Katalog

ORHAN ERKANLI ANILAR SORUNLAR SORUMLULAR 3. Baskı Genel Dağıtım: BATEŞ (BATEŞ: 33 2670) umhuriyet Kumcnsu: YUNUS NADÎ 49. yıl, sayı: 17494 Telgraf T« mektup ıdreri: Cumhurlyet tstânbul Posta Kutusu: Tstanbul No: 248 T e l e f o n l a r : 2 2 4 2 9 0 2 2 4 3 9 6 2242 97 2 2 4 2 9 8 2342 99 18 Nisan Çarşamba 1973 Yurt dışı öğrenim giderleri Üniversiteler bütçelerinin V. 40'ına eşit Yılmaz GÜMÜŞBAŞ ANKARA Türkiye Bilimsel ve Teknık Araştırma Kurumu, bilım polıtıkası unitesı uzmanlarınca yapılan bir araştırmaya göre, ha len yurt dışında 2338ı doktora oğ rencisi olmak flzere 8330 Hşi 5Jrenira görmekte, devlet buolar için yılda 375 milyon Ura harcsma yapmaktadır. Bu miktar, Turkiye'deki 8 üniversitenin yıl lık bütçelerinin yüzde 40'ına yaklaşıktır. TÜBÎTAK bilim politik»R tlnitesi uzmanı Arif Türkeli'nin «raştırmasım kapsayan rapord» bu durum sert bir sekilde eleştirılerek şöyle denilmektedir: «Toplam üniversiteler bütçesinin yüzde 40'ını yurt dısı efitime harcamayı ve bu oranı gittılcçe arttırraayı millî bir politıks olara' benimsemiş görünen bir başka ülke bulabılmek kanımc* ımkânsızdır. Konunun mutlak bir öncelikle incelenmesi ve dıs efıtimin mılli ekonomimize olan yükünü kabul edilebıUr bi r seviyeye ındırecek uzun vadeli bir polıtikarun izlenmesi zonınludur.» Oneri bugün açıklanacak AF T E K L İ F İ N D E N ANARŞİK EYLEMLER D I Ş l N D A KALAN TÜM S İ Y A S A L SUÇLULARIN DA YARARLANMASI ÖNERİLİYOR CHP'NİN AF TEKLİFİ BASIN VE FİKİR SUÇLARI İLE CEZA KANUNUNUN 141, 142 VE 163. MADDELERİNİ DE K A P S A Y A C A K CHP, genel af için teklif hazırlıyor ANKARA, (Cnmburiyet Bürosu) CHP Ortak Grubu dün toplanmıs, aâl ve siyasal suçlan kapsayan bir genel af teklifinin hazırlanması için Genel Başkan BUlent Ecevit Ue Grup Yönetim Kurullanna yetki venniştır. öfrenildiğine göre, CHP'nin, Cumhuriyet'in kııruluşunun 50. yıhna yetiştlrilmeslnl de Snerdlgi bu geniş af teklifi: rAdl ve siyasl bazı suç ve cezalan, fikir ve basuı suçlannı, anarşik eylemleri lçermeyen siyasal suçıan, Türk Ceza Kanununun 141, 142, ve 163, maddelerini de kapsamaktadır. CHP'nin genis kapsamlı af egiliml, Curnhurbaşkanh|ı seçimi sırasında ve daha sonra hükütnetin kuruluş biçlmı hakkında AP Genel Baskanı ile yapılan ternaslarda ortaya atılmıştı. Millet Meclısi CHP Grup Bav kmnvekili HUdai Oral, bugün saat 11.00 de bir basın toplantısı dizenleyerek CHP'nin önereco 600 bin lıralık otobüs paravan şirketler eliyle 920 bin liraya satılıyor ANKABA Türkiye Şoförler ve Otomobılciler Federasyonunun 14 üncü genel kurul toplantı sında bir konuşma yapan Genel Başkan Hüsametün Tiyanşan. memleketimizde trafiğin Allaha emanet edildiğtni ileri sürerek. yedek parça konusunun gerekli kontrola tabı tutulmadığını bıldir mistir. Tiyanşan, yenJ çıkarılan Dernekler Kanununun kurunun yanında yaşı da yaktığmı ileri sür müş ve hiç bir siyasi amacı olma yan, özel kanunla kurulan meslek tesekküllerinin de ağzuıı ka padığını iddia etmiştir. Federasyon Baskanı Tiyanşan, konuşmasına özetle şöyle devara etmiştir: «Ortakpazar gibi önemli bir eko nomik rekabete Türk taşıma sek törünü hazırlamak gerekirken beynelmilel naklivat yapan Bulgar, Yugoslav. Yunan ve lran nak liyecilerine Türkiye'de tanınan muaflık ve diğer kolavlıklar hiç bir Avrupa ülkesinde bize tanınmadığ) gibi, en acısı kendi hükü metimiz de Türk taşımacılarına bu kolaylıklan tanımamaktadır Gümrük muaflığı olan çok ucuz maliyetle ithal edilen trayler kon voylan için nakliye kooperatife ri ve esnafımız yerine meslekle ilişkisi hemen hiç olmayan bazı kimseler teşvik edilerek desteklen mektedir. Demokratik Parti, Naim Talu Hükümetini kuruluşu açısından olumlu bulmadı ANKARA, (Cumhuriyet Bnrora) DP Genel Baskanı Bozbeyli, Ta lu hükümetini «olağandışı> olarak nitelemiş. DP Genel îdare Kurulu da, hükümetin kurulu» şeklini beğenmedigini açıklamıstır. Basbakan TalO ile DP Genel Baskanı Bozbeyli, dün 40 dakika süren bir görüsme yapmışlardır. Talü görüşmeden sonra «Sayın Bozbevli'ye hükümet kurulusu ve programımı» hakkında izahat verdim ve kendilerinın görüşlerini aldım. Görüşme mizden ziyadesiyle memnunum. (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) lyi Niyetle nümüzdeki cuma gfinü ı Meclislerde okunacak ' olan hükiimet programını bekliyoraz. «Bckliyoru» derken merak içinde çırpındığımız, ya da ülke sorunlarını çözecek tılsımlı reçeteler nmduğumuz anlaşılmasın. Adı üstünde yeni hükümet bir seçim hükümetidir, ömrü de son derece sınırlıdır. Toplura sorunları açısından bu hükfimetin nzun süreli bir çalisma proçramı hazırlamasını gereksiı bnlurnz. Savın Talu şnnnn snrasında nihayet altı ay iş başında kalacak, seçimler yapıhr yapılmaz çekileecktir. Am> ömrü altı ayla sınırlanmıs da olsa bu hükiimet toplum vararın» olnmla bir şeyler basarsmaz mı? tyi niyet asil oldoğuna eöre biz başarabiieceti umndnnn besliyornz şimdilik. Bcsledifcimiz nmndun gerçeğe yakınlık derecesini de programı gördfikten sonra birkaç gün içinde ölçme olanağını bnlabilece Ecevit: Teknokratlar, kapıkulu haline getirilmek isteniyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosn) CHP Genel Baskanı Bulent Ecevit, dun Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliğinin genel kurul toplantısında yaptığı konu;mada, «Turkiye'de keyfı yönetim hevesı besleyenlerin siyasal alanda halkı da, teknokratları da etkisiz kılmak istediklerini» bildirmis. «Bu gıbi kimseler, halkt güdülecek bir sürü, teknokratı da yoneticilerin buyruğunda bir makina gibi gormek eğılimindedirler» demistir. Çağunızda teknokratlann, yönetimi daha çok etkilemek istediklerini belırten Ecevit, özetle sunları soylemıştir: «Çağımızm bu özelliklerini dikkate almayan, gereği gibi değer. lendırmeyen bir devlet jönetimi, çıkmaza sürüklenir; bu ülkede ergeç rejim bunalımı doğar. Çağımızm sıyaset adamları, bir yan dan halktaki. öbür yandan teknckrattaki yönetime daha çok katılma eğilimini dikkate almak ve bağdaştırmak zorundadırlar. Bugün Türkiye'de halkm özgürlü ğünü. yönetimindeki ağırlığmı kîsmak üzere Anayasa değistirill yor, yasa dışı baskılar yapıhyor, ozgürlukler budanıyor.» (Devamı Sa. *, Sfi. S de) gi genis kapsamlı af önerisini aynntıu olarak basına açıklayacakttr. öte yandan CHP Grup sözcüsü Gaziantep Milletvekill Şınasi Çolakoglu, Ortak Grup toplantısından sonra konu ile Ugill Olarak şu açıklamayı yapmıştır: «CHP olarak insan Ue çevre, tnsanla toplum ve lnsanla devlet arasındaki yabancılasmalar veya düşünce özgürlüğünü kısıtlayıcı yasaJardan ileri geldigtne inandığımız suç ve cezaların genel af niteliğinde af olunmasını önenyoruz. Aynca, memur. işçi ve ögretmenlere verilen dlsiplin cezalannın da af kapsamına gırraesinl önereceğiz.ı Talu, dün tebrıkleri kabul etti ANKARA, (Cumhuriyet Büronn) AP Genel Baskanı Suleyman De mirel, eskı Başbakan Fent Melen ve Senato Başkanına vekalet eden Mehmet Ünaldı ile otrçok parlamenter dün Başbakan Naim Talu'yu tnakamında zdyaret etmişlerdir. (Devarra Sa. 7, Sü. 6 da) • Kontrol da yok Raporda, aynca, yurt dışındakı bjrencılerın yüde 17'sinin resmi dövızJe, yüzde 19'unun özel dovızlerle, kalan yüzde 64'ünün ise özel dövizsız olarak öğrenim gördüklerıne, ancak bunlann büyük kısmınm kontrol dı$ında bulunduğuna ijaret edilmekt» re şoyle denilmektedir: (Devamı Sa. 7, Sfi. 1 de) Bir doçent ile ihi asistan Istanbul Universitesinden ihtiiç edildi Istanbul Üniversitesi Tıp Pakültesi KulakBoğazBurun Klinığinde görevli asistan Temel Kosku ve asistan Haşim Elmasri ile Kimya FakUltesinde görevli doçent tsmet Gergel Üniversiteden ihraç editaıislerdir. Karar bu hafta yapılan ünlver site Senatosunda alınrrustır. Kendisi ile görüştügümUz tstanbul Üniversitesi Rektörti Prof. Nazım Terzioğlu ihraçlarla ilglli olarak sadece «Disiplin cezası işlemeleri nedenl ile görevlerıne son verildi» demekle yetinmistır. Montaj sanayii MontaJ sanaviini elinde tutanJ«r paravan sirketlerde Sanayi ' 'Battanlıfının 600 bin Hraya satı!. j dığını zannettiği bir otobüsü taksitle 920 bin liraya Türkiye'de sa j tabilmektedirler. Türkiye'de imal | edilen otomobillerin zaruri parça 1 lan satış sırasında üzerine konul mamakta bilâhare alıcı binlerce lira daha ödeyerek bu parçalan tamamlanmaktadır» fiz. Hükümetin savaşmak zoranda oldu£u sorunlardın biri hayat pabalıh|idır. Altı ay içinde geçim «akıntısının ortadan kaldırılabilecegini aklımızdan geçirmedigimizi söyleraek isteriz. Böyte bir mucizeji başaracak gücün defcil yurdnmnzda, yer yiizünün hiçbir ülkesinde bulunamayacaihna inananlardamz. No rar ki son yıllarda basını almıs yükselen fi\at artıslarını durdurmak, hiç deŞilse fiyatlann artış hızını yavaşlatmak olanafı vardır ve vurdumnz kosnllarını özenle göz önünde tntan kiinik .bir çevrenin dışında tfim lnlkm rıkarlannı korumayı is edinen bir hükiimet isterse bunu pekâlâ basarabilir. Bakalım sayın Taln bn konn^ ya el değdirmevi isteyecek mi" dir? Hükümetin çözmek zornnda bulundnğu bir baska sorun, düsünce özgürlüğü sorunudur. özgür düsünceye karşı son yıllar boyunca yurdurauzda gittikçe artan bir düşmanlık almıs >ürümüstür. Aydmlar, özellikle Atatürkçü"' genç öğretmenler sürekli bir baskı • altında tutulmakta, gericilere, yobazlara ters düsen her düsünce sahibine komünist damgası vurulmak istenraektedir. Bn düşmanlık Millî E£itim Bakanlıgı kanalıyle devlet örgütlerine kadar yayılmıs, örnegine hiçbir gerçek derookrasi ülkesinde rastlanamaz bir siddet dereccsine ulasmıstır. Yargıç karanyle aklanan ni. ce ögretmen Bakanlık emrine almmakta, oradan oraya sürülmekte, colnk çocuğu ile perişan edilmektedir. Göreve başlarken Anıtkabir'e savgı duruşuna giden sayın Basbakanın bu acıklı duruma en kısa zamanda son vermesini istemek sanırım hakkımızdır. Atatiirk'ün manevi huzurunda sav•ı dunısunda bulunnıak elbette j saygıdeğer bir davranıstır. Ne var ki bn davranısın değeri ancak sözümüzün özümüze uyma8i ile bir anlam kazatnr. Yoksa sadece bir kısım çevrelere hoş görünmek üzcre göze alınmış bir jest olarak kalır. Taln hükümetinden basanlmasını istediğimiz bir başka hugus da seçim ortamını iyi hazırlamaktır. 25 yıllık deneylerin bize öğrettigi en büyük gerçek, dürüst koşullar altında yapılmayan seçimlerin ülkemize hasnr değil, tam tersine hnznrgnzluk getirdigidir. 1946'da ve ]P57'de böyle olmnştnr. 1946 seçimlerinin acısını bn millet dört yıl çekmistir. 1957 seçimleri ve ondan sonra yürütülen «ince demokrasiye paydos» politikası da bilindigi gibi 27 Mayıs DevrimJne yol açmıştır. 5BİNE YAKIN KÖYDE HÂLÂ OKUL YOK H. ÇETİNKAYA tZMtR Millî Eğitım'Bakanlığı tarafından hazırlanan «llkoğretim Yıllığı» adlı bir araştırmada, ülkemizde okul sorunu çdzumlenen üç il bulunmakta, bu iller arasında AP Genel Başkanı Suleyman Demirel'ın seçim bolgesi olan Isparta başta ge!mektedir. AP'nin siyasal iktidarda bulunduğu 196571 dönemi içinde Isparta'nın tum koyleri öncelikle okula kavuşturulmuş, bu arada dığer illerın okul sorunları tumuyle çozumlenememiştir. Araştırmada îsparta'dan başka Kırklarelı ve Tekırdağ'ın da okul sorunu çözümlendiği belirtıl mekte, bu arada Başkent Ankara'nın 44, İstanbulun 4, îarnir'ın 34 ve Adananın 41 köyıinde okul olmadığı açıkianmaktadır. Dort ili izleyen Bursa'nın 42, Eskişehir'in 10, Konya'nın 28, Diyarbakır'ın 184 köyünde çocuklar okuma olanaldarınâan yoksun bulunmaktadır. Resrai makamlara göre ülkemizde 4 büı 662 köyde ilkokul yoktur. En fazla okulsuz köyü olan illerimızin başında ise 350 köy ile Erzurum, 290 koy ile Van, 282 köy ile Mardin, 264 köy ile Ağn, 249 köy ile Urfa, 218 köy ile Siirt. 196 köy ile Sivas, 156 köy ile Muş, 150 köy ile Gaziantep, 137 koy ile Kars, 122 köy (Deramı Sa. 1. Sfi. 3 de) Herakles'in 12 macerasını yansıtan tarihî eser yurt dışına kaçırılırken ele geçirildi Mall polis detektinert yurt dışıııa, götürülmek ıstenen Urıhi degerı çok yüksek olan HeraKles'in (kuvvet tannsı) 12 macerasını canlandıran ve bır lahıt ten çıkarılan parçalan ele geçırmiştır. Tarihl eser kaçakçılıgı ile ılgili olarak biri Amerikalı dort kişi gözaltına alınmıştır. Arkeoloji uzmanlan. «Arkeoloji müzesınde bulunan İskender'in mezarından sonra bu en büyuk eserdir. Yurt dışındaki değeri 2025 milyon lırayı bulur» demişlerdj. BAŞKENT NOTLARI: KABUL GÜNÜ.2 Ümit GÜRTUNA ANKARA Başbakan Naim ralu'nun kabul günüydü dün. Saat 9,30'a doğm AP Genel Baskanı suleyman Demırel kovu bal rengi Chevrolet arabasıyle yanında teşkilât işlerine bakan ve muhalifleri tarafından «Karave(Devamı Sa. 7. Sfi. 1 de) Kazalan Önletne Cemiyeti Tiyanşan, daha sonra. Kazalan ] önleme Cemiyetinin haksız ka \ zançlar elde ettiğini ve bu kazanç | lara trafik polislerinı de alet ola rak kullandığını ifade ederek kamuoyu önünde savcılığa şikâyette bıılıınmuştur. (a a.t MELİH CEVDET ANDAY Yepyeni bir roman yazdı Gizli kazı ISTANBUL. ARKEOLOJİ MÜZESÎ ASİSTAI4LARI, ELE GEÇİRILEN ESERLERI İNCELİYOR... Mal! Şubeye yeni atanan Müdur Vural Yener'in yönettiği operasyon, Antalya'nın Aksu bacağındaki tarihl Perge şehrinde başlamıştır. Perge şehrinin Me j zarlıklar bölgesinde bundan bır süre önce gizli bir kazı yapümış, bu kazı sırasında eserlertn bir kısmı kjıçınlmış, buradan yurt dışına i gdnderilmek üzere hazırlıklar, baslamıştır. Tarihl eser kaçakçı' lannm başında bulunan Ameri, kalı Brois Allexander Musienko : kajüdBn çıkanlan eserle birlikte | l Istanbul'a gelmiştir. THKP Davasında sanıklarjn reddi hakim isteği kabul edilmedi Boğaz Köprüsü için İngiltere'den bazalt parçaları getiriliyor AN'KARA, (Cnmhnriytt Bfirosa) Boğaz koprüsünün döşenmesinde kullanılmak üzere Batı tngılteredeki bir tas ocağından çıkartılan 3 bin ton bazalt parçasını taşıyan bir gemi Türtiye'ye gelmek üzere hareket etmi$tır. Kumpanyanın müdürü bu konu da, •Avrupaya onemli miktarda taş ihraç etmekteyiz, fakat bildiğım kadarıyle şimdiye kadar hiçbir fırma bu kadar uza2a ihracatla bulunmamışür» demittir. NADİR NADİ (Deramı Sa. 7, Sü. 3 de) Cumhuriyet dönemi edebiyatımız içinde tanınmış şair ve yazarlanmızdan biridir Melih 256 sanıklı «Türkiye Halk Kur Cevdet Anday. (Doğ. 1915 . IsAykut SAĞANAK tuluş Partisi ve Cephesi» davası tanbul). Adı, özellikle bir sair na, dün de Istanbul 3 Numaralı olarak, yeni Türk edebıyatında Sıkıyönetim Mahkemesinde de. Orhan Veli ve Oktay Rifat'la vam edilmistir. Sanıkların kimlik birlikte anılır. Ülkemizde de daIsrail devletinin kunıluşunun tesbitlerinin bitiminden sonra söz' 25. yıldonümunü kutlama tören ha çok bir sair olarak tanınır. Yakalanıyorlar alan Eanık avukatları, iddianame j lerine katılmak isteyen Musevile Amerikalı Brois, eserleri tes llk şiiri 15 Kasun 1936 yılında okunmadan önce, «Mahkemenin rı tsraile götürmekte olan Queen Varlık dergistnde çıkan Melih görevsizlik kararı» vermesini is Elisabeth2 transatlantiği. jet 1 lirn ettikten hemen sonra araba Cevdet, derginin ertesi sayıların sı ile Kapıkule'ye gitmiş, ancak temişlerdir. Bu arada, 8 sanık uçakları ve savaş gemüerinin ko | da şiirleri yayımlanan Orhan Veadma verilen bir dilekçede,' runması altında Akdeniz'de sey • kaçakçılıgı önceden haber alan li ve Oktay Rifat'la birlikte yeMabkeme Başkan: ve Duruşma • rederken: içinde 683 yolcu bulu ' ve izleyen Malî Şube detektifleri, ni Türk şürinin tie öncüsünden Yargıcı Dz, Yb. Akdemir Ak nan dev Alman yolcu gemisi Han sanığı Kapıkule'de çıkı? yapar biri sayılır. Bu üç Unlü çairin mut'un davadan çekilmesi isten seatic de, Hayfa'ya gitmek üzere ken yakalamışlardır. Sorgu so «Garip» hareketi diye adlandınmiştir. Sanıkların reddi hakim j dün saat 19.30'da sessiz sedasız nucu sanığın yardımcılan olan lan akunda, Melih Cevdet'in de : Zeki Ezber, Aziz Dere ve Sefa isteği, yeni üyelerden oluşan aynı t Istanbul'a gelmiştir. Özveri de gözaltma alınmişlar önemli katkılan bulunmustur. (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) (Devamı Ss. 7, Sü. 7 de) 1 (Devamı Sa, 7, Sfi. 6 da) Hayfa seferini yapan Alman gemisi için Istanbul'da sıkı tedbirler alındı İSA'NIN GÜNCESİ Bugün 4; Sayfamızda Panik Kapalıçarşı'da tçbedesten'de | tarihî eser alış verişi yapan Zeki Ezber'le ilişkl kuran kaçakçılar, daha önce getirdikleri ve yine aynı mezardan alrnan «serlerin Kumkapı'da terkedilmis olan kamyonda polıs tarafından bulunması Uzerine panığe kapümıçlardır. Amerikalınm kullandığı ve Almanya'dan kiralsdıgı FSV273 plâkalı otomobillei Istanbul'a getirilen eserler. Zeki'nin evine depo edilmistir. Anday, "Soyutlama tekniğini daha da ileri götürdüm,, diyor Refik DURBAŞ Ülkemizde sair olarak tanınan Melih Cevdet, aslında çok yönlıi bu sanatçı. Şiirleri yanmda denemelen ve özellikle romanlariyle de tanınmıştır. 1936 yılında başlayan sanat yaşamına kısaca bir göz atacak olursak, sidece eserlerinin adlarını vazmakla bu kanımızı tanıtlamış oluruz. Bugüne değin Melih Cevdet'in 6 şiir kitabı yayımlanmış bulunuyor. îlk kitabı Garip, (Orhan Veli ve Oktay Rifat'la birlikte.) Daha sonralan Rahatı Kacan Agaç, Teljrrafhane. Yan Yana, Kollan Bağb Odysseus ve GSçeba Denizin Üstünde. Bu şiirleri kitap halınde, Paris'te, Moskova* da, Sofya'da, Sareyova'da cîa basılmıs. Şu son günlerde de New York'ta basılmak Uzere. Ülkemizde daha çok bir şair olarak tanınan Melih Cevdet"o soruyoruz: Siz şiir dışında oyun, deneme, roman, gezı notlan da yazıyorsunuz. Asıl tutkum şiirdir diye ya« nıtlıyor hemen. Gerçekten de 6 sür kitabı dışında, 7 tane oyumı var Melih Ovdefin. özellikle, 1965 jnllarmda Istanbul Şehir ve Ankara (Devamı Sa. 7, Rfi 1 de)