Katalog

felsefe Ansiklopedik sozluğu resimlilS^söziiikdizisi umhuri Kunıcusu: YUNUS NADÎ Derviş ve Ölüm Bosnalı bir MOslüman vazar olan Mehmed Selımoviç bugünkü Yugoslav edebiyatında önemli yerl olan blr romancıdır. Bu romanda Bosna Müslümaalanrun esfcl bir zamanda geçmlş bunallmlı bir dönemlnde bir tekke sey Wnin çevresinde geçer olaylar. Olaylardan da çok bir lç hayatın hlkftyesi büyuk bir ustalıkla verilmistir bu ötapta. Yazanna birçok ödül kazandrrmıs olan bu rotnan okurlanmıa yskından Ugilendirecek nitelikler taçımaktadır. tiancıllk: 11471342 100 KURUŞ 49. yıl, sayı: 17448 Telgraf ve mektup idresl: Cumhurlyet lstanbul Post» Kutusu: Istanbul No: 246 T e 1 e f o n 1 a r : 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 3 Mart Cumartesi 1973 Sunay, dün Çankaya Köşkünde Komutanlar ve Melen'le görüştü CUMHURBAŞKANI CEVDET SUNAY; SABAH KUVVET KOMUTANLARINI TOPLUCA, ÖĞLEDEN SONRA DA GENELKURMAY BAŞKANI ORGENERAL FARUK GÜRLER İLE FERİT MELEN'İ BİRLİKTE KABUL ETTİ BAŞBAKAN: «TÜRKİYE'DE BUHRAN O L D U Ğ U SÖYLENTİSİ, SUNîDİR.. DÜNYANIN HER YERİNDE CUMHURBAŞKANLIĞI İ Ç İ N T E M A S , TOPLANTI, TARTISMA" YAPILIR; ÇÜNKÜ CUMHURBAŞKANI BÜJÜN DEVLETİN BAŞIDIR, HERKESİ İLGİLENDİRİR» Deviet Başkanhğı adayhğı kesınlik kazanan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Faruk Gurler Öldürülenler: 2 Amerikalı ve bir Belçikah diplomat.; Karo Eylül,, 3 diplomotı öldOrdü (DIŞ HABERLER SERVİSÎ) HARTCM Sudan'ın başkenti Hartum'daki Suudi Arablstan Büyükelçiliğindeki bir kabul resmine öncekı gece silâhlı baskın yapan 6 «Kara Eylül» gerillası, 26 saat süreyle rehine tuttuklan 5 diplomattan 3'ünü dun gece oldurmüşlerdır. Sudan Devlet Radyosundan yapılan açıklamaya göre, Sudan tçişleri Bakanı Korgeneral El Bekir Ahmet, dün geç saatlerde, Suudi Arabistan Büyükelçiliğindelci «Kara Eylül» genllalannın lideriyle görüşmek is»emış ve telefona çıkan bir gerılla, kendisine, ABD'nin Hartum Buyükelçisi Cleo Noel, Amsrikan Elçilik 1. Sekreterl Moore ile Belçıka BüyCkelçiliği Maslahatgüzanm öldurdüklerinl söylemistir. Içişleri Bakanı, «Kara EylüN Eerillalannın, Suudi Arabistan Büvükelçisi ile Ordünlü diplomatı rehine olarak tutmakta d"evam ettiklerlni büdirmlştir. Sunay, temaslarının sonucunu açıklayacak ANKARA, (Cumhuriyet Bürosn) l»an Ferit Melen ve GenelkurSiyasî partilerin genel baş , may Baskanı Orgeneral Faruk kanlan ve siyasl grupların temGurler'l birlikte kabul etmıştır. sılcileriyle yaptı'ğı goruşmeleri, Melen, görüşmeden sonra, «Cura önceki güri tamarnlayan Cumhurbaşkam Sunay'ın yaptığı tehurbaşkan^ Cevdet Sunay, dun maslarla ilgili olarak bir açıkde; sabahlejrin KuvVet K»mulamada bulunacağmı» bildirmış, tanları, oğleden Sonra da Başbaancak açıklamanın tarihı hakkında bir şey söylememlştlr. Gerillalar, kendüerine tatmin edid bir söz verilmediğinden diplomatları vurduklarını bildirdiler Öldüsme nedeni Radyo, îçişleri Bakanı Bekir Ahmed'in gerillalann tanıdıkları sürenin bitmesine bir saat kala olavı öğrendiğini de bildirmistir. Radyoya göre. Gfneral El Bekir gerillalarla ilişki kuniD tanıdıkları süreyi bueüne kadar uzatma larma çalışmaktaydı Fakat yapılan telefon Rörüşrnestnde gerillalar, «Kendilerine tatmin edici bir söz verilmçdiSi gerekçesıyle 3 diplomatı öldürdüklerini» bil dirmişlerdir. Suudi Arabistan Büvükelçiligındeki silâh seslerinin duvulma ^ından sonra elçiligin yore.«inde bulunan Sudan Silâhlı Kuvvetlerine baSlı zırhlı birlikler ve paraşütçüler, derhal harekete eeçmişlerdir. Bu arada, olavı haber alan Filistin Gerilla Lideri Yaser Arafat. Sudan Cumhurbaskanı Cafer NUmevri'vc çafinda bulunarak, ikinci bir «Münih Traiedlsi» varatıtmasının rinlenmesini isterfiiji de, gelen haberler ara«ınrladır. Komutanlarla görüşme Cumhurbaşkam Sunay, dıin sabah Kara Kuvvetlen Komutanı Orgeneral Semıh Sancar, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur ve De niz Kuvvetieri Komutanı Oramıral Kemal Kayacan'ı toplu Sunay'ın, Kuvvet Komutanlarıyle goruşrnesi bir saatten fazla sujmüştur. (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) Bu köşeden Emekli Sandığı tarafından verilen borç miktarları yükseltildi ANKARA, (Cumhuriyet Bürosn) Maliye Bakanı Ziya Müezzinoğlu, Emekli Sandığınca verilen borç mıktarının yükseltildiğıni açıklamıştır. Müezzinoğlunun bu konudaki açıklaması, şbyledlr: «Sandıkça iştirakçılere verilen borç miktarını, sandık kaynaklarının elverdiği ölçüde günün sart ve icaplarına uydurabilmek amaciyle yükseltmiş bulunuyoruz. Dünkü Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklikle, eskiden en az 792 lira olan borç miktan 1JO0 îiraya, en çok 5 400 lira olan boıç miktarı da 8.400 liraya çıkarılmıştır. Dünden itibaren memurlar, düzenlenen yeni cetvele göre bulundukları dereceye tekabül eden miktarda, santfıktan borç alabileceklerdir..» (Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) Okuriarınpıza BAŞYAZARIMİZ NADİR NADÎ, ROMATİZMAL BÎR RAHATSIZLIK DOLAYISIYLE YAZILARINA BtR SÜRE ARA VERMEK ZORUNDA KAmmŞTIR» YAZILARINA EN KISA SÜREDE BAŞLAMASI DİLEĞİYLE OKURLARIMIZA DUYURURUZ: 'Kral yapıcılığıMnın alaturkası.; ALTAN ÖYMEN Metin Toker'in Associated Press temsilclsi Ntck Ludington içın düzenlediği randevunun sonucu olarak Türk gazetelerinde, radyolarmda ve televizyonlarında 643 kelime olarak yayımlanan «Inonüsel demeç«in. Amerikan Ajansının bülteninde çıkan kısmı geldiLudington'un Türk politikası hskkında kendi yorumlan bir yana bırakıhrsa, sorular ve cevaplarla 643 kelimelik «demeç»ten sadece 162 kelimesi girmiş Associated Press bültenine.. Onun büyük kısmı da «Inönü çunun şöyle olduğunu soyledi..» gibi, endirekt biçimde.. Ludington'un kendi yorumlarına gelince . Bunlar arasında şöyle cümleler var: «Birçok kimse, yaş durumu nedeniyle, înönü'nün adaylığını im kân dahilinde görmemektedir. Mülâkat sırasında tnönü, her ne kadar canlı ve atik idiyse de, yar dımcıları kendisinin çabuk yorulduğunu belirttiler»» Associated Press'in bu konudaki yayınının metni, dün bu ajan sın bülteniyle gazetelerimize de gitti.. Asıl demeci alan muhabirl, Nick Ludington'u da atlatarak, onun «vereceği haber.i bir gün önce yayımlayan bazı büyük tirajh, ckamuoyu oluşturucusu> ga zetelerimizin genel yaym müdür lerine ve yonımcularına da gitti . Nick'in «vereceği haber>i önceden yayımlayıp yeni «Başkan adayı>nı ilan edivermişlerdi. llan etmekle kalmamışlar, onun «vereceği haber>in üstüne sütun sü tun vorumlar da yapmışlardı. «1nönü'nün Associated Press muhabirinin sorularına verdiği cevap yeni bir durum yaratmıjtır. Bu durumda şimdi akla gelen.^ falan diyerek.. pekı muhabirin •verdiği haber»i de yayımlasalar ya... Dün de belırttik, bu İç polıtikada sonuç almak içın, «dış kaynaklar»ı kullanma ve hem de ıyice tahrif ederek kullanma alaturkalığından artık vazgeçmek gereklidir.. Batı dillennde «king makers» dıye bir deyım vardır.. «Kral yapıcısı» bir mevkıe bir adamı getırmenin havasmı hazırlayıp onu başaranlar içın kullanılır.. Anlaşılıyor ki bizde bu son havanın yaratümasındaki «Kral yapıcılığı» rolünü, Metin Toker*le birlikte iki büyük Kazetemizın kurmay heyeti Uzerine almıştır.. Itırazımız yok tabii.. Batı demokrasilerinde «Kral yapıcüıgı» meşru ve olağandır.. Herkes boyle bir faaliyete geçebılır.. Ama Batı demokrasilerindeki «Kralolar, kral olacaklan ülkede kral yapılırlar.. Başka ulkelere estirilen rüzgârm geri yansıttınlıp, onun esintisinden faydalanılarak değil... Metin Toker debu Associated Press demecmtn ertesi günüFransa'ya gitti. Orada da basına baksın, sanınm ki, «hayır» diyemez Düşünülebilir mi ki, meselâ Fransa'da de Gaulle'ün istifasından sonra Pompidou'yu Cumhurbaskanhğına seçtirmek için kollartnı sıvayanlar, bunu ılk açıklamak için işe Pompidou ya bir Ingiliz ya da Alman ajansınm muhabırine demeç verdire rek başlamayı. nkıllarından dahı geçirebilmiş olsunlar.. Ve hele o demeci vayınlama(Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) İkinci uçak isteği GerUlalar. 3 diplomatı öldürdükten sonra Sudan Hükümetinden, ellerindeki 2 rehine ile belirsiz bir yere gitmek için uçak istemiş, aynca güvenliklerinin korunması (Devamı Sa. 7, Sü. 5 de) YAZIYOR, SON OLAYLARI TAZIYOOOOR. AP'nin tutumu dün de açıklığa kavuşmadı CP ve eski BAŞKENT NOTLARI CHP'liler "Güçbirliği Çağlayangil Demirel'e Bildirisi,, ne demiş?.. yayımladı FİKRET OTYAM AVKARA. (Cumhuriyet Bürmu) MGP'ye katılmak üzere feshine karar verilen CP ıle CHP'den aynlan öteki bağımsızlar dün MGP ile aralarmdaki .güçbirliğini» bir bildıri ile kamuoyuna açıklamışlardır. Bildiride,.ülkeyi bölücö ve asın akımlâra karş.ı savunmfek. Curnhnriveti Anü>'!>»ıla helirtilen nı telikleriyle gefiştirmek, sosyal ada let ve sosjal güvenliğı gerçekleştirmek amaciyle «güçlerin birleştırildıği» öne sür'ülmektedir. Güçbirlığine katılanların benim sedikleri ilkelerı de bildiride özet le şöyle açıklamaktadırlar: | «Atatürk ilkelerinın inançlı sa ! vunucusuyuz. Ekonomık. sosyal ve kültürel kalklnmamız için zorunlu reformların Anayasa çerçevesinde, en kısa zamanda ve mil' ]î ihtiyaçlara uygun bir şekilde , gerçekleşfirilmesi lüzurauna inanı yoruz. Atatürk'ün milll bâkimiyet ül küsüne inanıyoruz. Milliyetçilık anlayışı ilham kavnaJŞunızdır (Devamı Sa. 7. Sü. 6 da) ANKARA îşte bir aday daha: Cumhurbaşkanlığı kontenjin üyesi, eskı Başbakan sayın Nihat Erün .. Sayın Erim'in kulisini ve temaslannı bilmem haberleri var mı Başbakanlık Basın Yayın eskı Genel Müdürü ve gazeteci Altemu,r Kılıç yapıyor. •Bay Kılıç, önceki gün de AP Genel Başkanı Suleyman Demire! ile temas etti . Temaslarından bir «nevzat» çuhur edıp etmeyeceğı henüz belli değll... Siz sanıyor musunuz Cum'tıurbaskanı adayını sadece liderler ve başka güçlü çevreler sap | tıyor? îşler kanştı kardeşler. | ışler kanştı... Bız gazeteciler de t bulaştık bu ıse Kimi kayınpe . d°rinı öne sürüyor, kimi lş \ çevrelennin adayını ortaya sürü j yor, kimı asker yakınını.. Llderlerle göriişüyoruz ayn ayrı, I askerl çevrelerle görüşüyoru2, I siya=al partilerin önde hatta en arkada Eelenleriyle konuşuyoruz, konuşmakla kalsak iyi, elbette akil da veriyoruz Neden , vermeyehm vani? Ola ki akıllarına gelmemişti.. Bız gazeteciler, avıptır söylemest herşeyin en ivisinl «biz» biliriz . örnefin bendeniz, evimin butçesinl bile idare edemezken, en sıkı yazı(Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) • I. ŞAFAK DAVASINDA 51 KtŞİNtN 220 YIL HAPSt İSTENDt ANKARA Sosyal bfr sınıfın diğer sosyal sınular üzerinde tahakkürnünU tesıs amaciyle gizli örgüt kurmak ve cUrütn ışleyenleri saklamak iddiasiyle yargılanan Feyyaz Erinç ıle 50 aıkadaşı hakkında Askerl Sav. cı. 2 yıldan 20 yıla kadar değıçen hapis cezalan istemiştir. Sıkıyönetim 3 Numaraü Mahkemesinde dün A'keri Savcılar Nihat Güner. Cahit Atay ve Hilmi Güner'in nazırladığı ly8 sayfalık 1. Şafak davasma ek iddıanamenin 'okunması tamamlanmıştır. Iddianamede. 13 sanık hakkında 20 ?2 sanık hakkında 15 yıl. 4 sanık hakkında 12 yıl, bir sanık içın 5 vıl ve mr sanık içın de 2 vıl hapis ceeaa talep edilmektediı Turhan ILGAZ ANKARA Türkiye Cumhuriyetınin yeni Başkanının seçilmesine on gün kala, Cumhurbaşkanı sorunu hâi& tam bir açıklığa kavuşmaraıştır. Siyasa! gelişraeler, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Faruk Gürler'in adınm «en muhtemel aday» olarak geçmesine, yaşanılan koşullann yol açtığıru gdstermektedir. «Yüksek Komuta Heyeti» nin 21 Şubat tanhli bildirisinden bu yana gelişen olaylar dikkatle incelendiğinde ise. bu koşullan, en baçta AP'nin tutumunun hasarladığı ortaya çıkmaktadır. Gerçekten de, SilâMı Kuvvetler Komutanlannın siyasal partı yöneticilen ile, ülke sorunlanna ilişkin görüşmelerüıe fcadar ve bu görüşmelerde, Genelkurmay Başkanının Cumhurbaskanlığma şetirilmesi eerektiği yolunda her hangi bir ima söz konusu olmamış, bir istek ortaya konmamıştır. Bu gtjruşmeler sırasuıda Cumhurbaşkanlıgı konusuna çok genel olarak değinılmış, devletin başma geçecek kişinin sahip olması gerekli nitelikler üzerinde durulmuştur. Silâhlı Kuvvetler Komutanlannın öne sürdükleri tek nokta, bu göreve gelecek kişinin 27 Mayıs ve 12 Mart gerçekleri ile çatışmayacak nitelikler taşıması olmuştur. Bu nitehkleri toplamış bir kişinin ise parlamento içinden veya parlamento dışmdan Cumhurbaşkanlığı görevine seçilmesinin komutanlar açısından bir sorun olmadığı kesinlikle ifade edilmiştir. Olaylann bu gelişiml içinde AP'nin tutumu olumsuz sonuçlar dogurmustur Komutanlann çağırısma* Kendine özgü nedenlerle» olumlu cevap vermekten kaçınan AP Genel Başkanı Süleyman Demirel'e, bu kez CHP , Genel Başkanı başvurmuş ancak , (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) ' 9 Basm kuruhışu, iikir suçu kavramının çağ dışı olduğunu belirtti Ankara'da çalışmalannı sürdüren Basm Sorunlan Komitesinde Türk Basmını temsil eden dokuz kuruluş «Fikir suçu kavramının çağ dışı olduğu görüşünde birleşerek yürürlükteki mevzuatta gerekli değişikliklerin yapılmasını ve basınyayım yolu ile işlenmiş bütün suçlann genel af kapsamına girmesinin mutlak bir zorunluk olduğunu» belirtmişlerdir. Anılan kuruluşlar; îstanbul Gazeteciler Cemiyeti, Ankara Gazeteciler Cemiyeti, tzmir Gazeteciler Cemiyeti. Taşra Gazeteciler Cemiyeti. Türkiye Gazeteciler Sendikası, Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası, Ankara Gazete Sahipleri Sendikası, Türk Basm Birliği ve Türkiye Basınîş Sendikası'dır. Oybirliği ile kabul edilen rapor metninde özetle söyle denllmektedlr: «1 Cumhuriyetln 50. yıldönümü yaklaşırken kamuoyu viedanında hukukl ve tnsanl açıdan beüren gene) af özleml « • çık ve seçik olarak ortaya çık mıştır. Yasama ve vurütme or ganlanna da vansıvan bu egill mln ısı&ında basın ve vavım vo(Devamı Sa. 7, Sü. 5 de) Parasız yatılı okııma şartları hafifletildi Devlet ortaokul ve liselerine parasi2 yatılı sınavlan ile ilgılı yonetmelik, önümüzdeki ders yılı dönemi içın ikincı defa değiştirilerek, öğrencilerde aranacak şartlar eski sekline çevrilmıştir. Buna göre öğrencilerden arasınıflarda birden fazla dersten bütünlemeye kalmamış. sınıfını en az İyi derece ile geçmiş oltns şartı yanında, okullannın çalışkan. zeki ve ahlâklı olduklan nı onaylaması şartı da aranacaktır. Ancak yeni yonetmelik gelir durumundaki sınırda bir defisiklik yaparak, ailenin fert başına düşen yıllık gellrinin 3200 liranın altında olması şartını koymuştur. (Kira veya ev taksı di çıkanldıktan sonra). Cilasun'un eşi Anayasayı tagyir. tebdll ve Ügaya teşebbüs suçundan haklannda dava açılan Dr Uğur Cı(Devamı Sa. 7. Sü. 5 de) OLAYLARIN ARDINDAKİ 6ERÇEK i'ann, dünyanın birbirinden uzak iki ülkesinde bütün dünyayi ilgilendiren iki seçim yapılacaktır. Ba ülkelerden biri Fransa, ikincisi Şili'dir. Birincisinde, muhalefette bnlunan sol cephe iktidar sınavında şansını deneyecektir. Ikincisinde, iktidarda bulunan sol cephe bir seçim sınavı verecektir. Her Ud olayı da dünya kamaoyu, sağıyle, soluyle, dikkatle izlemektedir. fı Mart'ta iki seçim Fransads sol ortaklığı iktidara reçtiği zaman büyük çapta mil. lileştirmelere gideceğini açıklamıs, hatta hangi özel şirketlerin ele aUnacağıru liste halinde yayımlamıştır. Şili'de ise Sol cephenin Başkanı Allende iktidara geçtiğinden bn yana azunsanmıyacak mülîleştirmeler yapmıştır. Artık, Batı demokrasilerinde, (veya Batı demokrasisini benimsemis üikelerde) demokratik ortam bu çesit tartışmalann açüc forumudur. Şili, yabancılann elinde bultman büyük isletmeleri millîleştirirken, devletin doğal hakkuu kuliandığını Ueri sürmektedir. Kransada Sol ortakhfı, uluslararası büyük ?irketleri gündeme slmıştır. Ba sirketlerin içinde Fransız niteliği ağır basanlar dahi uluslararası sennayenin çıkarlannı Fransa'nın çıkarlanndan daha yukards tuttukları iddiasiyle millîlestirilecekJerdir. Ne var ki Şili'de Baskan Allende'nin iktidara geçtiğinden • •• (Devanu Sa 7 Sü. 3 de) Yılmaz Güney Hlm kaçırma suçundan beraat etti Çıkarma gemisi denize indirildi Orman Yağması HİKMET ÇETİNKAYANIN ÎNCELEMESİ, BUGÜN 5. SAYFADA .. Sıkıyönetim Mahkemesince tu tuklu bulunan fiJm aktörü Yıt maz Güney, dün lstanbul 4 Agır Ceza Mahkemesınde yaptlan «Umut» filmının vurt dıçına kaçmlısıyle ilgili durusmada, beraat etmiştir. Deniz Kuvvetlerimizin güçDaha 6nce hakkında 5 yıla kalendirilmesi için Taşkızak terdar hapis cezası tstenen Güsanesinde yapılan «LCT114» çıney"in bulunmadığı durusmada karma gemisi. dün saat 15'de mahkeme. aktörle bırlikte yartörenle denize indirilmiştir. I gılanan film prodüktSrü Abdur Gemınin boyu 56.56, genişliîi , rahman Keskiner hnkkında da 1158, derinliği 3 17 metre; des | beraat karan vermiştir lasman tonu tam yükle 600 ton j Karardan önce ne rfiveceÇi s» dur. 900 beyeır kuvvetindeki rulan Savcı. sanılc hakkında «urekli şaft eucü i!e 10 mi) yapberaat UteSınde bulıınmus, makta ve 42 ton akaryakıt almahkpm^rt<»kscolrçılık suçunu maktadır. yennde görmemiştir.