeii olmuştur. 1968 Çekoslovak olayları tfkrar ıkı ülkenln arasını boznıuştur Bu arada Yugoslavya Mılletlerarası Para Pon'u (I"VTF) nun tam uyesi olmuj, Milletlerarası Gümruk Bırlıği (GATT) ne katılmış ve Ortakpazar CEEO ıle tercıhlı olmayan bır ticaret anlasması yapmıştır Yeraltı serveti Yugoslavya son 25 yıl ıçjıde \eraıtı servetlerinin isletilmesınde \e değerlendırümesinde bilyuk atılımlar vaDmıjtır. Eiektnk üretiml, 1971 'de 15800 milvonu hıdro ve 13 800 mıljonu termal olmak üzere 29 500 milyon kolov atsaattır. (Türkıye'ds 802 milyon KWS) Yugoslavy» Av MALKOÇOĞLU yazan veçlzen:Ayfian BAŞOĞLU BEYAZ İLÂHE Î A R I N : «İSRAİL MUCİZESİ» DİŞİ BOND Tito'nun kişiliği Ülke, altı Cumhunjet \e ıki bağımsız eyaletten kurulu bır Federe devlettır Tek partı reumı ıle yonetılmektedır Komünıst Partısı, butun faalıyetleri kontrol etmektedır Nısan, I963'de kabul olunan yenı Anayısa ıle Başkanlık yanında bir BaşbakarJık muessesesı de kurulmuştur. Cumhurbaşkanııun Federal Meclıs tarafından dört yıl içip seçümesi ve ancak bır kez yenıden seçılebılmesı kabul edılnıiştır. Başkan Tıto, tarıhsel ıcışılıfı dolayısıyle bu kuraluı dışında bırakılıruştır. TİFFANY JONES / 1 SIM OMA. Turruk, EN 3HVCT3IM &BKE İdarî yapı Yugosla\ia 27 yıllık genç bır Cumhurıjettır. 1950 jılında Turkıye ıle aşagı yukarı aynı gelır duzeyınde bulunuyordu O E CD. ıstatıstıklerıne gore 1969 yılında ıse nüfus ba^ına duşen Ga%n<;afî arıllı Hasıla'sı 518 dolar'dır. (Turkıye'de 350 dolar) 255 bın kusur kılometre kareris 20,5 mılyon nüfuslu olan bu ülke, Tkıncı DUnya Savaşı'nda Paşıst A'rranya tarafından en çok nüfus kaybma uğratılan uluslar arasmdadır. Yugoslavja'nm nüfus çoğunlugunu Sırplar ve Hırvatlar teşkıl etmektedlr Azınlıklar arasmda TUrkler de önemli bir topluluk olarak bulunmaktadırlar Ü2kenm uç resmî dılı varaır Sırpça Hırvatça, Slovakça ve Makedonya diH En yajr'n yabancı dıl Aimancadır Ülk^de Tlto rejıminden sonra okuma 7azma bılmeyen kalmamış sibidlr GARTH SEMMEZA BAD VöH Cırr£P Tanmdan sanayie Yugoslavya 27 >ıı çındp (Jkesini tarımsal yapıdan sanayı toplumuna donuşturnıüş bır fopluluktur 1969 yılında • <>h in ri.ru*un yuzde 4fi8'i «ann^irte vüzdo 6,7 sı tanmda ve juzde 4b,5 u EMDfŞE.