Katalog

% ÇOCUKLARIÇIN O B I K j dünyası | Ü HazırfaytanFerhanOğuzkan < > : Millî Eğitim Bakanlığınca okuilara^ ^ tavsiye edilmistir. , l Ryth 15 TL. REMZI KİTABEV16 50. yıl, sayı: 17722 umhuriYe Kurucusu: YUNUS NADÎ Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet IstambuJ Posta Kutuşu: Istanbul N o : 245 T e 1 e i o n 1 a r : 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 2 Aralık 1973 Pazar 40. ^Elfanı dolduran ülkemizin en ilerde. şaaX düşünfi ?vfe, edebiyat dergia VarüK^795 sa'y>lı Aralık sayısı Talât Halmah, Dağlarca, ^ecatigil, Suuı Kemal'Yetkin^Ccngiz D'a^ı, Oktay Akbat, Ssfcahattp K, Aksal, YjlŞah^abi Samim K ^ ^ o z , lîecati C lah Berk, ffygujut ve tanınmış imzala hikâye, inceleme ve el :ok yabancı ünlülerden çıktı. Fiyatı 3 liradır. Çevren: mıyorsamz abone olun. (Ankara Cad. Istanbul) (îlâncilık 4671> 9969 80 milyarlık bütçenin öü görünen açığı 5,5 milyar ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Maliye Bakanı Sadık Tekin Müftüoğlu, dün düzenlediği basm I ( Katsayı 8 olarak önerildi Türk işçilerinin geri dönüşü cazip tedbirlerle gerçekleştirilmeli,, ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Federal Almanya Çalışma ve Sosjal Hizmetler Bakanlığı tarafından ülkede yabancı işçilerie ilgili olarak hazırlanan ve geçtiğimiz Mayıs ajnnda Başbakan \Villy Brandt'a sunulan raporun ikinci bölümünde çeşitli tedbirler tavsiye edilmektedir. Bu tedbirler arasında yabancı şirketlerin yurtlarına geri dönüşlerini kolaylaşürıcı nitelikte «cazip araçlar»dan söz edilmekte ve şöyle denilmektedir: «Federal Hükümet, işçinin dönüfünü çeşitli cazip araçlar yoluyla kolaylaştırmalı ve ülkesine donüşünde meslekl yönden daha iyi imkânlara sahip olabilmesi için Federal Cumhuriyetteki 15verenler, sendikalar ve çeşitli top lumsa] kuruluşlar nezdinde de faaliyete geçmelidir.» Petrol aramaları ile Irak boru hattı İçin 1,5 milyar ayrıldı Remo Projesl için Bütçeye 2,5 milyar konuldu Bakan; bütçeye ilişkin soruları cevapsız bıraktı Köy telefonları için proje hazırlandı Alman Çalışma Bakanlığı'nm yabancı işçiler raporu Kaçak işçiler Yabsncı işçi «ağlanmasında alınan ücretin artırılmasının yabancı işçi çalıstırmak yolundaki hevesi azaltacağı. ancak bu tedbirin tek başına yeterli olmayacsğı öne sürülen raporun ikinci bölümünde, kaçak işçilerin «ciddl bir sorun» niteliği taşıdığı belirtilmektedir. Kaçak işçiler sorunu ile kesin mücadele verümcsi gerektiği raporda yer almaktadır. Gestiğimiz Mayıs ayında Fede ral Alman Hükümeti'ne sunulan raporun ikinci bölümünde, uygulanması tavsiye edilmeyen bazı tedbirler de bulunmaktadır Baş^'urulması tavsiye edilmeyen bu tedbirlerden birine göre. yabancr işçilerin Federal Almanya'da çalışmalarının belli bir süre ile sınırlanacak ve bu sürenin bitiminde işçi ve ailesi arzulamasalar d" yurtlarına geri gönderileceklerdir. Raporda bu tedbirle ilgiîi şöyle denilmiştir: • Bu usul gerek Almanya'ya, g^ rekse işçinin geldiği memleket* ekonomik yönden bazı avantajlar sağlamasına rağmen. insanl olmaması nedeniyle bahis konustı olamaz.> Dış etkenler ve sonuçları Birinci bölümünü dün yayınladığunız Federal Alman Çalışma Bakanlığı raporunun ikinci bölüınü özetle şöyJe devam etmektedir: • Mil;,onlarca işçinin FederaL Cumhuriyette ıkametı, Federal Almanya'nın dış menlaatlen üzsrinde etkili olmaktadır, bilhassa işçi gönderen ülkelerle olan devletler seviyesinde, Avrupa Birliği düzeyinde ve milletlerüstii çerçevcdeki münasebetlen etkilemektedir Bu durum ömeğin kültür ve eğitim politikası açısından (Devamı 6. sayfada) Açıklığa Doğru ayın Cumhurbaşkanımıı parti liderleri ile yaptığı 3. tur görüşnreleri tamamladı. Her halde önümüzdfki hafta jçinde karannı açıklayacak ve sayın liderlerden birini hiikümeti kurmakla görevlendirecektir. Böylece, artık bir 4. tura gerek kalmaksızın bir buçuk ayhk bunalımın sona ermesini bekleyebiliriz. Ytni hiikümeti kim kuracak, nssıl kuracak? Bu bir koalisyon mu, yoksa bir azınlık hükümeti mi olacak? Şimdiden kesin bir yargıya varmamızı sağlayacak verilcrden heııüz yoksun bulunuyoruz. Gerçi önceki gün Konya'da konuşan MSP Genel Başkanı, kurulacak hükümette partisinin mutlaka ver alacağını ve güçlü bir kanat teşkil edeceğini açıkiamıstır ama bugüne dek söyledikIpindcn hemen hiç biri doğru çıkmayan sayın Erbakan'm dedikierini eie alarak herhangi bir tahmino> bulnnmanın yanıltıcı olabileceğini düşünüyoruz. MSP, mutlaka hükümete katılacaksa bu ya CHP ile ya da CHPyi muhalefette bırakacak olan öteki partilerle gerçekleşebilir. Ankara da gazeteeilere bir demeç veren MHP Genel Başkanı Alpaslan Türkes, CHP'siz bîr koalisyona gidileceğini ima eder sözler söylemîştir. Mecliste çrubu olmadığı için Cummırbaşkam tarafından Çankaya'ya çağnlmayan sayın Türkeş, aldığı izlenimi her halde sayın Erbakar.'la yaptığı görüşme sonunda edinmiş olmalıdır. MSP Genel Başkanı, grupsuz arkadaşına bir sağ koalisyon kurulacağı müjdesini vermiş midir? CHP'nin azınlık hükütneti forır.ülünden vazgeçildi ise bu taktirde AP ile DP arasındaki uyuşmazlık naaıl giderilmiştir? BUdiğimiz üzere DP Genel Başkanı sayın Bozbeyli, Demirel'in katılmayacağı bir sağ partiler koaÛsyonu düşüncesini ilk günden beri savunup durmaktaydı. Cumhurbaşkanının yürüttüğü 2. tut görüşmeler de bu yiizden basansızlıkla sonuçlanmıştı. Bir sağ koalisyon gerçekten kurulacaksa bu nasıl sağlanacaktır? Bozbeyli mi Demirel'li bir koalisyona boyun eğmiş, AP mi kendi genel başkanııu safra gibi bağnndan çıkarıp atmaya razı olmuştur? Bu ikinci olasılığa inanmak yaşadığımız koşullar altında doğrusu güçtür. AP tüzüğüne göre, büyük kongrece seçilen genel başkan, kendiliğinden çekümediği sürece ancak büyük konrrede yeterli oy sayısını aUnnadığı taktirde düşer. Bozbeyli'nin hatırı için sayın Demirel'in îstifa edebileceğini dü fünraek de doğrusu insana biraz tuhaf geliyor. Aslında sorun Demirel'in kişiliğini aşan bir önem de ta^ımaktadjr. tlçelerden bas Isyarak tüm parti örgiitünü ya fcından Ugilendiren büyük bir norundur bu. Demirel'in uzak lafması, AP yapısını allafc bullak edebilir, hele yerel seçimler sıra 8inda böyle bir olasüığı hiç bir bavsala abnaz. Acaba sayın Cumburbaşkanı hükümet konusunda varacağı karan gelecek pazar yapüacak yerel seçimler sonuna mı erteleyecektir? Demokrasimizin ve toplum yazgımızm yarını bakınundan bu seçimler gerçekten son dcrece önemlidir. Yasama organı seçimlerinde ileriye doğru yük bir atıbm başaran CHP'nin Snümüzdeki pazar günü aynı basarıyı göstennesi, hatta daha da başanlı olması beklenebilir. Ulusal çıkarlann halkçı yöntemlerle sağlanabileceğini gittikçe daha iyi anlayan seçmen yttrttaslar, arkada bıraktıçunız bir buçuk aylık tartışmalann da ıçığında, bu kra gerçek efilimi ni daha açık olarak belli edecek bir fırsatla karşı karsıyadır. Turttaşlann bu fırsatı kaçırmak istemiyerek sandık basma koşacaklarını umuyor ve bekliyoruı. Hükümeti kim kurarsa, nasıl kurarsa knrsun, içinde yaşadığı m u bulanık hava yakmda dajı lacak, durumumuz bir açıklığa kavoftacaktır. Içten kantmız budur *^«t"» toplantısmda, 1974 bütcesl h»ltkında bilgi vermiştir. Müftüoğlu, yeni bütçede toplam harc&roaların 80 milyar 169 milyon lira, top lam gelirlerin ise 74 milyar 669 milyon lira olarak tahmin edildiğini açıklamış, «harcamalar ile gelirler arasındaki 5 milyar 50(1 milyon liralık farkın iç istikraz yolu ile denkleştiriünesinin kararla$tınldığını> söylemiştir. 1973 bütçesine oranla ortaya çı kan büyümenin gelirlerde beklfnen büyüme sonucu olduğunu ifa de eden Maliye Bakanı, yeni verKilerin öngörülmedifini bildirmi^ tir. Bakan bir soru üzerine kamu iktisadi tesebbüsleri ürünlerine zam yapılmasımn bugün için düşünülmediğini anla'.ara'<, bunu gelecek hükümetlerin «ihtiyarına kalmış bir şey» olaralc göstermiş, zammın, bu lcuruluşlann malî güçlüklerini karşılamak için tek yol olmadıgını. zara yerine tüketicinin subvansiyonu' na gidilebileceğini öne sürmüştür. 1973 bütçesinln ne kadar açık • la kapanacagı yolundaki bir soru ; muza isî, Maliye Bakanı, basm • toplantısmda kendisine yoneîtilen birçok sorularda oldugu gihi • daha sonra. yazılı olarak» cevap vereceğini bildirmiştir. Bakan, Almanya'nın işçilerie ilgili kararının yatırımları etkilemiyeceğini söyledi Oturma izni biten işçi yurda dönüyor ALMAN ELÇİSİ: «TÜRK İŞÇİSİNE İ$ BULMÂK ZORUNDADEĞİLİZ» ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Ftderal Almanya"nm Ankara Büyükelçisı Güstav Adoll Son nenhol dün düzenlediği basın top lannsında Almanya"da mukavelesi sona eren işçilerin oturma izinlerinin de bitmcsi durumunda d»rhal seri gönderüeceklerinı açıklami11. kriz ıçdeniyle daiia önce geri göndsrilmelm konusunda jnımuşak davranılan kaçak isoüerin ise Türkiye'ye hemen iade edileceğini bildirmiştir. Büyükelçi, bu arada, daha önce bir basın toplantısı düzenlemış oıan Almanya'nın Istanbul Başkonsoıosunun sözîpnnin yanlış anlaşıldığım da öne sürmüştür. Büyükelçilik binasında düzenlenen ve üç saate yakın süren basın toplarıtısmaa Büyüke'.çi, Istanbuldakı Basm toplantısınm tam metmnın zamanmda eline geçmemesi ve Şansölye Brandt'ın önceki gün vapngı ar"friî"nayı (Devamı Sa. 7. Sü. 4 de) Bütçe büyüklükleri Sadık Tekin Müftüoglu'nun verdiği bilşiye göre 1974 konsolıtie bütçesinde cari harcam»l»r, 2 milyar ."18 milyon üra htfan (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) ; EKONOMİK YORUM Bütçenin özellikleri 1970 yılında ulusal gelir için de bütçe harcamalarının oranı yüzde 25.7. Ertesi yıl bu oran yüzde 24.6 ya düşüyor. Düşüs daha sonraki yıllara göre cldukça mütevazı. 1972 yılında ulusal gelirin sadece yüzde 21,9'u bütçe kanalıyla harcanıyor. 1974 bütçesi doTayısıyla verilen bilgiler, 1973 yılında bu oranm yüzde 22.5 çevresinde kalacağını gösteriyor. 1974 yılında ise, bütçenin açık ve gizli varsayımlarının tamamen gerçekleşmesi halinde bu oran yüzde 22,3 olacak. Bu oranların anlamı ne? Bu oranlar, son yıllarda toplum ihtiyaçlarının karşılanmasının gittikçe büyüyen oranlarda piyasa mekanizraasına bırakıldığım gös teriyor. 1974 bütçesinin birinci özelliği son yıllardaki bu eğilimi devam ettirmesi. Bütçe, aslında, toplumun bazı ihtiyaçlarını top'ıuca karşılamaya yarayan bir araç. Ulusal gelir içinde bütçenin payı arttıkça, toplum içinde topluca karsılanan hizmetlerin paymın da arttığını düşünmek mümkün. Sağlık, a(Devamı Sa, 7, Sü. 7 de) Atabey'in izniyle yapıldığı öne surülen gecekondu gaîıno. m Yeni Soysal; Yunan "Almanya korarmdan Cuntası, gözaltında vozgeçmezse tuttu»u kendisi Papadopulosu zarar serbest görür,, bıraktı dedı ATİNA Yunanistan'ın eski Istanbu! Sanayi Od3Si Başkanı Cumhurbaşkanı Papaaopulos serErtuğrul Soysal dün verfUğı debest bırakılmıştır. Papadopulos' i meçte. Almanya Federal Hüküun yurt cüşına çıkması için kenmetinin, işçi almama konusunda disine yapılan teklifi reddettifi, aldığı karan vermiş, Almanya'nın öteden beri «Türkıye'den ekonobir villâda ziyaretçilerini kabul ır.ik çıkarlar sağladığuıı» belirettigi bildirilmektedir. Bu konuterek, «Almanva için ihracat. yada herhangi bir resmî açıkiama şpjtıa sorunudur. Türk ışçisini yapılmamıştır. ucuza istihdam edip ona ürettiği Papadopulos önceki akşam göz mamulü bizlere ihr?c etmekte, altında bulundurulduğu Atina'ya aynca tüketi^ı mallarını Türk iş14 kilometre mesafedeki askerî çisine bol bol salrr.aktadır» degarnizondan alınarak Atina'ya 38 kilometre uzakııktaki Lagonisi köyünde Onasis'ten kiraladığı vil Türkiye'ye bu yıl yaklaşık olalâya setirilmiştir. Yeni yönetirak 400 milj'on dolarhk ihracat min teklifi üzerine, eskl Devlet yapması bekJenen Almanya FeBaşkanı Papadopulos burada 4U'ı deral Hükümetinin aldığı kararaşkın deniz pıyadesince korundan dönmesini de isteven İSO Başkanı Soysal. «Almanya bu kamaktadır. Koruyuculann seçimi, ranndan dönmezse Türk sanayiendişelenmemesi için Papadopu(Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) los'a bırakümıştır. Villânın çevresinde sıkı güvenlik tedbirlerl de sürdürülmektedir. Papadopulos, serbest bırakılmasına rağ men cuntarun uyansını dikkate alarak kaldıgı villâdan aynlmamaktadır. Papadopulos, eşiyle birlikte kaidığı villâda sadece yakınlannı kabul etmektedir. Bu arada Papadopulos'un yurt dışına çıicması için yapılan teklifi de reddettigi belirtilmektedir. YunanisAlibeyköyü CHP Belediye Bas tan'da yapılan son darbenin arkan Adayı Necati Lâtifoğlu, dün dından polis örçütünde de gegece öldürülmek istenmiştir. niş değişiklikler yaptlmıştır. Olay, saat 22 sıralarmda Ka. Aynca yeni cuntanın Başbakanı radolap mahallesindeki bir kalıAndrutsopulos, yeni anayasanm vede meydana gelmiştir. CHP hazırlanması için bazı uzmanBelediye Başkan Adayı Necati l a n görevlendinnlştir. Terıi ana Lâtifoğlu. 9 Âralık'ta yapılacak yasa geçici olacaktır ve yürürmahalll seçimler nedeniyle bir lüktekl dunımu düzene sokakahvede düzenîediği toplantıda (Devamı Sa. 7, Sü. 8 de) caktır. (Dış Haberler Servisi) \ Kabataş'ta gecekondu gazino yapılıyor Istanbul, gecekondunun her çeşidini görmüştür. Tek odalı evden, 5 katlı 20 daireli apartıman ı kadar. Fakat bunların hepsi az çok gözlerden uzak olmak bakımından müşterek bir özelliğe sahiptir. Artık iyiden iyiye sahipsiz kalan şehrin tam göbeğinde, Kabataş'ta gözler önünde bir gecekondu gazino yapılıyor şimdi. YALÇIN Kabatas'taki tarihî çeşmenin yanındaki parkın üçte birini kap layan gazino inşaatmdan Beledije İmar ve Planlama Müdürlügunün haberi yok. Üzerinde her türlü inşaat yasaklanmış bulu PEKŞEN nan bir parkta yapıldığı için, haberdar olması gereken Park ve Bahçeler Müdürlüğünün haberi yok. Parkın bağlı bulunduğu Bey oğlu Belediye Şube Müdürlüğünün de «seçim yasakları» dola yısıyla beyanat verme yetkisi yok. El altından alınan bılgıye göre parkta gazino yapımına Belediye Başkanı Fahn Atabey'in emri ile izin verilmiş. Fen tşleri Müdürlüğünce, verilen izin «geçici ve yazlık» bir çay bahçesi için. Fakat yapılan işlerin geçicilikle ve (Devamı Sa. 7, Sü. 'i de) Erem: 44Kanunlarımızda tutukluluk süresinin belirtilmesi lâzımdır,, İZMİR Turkiye Barolar Birliği Başkanı Avukat Faruk Erem İzmir'de düzenlenen tnsan Hakları Seminerine sunduğu tebliginde «İnsan Hakları Divanınm yetkisini tanıraakta daha fazla gecikme, devletimize itibar saglamamaktadır» demiştir. Turkiye Barolar Birliği Başkanı Erem. İnsan Hakları K o misyonu sözleşmesine uyma açısından aünacak tedbirlerin mevzuaümıza yenilikler getirecegini söylemiş, bizim için de asıl bu konunun önem taşıdığına dikkati çekmiştir. Erem, özetle söyle konusmuftur: «Memleketimizde ne ceza davalan, ne de tutukluluk azaml siireye bağlanmıstır. Fakat böyle bir süre kabul etmekte, sözleşmeyi imzalamı; bazı memleketler sakınca görmemişlerdir. Bu itibarla usul kanunumuza süre kavramı ithal edilebilir. Fakat süresinde bitirmek çabası eksik sorusturma ile hiiküm verilmesi jribi bir zorunluluk doğurursa bu da bir sakıncadır. Bununla beraber makul bir süre kaydı kanunlanmızda kabul edilebillr. Tutukluiuk süresinin ise kanunlanmızda kesin olarak belirtilmesi lâzımdır. Anayasamıaın tartısmalan sırasında mem leketimizde tevkif kadar kötüye kullanj'ımıs hiçbir müessesenin msveut olnudığı btldirtlmi$tı. Halen uygulamada bir değişiklik yoktur. Bu halimiz ile Avrupa tnsan Hakları sözleşmesi camiasma tümden girebilmek çok zor dur. Tutukluluk süresi kabul edilmelidir.» Alibeyköyü CHP Belediye Başkan adayı öldürülmek istendi MSP, HÜKÜMET İÇİN CGP VE DP İLE TEMASTA BULVNDU ANKARA, (Cumhuriyet Bfirom) MSP Genel Başkanı Erbakan. dün Millet Meclisindeki odasmda CGP Genel Başkanı Feyaoğlu ile saat 10.15'den, 12.45'e kadar süren bir görüşme yapmıs, daha sonra DP Genel Başkanı Bozbeyli'yl de ziyaret ederek eörüsraelerini sürdürmüştür. MSP Genel Başkanı fcrbakan, Feyzioğlu ile görüstükten sonra göruşmenin nedenlerini anlatnus, soruları cevaplandırmıstır. Erbakan, Fej'zioğlu 11* neden görüjtüjü yolundaki bir »oruys «u kar»ılıtı v«rml»tlr: (Dermjm Ba. 7, « L ) OI.AYLARIN ARDINDAKt GERÇEK on olaylar bir daha göstermiştir ki Turkiye'de Cumhurbaskanlıjp yazılı metinleri asan bir önem ve sorum tagımaktadır. Bu durnm, önce seçim yasalaruıın yapısından 1leri gelnvektedir. tktidan tek partiye yönelten çoğunluk sisteminde böyle bir durum diişünülemezdl. Ülkemizin benimsediği ve adına D'hont sistemi denen seçim düzeni ınilli iradeyi daha aynntılı biçimde dile getinnekte, parlamento aritmetigi daha parçalı biçimde ortaya çıkmaktadır. Partiler yelpare«dne dağılan siyasî iktidann bir Hükümet blçiminde örgütlenmesl, bu konnda yetldli ve görevll bu Çankaya'nın zorlukları lunan Cumhurbaskanınuı tslevini ağırlastırmakta ve gözleri Çankaya'ya çevimıektedir. Mecliste coğunluğu tek parti kacandıgı zaman, Çankaya'nın koordinatörlük gö'revi kalmamaktadır. Çunkü demokratik geleneklere göre Cumburbaşkanı en fazla sandalyeye sahip siyssî partinln Uderine Basbakanhk görevini vermekle yetinmektedir. Ama koalisyon zornnluğu ortaya cıktığı zaman ki D'hont seçim sistemi çoğv caman bu olayın doğmasına yol açıyor Cnmhurbaşkanı, kurulacak hükümetin mim ı n gibi düşünmek conında kalmaktadır. Bn «örev, polKikanm ve siyast parti fliîkilerintn aynntılanna girerek cetin blr eaba harcanmasmı önsormektedir. Hiç kuşkusuz hu çaba harcanırken, siyasi partilere karsı Cumhurbaşkanı tarafsızlıgının korunması da gerekmektedir. Gerekli olan yalnız bu değildir. Cumhurbaşkanı, seçim sonuçlanyle kurulacak Hükümet arasındaki uyumu da gözetmek zorundadır. Seçim sonuçlarmda yalnız nicelik değil. nitelik olarak beliren millî istpmlerfn saelıklı biçimde >üriirlüğe trirebilmesi için çerckli hir Hükümett kurmak. demokrasiye ve Anayasays saygının da bir kanıtı sayılmalıdır. **••*• (Devamı Sa. 7, Stk. 6 da) S «Hayırh çözümlere» NADİB NADİ