Katalog

CUMHURİYET 16 KASIM 1973 40 YIL ÖNCE CUMHURİYET 16.11.1934 CUMHURİYET EKONOMİ ab«r aldıgımıza gore Paşa, ğa, Bey gıbı unvanlann kaldınlması ve yalniz Bey kehmesının aslı olan Bay sozCugunün kullamlması duşumılmektedir Bu kelımelerm kullanılması da şoyle olacakiır Oıneğuı kendi adı Dogan, soyadı «Orhun» olan bırı şovle çağınlacaktır «Doşaa bay Orhun», Paşa lakabl öa kalkacak onun yerme General sozü kullanılacaktır. Bu kelımeler (Soyadı Kanunu) lle birlıkta tatbık edılecektır. SILAH YARIŞI WASHINGTON lo (a a ) Amenkan sılâhlarının modemleş HJ BEY, BAY PAŞA, GENERAL tınlmesı hakkında rerılen bilgıy» gbre bava idaresı butçeje konulmak üzere 800 tayjarenın ınşaaına aıt bır program vermıs ve deniz ıdaresı d» nısbeten küçuk ebatta yenı kabılı sevk balon mşasını tasavvur ettığıni bildırmıştır. Bu program kabul edıldığı takdırde Amenkan ordu«u en moderu ve en kuvvetli bir ordu olacaktır. Programa dahıl tayyarelenn 500'ü eski tayyarelen değıştınnek ıçındır. Yenl ınşaatla Amenkan askerı tayyarelerlnın yekurru 2,400 ü bulacaktır. BULMACA şı 9 Hıç yoktan varatılaa gızlilık anlamına ıkı soz , YUKARID4N AŞAGlTA: 1 TürlU cıns ve nevılert bulunan anlamına ıki soz 2 Yemeğı pure halıne getırerek "(karma soz). 3 Çok hoş ve güzel 3 (karjna soz) Yılın bolumlennden 4 Koydekı nufuz sahıbı kışi tek sayıda anlamına ıkı soz Bır edatın kısaltılmışı. S Tersı senın konutun anlamına bır soz ve bır takıdır Çevrılınce bır erkek adı olar 6 Duzuneden ıkı eıtsık kol ucu anlamına Iki söz Geçici ömürlu 9 7 Oraya ulaş ve elındekuu ftr SOLD4V S*G%: lat anlamına iki sozlü bır emir. 1 Yozgatın tanınınış aıle ve 8 Bır nokta» Suiu maddeler •ülâlelerinden blrl, veya bir ata koymaya varıyan büyuk kaplarl«r sozvnde çozulmesı guç karı dan bınnı japan 9 Buyuk ve çık ışlenn altından çıktıgı ileri yuksek hararet derecelen (ıkı , ^ » aürulen bır soz 2 Bana geçı soa ve çogul) cı olarak; verdıgın uzun kulaklıDÜNKU BILMACAVIN yı ıade edıyorum anlamına ıkı ÇÖZÜAIt: »ozlu bır emır 3 Dağda \e SOLDAN S\G4: tenha jerlerde havautluk. yapma 1 Surivelı 2 Ooağıkara. işı (eskı terıml 4 Bır madde 3 NulîlekıN 4 Uzatamam. yi ateşte eritrne lakırdısı anlamı 5 Fetanet 6 Etek Mana na ıkı soz 5 Tımarhane kaç 7 Denejen 8 Anlık Ba kını \ilanin çıkardıgı gesler 9 E,ek Blt den 6 Tersi kaçaklara venlen YUKARIDAN AŞACIYA: Jsım, (eskl terim) Bır sı^at • 1 Sonufena 2 Ueuzet takısı 7 Bır edat Bu ı^e Re 3 Rahatedış 4 1* Tasende katıl anlamında bır emır nele S Yılan nıK 6 Eke8 Beyaz mejdan anlamında memek 7 lakataY 8 ırıB ikı soz Bılgısız kışımn ıkı ba Nebı 9 Anakanat. »1 2 4 5 6 7 8 • TTİTT l yapılan ticaretten dogan açık artıyor Son yıllarda Ortakpaza^^a Türkıve nra yapmış olduğu dış ticaretten dogan odemeler açığında hızlı bır artış olmuştur Ankara Anlaşmasının yurürlüğe gırdıği 1964 yılında 16,7 mılvon dolar olan açık 1971 yılında 1891 mılyon dolara ve 1972 yılı sonunda lse 305,5 mıhon dolara çıkmıştır 1971 ve 1972 yıllannda dı? açıktaki artış oranı fazlasıyle, yıİ7de 119 ve 62 olmuştur Aynı yı iarda Turkıve'nin Ortakpazar dışındakı ulkelerle yapmı? oldugu tıcaretten dogan açığın artış hızları ıse, sırasıyla ytizde 12 ve 22 de kalmıştır 1972 yılında, dığer ülkelere vapılan ıhracatın bu ülkelerden gelen ıthalâtı kaşılama jüzdesı artarken Ortakpazarla olan tıcarette bu oran dıiş müştür Bu durum, Türkiye'nin Ortakpazar la ılışkılerınde trereklı taMzlen almadan buyuk yukumlulukler altına prmıs olduğunu gostermektedır. tutumu netıcesınde Ortakpazar mallan Türkıyeye kolaylıkla gırerken Türkıye'nın yapabılecegi ıhracat «ınırlamalarla karşılaşmaktadır. 1 Ocak 1973 tanhınde Nürürlüğe gıren Katma Protokoldan önce acele ile kabul edıhp \Tirilrluge konan Geçıcı Anlaşma suresınde, Ortakpazar'la ılişkılerın Türkıye aleyhıne sonuçlan daha belırgm bır şekilde ortaya çıkmıştır Bakanlık yayınında bu durum şöyle bzetlenmıştır «Mevcut venler bu devrede üçünctf ülkelere thracatımizın Topluluga ıhracatımızdan daha hızlı gelıştiğını. bıına karşılık üçüncü ülkelerden ıthalâtımızın Topluluktan yapılan ıthalata göre daha yavaş bır artış temposu içınde bulundugunu göstermektedır » ği son mutubakat formülleri olduğunu ve Uzennde ilâve bır müzakere imkânınm bulunmadığı kanısmı kesinlıkle ifade etmıştır» demıştır. lanndan yoksun kalraıştır. AET ile Dış Tıllar 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 Ticaret Açığının Bölgelere Göre Dağılımı AET ile olan Ticaretten Dogan Açık Artıs vey» Mılyon Dolar Azalış yuzdesi 16,7 63,4 64 «5,1 + 967,2 63,3 2,7 117,8 + 86,0 60,8 40,0 «6,3 + 23.8 1894 + 119,4 3053 + 61,5 Dığer ulkelerle olan Tıcaretteu Doğan Açık Artış veva Azalış Mılyon Dolar luzdesı 109,7 102,1 62 162,7 + 59 3 100,0 38 5 149,6 + 49 6 1943 + 30^ 272 9 + 400 305,1 + 117 372,1 + 21,9 IU Suçlama Daıml Temsılcl Saraçoğlu'nun bu koşullarla Tamamlavıcı Protckolun ımzalanmasma karşı çıkan teknısyenleri «Malum parti nın üyelerı olmakla» ıthara etme sıne rağmen imzalanan protokolun Türkive içın venı olanaklar getırmedıği Bruksel'deki Temsıl cilık mensuplan tarafmdan da kabul edılraiştır AET Türkiye Daımj Temsilcihgl Ticaret Müsa vıri özer Çınar, AET Akdenız Ulkeleri ve Türkiye'nin Durumu konulu raporunda ?u gdrüşleri açıklamıştır «Tamamlavıcı Protokoltın gerçekleşmesi üçlere flrlanda Ingıltere ve Danimarka) vonelen ihracatımıza önemli bir tejvik unsuru getırmeyeceği gıbi Karşı görüş Bü\ükelçi Saraçoğlu Tamamla yıcı Protokol'un ımzalanmasıru sağlamak üzere, fcarşı göruştekı teknıs>enlerin «Malum partinln üyeleri olduğunu» ılerl sürmüştür Buna rağmen tktisad! Kurul'dan gerekli olay sağlanamamış ancak Dışfşlerı eskı Bakanı Çaglayangil ve AP lıderi Demirel' ın de katkılanvle Bakanlar Ku rulu'ndan onay çıkarılmıştır Boylece Tamamlayıcı Protokol, 30 Haziran 1973 tarihınde imzalanmış ve Türkive. Katma Protokola esneklik getirme olanak Katma protokol Türkıye ekonomisının Katma Protokolıle ıçıne sokulduğu bu kıskaçtan kurtulması ıçın 12 Mart'tan sonra bazı gırışımlerde bulunulmustur Ortakpazar'ın genişlemesi bahan: edilerelc Türki\e'nvn tanayileşmesıne engellevici baa hükümlere esnekllk kazandırmak üzere Ortakpazar a bu muhtıra venlmiştır Ortakpazar Konsevı'nın bu muhtıravı 16 rüsmeye razı olmaması nedenıvle Dışişleri Bakanlıgı'nın baskısıvle öncekl muhtıravr gbre çok daha mUtevazt istekleri ihtıva eden yenı bır muhtıra tıazırlanmıştır Ortakpazar \etkılılennın buradakı ısteklen de kabul etınemekte dıretmesı üzerıne Dışişler1 Bakanlığı Ortakpazar'ın kabul edecegı koşullarla Tamamlapcı Protokolü imzalamaya razı olmuştur. Ortakpazar nezdındeki Bü>ukeW Tevfık Saraçoğlurun Ortakpazar ın şartlarım benımsemesı ve Dışışlerj Bakanlıgının bu şartlarla Tamamlavıcı Protokolü ımzaîamak ıstemesi üzenne ı Ticares Maüye ve Devlet 'Plinlama Teşkılatı teknıs\ enlen, Tamamlayıcı Protokolun Türkıye bakımmdan hıç bir yemlık getırmedıgını ılerj sürerek imzalamaya karşı çıkmışlardır. Bunun üze rıne Dısısleri Bakanlığı ılgıa Ba Jcanlıklara yazdıgı bır yazıda, «Oaıml Temsılcüığımız bu teklıflerm Topluluğun kabui edebüece ma ProtokoHa sağladığımız sürüm kolavlıklarını önemli ölçüde azaltan bir dıger etken ıse Avnına Ekonomık Toolulugu'nun Preferanslar 1 Temmuz 1971 tanhmden beri gehşme \olundakl (ılkeler çıkısTamamlavncı Proto<col un bu lı ıthalatına genel oreferanslar şekilde sonuçlanması Turkne çece\esııde tek taraflı uvgulanin Ortakpazar la venıden pazar dıgı lerrıhlı reıımdır Bu durum, lık masasına orurması kapilarını Ka'ma Protokoltin tavızler vukbütunuyle kapatmamaktadır lenımler denaesını efkılemekten Çunku Ortakpazar Akrlenız Ül gerı kalmamıs ulkemızin saifladı kelerı\ le gelışmekte olan ülke lerlp genel preferanslar çerçeve gı avantaılann bneminl azaltmıs «ı ıçinde ve pelSmıs Ülkelere ser ve hattâ bazı maddelerde Katma Protokol e elde edılen tavizlert best mubadele boleelen kurmak gelışme volundakı ülkelere tanın amacıvle devamlı eırişım içinde mıs olaniara *ıvasla dahartazebulunmaktadır Turkive'nin ira rıde bırakmıştır» Boyle bır dudesi olmadan vaoılan bu (rınsim rum OrtaKüazar'ın bu rür her ler Türki"e'vi doSruran dogruva Ein^mı Kar>îisında Turkıve'vo etkılemektedır Ticaret Bakanlığı venıden jazarlık m » w " ı s oturnın El'ıncl Yıl vavını bu durumu açıkça ortaya Koymuştur «Kat ma ımkânını vermektedır. bu protokolun gerçekleşmemesi de soz konusu ıhracatı o'umsuz yonde etkılemej ecektır » Sürüm kolaylığı Ticaret Bakanlıjı'nın Cumhurijet ın Ellıncı Yılı nedenıyle hazırlamış olduğu «Ticaret Bakanlığı ve 50 Yıl» adlı yajmda, Ortakpazar'la ılışkılenmızdekı bu oıumsuz tutum kabul edılmekte ve «Ortakpazar Topluluğunun gerçek ıhraç olanaklarına sahıp oldujumuz maddelerde yeterı ka dar tavız vermeve yanaşmadıgı» ajrıca dar da olsa sağlanan «surum kolaylıklarmm jhracatçılarımız tarafmdan gereğı gıbı kullanılamadığı» açıklanmaktadır. Topluluğun gereklı tavızı vermedıgı \e Turkıye'nın ıhraç yeteneğıne sahıp oldugu maiların başında pamuklu dokuma gostenlmektedii Ortakpazar, Turkıye nın »apabıleceğı pamuklu dokuma ıhracatının ancak beLrlı bır kısmının gumruk bağışıklıgından jararlanmasına musaade etmektedır. Bakarüığın jayınında Ortakpazar ın, bazı tarım ürunleriıtnAn ıhr&eStUnı aftırmak ıçın Toplulukça konulmuş olan tarıfe, prelevman ve mıkta' kısıtlamaları turunden engel'lerı bellı bır plan ve program ıçinde kaidırmayı kabul etmedığı belırtılmektedır RADYO I S T A N B UL 15 05 15 20 Io45 16.00 16 30 16 45 1T00 17 05 İT 20 19 00 19 30 19 40 1955 30 55 2100 21 15. 21 40 05 55 Açılıs \e proüram 0«00 Haberler 06 05 Kur anı Kerlm, açıklaması v» >orumu 06 30 Gunaydın 07 00 Koye haberler 07 05 Turkuler geçidl 07 30 Haberler 07 40 Günun programlan 08 00 Cevremjzde bugun • 08 J0 tlnlü yorumculardan 08 30 Beraber şarkilar 0»15 Hayatın içlnden 09 30 Tacetün Uygun dan sarkılar 0»45 Sabah turkulcrl 10 00 Haberler 10 05 Arkaıı yarın ' 10 25 Muzık demetl 10*0 Okul radyosu 1140 Sarkılar 12 oq Haberler 12 10 Sarkılar 13 25 Edvard Arls ve arkadasları 1 2 « Turkuler \e oyun havaları 13 15 Yeraek tnuıl|l 14 00 Erol Bln<ol den (arkılar R Sen»esTen turkuler Ritm ve tnelodl Esen Altan dan «arkılar Kuçuk konser Yasar Ozel den şarkılar Hafıf Batı muzljjl Haberler Günflen gtn» Kadınlar faılı Haberler Dını sohbet Ne\ lerle sar escrlerl Radyo tljatrosu " Bır varmıı • Bır yokmua • Haberler Deylşler v» ezgller , Solıstler ge(ldi 2.;4Î Haberler 33 00 BeıtecHer BetUler . Ovkulerl 24 00 Gece ıçın muzlk 00 55 Haberler 0100 Prosram rt kapanıs 14 15 Fehml Ege orkestrası 14 30 Nurten Innap tan turkuler 15 00 Haberler Fiyat değişmeleri nedeniyle lurkıve nın 8 yılda ithalât ve ihracattan kaybı 34 nıiiyar Devlet Istatıstık Enstıtusu nun Cumhunyet ın Ellıncı yıldonumu munasebetıyle yavınlamış oldugu kıtapta Türkıye nm «na musaıt» dış ticaret ılışkılerınden dolayı 8 jılda 34 mıljar Turk Lırası ka>bettığı açıklanmaktadır. Sadece 8 jıllık bır zaman araiıgında tespıt edılen durum ıçın Devlet Istatıstık Enstıtusu nun Ellıncı Yıl armağanmda, «bu Türkıjenın kaybı olduğu gıbı mal satan ılerı sanavı ulkeierımn de ka?ancıdır» denmektedır. ve nın ticaret ortağı durumundakı «ılerı sanajı» ülkelerı olmaktadır Devlet îstatıstık Enstıtusu, 1960 1967 yıllarını kapsayan donemde toplam zararın 34 mıljar 350 mılyon lıra olduğunu tespıt etmektedır YORUM 14 Ekim şoku ve enflasyon Ekım neleıe kadır degıl kı' T«m bır şok etkı«l yaptı. Bırçokları Amerıka vı venıden keşfettı 14 EKım akşamına kadar, Türkıye dekı enflasyonu farkedemeyenler, 15 Ekıtn sabahı buyuk bır enflasyon kabusuyla uvandılar. Üniversıtelenn sajgıdeğer ıktısatçıları •tarafsız» baiının başvazarları ikı buçuk vılhk enflasvonu ancak 15 ekım sabahı gordü. Hele AP janlısı basın ıçın bu uvanıs gerçekter* urkutucu oldu Sankl butun bu gellsmelerın sorumlusu AP değılmış glbl Erev ıt ın ıktidar olma ola<: lığı karşı^ında kendi yaratıklarını karava bojamava ba^ladılar Ecevıt bu «ateşten gomleğe» gırsın ae vansın dtdıler Açıktan açıfa Ecevıt, seçım platformunda «bi7im halktan backa kımseye borcumuz >ok» dedı Bu enflasvonla mucadcle ıçın guçlu bir çıkış noktası Çunku enfla«>on halkı borçlu yapan bır sureç. Işçısıjle, voksul kovlusuyle, dar gehrll memuruyla halk enflasvonu ıstemez Buna karsın spekulatoruyle, tekelcısl>le, ithalatçısıjla varlıklılar devamlı olarak enflasvon ıster Çunku enflasyonla halk devamlı olarak borçlanırken, varhklılar devamlı olarak varlıkarmı artırır Enflasvon, oncelıkle bır bılgi veva bılgisizlık sorunu değil. öncelıkle bır ıktidar sorunu Spekulatore, tekelcıye, ıthalatçıva borçlu olan, buniara davanan. ıktidar enflasyon getirir. Bunlann lktıdarı, gelen enflasjonu onlemek ıçın de birşey >apmaz. Nıtekım yapmamıştır AP CGP'nın Talu'lu Hukumeti, planlarda vazılı olmasına rağmen fıyat artışlannı durduracak orgutlerı çahştırmadı Talu ancak ekım basında vetkısız ve yanlış bır yerde kurulan fıyat kontrol komltesınl harekete geçirdl. Sanayı Bakanlığı'nda vasal yetkılerle ve pratık olanaklarla çalısabılecek bır mekanızma, go«termelık bır bıçımde Malıye ve Merkez Bankası arasında daKitılrfı. Neden mi' AP'lı Sanaji Bakanı, seç mden once alabıldiğıne fiyatları serbest bıraktığı ıçin Tabıi sadece ozel sektorun urettıklerı mal ve hızmetlerde ^Başbakanlığmın devamını, seçımden çıkacak hukumet açmazlarına bağlayan Talu ise her çeye rağmen bır şevler yapıyor gorunmek l«tedı Talu, hâlâ aynı umut ıçinde. Gostermelık fıjat komıtesım maniple ederek Başbakanlık sansını artırmak ugraşında AP enflasyon yanlısı da, Talu buna karşı mı? Hayır. Talü da kendisıne guç veren spekulâtor tekelcı, stokçu zincırinın kredılerıni artırarak enflas>ona en btjuk katkıyı yapıyor. Seçımden once olduğu gıbı seçimden sonra da Merkez Bankası'mn kredilerl hâlâ hızlı bir şekilde artıyor Stok ve spekulasyon fınansmamm vapmak ıçin. Bunlardan gelen baskı, kredi genişlemesimn temel nedeni Halk Partısi ıktidar olacak olursa bu mekanlzma duracak. Halk Partısl'nin iktldarının devamı için bu gereklı Bu yuzden de enflasyoncu guçler, Ecevıt'ın ıktidar olmasını butün guçlerıjle onlemeve çahstılar Demirel ı de •millet blze muhalefet gorevı verdı» sozunu vutmaya zorladılar Bir an içın aynı ıktıdarın devam edeceğı dusuncesi jajıldı Bu dusunce ise kendısıni pıvasada d'a gosterdı Ecevıt ıktıdan olasılığında, duşme>e başlajan demır \ e pırınç fiyatları hareketıni durdurdu AP iktıdan ışığınm yanması, baska yerlerde de yan«iinıalar >aptı Petkım'ın zammına karsı çıkanlar şımdı ağız değıştırır, oldular. «Tarafsız» basının basvazarları veni hukumet kurulmadan Talu'dan zorunlu zamları vapmasını Isterfıler Açıkça. Demırel'e fjzla 'ikmtı kalmasm dıve Talu ı«e pek nıyetli gorunmüyor Çunku hâlâ umut var Belkl sağ koalısyona «tarafsız» bır Basbakan gerekır Hazır ınevcudu varken Şu gunlerde, hukumet kurulmadan önce kamu gırışımlerinın zorunlu zamlarını gerçekleştımekten en karlı çıkacak olan yıne Ecevıt Buvuk bır ola^lıkla Buyuk bir olasılıkla ıktidar Ecevıt de k?lacağı ıçm Buvuk bır olasılıkla sag koall!yon denemesı sajdakı parçalanmaları artırmaktan başka bır sonuç vermevecek Buvuk bır olasılıkla çımdıvf kadar partıler halinde olan parçalanma sa5 koalısvon denemesıyle partı ıçi parçalanmalara rîonu^ecek Bundan vararlanacak olan d'a Halk Partısı Tabıi geeklı esrrekhk ve raanpvra gucunu ortaya koyabılırse Halk Partısı ıç n fıvat artıslarım durdurmak gorunduğu kadar guç değıl Bunun ıçın her sevden once Merkez Bankası ile Malıje Bakanlığına hakım olmak gerek. Çevık blr kredl ve faiz ooMtıkasıvla mevcut stokları Divasaya akıtmak ış de£ıl Stok derken sadece ozel ellerd'ekı «toklan duşunmemek eerek Kamu gırısımlennın ehnde de <=tok olması mümkün. Tabıı bu stokçuluk amacıvla yapılmıs stok olamaz Hâmılıne yazıh olmavan burokratların, nertı polıtıka<;ının ustune çıkabil' mıs kamu gırışıml voneticılennın rsranra bır fıyatla »pekulâtorlere kaptırmak i^temedıklen urunler Fıvat artıslarını, sariece «toklnrı harekete geçırerek düsurmevı dusunmek havalcüık olur Kamu Blrışımlerınln yapacakları ıthalat ıkınd araç Özel keMmı daha duşuk kârlarla çalışmava zorlamak ıse uçuncusu Zorlarrakla uretimın duseceğmı dusunmek ı«;e büvuk bır yanılgı Türkiye'nin ozel kesiml. urkek ozel kesım aşamasını çoktan gende bıraktı Sımdi artık varhğını surdurmesı, uretım ve jatırımını surrTurmesıne bağh. Bılınçli durdurmalar kısa süreli olmava mahkum Ama bu kısa surede de davanmak gerekli öncelık'e kamu Einşimlerinin yatırım ve uretimini takviye ederek Enflasyon bır İktıdar sorunu Sımdıkı ıktıdar kavgası da bır olçude enflâsyon kavgası Hukumeti klm kuracak9 Enflasyoncular mı, yoksa enfla«vonu durduracak olanlar mı7 14 eklra da bır referandum oldu öîgnrlukten vana vp enfla»yona ksrşı özgurlukler kadar onun bır oğesı olan enflasvon konusunda halk elınden gelenl yaptı Gerisi Halk Partısi'nfn orgüt gücune bağlı M Muhtıra verildt vermez Topluluğun bu tavız Günün kitaplaii Cumhurtyeîiınızın Cumhurıyef Donemınde ANILAR.SORUNLAR, SORUMLULAR 4.BASKI v ORHAN ERKANLI TURK MIZ4HI Turkr e nın dış ticaretten doğan kaybının hesaplanmasmm bu donemle sınırlı kalmasmm nedenı, bunun dışındakı yıllarda kav.p olmaması değıldır Ternel neden, dıger donemler ıçm bu kaybın hesaplanamamasıdır. Zararın nedeni Devlet Istatıstık Enstıtüsü'nün, Çunkü, mevcut dış tıcaret hadlerı endekslen ancak bu donemler Cumhunyet ın Ellıncı Yılında Ç> karmış olduğu «Türkıye de Top ıçın mevcuttur Guvenılır dış ticaret hadlerı ılls lumsal ve E.onomık Gelışmenın 50 Yılı» adlı vayımn bır bolumü once 1965 yılında Devlet Planlama Teşkılatı nda küçük bır grup dış ticaret ılışküerını kapsamaktarafmdan hesaplanmıştır Devlet taJır Yajnnm bu bolumunde, «Turkıvede her gelışmekte olan Istatıstık Enstıtusu'nun kullanözellıklerı ortava konmakta ve dıfı endeksler Planlama Teşkı«ıhracat ve ıthalat ılışkılerının latı tarafmdan hazırlanmış olan endekslerdır Soz konusu endeks mevcut olduğu ulkeler şojle bır ler Türkiye'nin dış tıcaret joluygozden geçırildıÇınde vanlacak tek nokta, Turkı>e n n alış verı la nasıl somurulduğunu ortaya gımn yuzde 90 ım ıktısaden gelış koymuş ve yankı uyandırmıştır. Endeksler 3. Baskısı 2 ayda tukendi. Genel dağıtım BATEŞ Cumhuriyet Döneminde Dış Ticaret U0M Dolar) thracmt osmanlıca sözlük mustafa nıhat uzön Vıll»r 1923 1924 1925 1933 1934 1935 1943 1944 1^45 1953 1954 1955 1963 1964 1965 1971 1972 1973 İthalât dengeli bir turkçenın vüzgeçılıne^ anahtarı BİLGİ YAYINEVİ Aln Kuran (Tahmln) 86 100 125 45 68 70 155 126 96 532 478 497 687 537 571 1 170 1562 2 190 462 952 091 760 635 340 230 069 533 358 637 616 396 952 841 554 000 8713 4 8 4 8 0 2 1 0 1 4 0 2 8 9 4 0 0 50 82 102 58 73 76 196 177 168 396 334 313 368 410 463 676 884 I 250 789 434 699 065 006 831 734 952 264 061 923 346 086 771 738 000 968 000 7 S S 2 7 5 5 4 5 2 8 5 8 3 1 5 7 0 + + + + + J Fark 36 0818 18 027 8 26 253 2 12 973 8 4 245 9 5 596 5 41394.3 51 722 3 71 295 5 1364719 143 434 6 184 290 5 319 529 4 126 625.5 108 214 8 494 240 9 677 5«5.3 850 0000 «TJITURK YARGILANIYOR ^lalin'c Aillır!» ' DurDşraa hüklrrı cubbes ni CWGlTM GE DAT l ; ı h a r ı r ı k s « h nu t t r k e t t ı t mış ulkelerle vaptığıdır» denmektedır Devlet îs»atıshk Enstitüsü, «Turkıve'de her gelışmekte olan u'ke gıbı dış ticaret ılışkılerınden zararlı çıkmaktadır» tespıtını jcpmaktadır Turkıyenm dış ticaret ıîışkılermden zararlı çıkması ıse «ra müsaı*» kosul'arla ithalât ve ıhrarat vapmaja bağlanmasıdır Devlet Istatıstık EnstıtU"=u dis tıcaret hadlerının Turkıve'nm alevh'ne olarak devamlı olarak dusmesını, bu «na musaıt» ko"=ullar ıçındeki tıcaret ıhşkısının bir göstergesı savmaktadır Fakat aynı zamanda endeks hazırlanmasına karşı tepkıler de ortaya çıkmıştır Devlet Planlama Teşkılatı'nda küçuk bır grup tarafmdan euvenıhr bır şekilde hazırlanabılen bu endeksler, AP ıktıdara geldıkten sonra ancak ıkı yıl daha sürdunilmuş ve 1967 yılından sonraki durumu gosterecek çalışmalar engeüenmıştır. Daha sonrakı dönemlerdekı dış tıcaret kaybmm hesaplanamamasınm nedeni bu olmaktadır. Ticaret hadleri Tıcaret hadlerının Turkıjenın alevhıne işlemesi ve dolavısıyla Turkıve'nm mılyarlarca lıra kaybetmesınm nedeni ılerı sanayı ulkelerın n monopolcü ithalât ve ıhracatçılarımn karsisına Türkiye'nin çok sayıda ve dıs ekonomılerm devlenne gore gücsuz ıthalâ'~. ve ıhracatçı ile çıkmasıd ı Devlet Istatıstık Enstıtu'sünun aynı jayında bu durumu ser gıleyen ıstatıstıkler de verılmektedır Turkıye'nın dış tıcaret kavbının en vüksek oldugu 1963 yılında ihracatm yuzde 93'ü ozel kesım eliyle yapilmıştır Kamu kesımnıın payı sadece yuzde 7 olmuştur *ynı yıldakı ıthalâtın (Devaım 7. SayfuU) • ix* llyjn » ı , uasnrtn »n guvoiı • U v » baş n d a Çetnm* tv*m nçn bulunu Toplam zarar Dış tıcaret hadleri ithalât ve ıhracat fıyat endekslerınm bırıbırme bolünmeslnden elde edılmek tedır Turkıve'nm devamlı olarak artan fıvatlarla ithalât vapmasına karşılık gıttıkce düşen fıyatlarla ıhracat japması neticesınde dıs tıcaret hadlerı Turkıvenın aleyhıne olarak düşme eğılımı gostermektedır Boylece Türkıye. ıthalat ve ıhracat fıyatlannın kendi aleyhıne ışlemesinın »onucunda dıs tıcaret ılışkılerinden zararlı çıkmaktadır Kazançlı çıkanlar ıse Enstıtunün yayınında belırtildıği gıbi Türkı i«K" • r«>t> «nu» u? Çsrhu Ethtm m flr * l»' Ç«rluı menf rol Al. fuU ••»• * *nk«rad* tr *9S • Mrutdu hun 5 roman ml it ümırM 5«en B I H I gv^Mr A'rn. MHif K«lı..« tm^vi 1, 1S0 afN uğrtytnes Çtft'Ct fıhem mçtn ruroa ttnmtn Voularn (ı«< >n r~U t r«*0 m 1 tvtön hSd s«t* n <c