Katalog

4 CUMHURtYET 23 Mart 1073 BOKhirttU TAÎF^SÎNîN BtylAN, MAALEfcF MUK&»Ç ^LARDtt* BüNLAfcN tHTBiU Ö M İ , N A ^ KcMALtTTÎHl &İ t>îMUEpîNîl... NASIL HAYMZCA HAMMf İS METÎİ A PİL uiATTluiMI . MUHTEREM HFfETl ÂLİ UME5İNE ASLA M&SAMAHA Öfc. 5.U ZATA & K I N H L 0 PÜMpiİ, BUĞİM &A5,KAt>lR EFtNDitEfc BTîW.EWM SöUKALıMTlUA^ P A l ı ü i E C E & ı . VEHİUMHt WW İ $ Wwwı &U 8 Y K ÜÜ DEPteoPuiAfc* SIS IÇINDE BEHZAT AY'IN ROMANI 70 Be*im. bir âk|ajn üzerl, Kadıkayde rastladığı Neerin'ın arkadafi Feyhan'dan; Nesrin'ln, SeviHerln evlerıne gidlp mektuplannı Sevil'in anasına gösterip okuduğunu, Haydarpaşa garmdan bilet aldıklarından sonra da çatmak içtn yine Sevlllere gittığini oğrenince beyninden vurulmusa dondü.. Feyhan, Beslm'ın, bu durumu oğrenmlf olduğunu sanarak, boş bulunup konuşmuftu. Be«tm'in habersız olduğunu anlayınca, soylcdığme pijman olduyıa da ış îften geçmısü artık. Betim, Sevıl'in kendısına soylemedığl çeyi C C olmakla berabor, kesın olarak öğrenmiftı. * Sevil'e hem acıyor, h«m de durumu açüc olarak soylemedığl ıçın suurleniyordu. Nesrın'e kaifi da bır hınç duymaya baflamifü: «Nesrln, cahıl blr insanın verdığı haberi önemsememiş gibı gorfılcmellydl . Halbuki tam karsıt bir davramı yapmı» Bıçak kemıge dayandı artık Bu kadından aynlmalıyım. Blr kex evi terkedip Ankara'ya gıtti.. îklncı krt, çocukları kursa yazdırdığım halde, »u kış kıyamette ta Samsun'a gotürdü Oraya gıtmeden once de, Sevillere gltmlı, rezalet çık«rmı» Ikı krt... Eğer ayrümazsam, daha çok rezaletler çıkaracak...» dıye duşünuyordu. :»:>•: ^ YAKIN TARÎH M eh m e,BARLAS min ettırmiş, arkasından da Meclısi Mebusan fesholunmustu. Osmanlı Imparatorluğunu dur madan yıpratan bu sıyasi kargaşalıklar surtlp gıderken Balkan Harbı başlayacak, bu arada îttıhad Terakkı'yı yemdea ıktıdara getıren ve «Babıali Baslanı» dıye bılınen askerl darbe yapüacaktı îttıhad Terakkı'yı bırıncl defada devıren aHalaskâr Zabitan» grubu Uyelerinden Ahmet Bedevî Kuran, ıkıncı darbenın hazırlandığı o gıinlen kıtabında şöyle anlatıyor. (4) « Muhtelü* zümreler arasında bazı irtıbatlar tesıs edılmış, gizli içtımalara başlanmıstı.. Prens Sabahaddin Bey etrafında toplananlar arasmda, Dr. Nıhad Beşad ve Satvet Lütîl Beyler mıhrak vazıfesı görüyorlardı .. Gün geçtıkçe vazıyet nezaket kesbedıjor, tesebbüs sahast genışlıyor, fakat muvaffakjyetsızhk tehlıkesi de artıyordu îttıhad Terakki Cemıyetı yonetıcılen, komitecllık ışlennde tec rübeli ve adam ıgtalınde maharetli kışilerdı Cemıyet, bızımla ışbırliğı yapan yüzbaşı şaır Cehs'ı satın almıştı Bııımle çalışanaya devam edıyor gıbi gorunerek, bütün blldıklerıni Talat ve Cemal Bej'lere anlatmıştı YUzbaşı Hılmı Bey de, ıkı cephelı sıyaset takıp etmıştı » Sonunda, HalaskSr Zabltler grubu tlyeleri tuttıklanıp, müebbet kürek cezasına çarptmlıyorlar. Artık' îttıhad Terakki, bütün muhalefetı ortadan kaldırmaya hazırdır Mahmut Şevket Paşa'ya düzenlenen suikast da, bunun için eerekli ortamı doğuruypr. (1) Lutfi Bey Osmanlı Sarayının Son Günleri Hürrlyet Yavınlan 1973 S. 36. (2) Tank Zafer Tunaya Türkiye'de Sivasî PartUer. 1952 s. 345 358. (3) Dr. Rıza Nur . Hürriyet ve ltilaf nasıl doğdu, nasıl öldü? Zikreden: Celâl Bayar. Ben de Yazdım 1966. CUt: 2. 8. 528. (i) Ahmed Bedevi Kuran • tnkilap Tarihimiz ve Jön Türkler Tan Matbaası 1945 s. 332 324 Nesrin, Besım'den v« Sevıl'den uzaklardaydı... Ama, gene de unutemıyordu Udıinı. Sevil'e kar»ı buyuk bır kın gellftınyordu: «Daha yapacaklarun var. îstanbul'a donunce, babasma bir mektupla durumu bildıreceğım. Ondan sonra da daıreye dılekçejle veya aozla başvuracağım Ne bunların yaptıkları . Eğıtim bu mu dıyeceğiın™ Butun bunlarla yetınmıyeceğım. Adım adım ızliyeceğım o kızı.. Ona rahat yüzü göstermiyecefım. Evlenmeye kalkarsa eğer birıyle, Besım'in kendısme yazdığı mektupların fotokopılerini nifanlısına gondereceğim . Gorsün bır... Gorsün bir yuva yıkmayı . Besım, ayrılık içın mahkemeye başvurursa; ayrılmamıza neden olarak da o kızı göstereceğim... Mahkemede de rezil cdeceğim.. Baaa yaptıkları, bana çektirdiği çüeleri hiç unutmayacağun . > dıye planlar tasarlıyordu içindm» Besım'ı de kıskandırmak ve korkutmak için ıflrekli taıarılarda bulunuyordu Ama, keain olarak karar veremlyordu. Nanl kılk«nrlır>rağıni bir turlu çozemıyordu.. «Ne yapsam, nc etsem acaba? Kıskandıracağım dı>e kotu bır sonuç alırsam' Tam olarak elımden kaçınrsam* Korktıtma Işlne gellnce, tmnun da dozunu ayarlamak gerekır. Bır kez daireye başvuracağım. Surgunlerden bıktığı için korkar.. Ama baaka? Bakalım! Oün doğmadaa neler doğ»r bakalnn?.> *** Tatdin son günfi Nesrm *ı çoeuklar Samsun'dan donduler Besim, onc«, aralannda hiçblr »ey geçmemij gjbi, Nesrln'e ve çocuklara «hoşgeldlniz» dedi. Uzun uzun çocuklarıyle konujtu. Aydın ve Aynıl anlatıyor, Besım dlnlıyordn. Aydın: .Kedıye iyi bakmışsuı^ dedi gulerek. Aynü: «Şilkolaşmif,» dedi. Besim, kedlye bakarak: «Bu Ttaur var ya, iyi bir dost,» dedi «Benden hıç ayrılıaadı Gecelerı benımle yattı. Gundüzîeri masamın uzerınde veya divaoda yambajtmda oturdu. Ben de ona her gün cığer yedlrdlm. Dışanya da salmadım, kurlenmesın dıye. Blr gün de banyoya soktum, ncak ve «abunlu su üe yıkadım. Sobanın yanında kuruladım, taradun, îfattım... Tuyleri pınl pml oldu^ Aydın: «Gerçekten pınl pınl olmuf,» dadl Aynll: «Tuyleri de uzamıg,» dedl. Sonra, kediyi aralanna alıp sevmeye başladılar.. Tımur, çocuklarla oynuyor, onlan yalıyor, deglfik değışık sesler çıkarıyor, sırtustu yuvarlanıyordu. Kalkıyor, kofuyor, uçnyor, yıne çocuklann kucagına gellyordu. Çocuklar, gulü yorlar, onunla oynuyorlardu tkın da kedlye sorular toruyorlardı, »ankı kedı konuşacakmış glbl... Aydın: «Biîl ödedln m! Tinrnr?» dedl. Aynfl: , «Baban yıkadı mı canrm?» Aydın: «Baban ciğer getirdi mi Timuîum?» • ' *" Aynü: «Babanla ytttın mı?» Aydtn: •Ulan sen nedan »evimlisin?» Aynıl: «Buyumüşsün TimUTum!» ' Aydın •Güzelleîmlşsin... Tuylerin pınl pınl olmuj..» Kedıyle altalta, üstüste yuvarlanıyorlardı . (Oevamı far) 12,5 kuruşluk mühürle Imparatorlukta darbe yapılıyor ultan II AbdUlharald devrllmış, Osmanlı tahtına V. Mehmet Reşat çıkmıştır. Sarsy Ba^mabeyincisl Lutfl Simavı Bey anlatıyor. (1) «Bır gün KolagBJU (Yüzbt^ı Ue Bınbası arası blr rUtbe) Resneü Niyazı Bey Saraya geldı. Bu zata ve daha sonralan nimgenerallıkle Haıbıye Nazırlıgma geçen Enver Beye, galıba dağa çıktıkianndan oturü «Hurrıyet Kahramanı» ünvanı verünustı. HaJtiannda «ifimriir onlar; kımdlr onlar Enverler, NlyazUer» şeklmde «arkılar LestelennüstL Bu çarkılar o zamanlar her çalgüı katavede çalınıp o'iunurdu. «Hürrlyet Kahramanı >, «Hürrlyet Uücahıdi» ve bunlara benzer deylmler, yazık ki birçok çevrelerde kotUye kullanıldı. Neyse Nlyazl Bey Saraya geldlginde vakıt de ögle olduğundan kendisinl yemeğe davet ettik. Nıyazl Bey kısa boylu, uzun bıyıklı ve oldukça yakışıklı bir adamdı. Fakat kendıslnde, değeTİl blr kı«l olarak hıçbir özelllk göze çarpmıyordu. öncelerl çok mütevazl blr kımse olarak tanınmıstı. Ama yakın akrabasından biri kenciısinl kandırmı?. âdeta sergilemeye başlamı^tı Her gittijı >erds halk ona büyuk sevgl gostenlerinde buıunuyordu. ... Kendlsinln Mabeyni HUmayuna gelmif oıdugunu Padı»aha arzettık Sultan Reşat onu huzuruna çağırdı Bir hay \> lltilat etti. O »ırada Istanbul'un tanınmı? fotoğralçısı «Febüs» de saraydaydı. Padi»ahın emrıyle, Nıyfczı Beyle birakte resmlmizi çektirdık. Padl«ah Hazretlerl, erkek çocukları, maDeyn llerl gelenlerı, geçici yâverler ve Niyazl Bey, sarayın büyük aalonunda toplandık. Grup halinde herkes yerinl alırken. Padı$ah Kendi ogullarını blle ıkıncı plâ r,a bırakarak Nıyazl Beyi yan:na aldı. O pozda lkl ayn reiüm çekildi. Bu hal orada bulunan herkesın ve benim d« hayrette kalmaznıza sebep oldu ise de, Meşrutiyetın ilânından bu yana böyle olaganuctU •=eyler görmeye alı?ık olduju muzdan dolayı bu durumu da onlar arasına kattık. Odama dönüükten bea daklka sonra Ha.«an Rıza ve A11 Rıza Paaaiar (geyıcı yâverler) yanıma geldiler. Canlan ukılnııçtı. Kisiligı ne olurta olsun, bir kolagB»ıruı. aaltanat hanedanı Uyelerinden bile daha one geçirilml? olmasını kınadjlar. Yarın, öbür gün bu fotojraf gazetelerde çıktıgı zaman askerlerin üzerinae kötü bır etki meydana getueceginl Ueri sürdüler. Netice olarak bencen, bunu münasip bir diUe padlşaha anlatmamı istedller Dogrusu ben de, tamamiyle onların görüşüne katılıyordum Bundan dolayı padisahın bu ruruna glnp, pa«,ajarın bana feöyledıklerlnı kendısine nakiettim. Akla yatkın gördUgU herhangi bir ?eyl Kabul etınekTH hiçbir zaman tereddtlt et,.ıeyen Sultan Mehruet Reşat Paşalann düşündükleri do| ru, acaba ne yapsak7» diye sordu Bunun fizerlne ben, emir buyurulursa fotograi camlarını kır dıracağımı ve şayet Nlyazi Bey durumu soracak olursa negatıf lerın bozulmuş olduğu cevabını vereceğımı soyledlm. Padışah uy gun gordu Oylece yaptık. Saraya sık sık gelen fotoğrafçı Febus sonradan bıze netıceyi an lattı. Nıvazi Bey, resimlerı abnak uzere bırkaç kere onun atolyesme uğramış, Febus de, bızden aldığı dırektıfe uyarak resımlerın bozuk çıktığını ve o yüzden basmadığını bıldlrmı*.» Lutfı Sımavi Bey'in notlan, çok yanlı sonuçlar çıkarulacak onemdedır. Yazar Resneli Niyazi Bey lle En\cr Pata'dan •Galiba dağa çık tıkları ıçın, hurrıvet kahramanı unvanı, verıldı» dıyor. S MALKOCOĞLU yazânveçizen.Ayhan BAŞOGLU KIUÇ Eğer «galiba» dıyerek anlattıgı dağa (ikma olayını bılmiyorsa, bır Saray Başmabeyıncısi için bu yuk ekaiklıkur bu. Aksi halde, ya ni bılerek bu ifadeleri seçmişse, yıne taıiijilacak durumlar vardır. Bu arada, Padişaha bas kaldıran ve onu devıren Niyazi Bey'in ye nı hükümdarla çekilmiş bir resmın peaınden gunlerc* koaması da ilgi çekicidir. Fakat yakın tarihbnlz tnma benzer sayıstt Ugi çeldci olaylarla doludur Meselâ bir Halaskâr Zabitan (subaylar) Grubu olayı vardır (2) îttıhad ve Terakkı Cemıyetinin ttrtidan ele geçirmesl uıerlne, 1M2 yılırvda blr grup «nıbay birleaiyor. Damat Mahmut Celâlettin Paja'nın oğlu Prens Sabahat tin'in yol göstermesi ve maddl yardımı ile bir gızli muhalif örgut kuruyorlar. Bu örgütün adı «Halaskâr Zabitan» grubudur vm hıkâyesi kurucuhmıftn «LJrtW>ftn * «oyledır (3). «Cesur ve çok gayretli arkadaşlardan Tevfık Hamdi Bey «Tahlisiye ldaresı Muhüru» diye aldatarak, Galatada bir müMr kazıcıya 12,5 kuru^a Cemiye 1ın muhürunü, yani «Halâskâran Zabitan Grupu» cümlesini havi muhürü kazdırdı. Kazmcaya kadar kapıda bekledi. Bitince, mü hurcü defterine bir ömek basmın. Bunu yok etmek için adam cağızı, bir bahane ile dısanya gonderip defterin ortasını yırtmıt ve ııvıpnış. Mühür birkaç gün onda kaldıktan sonra, Beyoğlunda evimde (Rıza Nur'un evi> saklandı Evimi miızakere ve toplantı yeri ola rak seçtık Geceleri hinnetçi nyur, sonra dagılacak programlaxı, beyannameleri kırmızı mürek «Ademi Merkeziyetçi» dıye bilinen Prens Sabahaddin, aslında aktıf günlük poliükanın adamıydı vm ftâl (tarbe tejebbuslerine de kakeple muhürlerdim. Bu esnada evım hafıyeler tarafından kontrol altma alındığından o vaklt Posta Nâzın olan Talat Beye gidıp, kendısıni lğfal edip hafiyeleri kal dırtum. Subaylann sayılan ooğalmıa, artık açıkça toplantılar yapiyorlardı Prens (Sabahattin) ile Nazım Pasa ve Kamil Pasa arasında muhabere bıle oluyor, bırbırlenne haber ulaştınyordum. Şurasını eklemek ve açıklamak lazımdır kı, biz kendımızı ve btltün «lvilleri gızleyerek bu harekete, sırf bır askerl h » reket süsü venyorduk Nıhayet subaylar, Askerl Şura'ya bir beyanname verıp, kabıne dusurülmedığı takdirde dökUlecek kandan sorumlu olmadıklannı bildırmişlerdl. Nazım Paça'nın tertıpte eli vardı ve Şura'da başkan idı. Hemen beyannameyı nıuzakereye koymustu. Şura durumun tehlıkeU olduğunu Padişaha bıldirmiştı» Galatadaki muhUrcünUn 12,5 kurusa bılmeden hazırladığı bu mühür ile kurulan «Halaskâr Zabitler» gizh orgütü, böylece sonunda bır lmparatorluğun hükümetmı devırmıştır. Mahmut Şevket Pasa lstıfa etmış, Nazım Pasa Harbıye Nazın olmustur. Sadrazam Saıd Pasa'mn yerine de Gazi Ahmet Muhtar Pasa geçerek «BUyük Kablneıyi kurmuştur. Bu şekilde îttıhad Terakki dUşürümüstü. Nazım Pasa, butün ordu subaylanna siyasetle ugrasmayacakları yolunda ye YARIN: Zorla ekonomi DİŞİ BOND TİFFANY JONES GARTH