Katalog

CUMHURlVEI 29 AralıK 1973 FAUA OyALANMAfMİu'l ÎADULlAH'ıM^ u8vD£5Îr<PcN UMülMAZ 5APUÜAH, ELİNPf N fİRE İMİ BıPAfıMAK. NÎ^ETÎHDE ' PEFA DALDl... Toz Duman İçinde TALİP APAYDIN 99 Ne dıyeceklerinl bılemedıler, hıç gormemışlerdı Helal olsun, dedı bınsı Sagol Leblebı buyurun Tabagı ge'ırıp ortaya kojdu Soba gurul gurul yanıyordu Burada ne var ne yok9 Bır sızıltı filan çıJnnadı ya*1 Yok bey, ne çıkacak' Burası iyl. Hacı Nurı den ne haber" H:ç ses soluk yok, dedı Mahmut. Inıne kapandı Bızım akıllılar ne edıjor'' Onlar da ojle. Uyuz ked'je donduler. Ziver hoca padışahm adını agzına alamaz oldu. Hangi padışah, dedı Ibrahim bey Padışah mı kaldı ulen Herkes Ankaraya bağlandı Şımdı emır Ankara'dan verılıyor gayrı. Plakta acıkh bır memleket havası çahnıyordu: «Akşam oldu yıne bastı kareler Goz goz oldu ıçımdekı yareler » Hee ışler yenı başlıyor arkadaşlar, bunlar bır şev değil Şımdı o>le bır savaşa gıreceğız kı, olum kahm kavgası yapacağız. Dışımızle tırnağımızla savaşacağız, anladuuz mı' Vatam kurtarmak zorundayız Tek bır duşman kalmayıncaya kadar vuruşacağız Mustafa Kemal Paşa demış kı, «Bızı oldu sanıyorlar, hayır bız olmedık Ölen Istanbul nükümetıdır. Bu mıllet yenıden ajağa kalkacaktır » Molla Mahmudun gozleri yaşardı, «hay ağzını seveyım, dedı içınden. Işte bu Bunu beklıyonız bız>» Husnu bey Ankara'ya gıdıp gelmiş Gorsenız neler anlatıyor «Tek başıma kalsam hi. le dovuşeceğım> dıyonnuş Arslan' Yalnız bırakmn acağız onul Molla Mahmut da îçten soylemıştı. Bırakmıyacağız' dedi Hacelı Zühtü ayakta bekhyordu Otur Zuhtu Nıye ayakta beklıyorsun yavrum' Hep arkadaşız gajn, otur Ibrahım bay k ^ k duyguluydu. Hep*ıne, baktı ayn rfyfi ÎÇfcÇun etkisıyliî"XÖİu kızar." mıştı Plaktafcı «e*tf«ekrarladı Aksam oldu yıne bastı kareler . Ama sabah olacak bır gun Kendını zorladı, şıınn gerısınl getiremedj. Tevfık Fıkret'ın surinı kasabada Husnu bejden dınlemıştı Neyse, dedi, sız anlayın gayn Bu boyle gıtmeyecek Her şey duzelecek bır gun. Mıllet oyle bır ınançlı kı, ne dljeyım sıze muhakkak basarecağız Üstümüze konan kargalan kovacagız Hazır olun Hazınz aga Kemal Paşa doğru demiş, daha olmedık bız Tabi olmedık, sagız çok şukür tbrahım bey kadehını bıtırdı Geldı tabaktan uç dort leblebı aldı. Ben hepsıni soyleyeraıyorum, orada konu$ulanlan bır dınleseydiniz Başını salladı uzun uzun Bızi aldatmışlar be, çok kotü aldatmışlar Işler jolunda gıdıyor sanıyorduk, oysa başımızdakiler oızı çok kotu duruma sokmuşlar Dunku kolelerımız şımdı bıze efendi olmak ıstıyorlar Onun ıçın gelmişler buraya. Yonaa başımıza dıkılecek, bızı kamçıyle çalıştıracak, kazancımızı elımızden alıp yıyecefc. Irzımıza, namusumuza goz dıkecek. Gelıp evımıze, malımıza ortak olacak. Razı olur musunuz buna"" Olmayız' dedı hepsi bırden. Padışah razı olmuş Duşmarnn her dedığıne pekı demiş, ımza atmış Boynu altında kalsın, dedı Hacell. O nasıl padışahmış oyle"" Yaa bızı aldatmışlar. Biz bu adamları bır şey sanıyorduk Gozü kapalı koyun gıbı gütmüşler b'zı Hüsnü bey oyle dıyor Ama bıttı gayri, jağma yok' Foyaları ortaya çıktı. Mıllet bundan sonra kendıkendıni ıdare edecek Istedığını seçecek başına. Hele şu dusmanları bır koğalım Bakm o zaman neler olacak. Yepyenı bır ıdare Yepyeni bır devlet Kapı vuruldu. Bfr kadın eli kahve tepsisını uzattı. Alın bakım kahvelerınıaı bey gıbl içın. Bundan sonra benlm en azız konuklarım sızlersınız Bız gayrı arkadasız sızınle Kuvayım.llıye arkadaşı (Bırden aklına geldı) atlara iyı bakıyor musunuz'" Aman ha, atlara ı>ı bakın Her gun suyunu, yemını, tımannı \erin Yakında ıkı tane daha gelecek Hacelı'yle Bılal e Bılal nerede' Buradayım bey. Ulen Bılal' Seni çu dereye gotürür vurunım. . •> • „ gt ^ * . Vur be;. ınv haklMin. O güo fijrjit yöîktum Çok mahçup oldtırrryanı "* Hu . Kımseye bır şey söylemedln değıl mı' Yok bey, soyler mlyira? Kıtap üstune yemın e'tık Aman ha, kanlannıza bıle sbylemeyin, duyulmasm Bır gun gelır sövlerız Emme bıraz sezılıvor gıbı Deyım, dedı Hamdı Kulagıma oyle geldı. (Devamı Var) ILK MECLIS'TEN CUMHURIYETE Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU Ilk Millî Kabinenin kurulması ve Diktatör Meclis içinde demokrasi 1920 pazar günü bır Icra Heyetı (kabıne) kuruldu ve asıl kabinenin kurulması ıçın daya nılacak yasanın hazırlıklarına başlandı Boylece Parlamentosu, başkanı ve geçıcı hukumetı ıle, ulusal egemenlığe dayanan ve Cumhunyet nıtelığı taşıyan yenı bır devletın temelı 23, 24 ve 25 nısan gunlerı atılmış bulunuyordu Bu temelın atılmasıyla ılgılı tanhsel sahneler butun canlılığıyla bugun de gozumun onünde yaşamaktadır. Ve bu sahnelerı belgeleyen olay, seçım ve kararlar, Cumhurıyete doğru gıden yoldakı ılk aşamadır Kurulu) vardu1» Bu maddeye gore tıcarete, sanayıe, tarıma, orman ve madenlere ılışkın ı? ler Ekonomı Bakanlığına, gü venlık ve posta telgraf işleri ıse Içışlen Bakanlığına bağlanmıs bulunuyordu. Bu yasanın ıkınci maddesi, Bakaniarm, Buyük Mıllet Meclısının salt çoğunluğu üe bu Meclis üyelerı arasından seçılecegı kuralıru koyuyor, dorduncu maddesi ıse «Bakanlar arasında çıkacak anlaşmazlıklar Buyuk Mıllet Meclısınce çozüme bağlanım dıyor. Burada açıkça gorüluyor kı Tür kıje Büyuk Mıllet Mechsı yurutme yetkısının kullanılmasını bır Bakanlar Kuruluna vermekle bırlıkte, bu vetkının ozunu, temelını kendı elınde tut muştur, Çiınku bı^ ^ s a «Yurutme yetlcisl B'akanlar Kuruluna •Htır» d«mıyor. «Büntfc Mıllet Meclısının onbır kışıden oluşmuş bir Bakanlar Kunılu vardır» demekte ve a>nca Bakanlar arasında çıkacak anlaşmazlıkl?.rın Meclısce çozume bağlanacağıru açık açık belırtmekte ıdı Mıuta/a Kemal Cumlınrbaskanı seçiminden sonra Mecljste ilk konuşmasuu yapıyor bakandan kuruluyor, aym zamanda başvekıl durumunda olan Meclis Başkanı da buna eklenınce, üye sayısı onıki oluyordu. 3 Mayısta kurulan bu ılk kabinenin en ılgı çekıcı yanı, yasaya gore o zaman Genelkurmay Başkanlığımn da onda yer almış bulunmasıydı. Türkıye Cumhurıyetının kuruluşuna doğru gıden jjplun bu uçuncü aşamasında, 2** Mayıs 1*20 gviove 3 sayüı ylfcya gore 3 Mavıs 1920'de Meclısce seçılme suretıyle kurulmuş olan ılk kesın kabinenin uyelerı al dıkları oy sayısı sırasına gore şunlardır. 1 Mıralay l:nıet Bey (înonu) (Edırne) Erkam Harbiye Umumıve Reısı 2 Dr. Adnan (Adıvar) Bey (Istanbul )• Sıhhat ve Içtimai Muavenet Veklll. 3 Bekır Samı Bey (Amasya) Harıcne Vekılı 4 Fe\zı (Çakmak) Paça (Kozan): Mudafaayı Mıllıye Vekılı. 5 Yusuf Kemal (Tengırşenk) Bev (Kastamonu): tktisat Vekılı S Camı Bey (Aydın): Dahilıye Vekıli 7 Celalettın Arıf Bey (Erîurum) Adlıje Vekıli. S Mustafa Fehmı Efendi (Bursa) Şerıje Vekılı 9 îsmaıl Fazıl Pasa (Yozgat): Nafıa Vekıli. 10 Hakkı Behiç Bey (Denızli): Malıje Vekılı ^' 11 Dr. Rıza Nur Bey (Sinop): Maarıf Vekılı. Bovlece ulusal egemenlığe daj anan ve henuz adı soylenmejen yeni Cumhurıjetın 'ük "başkanı, Turkıje Büyuk Mıllet Mechsı Baytcanı adıy^^+Htjan 1920 de seçildık'ten ve Mechsın meşruluğunu belgeleyen Hıvanetı Vatanıje Kanunu 29 Nısanda kabul edıldıkten sonra gelınen uçuncu aşamada, yeni devlet 3 Mayıs 1920'de ya^a^a da\anan ılk Bakanlar Kuruluna sahıp oldu. t du. Bu bir diktatörluk gorunCmujdu. Bununla bırlikte, o gunleri jaşajarlar bılırler ki, Mustafa Kemal Paşa, 20. yuzyılm ilk ya« rısında tureyen diktatorler gibı davranmamı;, butun uluı ışlerlnı Turkıje Buyuk Mıllet Meclısıyle bırlıkte ve onun jetkılerıns dayanarak yurutmustur Eger Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında diktatör bır organdan soz etraek gerekırse, bu organ, Bujuk Mıllet Mechsı Başkanlığı değıl, tfoğrudan doğruj a Bü >Ck Mılıet Meclısının kendısıydı Butun devlet yetküerini va guçlertnı kendı elınde toplam'S olan bu Meclis tam bır diktator Mechs, bır Ihtilâl Meclld kımllgını taşıyordu. Ne var kı, bu Meclis kendi içinde tam bir ozgurluk ve demokrasi havas"ını gerçekleştirmış, duşmanın Ankara'ja >aklaştığı gunlerde bıle kendi ıç >apısındakı demokratik havajı ve tartışma ozgurluğunu bozmam ş ve sondurmemlştı. İkinci aşama Bızım kanımızca bu doğrultu da ilçmcı açama 29 nısan 1920 tarıhınöe Meclısce kabul edılen 2 sfeyffTîhyanetı Vatanıy* Kanunu dur Bu yasanın en onem h uç maddesı, bugunku dılle, şoyled'r Madde 1 Buyuk Mıllet Meclısırun meşruluğuna başkaldırma nıtelıgınde olarak soz, ejlem ve yazı ıle karşı koyanlar veya karışıklık çıkartmak ısteyen kışıler vatan hayıru sajılır. Madde 2 Doğrudan doğruya \atana hayinlık yapanlar asılarak ıdam edılecektir Madde 8 Bu yasa uyarınca mahkemelerce verilecek kararlar kesın olup, BUyük Mıllet Meclısınce ona> landıktan sonra, yerlerınde ırfaz edılır Onaylanmazsa, Meclısce verilecek karara uyulur Uç maddesıni \nakanva aktardığım Hı>anetı Vatamye Kanunu \Enı de\letın e»emenlık hakkım, yasama, vurutme ve vargı gucunu belırttıgı ve koruduğu ıçın, bunu, Cumhunyet kuruluşu dogrultusunda, ıkınci aşaraa olarak kabul edıyoruz Meclis hükümetımn meşruluğu ılkesını koyan bu yasa, Meclısın butun yasama ve vıfrutme ışlennde en yuksek mercı olâuğunun soz gotunrjcz bır belgesını oluşturmaktadır Ayrıca sekızmcl maddede, mahkemelerce venl'p Meciısce tasdık olunrr.ayan kararlar konusunda «Mecl.sce verilecek karara uyulur» denılmesı, ılk Türkıye Buyuk Mıllet Bleclısımn jargı yetkısını de kendı elınde topladıgını açıkça gostenjor İlk Kabine Bu yasanın 2 mayıs 1920 günü kabuluyle artık ulusal egemenlığe davanan bır hukumet kurulmasının anayasal temelı atıl mış \e hemen ertesı gunü olan 3 mayıs 192D pazartesı gunü, bır hafta once 25 Nısanda kurulmuş olan geçıcı kabine yerıne Tur kıye Buyük Mı'let Meclisının ılk kes'n kaoınesı seçılmış bulunuvordu Seçım her üye ıçın ayn ayn ve salt çoğunlukla vapıldı. Kabı ne, yasada gorulduğu gıbı, onbır Diktatör Meclis Yukarıda değınüdlâı gıbi, yenı kurulmuş olan devlette «kuv vetler bırlığı» ılkesı kabul edllmış, devletın \asama, yurutme ve jargi erkleri Turkıye Bujuk Mıllet Meclısinde toplanmıştı. Durum böyle olunca bu Meclisin başkanı. hem devletın hem yasama organı olan Parlamentonun başkanı, hem de \urutme organı olan hukumetın başı, >ani başbakan vetkilerınin tumune sahıp bulunuj'or MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOGLU SÜPHELİ ZAFER YARIN: Yeni Aşamalar ve Ulusal Egemenliğe dayalı ilk Anayasa DİŞİ BOND BAKJA vuiuUEys Gösrez Rİ2.CDMICO OsiDep tvfuuyuu Bir İbret Levhası Cumhunvetin kurulması yolundakı aşamalara ılışkın olmamakla bırhkte, burada bır parantez açarak, Hıyanetı Vatanıve Kanununun onuncu maddesınden kısaca soz etmek yennde olur Bu maddede şo>le demlmektedır «Isyana kaülmayan kışıler hakkında, kotuluk olsun dıje, suçlamalarda bulunanlar, ısnat ettıklerı suçun cezasıyle cezalandırılırlar » Koca Turkıye Buyuk Mıllet Mechsı, vatanın çepeçe\re auşmanlarla sanlı oldugu ve ıçte de jerlı duşmanların ulusal savaş gucunü >ıkmağa çalıştığı bır donemde aslı olmajan ıhbar ve suçlamalarla adaletsızlık yoluna sapılnaması ıçın Hnanetı Vatanıje Kanununa bu onuncu maddeyı eklemek gereğını duymuştur Bu daıranış, 12 Mart 1971 den sonra asılsız ıhbarlarla kımi vatandaşlara acı çektırenler ıçm Mıllî Mucadele tarıhımızde parlayan bır erdemlık ve orneği olmalı>dı, 50 Ml sonra1 TİFFANY JONES Üçüncü Aşama Ulusal Egemenlığe dayanan Cumhunvetin kuruluşu dogrultusundaKİ 3 asamaya, 2 Mayıs 1920 Pazar gunıi kabul edılen Icra Vekıllerı Seçımı yasası iie gelınmıştır. 3 sayılı bu yasa «Buyıfe Mıllet Mechsı Icra Vekıllennin Suret i întıhabma Daır Kanun» adını taşımaktadır Bunun birıncı maddesı şoyledır: «Şerıje ve Evkaf, Sağlık ve Sos yal Yardım, Ekonomı, Mıllî Eğı tım, Aadlet ve Mezhepler, Malıye, Bayındırlık, Içışlen, Mıllî Savunrna, Dışışlerı \e Genelkur may ile ılgılı ışlen görmek üze re Buyük Mıllet Meclısının on bır kışıden oluştnuş bır tcra Ve kıllen Heyetı (yanı Bekaalar GARTH