Katalog

SAYFA DÖRT: sCUMHURİTET : 18 Nisan 1972 ÖRDÜNCÜ grup nzay arasUrmaları, «tnsanlı ve Ay'a inen araçlar» adı altında toplanabüır ki, bunlar «Apollo 11, 12. başanya ulasmayan ve fakat dunyaya donebUen «Apell«13« \e daha sonra fırlatümış olan «Apollo14 ve 15. tır Bu araslar yakm geçmiste fnrlatılımş <ılduğundan, üzerlerinde etraflıca durulmayacaktır. Sadece ini? yer lerını ve dunyaya getirdikleri Ay toprağı miktarını karşüastıraltm (1>• Temmuz 1969'da «APOLLO 11, «Dnrgonluk Denizi»ne Inmi ş 21 kg. kadar tas ve toprak örnekleri toplamıçtır. • Kasım 1969: «APOLLO 12» «FırtınaJar Denizl»; 34 kg • Nısan 1970: «APOLLO 13. oksıjen tanklanndakı bır fozma vaktınde tespit edılebümiş ve Ay'a erısümeden rota değıstırüıp, tekrar dunyaya dönulmuftur. • Subat 1971 .APOLLO 14. «Fra Manro Krateri»; 43 kg. • Temmuz 1971: «APOLLO 15. «Hadley Appeninleri»; 60 kg. Bu uçusta ilk defa «Rover> adı verilen bır «Ay cipi. kuUanılmıştır. «Apollo 12, 14, ve 15» tarafmdan, Ay'ın çeşıtli yerlerine bırakılnus olan sismometreler, böylece bir «uçgen» teşkil etmis. ve sık sık görülen Ay depremlerni kaydederek, bu depremlerin merkezlenni de tespit etmislerdır. Buna gore, sarsıntılar, Ay yüzeyinin 800 km. alnndan yayümaktadır ABD Ulusal Havacılık ve Uzav Dairesi (NASAK «Apollo İS ve 17. den sonra, bu tür araştınnaları taal edeceğini belırtaekterL'Öte yandan, Sovyetler Blrliğinın bu alandaki çalısma projelerı hak kında kesin bir bilgi yoktur. Gene! tahminlere göre, Rus astrono'lannın Ay'a inisi değil, ancak daha bir lakmı «Lona Lunokhod» araştırmalan beklenmektedır Av'dan kolayea vazgeçilmcjn>'tîr f. UREY'm sözleri gerçek'esmemistir. Ay toprağmn bir parçasmdan hareketle, bazı genel tahminlerin yapılma^t imkâneızdır. Gerçek şudur kı, D Ay'ın esrarı hâlâ çözülememiştir Astronot John, Young, Ay yuzeyinde sismik denemede knllanılacak cıhazı kontrol ediyor. bugune dek «ApoUo» araştırmalarmdan sağlanmıs olan toplam 160 kg 'lık Ay tası, toprak ve toıu dahi, istıkrarlı bir yoruma yol açamamıçtır. Ay'ın «esran» henüz çozulememıs.tır! •ApoUo 15 ile, Ay'ın ikınd «çehresı» araştırılmaya başlanmıs tır. Bu araştırma, Ay'ın dağiık arazısmi ve oradaki derın yarıklan («Hadley Yarığı» gıbı) bedef tutmuştur. Daha once, «Dnrgnnlak Denizi» ve «Fırtmalar Deniri.nden alınmıj olan toprak ömekleri, yasları itibariyle incelendiğinde, bun ların, sırasıyle 3.6 ve 32 mılyar yülık oldukları anlaşılmıştır. Daha sonra, Apollo 14'un inis yap tığı «Fıa Mauro» bölgesındekı taşların, 33 milyar yıllık olduklan oğrenıldığmde, bügınler haval kırıklığına uğramı;br. Zıra, bu bolgenın çok daha eski oıduğu tahrain edilmifti.. •ApoUo 15> in ındıği dağî.k arazı'nin de 5 milyarlık olduğu beklenilmişse de, buradaki örneklerin inceleraesi, sadece (') 4.15 mılyan göstermıştir. (2). I|te bu tutarsızlıklar, Ay hakkındaki eskı hipotezleri geçersiz kümıstır. Eldeki veriler birbirleri ile çelişkide bulunup, değerden kaybetmişlerdir. «Apollo 16 ve 17», bu esrar perdesini çözmeyecek olursa, NASA, bir hayli guç bir durumda kalacaktır. lılde anlaşüamayan bazı özel bolgeler keşfetmişlerdir. Bunların manyetık alanlan, Ay'ın dığer kısımlanna nazaran daha kuvvetli olduğundan, özel bir şekilde kumelesmiş tas ve toprak yığınlarından meydana geldiklerı tahmm edılmektedir. •Insansız ve Ay'a jumuşak ini} yapmayan» araçlardan «Lunar Orbiter» u>duları, yıllarca once Ay etraf ndakı yörüngede bulunurken, bu kuvvetli manyetık alanları kaydetmislerdi. îleride Ay'a yerleşürüecek gozlem istasyonlannm çalışma başarılan, «Masconl?r tarafuıdan önemlı öl$üde etkilenebılecoğinden, bu bölgeler uzerinde dıkkatle durulmahdır Yıne «Apollo 15» tarafından çekıltnış olan fotoğraflarda, bazı derın ve geniş yarıklar resmedılmıştır. Bunlardan Hadley Yurığının genışliği 1290, derin'iğı ıse 300 metredir. Bunun yanmda Lıttrow Krateri yanındakı dığer bır yarık, aynı çaptadır. Bu buyuk yanklann içınde, mılyarlarca yıl once herhangı bir sranın bulunmu? olduğu kesınlikle tespit edılmiştir. Ancak bu sıvının ne o'duğu hakkındaki teorıler değıs,ktır. Yazan: Robby SCHİLD Bazı bilgınlere göre, bu sıvı su idi. Bunu kesınlikle reddeden dıger bir grup, bunun sıvı lav olduğunu savunmaktadır. Bu «on tahmının ispatı daha kolay olabılecekür, zıra • Apollo • 15» ın spektrometresı, Ay'ın bize donük tarafının kuzeybatısında, halen sıcak olan bir noktayı keşfetmiştır. Bılginlere göre bu ısı. kuvvetli bır volkanık harekctın son izleridır. Rus Ay robotu Lunokhod YAGMUR»» INCEDEN" İSH Yoıon; Afşar Timuçin 40 «Onor. «ribi bir şeyj» «Nasıl iöyleyebilirsin bnnn? Brn leçimiml çoktan yaptım, bnnn sen de iyi bilijorannj. «tvi bilemiyomm, yeniden göven oyn iftiyorBm.» «Tanlısa basladın, ne olursun yapma.» «Bir çey yapraıvorura. Hiçbir çey. Bekliyo«Böylesine kayıtsız... Bdyle bekleıunek istemrm. istemezdira.» «Biliyornm. öfkeli Falan değilim. Cstelik san» jardıra etmek istiyorum. A n u elimden bir ştv gelmiyor. Göröyorsun. yapacak bir seyim : yok Bu .5i erkenden çöıömlemeni ve bana geimeni bekliyorura. Başka ne Tapabilirim ki? Sabırla bekliyorum. tnanarak fistelik.» «Anlasüdı. sonuna kadar çekimser kalacaksın.» «Kalacağun. Çunkü, kuşku rar Içimde. Bitti diyordun. Bitmemiş olabilirdi. Şimdi..» «Saçmalıyorsun inan ki.» «Belki, ama bu ij duycn isidir, duygulanm bu.» «Aksamüstü altida istasyonun öniine gelecegim. Ba i?i bltirmlş olarak, çözümlemiş olarak Seleceğim.» «Beklerim aksama kadar.» «Yalnız akşama kadar raı?» «Beklemek önemliys«, daha da beklerim. Ama. bekJemek tnemli değil, çozümlemek önemU.» «Altıda bnluşacağn.» «Daha önce telefon edemez misin?» «Edebılirim ama, etmern, etmek istemem, ben geteceiim.. > «Altıda.» «Altıda gelece|ünji «Dinle beni. Yardımıra dokunabilir mi?» «Hayır, yıkılmakta olan birini daha çabnk yikmava varar senin jorunmen.» «Bir şey soracağım. açıkça, yıkümasuu g5ze alabilecek miyız?» «Elbette. Bi» yıknuyomz kı. iHer « ç l , b « ı n a arakta kalabilmelı, dejil mi?» ' «Kesin mi?» «Kesin. Kesin ya.» XXXI «Bitti mi:» «Bitti.» «Tatlı mı bitti?» «Çok kötü bitti. Ama bitti. Bitti «Yıkık mı?» «Dönemeyecek kadarJ» «Ne yapmayı duşünüyorsun?» «Artık diişünmüyorunıj» «BelM dnşfinmen gTreklr.» «Sen mi söylüyorsun bunlan! Köprüleri at» tım ve (teldim.» «Ayakta durabilecek mi?» «Duramavacakj «Sensızlikteıı mı? Yoksa . » «Bensizliktcn, büyük olçüdej «Bir çözum bulmaiıyız.» «Sen mi söylüyorsun bunlan. Hüseyin» «Evet, ben.» «Kovulmuşluk duygusu yaratır bende b u * «Yakışmaz o duygu bize.» «Hiç dfğilse korkutur beni.» «Istanbnl da mı bu gece kocan?» «BUmem. Belki fider.» «Hanp otelde?» «Yaıdı defterime ama, ne önemi TST!» «Ankara'va «rft onunla, bırak gel» «Çıldırdın mı sen?» «Ya da, daha dotrnsn... nasıl söyleveyim... iyi döîün.» «Saçmalama ne olursun.* «Dofabilecek olaylan düşünj «Ne gibi?» «Diyelim M, bu gece vurdu Sldflrdfl kendinljı «Beni ilgılendirmezji «üzüntü bırakmaz mı?» «Olabilir ama, önemli değilj» «Ne vaptı bu adam sana?» «Sen sasırdın nu kuzum? KulakUnma ina> namıvorum.» «Tarafsız olmak zorundayımj» «Peygamber rolü oynamaj «Sana bir sorn sorayun Ayse. Bana rastla. mamı? olsajdtn da . » «AnJıyorura demek Istedifını. Evet, sana rastlamasavdım da citmezdim onunla. Anlamıyor musun. bir anlamı yok onunla birükte oüna«Vardı ama?» «tvet. vardı Kısa sürdü.» «Nevle kesildi?» •Benım onda bir jey bulmamla^ «Kendını iyi tarttın mı?» ^«Bfcni kuşkulandıran bir durnm »an OBUB *da vaıçtçmlş olması gerekirdi. YoKsa, diybnun, bir yanbs karşı«anda öfkeyle kalkılmıs falan olmasın.» «Bir sey anlamadım dediklerinden* «tnat gibi bir seyden giderek...» «Ne olursun. bu ayrıstırmacı tclâsuu bir r«v> na bırak !> «tster misin kocanla ben konusayım?» «tstemem. Artık bitti diyornm, sonuno al> «Bir adam yokoluyor, anlattıiına göre.» (ârkaa «») İnsan veya «Robot» ÜTÜN bu incelemeler, birkaç saat içinde yapümaktadır. Zıra Ay"da yurümek veya «Rover» i kullanmak, astronot ları bir hayli yormaktadır. Buna ilâveten, yanlarında bulundurcuk ları oksıjen tuplerinin kapasıiderı de sınırlıdır. «Apollo İS» uzay adaralan. Av yüzeyinde bulunacakları uç gun içınde 20 saat ınceleme yapabileceklerdır. Bu «sureyi, uçus için harcannu* oUn milyonlar» oranlayacak olursak, saat başına bir hayli kabarık bir harcatna hesaplanabılecektır. İnsan yenne Ay'a otomatik cihazlar (veja halk deyimiyle robotlar) yollanmış olsaydı, bunların toplam ve saat başma masraflan tabii ki çok daha düîük olacaktı. «Robetlar. oksıjen Istemez ve bedensel yorgunluğu da tanimazlar. Sozgelışi, «Lunokhod» aracı. sadece guneş enerit'ini .istihlâk etmektedir.. Tehlike unsuru da dıkkate alm dığında. «Robotlar. ın kullaulması daha avantajlı göriinmektedır. Büındıği gibi, bugune dek uzay arastırmalannda yedl astronot can vermiştir (3) •Apollo 1S> hareket etmeden önce, «ApoUo 15» de gomlmuş olan bazı teknik aksaklıklar gıdenlmiştır. Bunlar, ini; parasutlerınde ve «Rever. de tespit edılmısti. Ayrıca, Ocak aymda görülen kenetleme sistemindeki bir aksarna, «Apollo 16» nın bir ay gecıktinlmesine yol açmışb. B «Mascon» ve yarıklar ram.» D I POLLO 15» uzay adamları, «Mascon» adı verilen ve henuz ne oldukları kesin MALKOÇOĞLÜ ÇALINAN TAÇ Yaıan ve ç»ıen: AYMÂH BAŞOĞIU «Apollo» ların *«««««««« sonu ^•^^"««t«'"lg| 1 DİŞİ BOND SSNLÜ Amerikalı yazar Norl l m a n Mailer, «Apollo. pro'•'ieleri hakkında acı bir elejtıri yayınlaratştır. Kitabında uç astronotun canlı olarak yandıgı «Apollo • S» denemesinın yan kıları devam ederken. gerekli dik kat 'îarfedılmeden. yedı ay içınde dört insanlı uzav uçusunun (Apollo 7 1*) yapılmasını yer mektedir. Mailer'e gore, 1969 sona ermeden Av'a insan indirebil mek için. gerektiğinden daha az emniyet tedbiri alınmıstır NASA yı bu açıdan tenkid etmektedir. NASA, birkac yıl öncesine kadar yirmiyi aşkın «Apollo denemesi yapmaya kararlı idi Ansak «ApoUo 13> ün eeçirmiş olduğu kaza ve ABD Senatosunun u7aycılık bü<çesinde yapmıs old"ğu kısıtlama, «Apollo» sayrını 17 ye indirmistir Kanımızca. bu knrar isabetlidir. Ancak sunu da ilâve etmek isteriz ki, bu son iki insanlı Ay uçusu yerine, dört «robotlu» araştırma yapılmı» olsaydı, masraflar daha yüksek olmamakla beraber, elde edilecek büpler herhalde daha geniş olacsktı. BCvük emellerle girifilen bir projeden, tam «nlamıyla fay dalanmadan vazgeçmek. pek is»' betli olmavacaktır. (1) W. Froehllch: Sclenre at Fra Maaro: W«sh)ngton, 1S71 (2) H. Heuscler: Mondforschang; XMag«zin, Mart 1971 (3) R. Schild: l'zayda bekleyen tehlikeler: Cumhuri yet, ?I Ocak 1972 Zomone çocuau . Vatan: 0/il HAUGHTOM yormayarlaı, bütun Uaçlannı alanlar fılan. Londn*ya döndilkten sonraJO Hastaneye «Oışmışun meger! İlk günler kendiml o kadar dUsHastabakıcılann arasında bır kün hissediyordum ki dik kat kaç tane dışe gelırl vardı. Adı etmezsem kendiml gene cup diGlna olanı bncelen bana hlç vüz ye sanatoryumda bulacagımdan vermemlşö ama bu benlm büskorkmağa basladun. Herhangl butün hevesıml büemiştl. Sobi yerl özlemek. «Keşke orad» murtkan huylu kuzlan yola geolabılsevdlm» detnek ba?ka • tınnek hoşuma gıder beıum pek Kenoinizi sahiden orada bulufazla somurtkan olmamak şarverraek gene ba$ka! tıyla tabıl. O derece somurtkan Sharpey. şu bızım tllkl ahbap olanının art yanına bir tekme yapışbnrsın, sonra da zihnin bana kendi oturdugu evin yacıbaşjnda bir yercegue bulmuştuden silersin • Hepsi o kadar. Iki küçük odayla bir mutfak Bu Gina denilenl tısa, tıkna» birkaç parça da eşya Fakat hiç ca bir seydi. G8çmenmls bun bir şeyîe llgilenemivor oyalana lar. Babasınuı ufak bir çtftliği mıyordum. Kuvvetinj ancak elTarmış. Göçmen kızlann kolay dip işslzlik bedeUnl çekmeğe «vlanabllecegini zannetmeyin yetlyordu. Ne tatlı şeydl, su is sakın. Bu Gina slmdiya kadar sizlik bedeli. tnsan herhanp elime düsen en çetin cevlıler birşeye bedavadan konmağa alıden biriydi. Devamh sabır ve sınca bu alışkanüktan kolay k o inat gerektiren bır iş. Ama ben lay vazgeçmlyor artık Başjnııa bir kere bir işe atıldırn nu dön gelirse anlarsınjr. meyi sevmem. Yanl yan yoldan Bence çogu klmselerln derdönmek, demek İstiyorum. Gldi şudur ki, nasıl nefes alana'cık uzaktakl evini. anacıgım, caklannı bilemezler. Solumak babacığım, kardeşlerini füan sanatının inceliği ciğerlerl dol pe^ özlüyordu. Ben de onun bu durmaktadır sanırlar ama deyönünü işledim Ona acımak ve ğil . ciSerlerl bosaltmasını blya dert ortaklığı fil&n yapmak lebilmektir. Eğer ciğerlerini değil ha? Bu çok ytrnlı? bir ha tamamen, İçinde btr damla bireket olurdu Ben Gina'va dur le hava kalmayıncaya kadar madan, «Ben senden daha yal boşaltırsan mlgden iner. yapntam» demeve getîrivordum. yassı kesilir, göğsünfi de şiKendiml acındınyordum vani. şirirsin şişlrebildijin kadar O da samanla. dUnvada blrbiri Boyun iki metre uzamıs gibi nin halinden anlayan bir IMmiz bir enfes hal gelir üzertn5. Ne ıtru sanmaya bsşladı. Ne ya fesini içine çektigin zamın da parsın • her lşin bır puntunu lşin püf yanı ciğerlerinln ü*t bulmak gerek. tarafım degil t l en dibini dolBir bakrma Gina benlm bir durabilmektir. an önce iyileşmeme vardıro ettl Slmdl . sabah uyanınca ne sanıyorum. Şu tüberkuloz denen dereee mlsklnsen bu prograaia nesneyi yenmenln tek bir yolu o nisbette muhtaçsm demekvardır ashnda. Her hastahlc için tir. Kafan dumanlı gibivse he *ynl seyi sövliyebillns: Doktora men cokuvereceksln «oguk «u u buçuk boş • ereceksln Omın muslugunun altma Vöctıdun sBılerinl. KHiel durum haktan cans» ve gevşekse frikslvon da flklr edlnmek İçin dlnleyevaptıjın havluvu az buçuk sueeksin, sonra da iyilesmek İçin lu bırakacaknn Size çok parkendi usulilntl tatbik edecelain. lak bir fikir vereyim. Havluyu Sanatorjnımda en tonı kalan aksamdan tuzlu suya vatınn hastr'ar dalna dolrtorun dedlSabahleyln bununla frikdyon flnl harfl htrflne cUnleyenlerdir •apmak d«n!zde yüzmege • Ysni dlnleienler, kendflerinl benıer. Atna i«l» püf nokta«.ı . Çeviren: NWAL YEĞINOBÛU da ş u : Kendi kendlne asla dü , şunmek için fırsat vermiyeceksm: Kor değnegıni bellemiş gıbı gozun kapah sanlacaksm programına Programı taraamlar tamamlamaz ibriği koyuyordum ate;a ve içine biraz Umon tuyuyla bal katılmış bır bardak sıcak sxı lçıyordum. Bu adamın m ı desinı bır güzel yıkar, çalkır, temızler Sonra da hafif tarafından kahvaltı edlyordunr Kı zarmış ekmeMe çay veya kahve. Kahve liraon suyunun agıt" da bıraktığı lezzetle daha İyi eider. Nasıl kl marmelâtla rfa çavdan daha iyi gider. Tanrı inandırsın bunlan vapıp bittrdikten sonra açık havaya çıktınız mı dünyalar sizin olur adeta! Sokaklarda kambunı çıkmıs, dudaklanna «ıpara yapıstırmış adamlann ak sıra, öksüre ise gittigini görflrsünüz ve «Dünyanın hali nev« varacak?» diye kara kara d 3 sünürsünuz BSyle kımselerln «oyunduklan vakit nasıl bir manzara mevtfana eetirdiklerlni hep pözümün Snünde canlan dınrım. Hele ıçlerindekl organlann durumu akıl altnaz d e recede fecî olsa gerek Tabii. «anatoryumdan çıkm"a «içaravı tamamen bırakmi» olduğumu «övlemeSe lüzum vok Aradan bır 1W hafta Reçince. «Bonca vıldır. bu kadar Darayı nasıl da harcamısım'» diye «klım almamaga başladı. Sigarava verecegim verd* bırik flr«ev<f1m «imtîl zengln olurdtım vallahi Sonra doîru dürüft vflrCme«ln1 de 8|r»nmiştim. | tste b5yle sıkıntılı Içiın < a rrarmış bir haldevken günör Mrinde kendi kendime «A!f1«> n$lum kendine daha Ivl hakTn'»n çerek» dedim «Sııbah erkenden kalkıo dıjan çıkman ve hsyatla eebenpsm«Ti ISzım.» Dedlm va blraz önce ben bîr kere altlıma bir seyi kovdum mu Syle kolay kolay vazgeçmem (Arka«n 42 BİTTİ DOKTOR Opr. Üroloj TİFFANY JONES İ Süreyya ATAMAL t Sıraselvller 69/3 Telf : 44 57 44 T A K S 1 M » « » «>'««• <».««»^«»> «> •» < I Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğünden Üniversitemi2 Mühendlslik Fakultesinin Yer Bilimleri Bolümune 3 Mayıs 1972 Çarşamba gunü yapdacak a&av. la asistan almacakhr Aday'ın Yer Bılımlerınden lisans veya mühendU diploması almıt olması öngörulmuştür Sınava kaülmak Isteyea'erin ilgili Fakülte Sekreterliğinden alacaklan müracaat formunu doldurarak sınav gununden önce aynı yere ver meleri gerekmektedir. rjuyurulur. *•• • •* • •* •• •• • . • « • « • « « • • « • • » * « • « • •• • • • • , GARTH DabiUye Miitebaann OUKltlR Mustafa ÖZDILER Lttalı Mesıhpa«ı Caddttt Na 11 • Tei: nmu