Katalog

CüMHURÎYET ^ S KÂSIM 1973 40 YIL • ÖNCE CUMHURİYET 9.11.1934 CÜMHURÎYET EKONOMt MILLI MÜDÂFAAMIZ İÇİN ANKARA, (Telefonla) Dün Meclise verilen bir tasanda 1934 bütçesi tB) cetvelinin sıhhat ve içtimai yardım faslına ilâve yapılarak Sıhhî ve İçtimaî Yardım Müdürlüğüne bağlı bir Zehirli ve Boğucu Gazlar ile Hava Hiicumlanndan Korunma İşleri Şubesl Müdürlüğü kurulmasına ve 300 lira maaşh bir uzman getirilmesine liizum gösterilmektedir. Cumhuriyet, hükümetin bu kararıru alkışlamamak mümkün de . ğildir. Çünkü gsleceğin harplerinde artık cephe. gerisi ve cephe diyo blr ayınm kalmamıştır. Eskiden emniyette olan cephe gerisi şimdi cephe kadar tehlikeli olmuştur. İki saatte 56 yüz küometre mesafeyi alan tayyareler, düşman memleketin her tarafına bomba ve boğucu gaz yağdıracak lardır. Bu ateş ve zehir yağmuru altında cephe gerisinde kalan in • saniar, hayvanlar, bina ve hatta mahsuller, her şey tehlikectedir. Onun içindir ki her memlekette havadan gelecek olan belâya karşı türlü türlü korunma çareleri aranmaktadır. BULMACA 1 23456789 2 3 4 I II)ı M ıl İ ile. 9 Üzerine atılmak. YUKARIDAN AŞAĞI¥A: 1 İleri gelenler, Osmiyumun simgesi, 2 Şarkılarda tekrar edilen kısım, 3 Bir partimizin simgesi; bir deve cinsi. 4 Ükel bir savaş aracı, Tersi yetenekleri olağanüstü olan. 5 Bir bayan adı, Hararet 6 Asker, Hris tiyanlann Isa'nm doğum gününü kutladıkları gün. 7 Tersi bir hayvan adı, Fizikte bir kanun. 8 Bir araç adı. 9 Bir şeyin yüzünü alevden geçirmek. STOK ARTIŞINI DEVALÜASYON İZLİYOR (1968 Fiyatları i le 1000 TL) Kamu Kesimi Stok Değismeler 1970 1971 385^77 390.135 2.810 71 78.493 300.172 2.824 682.725 272.347 85.404 125.635 154 60.154 1274.656 101.668 900.641 Stoklarm Tflrfl 1969 Ozel 1969 I Mal Ureten sektörler 1 Hammadde ve malzeme 2 Y a n mamul 3 Hayvanlar 4 MamuUer n Ticaret Sektörü III Diğer Sektörler Genel toplam 70.695 257.978 142.313 2 470588 234.724 20.485 284.932 348.357 71.587 86.197 187.048 17551? 14.908 363.265 Devlet îstatistik Enstitüsü'nün yeni bir yayını, 1970 Agustosunda yapılan devalüasyondan bemen önce özel kesim elinde büyük ölçüde bir stok biriktiğini ortaya çıkarmıştır. 1970 yıunda stok aröşlan, bir önceki yıldakinden iki misıi fazla olmuştur. 1971 yılında isa stok artışları, birden bire 1969 yılındaki düzeye düşmüştür. Bu durum, devaluasyonun önceden kestirilmiş olduğunu; stok aröşlarıyle devalüasyonun bir zoruniuluk haline geürildiğini göstermektedir. Bu gün de ekonomide büyük ölçüde bir stok çuluk eylemi olduğu kabul edilmektedir. Eğer yeni Hükümet, geçerli tedbirlerle bu stoklarm piyasaya akıülmasını saglayamazsa yeni bir devalüasyon tehlikesiyle karşılaşmak durumundadır. lan göstermektedir. Stoklarm hepsi sabit fiyatlarla verilmiştir. Stok biıgileri, her yüm tümünU kapsamaktadır. Bu nedenle 1970 Ağustosundan önceki ve sonraki aylara ait ayn ayn stok değişmeleri istatistikleri mevcut degildir. Yalnız, stoklarm değişmeleri 1970 yılından önceki yıla göre arttoğını ve 1971 yılında da birden bire azaldığına göre. devalüasyondan önceki stoklarm istatistiklerde görülen 1970 yılına ait stok bilgilerinden daha yüksek olması gerelonektedir. çuluğu yapıldığı ve devalüasyon dan sonra, artan fiyatlarla, bun lann eritildigini göstermektedir. 1971 yılmda özel kesimin toplam stok artışları 318 milyon liraya inmekle beraber stoklarm yapı smda da bir defişiklik gözlenmektedır. 1971 yılında özel kesimin mamul madde stokunda yarım milyar liranın üstünde bir artış olmaktadır. Devlet İstatistik Enstitüsü, özel kesimi ticaret sektöründeki tok değişmeierini hesaplayamamıştır. Buna karşın, kamu kesi mın ticari ünitelerinin elindeki stoklann değişmeleri ortaya ko nabilmiştir. Rakamlar, 1971 yılında kamu kesiminin ticarî ünitelerinin elindeki stoklarm 1 milyar 274 milyon lira arttığmı göstermektedir. Kamu kesimi, U carî üniteler hariç, 1971 yılında bütün stoklannı azaltmıştır. Ka mu kesimi yöneticilerinin ticarî üniteler elindekı bu stoklan erit meye karşı gösterdikleri direnç, 1971 yılı fiyat artışlannın önemli nedenlerinden biri olmuştur. 1970 DEVALÜASYONUNDA STOK DEĞİŞMELERİ Kesim Stok 1970 870.845 429.414 69.129 142.567 229.735 8.020 878.865 Değişmeleri 1971 324.744 w5H.419 100.632 219.797 515.734 6.452 318.292 SOLDAN SAĞA: 1 Asya'da bir devlet adı, 2 Her tarafı siyah olan, 3 Beyaz, Tersi su yolu, 4 Sarp ve ormanlık sıradağlardan biri. 5 îrlanda Kurtuluş Ordusunun kısa adı, Tersi bir sayı, bir renk. 6 Istanbul'da bir semt, bir bayan adı. 7 Buğday arpa gibi ürünlerin genel adı, Tersi su. S îskambilde birli, Göçebe a 1 Düzenbaz. 2 tza . Araz. 3 SÜ, Zara. 4 PM, Ün, Kan. 5 Ala, Ar. 6 Nüdist, Do. 7 An. elaJ. 8 Ela, Oniki. 9 raloD, Rit. YUKARIDAN AŞAĞrFA: 1 Dispanser. 2 Üzüm, La. 3 zA, Adaal. 4 Ensülin. 5 naS, Od. 6 Baz, Ten. 7 Araka, Lir. 8 Zarardaki. 9 zaN, Oji. DÜNKÜ BULMACANIN ÇÖZÜMÜ: SOLDAN SAĞA: n Kamu kesimi Özel kesim Özel sektöre ait stok değişme bilgilerinin ortaya çıkardığı ilk bulgu, devalüasyondan hemen önce özellikle hammadde ve mal zeme stoklannda büyük bir artışın olduğudur. 1969 yılında 7 1 ^ milyon lira değerindeki hammadde stok artışı, 1970 yılmda 429 milyon lira değerinde yeni bir artış göstermiştir. Buna kar şıhk devalüasyondan hemen son raki yılda 511 milyon liralık bir azalış olmuştur. Hepsi 1968 fiyatlanyla değerlendirilen bu stok değişmeleri devalüasyondan önce büyük b i r hammadde stok önemli bir stokçuluk eylemi olduğunu kimse gizlememektedir. Fiyatlann arttığı bu yılda, ocak ayından agustos ayı sonuna kadar ithalâtın yüzde 33 oranında artması, kıt olduğu bildirilen malların ithali için ayrılan dövız kotasının kullanılmaması da bunun işaretidir. Eğer kurulacak olan yeni hükümet bu stoklan eritmek için etken tedbirler almazsa, özel kesimden gelen bir devalüasyon baskısıyla karşı kar şıya kalacaktır. Stoklarm eritil ıesi, böyle bir baskı karşılama nın c'.esinde, fıyatlara bir istikrar getirmek bakımından da gerekü olmaktadır. yükseltilmesl de stok finansmamnı daha pahalı bir hale sokacağı için stokçulan, ellerindekl stoklan çıkarmaya zorlayacaktır. Eğer faiz hadlerini yükseltmenin ve kredi daralmasmın, geliştirilmek istenen keslmleri olumsuz yönde etkilememesi isteniyorsa, t a n m dışı kesiminde de etken bir kontrollu kredi sistemini uygulamak gerekli olacaktır. îkinci tür tedbir, stoklama yüründen mal kıtlığı çekilen kollarda hızlı bir ithalâta gitmek olarak görünmektedir. Yalnız burada da bazı güçlükler vardır. Stokçu işletmelerin, bu yoldan sağlamaya düşündükleri kârların ortadan kalkmasmı önlemek üzere ithalâtı engellemeleri söz konusudur. Bu engeli yenmek için, ithalâtın kamu eirişimleri tara İthalât fından yapüması zorunlu ^ tır. Mevcut döviz rezervlen bu^ na müsaittir. Fakat burada d a Talu'nun Merkez Bankası Başkanlığı sırasmda, aynı yolu denemek isteyen bazı bakanlana Merkez Bankası'ndan görduklerl engellemeleri hatırlamak gerekmektedir. Zamamn Merkez Bankası Başkanı Naim Talu, ömeğin EtBalık Kurumu'nun yapacağı ithalâb döviz ve kredl vermeyerek engellemişti. Üçüncü t ü r tedbir olarak da, başta Hesap üzmanlan Kuruhı olmak üzere Maliye Bakanlıgı örgütünü. stokçu işletmelerin hesap ve uygulamalanm irdelemek için seferber etmek gerekmektedir Böylece ekonomik ve mall tedbirlerden kaçabilen stoklann, idarî olanaklarla, piyasaya sürülmesl imkân dahiline girecekür. Tedbirler Stoklan eritmek için kullanılabilecek tedbirler, üç grup içinde toplann\aktadır. Bunlardsn biri si, kredi ve faiz politikasiyle ilgilidir. Son yıllann kredi genişlemesinin ve yaz aylarmda ileri süriilen ükidite darlıgı iddialannın arkasında kredilerin bir bölüğünün stok finansmam için kullamlması yatmaktadır. Bu yüz den, stoklan eritmek için kredi daralmasına gitmek zorunlu olmaktadır Aynca faiz hadlerinin Stok değişmeleri Devlet îstatistilc EnsUtüsü'nün yeni çahşması «Stok Değişmeleri 19631971» adlı yayınırun 1970 Agustos devalüasyonundan önceki ve sonraki yıllara ait bilgüeri tabloda görülmektedir. Tablodaki bügüer, her yıla ait stoklan değil, stoklardaki artış ve azalış RADYO ISTAN 05.55 Açıhs ve proçıam 08.00 Haberler 06.05 Kur'anı Kerlm, açıkîaması ve yorumu 06,30. .Günaydm 0700 Köye haberler 07,05 Türküler geçidl 07.30 Haberler 07.40 Günün programları 07.4S Sabah müzlğl 08.00 Çevremizde bugün 08.10 Ünlü yorumculardan 08 30 Beraber şarkılar '• 09 0° Barok müzlk 08.15 Hayatın içlnden 08.30 N. HUkat Çulha'dan sarkılar 0945 Sabah türküleri 10.05 Haberler 10 05 Arkası yarm 1040 Okul radyosu 1140 İncl Çayırlı ve Sami 19.30 19.40 19.55 20.55 2100 2115 2140 23.00 23.45 0100 BUL Dinî sohbet Neylerle saz eserlert Radyo tiyatrosu Blr varmıs Bir yokznus Haberler Deyi^ler ve ezgller Soustler geçidl EUi yılda Türk bestedllâl Haflf Batl müziği Program ve kapnaıs 1973 ve fiyatlar 1973 yılı içinde de ekonomide YORUM Selamet, Edebıyat ve îktisat Abartma ve küçültme. Bir ve aynı şey. Bir şeyi abartmak için mutlaka başka birini küçültmek gerekli. Eğer Türkiye'de eko nomik gelişme ve çelişkileri abartıyorsanız örneğin dinsel öğeleri küçültürsünüz. Eğer bürokrasiyi abartıyorsanız, ekonomik gelişme ve çelişkileri ihmal edersiniz, Şimdüerde yapümakta olan bu. Siyasette, edebiyatta ve de iktisatta. • 1960'm hemen ortaya çıkardığı bir makina doçenü var. Millici olmaya millici. Türkiye'de de bir motor sanayiinin kurulmasına gönlünü vermiş. Kolları sıvar ve yüz bin lira sermaye ile gümüş motor fabrikasını. kurar. Bütün dünyanın milyarlık devleriyle mücadele etmek için. Tabii sonu iflas. Aynı makina doçentl, altmışlarm sonuna doğru Odalar Birliği'nin başında. Odalar Birliği'nin imkânlarmı, kotalarmı, Anadolu esnafına akıtmak uğraşı içinde. Istanbul'a karşı. Zamamn Ticaret Bakanı, bugünkü Bakan. AP etiketli hükümette. Artık profesör olmuş ve Odalar Birliği'nin başına gelmış makinacmın elinden bütün olanaklan alır. Ahmet Türkel, partisinin Ukelerinin ve yasaların yasakladığı bir tasarrufla Erbakan'ın altından sandalyayı çeker. Düşmesi uzun sürmez. Erbakan deyince, Servantes'in ünlü Don Kişot'unu hatırlama mak mümkün değü. Belki Don Kişot kadar sevimli. Fakat onun kadar bile güçlü olmaklan uzak. Şimdi Selamet'in başL îktidara geleceğiz, diyor. Erbakan'ın yakın geçmişini bilenler için şaşırtıcı bir yan yok, bu iddiada. Şaşırtıcı olan, Erbakan'ın iddiasının saygıdeğer bazı iktisat profesörleri tarafmdan daha da büyük bir heyecanla tekrarlanması. Iktisat Profesorü tdris Küçükömer, bunlarm en heyecanlısı. Selamet'in iktidar olması mümkün mü? Ne dediğine bakmak gerek. Aslında kapitahst gelişmenia nedenlerinden çok sonuçlarma karşı. Bunun için din öğesinin geçerli bir silâh olduğu kanısında. Yalnız bu öğeyi ne ölçüde kullandığı konusunda henüz açıkbk yok. Seçim platformunda, Anadnlu'da, dinsel öğelerle ekonomik öğeleri ne ölçüde kullandığı bilinmiyor. Herkesin bUdiği Ankara'daki konuşmalar. Ankara her zaman başkadır. Selamet lükse karşı. Lüks ne demek, lüks gerçekten bir lüks mü? Lüksü ekonomiye sokanlar için. Eğer bugün bazı tekstil işletmeleri, metalarmı sürebilmek için bir milyon değerinde defilelerle işe başlıyorlarsa bunun nedeni ne? Nedeni, bozulan gelir bölüşümünde lüks olmayan ürünleri artan ölçüde satamamalan. Şu anda büyük tekstü işletmeleri için lüks bir zoruniuluk. Bu yüzden, şu anda, lükse karşı olmak bazı büyük tekstil işletmelerine karşı olmak demek. Selamet, lüks yapılara da karşı. Lüks yapılara karşı olmak, lüks yapı malzemesi üreten büyük işletmelere karşı olmak demek. Selamet, turizro adına yapılan israflara da karşı. Bu da bugün, özellikle yabancılarla işbirliği halinde pahalı ve sadece dışa açık lüks tâtil köyleri girişimine el atan büyük sermayeye karşı olmak demek. Bütün bunlara karşı olan ve tek silâhı kapitalist gelişmeyle kaybedenler arasına giren esnafın, orta ve küçük çiftçinin belirgin duyguları olan bir Selamet'i iktidar adayı ilân etmek! Büyük bir abartma. Bu abartmayı yapabilmek için Türkiye'deki ekonomik gelişmeyi küçümsemek gerek. Küçükömer, bunu yapıyor. Küçükömer'in Düzen'inde irüi küçüklü özel sermayenin, kapıkullarmın sarayındaki kuklalardan farkı yok. O sermayenin büyük kesimi ki. Bozbeyli çızgisindeki Ürgüplü Hükümetini, hem de 12 Mart'ın ortasında doğmadan düşürüverdi. Ama aynı sermaye bir 14 Ekim seçimlerini ve bunların sonuçlarım önleyemedi. Erol Toy'u düş kırıkhğına uğratacak bir durum. Küçükömer, Düzen'inde ne kadar bürokrasiyi abartıyorsa Toy da İmparator'unda büyük sermayeyi abartıyor. împarator da, Aydemir'in başkaldırması bastırıldıktan sonra, büyük sermaye, bir daha 810 yıl sonrn ortaya çıkarlar. diyor. 1963"e 8 daha koyarsanız, 71 eder. Aşırı bir determinizm. Erol Toy, Azap Ortakları'nda, onbeşinci yüzyılın Bedrettin Olayını, bütün dinrel öğelerinden sojutlayıp bilgiç bir ekonomik temele oturtuyor Küçükömer, Türkiye tarihini bütün ekonomik gelişme ve çelişmelerinden arıyıp dinsel bir çerçeveye sokuyor. Toy'da büyük sermaye, James Bond kadar güçiü, antenleri kuvvetli. Küçükömer'de ise sadece saray fıgüranlan. Yanlışlığını bir türlü öğrenemeyen «büyük bürokraüarın. elinde. Ikisi de hem abartıyor, hem de küçültüyor. Toy'un dünyasında dinsel öğelere yer yok. Küçükömer'in dünyasında ise Selamet, iktidar adayı Gerçekte ise Selamet, iktidardan bütün korkusuna rağmen, arada bir ıktıdara orîak olacak küçük bir parti olarak kalmaya mahküm Tabii, Bugün ancak kabaca bilinebilen imajını değiştirmezse. Kâer b'.ı ımajını degiştirmezse, her zaman için küçük bir parti olarak yaşayabilir. Şöyle: 1lerde, kapitelist gelişmenin yeni cioruklara ulaşması halinde, Türkiye'de de özel metal ve ağaç işleyen büyük sanayi olacak. Bir de bunların uydusu, bunlara taşaron olarak çalışıp parça üreten ve küçük ünitelerden olusan yan san**İ, Japonya örnefinde olduğu gibi. Bu yan sanayin en belirgin özeiliği, iş düzeyinin belirsız olması. Eknnomınin inis ve çıkışlannda büyük sanayi için bir tampon görev görmesi Sistem içinde kontrolu olanaksız ekonomik bunalımlarda ilk kaybeö"enler, bunlar. Işler düzelip. ekonomi canlanınca durumlarını düzeltebüenler de bunlar. Sanayideki belirsizlik, hava koşullanna bağlı tarımdaki belirsizlik gibi dine bağlanmayı doğurur. Küçükömer'in Düzenin Yabancılaşması kitabı, özgür lnsan Dergisi'nin okuyucuya öğütlediği kitaplar arasında. Aynı çizgideki Kemal Tahir'in Devlet Ana'sıyla birlikte. özgiw lnsan'ın başyazarı, Ecevit. Ama Ecevit. bu çizgiyi çoktan aştı Bu yılın başından beri özgür însan'dak) basvszılannda demokrasiye ve de gelişmeye yBnelen en büyük tehllkenin tekelcilerden geldigini açıkça yazdı. Bu tehltkenin yen.fleb)leceğine inanıyor. Ecevit, kendini aşarak buraya geldi. Şimdi kendini aşma sırast başkaiarında. İŞSIZLERIN SAYISIARTIYOR Son iki yılda uygulanan ekonomik politika, işsizlik sorununu çözme konusunda da başansızlığa uğramıştır. Ekonomide ki gerek açık ve gerekse gizli is siz sayısı, mutlak ve oran olarak artmıstır. 1972 yılı sonunda, ekonominin tümünde açık işsiz sayısı 1 milyon 600 bini aşmıştır. Bu rakama, tarımsal çalışmanın mevsimlik özelliklerinden ileri gelen ve yılın bazı aylannda 7,5 milyona ulaşan tarımdaki gizli ışsizler dahil edilmemiştir. ITÜ RADYOSU ' Frekans Modülâsyonlu Kanal 42: B9.5 Mhz. 2000 Açılış 20.0» Barok önceıl İtalyan müzl. ği. CFrescobaldl. Di Venoı»), Lydla Davydova (soprano) ve Andrel Volkonsky (Or*). 20 20 Honegger Oda konçertomı. (Flüt, Korno. Yayhsazlar Vensky yö. CKf» Oirfe. Gıtar solOlaj5. fHoncaUi, Scarlattl, *awfl.*Tols« Walker (gitar). Faure: Pavane, Op. 50. Atarah Ben Tovlm fflüt) ve Charles Groves yö. Royaî Liverpool filârraonlk Ork. (Steı bebussy «BerRamasque> süitl. Peter Solymo» (plyı. noı. Brucl «Maskal» bale süitl. Mllan Horvat yö. Zagrep Fllârmonl Ork. (Ste.) Brahms: Senfoni, No. 4. M! Mlnör. Op. 98. Charle» Münch yö. Boston Seafoni Ork. Kapanış Tanm dışı Türkiye'nin yıllardan beri gelen işsizlik sorununun bir iki yılda çözümienmesı hiç bir zaman beklenememiştir. Fakat, «parti politikasının» kötülenmesi ile kurulan «partilerüstü» hükü !metler zamanında işsizlik sorunu nun kökten çözümlenmese bile hiç olmaizsa işsiz sayısının artmasının önlenmesi bir ilke olarak benimsenmiştir. Uygulama, benimsenen ilke yönünde gelişmemiş ve son iki yılda özellikle tanm dışı kesirrde işsiz sayısında artışlar görüîmüştür. 1970 yılmda, tanm dışı kesimde 630 bin olduğu tahmin edilen işsiz sayısı iki yılda 120 bin artarak 1972 yılı sonunda 750 bıne ulaşmıştır. Aynı dönem içinde, tarım kesiminde ve tanmsal eylemlerin en yogun olduğu mev simdeki işsiz sayısının 880 binden 860 bine indiğı hesaplanmış tır. Dolayısıyla bütün ekonomik eylemlerın en yoğun olduğu ve işgücüne talebin en yüksek olduğu mevsımlerde ekonomıdeki işsiz sayısı iki yılda 100 bin artarak 1972 yılı sonunda 1 milyon 610 bine ulaşmıştır. Türkiye'deki işsiz sayısı, sadece açıls olarak hesaplanan işsizlerden ibaret kalmamaktadır. 15 yaştan büyük ve çalışabilir işgücünün 10 milyonu bulduğu t a n m kesiminde, işgücü yılın her ayında aynı yoğunlukta kuüanılamamaktadır. Temmuz ve ağustos ayiarında tanmsal işgücü talebi zirvesîne çıkmakta, dolayısıyle işsiz sayısı azalmaktadır. Buna karşıhk aralık, ocak ve şu bat aylarmda tanmsal eylemler için işgücü talebi son derece azalmaktadır. Söz konusu aylarda tanmsal nüfusun en az yüzde 75i boş oturmaktadır. Yüın en yoğun ayiarında 1 milyon çevresine düşen tanmsal işsiz sayısı, aralık şubat aylannda 7^ mil yona ulaşmaktadıi' Tanmdakı açık ve gizli işsiz sayısının azaltılamamasının n e deni olarak. entansif tarıma gerektiği ölçüde geçüememesi gösterilmektedir. £ntansıf tarıma ge Çişin temel gerekJerinden b i n ise sulama tesislerinin kurulmasıdır. Bugün Türkiye'de 8,5 milyon hektar olan sulamaya eherişli toprakların ancak 1 müyoa 600 bin hektan sulama tesislerine sahiptir. Tabii işsizliğin yenilmesinin en etken yolu t a n m dışı kesimlerde yeni istihdam olanaklan yaratılmasıdır. Burada da en önemli rolün sanayi kesimine dü Iiğü, gerek planlarda ve gerekse hükümet programlarında açıklanmıştır. Fakat sanayi kesimi kendisine verilen bu görevi yerine getirmekten uzaktır. Birinci Beş Yıllık Plan döneminde sanayi kesiminde yaratılan istihdam o 1 \naklan ancak yüzde 3,4 oranında artmıstır. Bu oran, sanayi, inşaat, ticaret, ulaş tırma ve hizmet kesimlerinden oluşan toplam t a n m dışı kesimleri arasında, en düşük istihdam artış oranı olmuştur. Ikinci Beş Yıllık Plan döneminde sanayi kesimdeld istihdam olanaklan İse yüzde 5,3 artmıştır. Bu oran da, inşaat kesimi hariç, t a n m dışı kesimlerde yaratılan en düşük istihdam artış hızı olmaktadır. Ikinci plan döneminde en yüksek istihdam artış hızı yüzde 8.9 ile ticaret kesiminde gerçekleştirilmiştir. Hizmetler kesiminde de istihdam Or lanaklan yüzde 8^ artmıstır,/" işçi " * • ?•?••« • •.•'' ARZ VE TALEBİ (1000 kişi) 1M7 13262 İÎ.T32 9.073 3^a 1.175 369 395 324 1458 338 530 910 1.440 10.86 1968 13.461 12.88* 8.900 3.648 1.270 387 455 350 1.186 338 575 893 1.470 10.98 1969 13.571 12.971 8.775 3.S58 1.310 402 508 378 1.260 338 600 890 1.490 10.98C 1970 13.714 13.084 8.763 4.163 1.384 412 557 399 1.411 133 25 630 880 1.510 11.01 1971 14İ05» 13.353 8.763 4.364 1.450 419 581 424 1.490 133 89 705 860 1.565 11.13 1972 14.317 13.567 8.763 4.586 1.518 433 «05 450 11.579 133 85 750 8S0 1610 11.17 12 10 Tuiun Korman'darv «aıkılar r ArlS ve Britaff^fcinri ~**** 12.40 Türküler ve oyun havalan 13.00 Haberler 21.06 14.00 Perihan Boran'dan sarkılar 1415 Fehml Ege orkeştrası • 14,30 Baksen Cünaydın'&an türküler 14.45 Orhan Sener'den sarkılar 21.13 15.05 Asık Daimi'den türkuier • . 15.20 Bltm ve melbdl 15.45 Gönüt Akkor'dan «arkııar 2130 1S00 Küçük konser 18.30 Memduh Cumhur'dan »arkılar 21.55 16.45 Necip Divitçi orkestrası 17.00 Haberler 17.05 Cünden güne 22.50 06.55 Açılış ve program 07.00 Ünlü trompetlerden ünlü melodiler • 07.30 Hafıf .miizik 08.00 Jjâtjn melodllerl • • 08,30 Şabah konseri 09.00 •SevUen n"«iodller 10.00 Plâk dolatn ııoo Caterine valente söylüyor Çlgan müzljti 1130 Oğle konseri 12.00 Solistler Topluluklar 13.00 Gençler Içln miizik 14.00 Johnny Dankworth v» 14.30 orkestrası 1500 Küçük konser 15.15 Besteler Besteciler ' (KİNCİ PROGRAM Öyküler 16 00 Ajnalla Rodrleuez sBylüyor 16.30 Arpist Gerardo Servin v» toplulugu 17.00 Dlskoteglmlzden «ecmeler 17.30 Bir topluluk 1800 Bir yonımcu 1900 Melanie söylüyor 19.30 Haflf melodiler 20 00 Sanat haberlerl 201S Türk haflf müıigl 20.30 Gece konsert 2200 tsteklerlniz 23.00 Dans müzigl 23.30 Caz dünyası 2400 Gece ve müzllt 0Q55 Program ve kapanıj Acele Sahibinden Satılık * « • !gÇt ARZI TOP. İŞGÜCÜ TALEBİ *• Tarımda fiilen çalışanlaı Tanm Dıjı Sanayi tnşaat Ticaret Ulaşürma Hizmetler Bilinmeyen Yurt Dışı TARIM DIŞI İSGÜCÜ FAZLASI TAREVIDA EN FAAL MEV. İŞG. FAZLASI TOPLM İSG. FAZ. İŞGÜCÜ FAZ. ORANI •• / TARIM KESİMİNDE MEVSİMLİK İŞSİZLİK (1000 KİŞİ) • Işgücü Arzı Işgücü Talebl Işgücü Fazlası îşsiz Oranı 1967 Temmnz Afastos 10.083 9.137 946 9,0 19*7 Aralık Şnbat 10.083 2.283 7.800 77,3 1972 Temmnz Agnstos 10.138 9.025 1.113 11,1 1972 Ocak Şubat 10.138 2.452 7.686 75,8 İşgücü talebi 9 Kasım Şevval 13 Akşam Eumi 1389 Ekim 28 Hicrt 1393 ' T A KVI M Günes Öğleîklndi Yatsı trosak 6.38 1.40 1158 7.00 14.39 9.42 .1657 12.00 18.30 1 33 • 4.59 12.00 Temiz 1969 Opel Record 73 10 64 Cumhuriyet 9218ı Eylül ayında Merkez Bankası kredileri yüzde n yükseldi Seçimden önceki Merkez Bankası kredüeriyle ilgili son bilgiler, Merkez Bankası kredi genişlemesinin bütünüyle özel kesime açılan yeni kredilerden ileri geldiğini ortaya koymuştur. 1973 yıh başında Eylül ayı sonuna kadarki dönemde, hazine'ye açılan krediler azalırken, özel kesim kredilerinde 3,5 milyar liranın Ustünde bir genişleme görülmüştür. Aynı dönemde banknot hacmindeki artış ise 4,5 milyar lirayı bulmuştur. Yıl başuıdan itibaren Merkez Bankası Kredilerindeki artış 3 milyav 366 milyon lira olmuştur. Bu toplam artış, aynı dönem içindj Merkez Bankası"nın hazine kefaletini haiz bonolar yoluyla Hazir» açmış olduğu kredilerdeki 500 milyon liralık azalışa rağmen gerçekleşmiştir. Yılın dokuz ayı sonundaki kredilerdeki artış oranı yüzde 16,7 olmaktadır. Geçen yılın aynı dönemindeki artıs oranı ise yüzde 4,2 idi. İki yılın ilk dokuz aylanndaki kredi artış oranlannm farkhlığı, fiyat artışlannın farklı olmasmın nedenleri arasında yer almaktadır. Bu yılın kredi genişlemesi, geçen yıla göre bir başka baJamdan T.C. da ayrılık göstermektedir. 1973 Eylülün başından sonuna kadar geçen 30 günlük zaman aralığında Merkez Bankası kredilerindeki artış 2 milyar 276 milyon lira düzeyindedir. Bir aydaki bu artış oran olarak yüzde 10,7 lik bir genişlemeye tekabül etmektedir. Geçen yılın aynı ayındaki kredi genişlemesinin mutlak olarak 536 milyon lirada ve oran olarak yüzde 3,1 de kaiması, 1973 Eylülündcki genişlemenin bütünüyle seçim poütikasından ileri geldiğini göstermektedir. Naim Talu başkanlığmdaki Hükümet, koalisyon artakları AP ve CGP' nin seçim şansını arttırmak için fiyatlann hızla artmasma rağmen bir ay için 2 milyar 276 milyon liralık yeni kredi dagıtmıştır. ayı sonu itibariyle, ancak yüzde 10.7 artması da bu durumu doğ rulamaktadır. En önemli sorununun fiyat artışlarını gemlemek olduğu ortaya çıkan yeni hükümetin, bu amaçla kredi genişlemesini durdurması gerekecektir. Kredi genişlemesinı durdurmadan ve kredi hacmini daraltmadan fiyat artışlarmı frenleme olanağı kalmamıştır. Yalnız bu yapılırken 27 mayıstan sonra iş başına gelen tutucu ıktisatçılann politikasım unutrr.amak icap etmek tedir. 1960"da işbaşına gelenler, istikrar politikası adı altında hemen kamu yatırimlannı durdurmuşlar, bu da üretimin düşmesine yol açmıştı. Yeni hükümetin, fiyat istikrarmı sağlamak üzere aynı yolu izlemesi, yağmurdan kaçarken doluya tutulmaktan farklı bir etki yapmayacaktır. Bu jiizden, fiyat artışlarını durdurmak için verimsiz ve plansız kullammlara akan kredilerm daraltılmasımn yanında, kamu harcamalarmı artıracak sağlam kajTiaklan zorlamak temel sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim düştü ALTIN Cumhuriyet Reşat Hamit Aziz Napolyon 24 Ayar 22 Ayar 314, 315, . 500,Î 505, ' 350, 355, 320, 325, 320, 325, 44,90' 45,00 40,90 41,00 KENDI UÇAGINI KENDİN YAP Gizli işsiz İLÂN Istanbul Yüksek Denizcilik Okulu Müdürlüğünden Okulumuz için aşağıda ünvanlan belirtilen görevlefe 6571327 sayılı Devlet Memurları Kanuniinun 48. maddesi geregince memur alınacaktır. Ilgililerin gerekli belgelerle 14 Kasım 1973 tarihine kadar Müdürlüğe başvtırmalan duyurulur. Görev finvanı: Tarih, Protokol ve Liderlik öğretmeni. . Elektronik ve cayrcju pusla öğretmeni. Şınıl amiri (yüksek ögrenimli) Sayman (lise ögrenimli) • Marangoz ustası (Orta Sanat Okulu mezunu) Sanayi kesimi Aşırı talep Kredilerde görülen bu genişleme fiyat artışlannın mal kıtlığındân değil özel kesim kanahyla aşm Ulep yaratılmasından doğduğunu göstermektedir. Ha zinenin Merkez Bankasına başvurmaması ve vergi gelirlerınin hızla arttığı bir zamanda 1973 bütçesi harcamalarınm, agustos MERKEZ BANKASI KREDİLERİ (MİLYON TL ) 29/9/1973 30/9/1972 5,500 3,105 440 7,622 46 263 650 17,62* 29/9/1973 31/12/1972 + + f + 550 2,503 1,010 293 138 28 30/9/1972 31/12/1971 + 750 + 30 1,584 + 1,534 Hazine kefaletini haiz bonolar Ticari senetler Ziraî senetler Hazineye kısa vadeli avans Tahvil üzerine avans Altın ve döviz üzerine avans Bankalar tasfiye fonu ikrazları Ziral finansman T t p l ı m 4,550 7,158 3,009 7,762 185 235 650 23,549 + 29 2 + 3,368 + 703 VâSH)