Katalog

CUMHURİYET 27 . ıi 1973 CUMHURİYET EKONOMİ YORUM Yalçın KÜCÜK TfCARET SEKTORUN BÜYUME HIZI •İİ5 1972 YtLlNPA SAŞLICA BÜVÜMS HIZJ 40 Y 1 L . • •". ••;. • "' 27,4.1934 ÖNCE CUMHURİYET İSTANBUL'U İMAR NKARANIN imar planınl yapmş olan şehircilik uzmanı Profesör M. Jansen dün Almanyadan şehrimıze gelmiş ve bir muhabirimize şu demejte bulunmuştur: «Istanbu lun plânını yapmağa dâvet edil medim. Bu plânı yapmağa ancak dâvet edilenler talip oldular. Galiba İstanbul Ankaraya nflzaran daha küçük bir şeHir olacak ki İstanbul Belediyesi îstanbul plâ nım yapmak üzere Ankara plâ 94 94 7,6 £:f:£i; Â 36 Uzay adammın programı aşbakan Talu'nun hükümct programı kısa düştü. Tam 13,5 sayfa. Bunun 4,5 sayfası dıs politikayla ilgili. Yazılanlara bak tıktan sonra dış politikanm daha kısa olabileceğine karar vermek mümkiin. «Dış politikada yenilik olmayacak. demek maksata yeterdi. Anlaşılan program hazırlanırken en önemli sorun, neler söyleneceği değil, neler söylenmiyeceği olmuş. Hiç blr sey söylemeden de program olmayacağı için dıj politikaya ağırlık verilmiş. Başbakan Talu'nun programmda kendi ki§iliğinden ve daha önce açıklanan protokolun dısında ilginç olan hiç bir jey yok. Bu yüzden «televizyon vericl alanında» olan vatandaşlar uzay adamı kaptan Kirk'ün programım daha rahatlıkla seyredebilirler. Televizyonun en çok tutulan programı bu, galiba. Seyircileri, Türkiye'nin somutundan, hükümet programı, hayat pahası, sıkıyönetim uygulamasından alıp «yıldız tarihinin» boşluğuna bırakıveriyor. Tam televizyonun baş haber bülteninden sonra. Günümüze en uygun, en rahatlatıcı bir program olmalı. Yoksa hazırlan. dığı ülkelerde çocuk saatmda, anneler mutfakta, babalar iş dönüşünde iken saat 5,5'dan önce gösterilen bu programın Türkiye'nin yaşh çocuklan tarafından bu kadar sevilmesini anlamaya imkân kalmaz. Uzay adammın ününün, televizyon verici alanı dışında kalan illere de taşmış olduğu anlaşılıyor. Anadolu'da verici istasyon açma gezisine çıkan TRT Genel Müdürünün «Bize de» diye yolunun kesilmesinden belli. Urfalılar da rahatlamak, yıldız tarihinin boşluğuna atılmak istemişler. tsteklerini de yolunu keserek General Musa Öğün'e bildirmişler. Televizyona, 27 Mayıs'tan hemen sonra da buna benzer bir hücum ohnuştu. Hücuma geçenler, başkaydı. Yabancı televizyon yapımcılan ve onların yerli işbirlikçileri. O zaman karar kapısı olan Planlama Teşküâtı'nın kapısını çalıp «Sizden bir kuruş istemiyoruz, size verici istasyonu kuralım» dediler. Tekliflerinde samimiydiler ama sonradan adlan ll'lere çıkan ilk plancılar elbirliğiyle bu teklifi reddettiler. Televizyonun uyutucu olarak kullanılabileceğini bildikleri için. Televizyon ahcıları için ödenecek döyizin ülke ekonomisine büyük bir yük olacağmı hesapladıklan için. O zaman ilk plancılann hükümet içinde sözcüleri olan Feyzioğlu da böyle düşünüyordu. Plancılann tutumunu, şimdiki ideal arkadaşları Melen'lere, Çelikbaş'lara karşı koçlar gibi savundu Ama televizyon yine de Türkiye'ye girdi. Kurum özerk ve Türkiye hareketli olduğu için Demirel sınırh tuttu. Fakat Musa Paşanın zamanında TRT önce fiüen, sonra hukuken özerkliğini kaybedince Kristof Kolomb'un yumurtası keşfedildi. Bundan herkes memnun. Baş bayiler, bayiler ve Istanbul'daki montajcılar memnun. 1972 yılmda Televizyon montajı beş misline çıkü. Bu yılın ilk bilgilerine göre 6 misline çıkmış durumda. Musa Paşa temel aüna töreni yaptıkça misiller daha da büyüyecek. Alman. ya'da Telefunken, Saba, Grundig fabrikaları üretimini artıracak. İşçilerimiz hem buna yardım edecek ve hem de kazandıkları dövizlerle ithal imkanını yaratacaklar. Televizyonsuz valiler, Musa Paşa'nm yolunu bekliyor. Kimi Devlet Başkanı, kimi parti lideri gibi karşılıyor. Ama General Musa Öğün devlet içinde devlet değil. Her tarafa yetişmesine imkan yok. Her şeyi devletten bekleme alışkanlığı da bitmeli, artık. Biraz da özel sektör sorumluluk almalı. Bu ihtiyacı Talu, hükümet programında dile getirdi. «Özel kesimin devletin ekonomik faaliyet konularındaki sorumluluklarmı paylaşmasuıı amaçlamaktayız» dedi. Buna, televizyonsuz illerin bayileri, tüccarlan verici istasyonları kurarak başlayabilirler. TRT'nin bir haber bülteninde bunun yolu, dolaylı yoldan, anlatıldı. N. E. adında bir müteahhitin iyi verici kurduğu haberi verildi. 20 milyon liraya oluyormuş. Urfal) bayiler, tüccarlar 20 milyon lira toplayamıyor mu? Toplarlarsa vericinin temeli atılabilir. Programlar Ankara'dan gelir. Daha önce görmedikleri uzay adammın programı da. Bir yüda televizyon satışıyla 20 müyonlarını çıkarırlar. Eğer yeni Hükümet taksitle satışlar finansman ortaklığı kararnamesini imzalarsa altı ayda bile çıkarırlar. Bir taşla kaç kuş? Saymakla ve toplamakla bitmez. Almanya'daki fabrikatörler, Istanbuldaki montajcılar, tüccarlar, hepsi memnun olacak. Halk, yıldız tarihinin boşluğunda rahat edecek. Valiler emniyet ve sükun dolayısiyle terfi edecek. nını yapanlara müracaat etmemiş, davet edilen üç maslekdaşım haktanda biç bir mütalâada bulunacak değiüm ania soranm İstanbulü ne ile imar edeceksiniz? Paranız olsa bile Beyoğlunu kökünden silmedikçe bu tasavvuhın gerçekleşmesi imkânsızdır. tstanbul tarafı için böyle değü. îstanbulda iş yapılabilir. Ama, gittikçe şehrin imannı güçleştirecek yapılar ya pılmaktadır.» 1'96367 OÜTALAMASI •İ969 1972 ULAŞTI&HA ÜAM4YI T/C4££r B Talu zamanında ticaret sektörü hızla büyüdü Türkiye'de şimdiye kadar hazırlanmış bütün plânlar ticaret de dahil hizmet üreten sektörlerin artış hızlanru frenleyip tan m ve sanayi gibi mal üreten sektörlere akacak kaynakları arttırmaya çalışırken Başbakan Naim Talu'nun Ticaret Bakanhğı sırasında ticaret kesimi Türkiye'nin en hızlı gelişen seKtörü olmuştur. Ticaret kesimi 1972 yıhnda en hızlı gelişen sek tör olmakla kalmamış aynı zamanda son 10 yılın en yüksîk artış hızlarından birini sağlamıştır. dar düşük hedefler konulmakta ve bu hedeflerin de altına düşül mesi kalkınma açısından olumlu bir adım sayıhnaktadır. 10 yıllık plan uygulamasında Türkiye'de planlar genellikle bu iki tür hedefler bakımından da başansız olmuştur. Uygulamada, arttırılması istenen hedeflerin gerisinde, sınırlandınlması istenen hedeflerin ise ilerisinde kalınmıştır. Fakat sınırlandınlması istenen hedefler konusunda en büyük başansızlık 1972 yılın HtCAZ Kıralı İbnisuut ile Yemen Emiri Imam Yahya arasındaki çebişme yüzünden iki müslüman millet arasında başlayan harp, gün geçtikçe şiddetinlartırmağa devam ctmektedir. Şimdi baber aldığımıza göre bu anlaşmazlığı önlemek için Filistir.de seçjlen heyet bu iki Arap Devietini biribiriyle banştırmak üzere Ciddeye gelmis ve tbnisuut otomobillçr göndererek heyetini Mekk«ye aldırmıştır.» BULMACA 123*456788 natkâr Bir'renk. 9 întikam almayı tıedef tutan gizli tiüşman lık Uluslararası Basketbbl Teşkilâtı Federasyonu'nun rumuzu. ' YÜKARDAN AŞAGIYA: 1 Değer ve şerefim azaltacak harekette bulunmak. 2 Şair Uzakdoguda göriilen saldırmaya, öldürmeye varaa afır bir sinir hastalığı. 3 Salkım halindekı mor ya da beyaz çiçekleriyle. bahann öncüleririden bir çiçek ve ağaççığıBir nota. 4 TERSİ Hotanda rumuzu Bir kumaş. 5 Kimyada gümüşün simgesi Konuş maya yardımcı yüz hareketlferi ifadeleri. 6 .Çok güze} koku. 7 Hayvanlarda bitkilerde organlan ve bunlann birbiriyle ilgilerini mceleyen ilim' kolu tıı şubesi. 8 Bir . memleketteki halktn bütüntt maşer, amme "(Yeni dil) ,TERSÎ sulU d a n hamurünun' ekşitilmesiyle yapılan kbyuca ve tatlı esid bir Türk içkisf. 9 Döndüre döndüre bir yere sokulan burmalı çivi Fasıla. ' . . * • . ' •DÜNKt) BÜLJVIACA^N ÇÖlZÜMt: • • >. . • •*. « .. • SOLDAN SAOA: 1' Misjoner. ^ Oba, Nacak. 3 Nadas, Sr. 4 Oder, Site. 5 leT/Dış. 6 Ot, Panik. 7 raheL. 8 Yokuş, Mn. 9 Ybî, Reşit. YÜKARDAN AŞAOlYA: X Monolog. 2 îbade», Yo. 3 Sadet, Rol. 4 Ar, Pak. 5 , Ons, Mahur. 6 Na, Neşe. 7 eC. tdil. 8 Rastjk, ML 9 Kreş, A V ' ' mesleklerdeki plan hedeflerini asma da çok önemli olmamıştır. Mali kurumların geliri yüzde 8,8 artarken ticaret kesimindeki artış yüzde 12,3'U bulmuştur. mıştır. Bu yüzden ticafet kesimi gelirinin bu kadar hızlı artışını iş hacmınin artışına bağlamak mümkün görülmemektedir. Hızlı büyüme 10 yıllık plan uygulamasında ticaret sektörünün bu Kadar hız h arttıgı iki yıl 1963 ve 1966 yıllan olmuştur. Yalniz hızı yüzde 10'a yaklaşırken sanayi üretımi de plan hedeflerini aşmıştı. Bu nedenle, 1963 ve 1966 yıllarındaki ticaret kesımındekı hızlı büyümeyi, bir ölçüde de olsa, ticaret sektörüne iş yaratan tan m ve sanayi sektörlerindeki ge liçmelere bağlamak mümkün olmaktadır. Fakat, 1972 yıh için böyle bir olanak bulunmamaktadır. Büyük mağazaların kendiliğinden gelişme imkânı bulduğu 1972 yılında ticaret sektörünün bu anormal ve plan hedeflerine aykın olarak büyümesini kâr oranlannın artışından başka bir yolU açıklamak imkânı kalmamıştır. Ticaret kesimi da gerçekleşmiştir. Plan hedefleri Plan hedeflerine göre Türkiye'de sektörler ikiye ayrılmaktadır. Enerji, sanayi gibi sektörler için konulan hedeflerin gerçikleştirilmesi ve mümkün olur sa bu hedeflerin aşılması başarı sayılmaktadır. Buna mukabıl ticaret, malî kunımlar gibi sektörler için mümkün olduğu ka Plana göre 1972 yıh için ticaret, mali kurumlar, serbest mes lekler va devlet hizmetlerini kapsayan hizmet kesiminin büyüme hızı yüzde 5 kabul edil1972 yılında ticaret kesimini miştir. Fakat uygulama sonuiş sağlayan iki ana sektör olan cunda artış hızı yüzde 9'u aş tarım ve sanayideki artışlar mıştır. Hizmetler sektörünün plan hedeflerinin çok gerisinde alt kesimlerinden devlet hizmetkalmıştır. Tanm sektörünün üre lerinin artış hızı konulan hedefo timinde mutlak olarak azalma en çok yaklaşmış ve yüzde 5,6 /Olmuştur. Sanayi sektörü ise plan hedeflerinin gerisinde kalçevresinde kalmıştır. Serbest Ticaret kesiminin geliri, mal üretiminden degil mal dağıtımına aracılık etmekten ileri gelmektedir. Bu sektörde gelir oUr=k sa>ilan, esas itibariyle çalışanlara ödenen ücretler ve ticaret kesiminin kânndan oluşmaktadır. Artışın olması için >a ticaret kesiminde çalısanlan n artması ya da ticaretten olOP edilen kârlarm yükselmesı gerekmektedir. Vergi iadesi döviz kaybına yol açıyor Naim Talu Hükümetinin prog ramında, ihracatı artırmak ve sanayii geliştirmek için mevcut teşvik imkânlanmn kullanılmasına devam edileceği açıklanmıştır. Fakat mevcut teşvik imkanlanndan birisi olan ihracatta vergi iadesi döviz kaçakçıhğı olanağını yarattığı gibi ihracat rakamlannın aldatıcı bir şekilde büyük gösterilmesine de yol açmaktadır. İhracatta vergi iadesi Türkiye'ye ihracat gücünü artırmak için ve sadece mamul ihracatına uygulanmak üzere 1963 tarihli 261 sayılı kanunla girmiştir. İhraç fiyatının belli bir yüzdesi, ihraç edilen mamulün içindeki vergilerin karşıhğı olarak ihracatçıya iade edilmeye başlanmıştır. Daha sonra, tarımsal ürünlere de uygulanan bu imkân dolayısiyle, ihraç deferinin yüzde 40'ina varan oranlarda ihracatçılara vergi iadesi yapılmıştır. Doların 9 lira ve dünya piyasalarmda fiyatların nisbeten düşük olduğu zamanlarda ihracatı te.şvik için kullanılan bu iadeler 1970 devalüasyonundan sonra ve son zamanlarda dünya piyasalannda fiyatların artmasıyle ieşvik sınırlarını çok aşmış ve büyük miktarlara ulaşan bir hibe özelliğini kazanmış tır. Bu sebeple son dolar devalüasyonu sırasında Maliye Bakanlığı. HUkUmete vergi iade oranlannda bütün mallan kapsamak Uzere yüzde 10 bir indirim teklifi getirmiştir. Bazı Bakanlann itirazı Uzerine yüzde 5 oraıunda bir indirim kabul edilmiş ve böylece vergi iade oranınm tavanı yüzde 35'e düşmüştür. SANAYICILERIN DEDİĞİ OLDU 0 TİCARET VE SANAYİ, MİLLÎ GELİRDEKt PAYLARINDAN DAH\ Talu: "Aracıları cefiel kalem kaldırmak ÇÜK KREDİ ALIYOR Dövize çevrifebilir mevduat hesapları yine ertelendi Enflasyonist baskıyı arttırarak fiyatların devamlı olarak yükselmesini körükledıği için ocak ayı başında tasüyesine ka rar verilen yabancıların Türkiye'de açtıkları dövize çevrilebilir hesapları^ tasfiyesi ikinci" defa ertelenmiştir. ilk üç aylık erteleme kararına göre nisan, ayı başında tamamen kapatılması gereken bu tür hesaplar sanayicilerin ısrarjı isteKlert karşısında 1976 nisanına kadar ' devam edecektir. , . ,Yabancıların Türkiye'de baokalarda açtıklan dövize çevrilebilir mevduat hesaplannm kaynağı Avrupadaki spekülatif paralardır. «Sıcak para» denilen spekülâtif paralar çeşitll ülkeler arasındaki faiz farklarından istifade etmek için sık ! sık yer değişUren ve k^pdisine emin bir sığınak arayan mevduat türüdür. Dünya para bunalımmın fiad safhaya gelme, sinden önce spekülâtif paralar Türkiye'yf cazip bulmamaktay/lı. Türkiye'nin rezervlerinfh artmaya başlaması üzerine spekülâtif paralar Türkiye'ye de akmaya başlamıştır. Nitekim Türkiye'de 1970 yılında 66,8 milyon dolar; 1971 yılı sonunda 132,9 milyon dolar v e 1972 sonuruia» da 462,7 dolarhk cîövize çevrilebin# mevduat hesabı açılmıştır. < ^ı SOLDAN SAGA: : 1 Meydana gelmesini . beklemek bu arada uygun pamanı fırsatı gözetlemek vaziyeti degerlendirecek hale sokmak imkânını araştırmak. 2 Eyerin iki tarafına asıh bulunan hayvana binince ayaklara geçiriler» jiemir. halka Şikâr. 3 Peredenbüyük akarsu Dili ftraröÖe, Asurca, Habeşçe ailesinden olan ırk. 4 Türlü duygulan anlatmaya yarayan ve söz bölürnlerin den biri olan (eski adı nida) ah vah of aman... gibi kelimeler TERSt daha aşağı derecede (Eski dil) 5 Fatih Sultan Mehmed'in Mora seferi sırasında zap tedilmiş ve Eğriboz sancağına bağlı bir ilçe merkezl, haline ge»tirilmış 14581827 yıllan arası elimizde kalmış bugünkü bir Avjnıça başkenti.*6 vYüksek bir. memurun çalışma yeri Kimya da tantal. 7 TERSt bir hayvan' sesi ,. Bahar mi|jdecis1 bir çicek ve «gacı. 8 Gülünç şey veya insanlann gülme merkezini harekete geçırmesir4 bilen sa fSTANBUL M.55 Açılış ve program . .06.00 Haberıer 4 f C6.05 Kur'anı Kenm 06.38 *Günaydır 07.00 Köye haberler • • 07.05 Güven ifapar'dan türküler 07.40 Günürı prosramian' ., 07.45 Sabah müzığı C8.Ö0 • Çevı'emizaK bı&ün C8.10 Ünlü yorumcuıaı P8.30 Beraber şa.kııar, % ' 09.15 Haya'ın içinden "v t9.30 Sabah türjcüren 10.00 Haberler 1P.05 yarın .• • % M. YüdnınVdan • ' ' /• şarkılar • • 10.40 Okul radyosu 11.4ü Türkliıer, o . navafan ' 12.10 O. Şene.'den 'şarkılar • 12.4D • Türküler geçidi 33.00 Haberler . '*.''; 13.15 V«mek müzıği I4.0J) S« Tölunayd&n şarkılar • «14.18 Çetin Inön^epe orkestrası 14.30 N. Tufekçi'den türküler . İ4.45 •A. Şenses'ten yjfeilar 15.00 Haberler . 1S.05 ' B. Ayseli'den türküler 15'45 Sarkılar V 16.00 Küçük konser • . : '', 16.30 G. Güvenli'ıîen şarkılar 17.00 Haberler 17.05 Günden güne ' , 1T20 Kâdınlar faslı . 1J.50 ^Reklârh rJrogfamlan J0.30 Dkıi sohbet *. • 19.40 Saz eserleri :'.... •'•'.. 19.55, Bir yarmış • • . 20İK) Radyo^tiyatrosu. . 21.10 Reklâmlar 21.15 iki sesten »türküler 21.35 Şarkıla' •23.00 Besteciler Besteler öyküler Haberler k"eo.55 01.00 Program" ve kapanış • İSTANBUL İL . • ' mümkün değil,, Başbakan Naim Talu, fiyat artışlarının en önemli sebebi olarak perakendeci tüccar ve esnafı görmektedir. Tüketiciye akseden fiyat artışlannın, bunlann ortadan kalkmasiyle azaltılabileceği görüşündedir. Fakat «Pahalı da olsa sayılan çok da olsa muayyen bir fonksiyon ifa eden bu tür aracılann «ceffel kalem kaldınlmasını» mümkün saymamaktadır. Perakendeci tüccar ve esnaf başka bir aracı türii olan büyük mağazalar yayıldıkça ortadan kalkabilecektir. Bu neden le Başbakan Talu, büyük mağazacılığın her türlü imkânla teşvik edilmesini ve teşvik sisteminin «1973 yılmda sür'atle yürürlüğe konmasını» istemekle dir. 1970 yılına gelindiğinde ekonomi «Durgunluk içinde enflâsyon» tehlikesiyle karşılaşmıştır. Talu, Türkiye ekonomisinin karşılaştığı bu tehlikenin sorumluluğunu dış ekonomilere yüklemekte ve sebep olarak da dış ekonomilerde fiyatların Türkiye'den daha düşük seviyede artmasını göstermektedir. Devalüsyon Etkili bürokrat Dsmirel iktidanmn Merkez Bankası Başkanı olarak, ekono mik politikasmın yüriitülmesiııde en etkili bürokratlardan biri olan Naim Talu'nun ekonomik politikasını açıklayan tek bir çalışması olmuştur. Bu çalışma Ticaret Bakanı olarak Melen'e sunduğu «Fiyat Hareketleri ve İstikrar Tedbirleri» adını taşıyan 51 sayfalık bir rapordur. Bu raporu Talu, başmda bulun duğu bakanîıktan bağımsız olarak hazırlamıs ve eski çalışma yeri olan Merkez Bankası'nda bastırmıştır. Ticaret Bakanhğı sadece bu raporun bir kısmını basma açıklamakla yetinmiş ve bu açıklamayı yaparken de rapordan «Ticaret Bakanı Sayın Naim Talu tarafından hazırlana rak Saym Başbakan'a tevdi edilen rapor» diye söz etmiştir. Bu yüzden söz konusu raporu Başbakan Talu'nun görüşlerini ortaya koyan tek eseri olarak say mak gerekmektedir. anavi Sektörünün MH 1tçindeki Payı ınayi Kredilerinin ranı arım Kredilerinin ranı SektSrttnttn tçindeki Payı SektörUnün İçindeki Payı Fiyat artışı AP'yi savunuyor Başbakan Talu, 51 sayfalık ça lışmasmda, bekleneceği gibi AP iktidannın ekonomik politikasını hararetle savunmaktadır. 19631969 yıllan arasmda kalkın ma hızının yüzde 6.6; para arzının artış hızmın yüzde 14,5 ve fiyat artışlannm yüzde 5,4 oldu ğunu belirten Başbakan Talu bu üç unsurun ekonomik ve sosyal bakımdan «Şayanı kabul» oldu ğunu ileri sürmüştür. Fakat Başbakan Talu, yüzde 66,6 ora nında devalüasyonun yapıldıgı 1970 yılmda, fiyatların makul öl çüde artmasına karşılık 1971 yılında çok daha hızlı artışını 12 Mart'tan sonra kamu teşebbüslerinin mal ve hizmetlerine zam yapılmasına bağlamaktadır. Baş bakan'm bu en önemli çalışmasında bir çok iktisatçının bildiği şu üç unsur yer almamaktadır. Bunlardan biri 1970 Ağustos devalüasyonunun asıl fiyat artırıcı etkisinin 1971 yılında görüleceğidir. Ikincisi, Iktisadî Devlet Tesebbüslerinin devalüasyon ve personel reformunun etkisiyle if lâs etmesini önlemek için, mallanna zam yapma karannın Demirel hükümeti zamanında alınıp uygulanmasının daha sonraki zamana bırakıldığıdır. Ömeğin 1971 ilkbahannda PTTnin memurlanna maas verebümek (Devamı 7. Sayfada) icarî Kredilerin ranı Başbakana göre bu tehlikeyi yenmek için gerekli tedbir alın mış ve 10 Ağustos 1970 yılında büyük bir devalüasyon yapılmıştır. Başbakanın Merkez Bankasınm Başkanı olarak alınmasına iştirak ettiği bir kararı savunma sı tabiidir. Başbakan bu konuda şunlan söylemektedir: «Operasyonun hemen akabinde kalkınma hızmda, ihraç imkânlarında, işçi dövizlerinde önemli artışlar sağlanmıştır. Hattâ fiyat istikran konusunda, ge rek önceden gerekse hemen devalüasyon ertesi alınan tedbirlerle tatmin edici sonuçlar almmış ve 1971 yılı başlanndan ilerısi için ümit verici emareler görünmüştür. Bu olumlu gelişmelere rağmen istikrann daha sonra bozulmasında, sonuçlan devalüasyona bağlanması güç olan diğer olaylar rol oynamıştir.» Ticaret ve sanayi sektörlerinin aldıklan kredilerin toplam kredi hacmi içindeki payı, bu sektörlerin millî gelir içindeki yüzdelerinden daha yüksektir. Milli gelirin onda birinden küçük olan ticaret kesimi toplam kredilerin yarısına yakın bir kısmını kullanmaktadır. Millî gelirin beşte birini sağlayan sanayi kesimi ise toplam kredilerin dörtte birini almaktadır. Tarım kesimi, kredi payı milli gelir içindeki yerinden küçük olan tek sektördür. Buna ilâve olarak tanm kesimine düşen kredi oranı son iki yılda hızlı bir şekilde düşmüştür. Kredi dağılunı Türkiye'de banka sisteminin vermiş olduğu kredilerin nerelerde kullanıldığı konusunda istatistikler son derece azdır. Bu yüzden kredilerin sektörel dağıhmlan daha çok kredi veren bankaların çalışma alanlarına göre ayrılmaktacTır. Ziraat Bankasmın, tanmcılara ve örneğin sanayi bankalarınm sa nayicilere kredi verdiği genellikle kabul edilmektedir. Buna göre kredilerin sektörel tapta bu konuda şöyle denilmektedir: «Mevcut bankacüık sistemimiz içinde kesin bir nisbet ver mek olanak dışı bulunmakla beraber, sanayi sektörünün ticarî kredi şartları içinde kullanmak durumunda kaldığı kre di miktarının, toplam ticari kredilerin yüzde 30 kadarı olduğu tahmin edilmektedir.» Bu tahmini bütün banka sis temi için ortalama bir tahmin olarak kabul etmek gerekmektedir. Çünkü Iş Bankası, ticarî kredilerin yüzde 50'sine yakın bir kısmının sanayi sektörü tarafından kullanıldığını ileri sürmektedir. Teoman Yazgan'ın kltabından alınan tablo, bu düzeltmeden sonra bile ticaret ve sanayi kesimlerinin kredi paylarının sektöre katkılannı aştığını göstermektedlr. Tablodaki son yıl olan 1971 yılında ticaret sektörünün kredi payında oldukça önemli, sanayi kesiminin payında bir puandan büyük artış olurken tarım sektörüne giden kredi yüzdesinde çok büyük sayılacak bir düşme olmuştur. 1972 yılının tamamına ait bilgiler he Sıcak para " Döviz kaçakçılığı Çeşitlı ihraç ürünlerinde yüzde 35'e varari vergi iadesi imkânı döviz kaçakçılığı yapmak isteyenler için bulunmaz bir fırsat yaratmış olmaktadır. Yurt dışındaki işçilerden resml döviz kurunun biraz üzerinden kolaylıkla toplanabilen dövizler, örneğin yüzoa 35 oranında vergi iadesi alan bir malın ihracı yapılmış gibi, resml kanaldan Türkiye'ye sokulabihnektedir. Bunun için yapılacak bütün iş yapılan ihracatı gerçek hacmindtc kaçak olarak getirilecek dövizler kadar yüksek göstermekten ibarettir. Mahye Bakanlığı Tetkik Kurulunca hazırlanıp resTI bir yaym olarak da kamuoyuna sunulmuş olan çalısmalar Türkiye'de resml ihracatın altında ve üstünde milyonlarca dolara varan ihracat oldugunu göstermiştir. 16.55 Açılış • ve program 1V.05 Diskoteğimizden 17İ0 ^üçük konser • 18.00. .Gençlere müzik 1B.30 Senfonik müzik 19.00 Michelle Amaud . 19.3,0 Günümüzün melodfleri 20.15 Akşam konseri • 21.00 Bestecıleı ve yaşantılan 2r"30 Paul Mauriat Ork. 22.00 Haberler 22.10 Türk • oestecüerj ' 22.40 Shirley Bassey'den şarkılar • . . s * 23.00 * Caz niüzigi 23.30 Saint Preux «Konçertoı» . albümü 24.00 s Gece için müzik 0055 ^Habener Of.OO Program ve • Kapanış " . ANKARA 05.55 CP.05 07.00 '07.05 07.40 08.00 08 10 '09.00 09.15 09.40 10.10 Açılış ve 22.30 Kür'anı K.earD 22.45 Köye haoe: er • •.23 00 ' Oyun navaıar ^ 24.00 Günün programian ; Cl .00 Ankart'da" oagün ' . •', İki sousttetı şarkılaı s '.• Hayacın ıç'oöen • • Türküler * yarm N U«nird. a gen den şartjJar TürkiUer Haberler Barotc müzik Gece Ve müzik Program ve Kapanış KREDİLERÎN SEKTÖREL DAĞILIM1 VE SEKTÖRLERİN SAFİ MİLLİ HASILA İÇİNDEKİ Î E R İ a* | | HO vı 0 24.05 2322 22.57 23.62 24.81 (3.62) (3.93) (4.37) (5.59) (5.31) vı xn 18.1 18.2 18.9 18.4 21.8 HO HM Ii 1967 1968 1969 1970 1971 47.68 45.02 42.48 42.08 45.51 (68.11) (64.31) (60.68) (60.11) (65.01) 8.2 8.2 8.2 8.6 10.9 1923 22.74 25.45 24.49 20.45 355 34.0 32.6 30.8 292 dağıhmlan tabloda ve parantez içinde gösterilmiştir. Bankalar Ziraat Bankası Müdürlerinden Teoman Yazgan"ın yeni yayımlanan Türk Bankacılık Sistemi adh kitabı ticari kredilerin ne kadannın sanayi kesimi tarafından kullanıldığı ko nusunda bllgi vermektedir. Ki nüz derlenmeraiştir. Fakat eldeki ilk altı aylık bilgilere göre tanra kesimine giden kredilerin oranındaki azalmanın devam ettiği anlaşilmaktadır. 1972 yılının ilk altı aymda tan m kesiminin toplam kredi hacmi içindeki payı yüzde 19'a düşmüştür. Tabiî bu düşüşten istifade edenler yine ticaret ve •anayl kesimleri olmaktadır. Dövize çevrilebilir mevduat 10.30 OHTII radyosu hesaplan Türkiye'deki enflasJJ.30 Konseı saeti'. yonun önemli nedenlerlnden bi1J.0O Haber'er • . ' • , " • ri olmuştur. Gelen dövizler 12.10 A. Gurkan'CaD Mirkfller karşılığında 6 milyar liraya ya 12.30 Berao^r''söıo ş^rialar kın para piyasaya süriilmüş' . •• ' .'. • 13.00 HaÇer/ıer tür. Bunlann çoğu banka sis" . 13.15 Hatil müzİK . • • .temi kanalıyle özel sektörün • . 14.00' öğıe Konscsrt • yatmmlannın finansma'nmâa 14.15 S. Ersovıu'dan sarkılar kullanılmıştır. Bu yüzcTen tfnf14.30 Gençler 'çirj lasyonist olmasına' rağmen bu . iö.05 Okul tıdyosu '' '"•• • • • hesaplann'tasfiye edilmesi ka' • 16.05 Küçük konser • Böylece Avrupa'da toplanan rarı sanayicilerin, direnciyle 16İ0 O. BautStii'riâB şarkılar dövizler Merkez Bankası kakarşılaşmıştır. 16.35 Türkaler nalıyle Türkiye'ye girmis olEnflasyon tehlikesiyle kar* .17.35 Günaen früne , maktadır. Kaçakçılık yapan ihşılaşan ülkeler bu tür hesaplar 19.30 Şarkılar* racatçı getirdiği dövizin karşın tasfiye etmevi ilk tedbir olı^ıru Merkez Bankasından allarak görmüşlerdir. tsviçre, ge Bir 7wmış ' makta ve buna ilâveten de teş20.00 îstekleriniz nâkroftftıda çen sonbaharda bunları fllkevik edilmiş bir ihracat yapmış20^0 Silâhu Kuvvetler ssati sinden kovacak tedbirler alrmşcasına yüzde 35 oranına varan 20.45 Y. Alpdogan'dan tır. Türkiye'd'e de Maliye Babir vergi ladesine hak kazankanlıgı ocak 1973 yılmda türkUıer maktadır. Almanya'dan topladı . Resmî Gazetede y«yımlanan 21.15 Plân denince ğı marka, resml kurun yüzde b1r # karanyla aynı yola git .' 21.30' Türk müziği 15 Ustünde bir para ödemiş olmiştir. N • sa bile bu parayı Türkiye'de işçinin ailesine ödeyebilmektedir mark başına yüzde 20 oranmda kâr etmiş olmaktadır. Hükümet bu konuda almış olCumhuriyet 2«) İhracatta vergi iadesi döviz duğu kararı enflâsyonu önlemeReşat 465470 kaçakçılığj İçin bir imkân yade ciddiyetini göstermek için sık Hamit ratmanın ötestnde ihracat ra291) 295 sık kullanmıştır. Maliye Bakanı kamlannın şişirilmesine de yol Müezzinoğju. Millet Meclisinde *Aziz 276 . 280 açabil mektedir. ömegin 1972 1973 yıh bütçesini savunurken Napolyen 240 245 yılında arttığı bilinen ihracat şunlan söylemiştir: 24 ayar bu kaçakçılık ölçüsünde yük( 12.40 42.50 «Ancak, döyize çevrilebilir 2> ayar »ek görflnmektedlrv « 8 7 38.93 (Devamı 7. Sayfada} Enflasyon nedeni TpRKİYE DEMİR veÇELİK İŞLETMELERİ GENEL . MÜDÜRLÜĞÜ ••", KARABÜK Cumhuriyetimizin ' 50İ nci yılı münasebetiyle muhtelif kentlerimizde 30 dakika süreli 35 mm. lik negatifle orjinal olmak üzere 16 mm. ük 6 kopya renkli DÖKÜMANTER FÎLM ÇEKÎMİ ihale suretiyle yaptınlacaktır. .• • . Müezzinoğlu Ne demişti? Bu husustaki Teknlk ve Ticarl Şartnamemiz İstanbul'da Taksim Lâmartin Caddesi No. 5 Kat 4, Doğupalas' taM Mümessilligimizden temifi edilebilir.' î^apalı teklif rnektuplannın S.5.1973 tXımartesl. günü mesal saati sonuna kadar tstanbul'daki adresimizde bulundurulması, bu tarihten sonra yapılan mtirt''aatlar kabul edilmez.'' tlân oIunıiT (Basın: 14449/2951) ALTI N