Katalog

17 Eylül 1971 i CTJMHTTRİYET ; SAtFA BEŞ Cumhuriyet Hoftonın Yorumu ABD'ye karşı ABD Özgen ACAR Dar blr köprtde karşıla^an İM inatçı keçinin hikiyesine döadü uluslararası pata piyas». 81... Tüketici kredileri verecek bir kurum oneriliyor Cinsİ Tfirkiye Almanya Belçika Ekonomi Cumhuriyel Ekonomi •«.rı Cumhuriyet Ekonomi^z 1958'lerde Avrııpamn sanayii en geri ülkesi Italya'ydı Bazı dayanıklı tüketim mallarının üretim durumu (1967) Fransa 2.256.000 1.095.000 50 0R0 753.000 993.000 750.000 752.000 1492.000 Hnllanda Italya İktisadî Kalkınma Vakfı, Ortak Pazar konusunda hazırladığı araştırmada dayanıklı tüketim mallarını inceledi Ortak Pazar geçiş dönemine girîşimiz dolayısiyle Türk Sanayunin durumu yine günün konularmdaa biri halüıe gelmistit. lktisadi Kalkuuna Vakfı taraftndan hazıriaaan bir araştırmada Türk Sanayiinin durumu ele alınınakta ve Ortak Pazar ülkeleri i]e dayanıMı tüketim mallan rekabeti konusunda bazı önemli onerilerde bulurtulmaktadır. Araştırmada DTM sanayiimiz konusunda 507 le denilmektedir: «ülkemizde 1958'lerden beri hısla relişen Dayamklı tüketim mallan sanavii Ortak Pnzar"a glrildiğinde ciddî bir itntihan venuek danımunda kalaraktır. AET'te kiitle üretlmi yapan, modem teknolojiyi kullanan, ptodüktivitesi yüksek oturmu; bir bnnyeye sahip DTM sanayii mev cuttur. Bunun karşısına çıkacak olan DTM sanayiimiz bu avantaj lardan yoksun bulunmaktadır. Türkiyedc imal edilen XYT%\ ithal tahditleri ve «ınai koruma tedbirlerinden (yani milletlerarası rekabetin yokluğundan) dolayı, çoğu laman AET'tekilerden hem pahalı, hem de kalitc itibariyle daha düjük evsaüıdır. Ancak tim »eviyesi de buna bağlı olarak düşük kalmaktadır. A l ç piyasa kontrolsuzluklan ve yüksek giimrük himayesl, yük sek fiatların ortaya çıkmasın» sebep olrnaktadır. A Firmalar tekelci darranışları (yüksek fiat düşük üretim) tercih etmekledir. A DTM tüketiminin genij 51çude şehirlere münhasır ve dolayısiyle kasıtlı olması. Aynca DTM «anayimizde birukım biüıyevi bozukluldara rastlan maktadır. Bunların ba;mda tekııolojik bilgi yetenrizliğl, finansman zorluklan gibi hususlar yet almaktadır. Türkiye'de elektrikli tra? makincleri ve buzdolabı gibi kalemlrr dışında DTM üretiminin son yıllarda önemli derecede artmadığı EÖriilmektedir. Tflketimin ne kadannuı ic üretlm »e ne kadannuı ithalâtla karşılandığı istatistiklerin yetetsizUğinden Stiirit meçhnldür. Aslında birçok DTM ithalitı yasaklanmıstir. Fakat ynrda kaçak Riren bu cins mallann, vüksefc fiatla da olsa alıcı bulabHmeleri, halkımızın vabancı mal düşkünlü Radyo Pikap Teyp EUek. süpür. Traş mak. Buzdolabı Cam?. mak. Ütü (1) (2) 317.578 33.889 3.381 11.227 26.029 114.714 135.000(1) 300.000 O> 3.759.800 1.718.000 1.460.000 1.688^00 4.025500 1.753.000 1534.000 2.618.30» 1.370.000 Üretim miktarı bilinmiyor \'eya £ok düşük Yıilık üretırn kajıasıtesini göstermektedir. Hollanda'da bu mallann hemen hepsinin Philıps markası aitırıda imal edildiği bilınir. Fakat yabancı parça oranı çok yüksek olduğundan, Hollanda menşell sayılmamışlardır. Ortak P a m ttlkeleri, Amerika' ya : « Dolarını devalüe et !.• Amerika, Ortak Pazar fllkelerine : « Sız marklannırı, guldenlerir.izi, franklannuı revalüe c . dın..» demektedirler. Birknç yıldır sürüp fiden ve Mavıs ayından bn yana yuksrlip, Niıon'nn karartan ile ıırveye alaşan uluslararası jıara bnnalımına bojrüne k a . dar hiçbir çöziioı yolu getirilemedi. Önce Amerika ile ikili görüsmeler yapıldı. Olraadı. Sonra Dörtler toplandı. Sonnç yok.. Ortak Pazar'ın Altıları da toplandı. yine «U madı. Simdi de Onlar toplamyor. \'e olacajı henüz belli dejil. Bu ay sonnnda da New Vork'ta Cluslararası Para Fonu Guvernörler ToplanUsı y a . pılacak ve konu, IBTü askın Maliye Bakant ile ötekl ytt. kililer taralından tnine b o r v . na tartmlacak. Ba topUntıda Ortak Pazar ülkelerinin çörüslerini sn nok. talarda ö'zrtlemek mümkiin. dör: içinde nasııl yaşayabilecefini araştırmı? ve bunun ancak maliyetleri duşürerek mümkiin olabilecejini ebrmüstur. Bnnun da birincl yolu olan üretimin arttırılması itnkânlan ara;ttnlmi; re ttalyan Hükiimetinin yardımı ile içerde pazarın geniçletilmesine calısılırken dış pazarlara açılms gayretlerine de tirişilmiştir. tste sanayicimizin kfndine model alması eereken bu*ns burasıdır. Sağlam bir iç pazar kurnlur ve ıteHstirilirken. dış pazarlara açıbna çarelerinin ara^tınlmasına derha! başlanmalıdırj> AraştiTmada daha sonra ttalyan modeünden de örnekler verilerek simması gereken tedbirler a$ağıdaki $ekilde sıralanmak tadır: (î) Sanayici kendine ana hedef olarak ucnz TP kaliteli üretim •lojcanınt almalıdır. (J) Pazarlama arastırmaianmn geliştirilerek tüketici eğilimlerinin iyi tesbiti ve yakından izlenrcesi. <J) l ç dafıtım kanallan ve sah? sonrası servislerinin muntazam bir şekilde kurulmaM \t işletilnvsi. Çİ) Yüksek iç fiatlann mürnkün oldugu kadar düşürüln>esi, iç dağıtım kanallannın bu düşmeyi sağlryacak şekilde yeniden organizasyonu, üreticiden tüketiciye dotrudan doğruya sanş lmkânlannın arastmlması. (5) Derletin desteği ile bir tiiketici kredileri müesses«i ku nılmalıdır. Ucuz faizli krediyi doğrudan doğruya tüketicİTe verecek olan bu müessese, peraken decinin açtıçı kredilerin yüksek faizinden kurtaracağı için iç fiatlar dö^bUir. Bu kredi tüketiciye açılacaktır, yani tüketicı borçlanacak, bu borca karşılık malı alacak. ma) oedeH de kredi müessesesince do^rudan rtoj ruya sanayiciye Sdcneeektir. Bövlece hem satış kredileri manrafları düşürülmii? ve hem de sanayici peşin para ile mal satmış olmaktadır. (S) 1yi bır reklâm kampanyasına girişilmelidir. (7) Çok dağıruk olan üretim. modern ve 5üksek prodüktiviteli tesisler halinde birleşmelidir. (ğ) Işletmelerde modern ve dinamik ışletrnecilik prensipleri yerleşmelidir. (9) Bugünden bir çok D.T.M. de smal maliyetler Ortak Pazara kıyasla çok yüksek defildir, ancak durumun tam açıklık kazanması için D.T.M. ürcticileri bir milli birlik kurmaülar. kolun maliyet dunımunu kendi aralannda inceleyip. bir milll po litikava varmalıdırlar. (3Q) Sanayıciye D.T.M. lerde cok önemli yen olan ham madd"!en (örne|in: çelık saç, bakır. plâs tıkler..). ihraç edebilmelf için yapılan imalât İçin derhal bsslamak üzere. milletlerarası liattan temin edebümek tmkâm veTilmeHdir. Eğer ithalât açilamıyaoaksa bu mallann yerli üretim fiatlan ile olan fark sübvansiyone edilmelidir. 'Dayanıklı tüketim mallannda Italya örnekalınsın, (2) (2) <2) 627.000 <2) 86.400 2.656.ÛO0 700.000 280.00ü 239.001 483.(KK.> 3.530.000 2.245.00i; 1.T55.0O0 Tedbirler Ortak Pazar Geçiş Dönemine fiilen girdiğimiz bugünlerde Ortak Pazar ülkelerinin sanayi dunımlan ile Türk sanayiini karşılaştıran bir inceleme hazırlanmıştır. tktisadi Kalkınma Vakfı tarafından «Ortak Pazar ve Tflrkiyede DayamMı Tüketim Mallan Sanayii Rekabet Imkânlan Arajtırması» baslığını taçıyan incelemede Türk Sanayiinin durumu orlak ülkelerle kıyaslanmaktadır Araştrrmada vanlan sonuç. Tür. kiye sanayiinin bııgünkü durumu nıın ttalyanın 1958'lerdeki durumuna benzedİRİdir. Araştırm» bu sonuca göre Türk sanayicilerinin •İtalyan ModclUni uygulamalannı önermektedir. Dayanıklı tüketim modeli Ara?tınnada Jtalyan dayanıklı tüketim maddeleri üreüm sanayii şöyle özetletimektedir: •Rcmen hcr çeşit dayanıklı Hikctim ınalının imal edildiği İtalyadn sınai üretim 19S4> nazaran IMS'de yüzde IM'den fazla bir artış kaydetmistir. Bazı cinslerin ise l»3S'e g6xc ürctimleri % 99», hattâ '• 250» sevivesine ulaşmıstır. Örellikle buzdolabı ve çamaşır makinesi bo aîirı ifeli?meye örnek olarak verilebillr. Niteklm 19SS yıhnda 5M bin adet burdola « Bütun bu bıınahm A.B.D.'nin ndemeler dengesmdekl rf»n. E"sizlikten çıkmıştır. Amerika bu konudaki sorumluluğunu yüklendiği takdlrde çözüm kolaylıkla sağlanabilir.> Bu iilkeiere çöre Amerika şonlan yapmalıdır : O Oolan devalüe etmelidir. O tthalâta konan yüzde 19 ver. çi kaldırılmalıdır. Bunlar yapıldığı takdirde ancak, hugünkü hnnalımın giderilmix olaca&ına inanan Altılar, telecek için de bazı tedbirle. ri önermektedirler. Bu çorüş ise şöyle özetlenebilir: «27 ; ıldan beri ölusIaragŞj^ı pa. ra duzeninm temelini teşkil ecfcn Bretton VVoods anlaşmasında öngörülen sistem e s lamistır. Bu sıstem değişmelidir. Buna göre 1 ons 35 dolar aKın sisteminin yerine peçecek daha saglam ve temelli bır uluslararası para Huzeni bulunmahdır. Bir zamanların dünya paralarımn tumeli oian dolar. bu nıtelıgını buçün yitirmiştir. Bövle bir yıtık parayla ne uluslara. Tası ticaret gelişir ve ne de ekonomik bakımdan geri kalmış üîkeler bu paraya bağlandıkJarı için kalkınabilir. ler... Bir zamanlar toprakları üzerinde Ikinci Dünya Savaşının sanayileri üzerinde yarattığı o. lumsuz Etlismeler ve savas. tan yenik cıkmıs bir Almanya ile birlikte şüçlenen Ortak Pazar ülkelerinin hugüıı Amerika ile dise dis kapısmaları iljinç bir sonnçtur. Bn, Avrupa'da Ortak Pazar ülkelerinin gösterdiği adım adım fakat «.aslam bir celismenin ve basarının en önemli örne|idir. Kalkınma çabasında birli|in kuvvet tetireceğini tanıtlayan Ortak Pazar ülkeleri. a . lu^lararası para bunalımının çözülmesiııdeki pazarhkta bngiiıj kuvvetlidirler. Bu toplvlnkla iUşkilerinl k u v . vetlendirmeye calışan Türkiv f ise ba bunalım karşısında Slaliye Bakanı Sait Naci Erçin'in deyimi.Tİe, ««eyiro» dir. Erein'in dedi|i gibl, ne parammn dejerî ile, ne de 48" milyon dolarlık altm ve döviz rezervimizle bn piyasada adımızın çecmesini bek. lemek hayal olur. Burada Türkiye'ye ««üşecek iş en azından para^ının bugün. kü uluslararası degerini korumak ve buııu kornyacak tedbirleri almak olmalıdır. OrUk Pazar sivasal anlamda Avrupa'da bir birliği uzan vâdede gerçeklestirmeden önce üyelerinin dnrumlarını lldnci Dünya Savaşının yıkıntıları üzerinde güelendirmıstır. Bn giiçten hareketle de busün 1M5 58 yilları arasında, Amerika karsiMnda inatla istedüini elde etroenın rabastnt çftstermektedir. Böylecc A.B.D. simdiye kadarki 2âO yıllık savas kaybetmemıs tarihiııde karşısında venı bir rakip hulmustnr. Bn da. Avrupa Birlesik Devletleri di. yebileceîimiz Avrupa Ekonomik Topluiutudur. Busün iki A.B.D. arasındakı ekonomik . savas. uluslararası ekonomik ve sivasal dengeleri tinemle etkiliyecek niteliktedir. Türkiye ise, parasının değerini A.BJ).'nin «Jolanna bajladıjı için. bir yandan bo ülkeye baglı, AET ile de ortaklık anlasması ımzalandıfından Altıların kararına fSilimlıdir. Top. ikı tarat arasında £İdip fcldikrc, Türkiye, bir teni» mavmdaki «seyırci» li|iıu daha nzun süre devam ettlre* celstir. Maliye Bakanıtıın d e . diği <scyucı> lik de budur. Dayanıklı tüketim mallan (D.T.M.) Ikinci DUnya Savaşından beri ilerleyen teknik ve uygaıUlt karşısında evlerde kuUaruian birçok klâsik araçlann yerini alan mallaTi ifade için kullanılan bir terimdir. Genellikle üç grupta toplanmaktadır; 1 Evlerde kutlanılan elektrikli araç ve gereçler, 2 Mutfak âletlerı, malzemeleri ve ısıtıcı cihazlar, 3 Evlerde kullanılan elektronilc cihazlar. Yukarıda belirtilen üç grubun aynntılan da ?öyle sıraianabilmektedir: • EVLERDB KLLLAMLAN ELEKTRtKLt ÂLET VR jfJf4A2U.AH. : , MazfteAmbı. çaraa«ır makinesi. bulaşık makinesi. döşeme cilâ makinesi, elektrik süpürgesi, meyva sıkıcıları, kanşürıcılar, tost makineleri, elektrikli ugaralar. aşırı soğutma dolapları, saç kurutucuları. elektrikli battaniyeler, otomatik ve normal ütüler, dikis makineleri... • M t T F A K ÂLETLERt, CtHAZLARl VE ISITICI CİHAZLAR : Elektrik ocaklan, karışık yakıtlı lınnlar, elektrikli fırınlar, elektrik sobaları. vantilâtör. aspirator, ısı yayıcıları, klinıa cihazları, katı yakıtlı sobalar, havagazlı ve LPG'Ii sobalar. • EVLERDE KULLANILAN ELEKTRtKLt C1HAZLAR: Lâmbalı radyolar, transistörlıi radyolar, televizyon alıcıları, pikaplar, VE DİGERLERt. Cin«i Radyo Pikap t littiJ 19*5 Ifi 19«8 1967 Teyp El Süp. El Tras Mak. burada bu sonuca sadece fiat artışlan karşılaştırrnası »onucu varmakta olduğrumuzu. Türkiyede satış fiatlarından cok farklı olan sınaî maliyetlerle durumun ne olacağım tesbit edemediğimize i'.aret edelim. Eldeki rakamlar DTM üretiminde, AET ülkclerine nazaran ne kadar geri olduğumuzıı çok güztl ortaya koymaktndır. Üstelik konsanrrasyon eçiliminin ülkemizde AET iiJkelerine nazarao düşük olması, bizi firma başuıa üretim hacimleri bakımmdan da dezavantajh bir durum» sokmaktadır. Tabiî bn husus ülkemizin dı? piyasalarda rekabet etnıc imkânlaruu geniş bl(üde kısıtlamaktadır. ğünü çok güzel ortaya koymaktadır.» Finna Firma Uretim Firma Uretim Üretim Pırma Uretim Finna Uretim 32 362.815 11 23.889 4 3.458 6 10.668 3 2.000 24 328.836 fi 317 073 19.059 2 2280 7 6180 1 27.422 2 3.942 6 5.359 0 22.793 20.635 20 375.000 6 17.688 2 3186 5 2271 2 23.993 19 317.578 5 33.889 l 3381 S 11.227 2 26.029 Sanaviciler dört s«ne eihi çok kt«a bir zamanda mamul üretiminî «rttınp ülke içine hâkim oldular. Artık sadece Tıat rlejil. fakat kalite vönünden de ttalyan tüketicm kendi etiketini arar olmustu. Artan üretim İtalvao mütesebbisini feni pazarlar aramava zorlarit. Zira iç fiatlar ve malivpt devamlı diişme fösterivor, imalât çok artt>or üretim talebin cok üMüne Bu arada toptancı aracılann, cikıvordu. Arrıra difrer ülkelerufak işletmelerin organızasyon deki mamullerin fiatlan Itatvan kuramamalan dolayısiyle faaliyet maraüllerine nataran pahalılaslerini sürdürdükleri de belirtilmıştı. Bu dıınım tulTan mötemektedir. Araştınna çöylt dtvam »ebbislerini bo defa ihracıta vöetmektedir: nrltti. 1964'e kadar vaşamak •İç dajçılım e?a' olarak ihtivasiçin cavTet sarferien sanavi 19H4* laşmıj perakendeci ma&azalar katen sonra Tasatmamak için canaliyle yapılmaktadır. Bu tip prlışmava ba$ladı. Rekahetin kesıakendecilerin adedi tulyada kin kılıcı önce Hollândava. »onüüntle artmaktadır. Bn mae*zara Belçikava indi. Bu/dolabı. ra ların eelismesi üretim ve tükemasır makinr<<i Imalâtı bu "Itim üstünde önemli müsbet tesirkrlrrde ttalv^n haskı«ına dl'»ler yapmıştır. namadı. Fransız «anavii her türlii himave ve eflmrftk tedbirlerine rağmen het eün gerilemektedir. (Alman üreticıleri Araçtırmada fiatlar konusm togjululc Içindek: rjazarlannı yaüzerinde de ayrmtılı olarak duvas vavas tfaıvaplarâ f ^ | rulmakta şöyle dtenHmekteÖır: * l mektedirler>. Biiturî" bu j «DTVÎ sanayri Italya içindeM *8İrîi trörünen n e t i c e i halkan jelir s*viy««ini d»kk«e<" teşebbisinin «ucuz we kaliteli üalarak kurutmu$ ve «elişmiş bir retim» için kendisine kovdusu daldır, Henüz 19C01arda çok az hedefleri srbatla serçekleştirmeüretimi olan bu ülkenin ihtivasinde aramak gerekir.» n ithal ile karsılanırdı. Bu sabada o tarihlerde var olan ve selismek Uteven müesseseleTle yeni vatınmlar vapmari düşünenlerin zihinlerini özellikle Alman menşeli mamullerin dnfiik 143 144 CumbnriTet Ata fiatlan kurcalıyordu. Bu hal Kamit 2»t. 205 AET mrkanizmasının serbrst re153. İ M AZİ2 kabeti tesis edip himayeyi kalKransız N'apoİTon 15<l. 13S dıracası anda ttalva için büyük 'îl.4* 24 »Tar küler t\ bir darhe olacaktı. t'vanık ve ileri görüşlü ttalyan sanavicisi 17 Eylül Recep 26 kuracaîı reya var olan «anayiinîn daba ucuza mal üretmesi V V a ta için çareler aradı. Bu onun topS c >• luluk içindeki tek vaşama sansı 6 J£ idi. O zaman vaşavabilirlik olaV. 5.40 12.08 13.38 18.16 1948 4.02 rak nitelendirilen bu hususu E. U.22 5.50 92Ü 1200 132 S43 rerreklestirmeh icin sanaviciler bı ve 100 bin adet çamaşır makinesi imal edilirken, 1968'de sırası ile bunlar 4 milyon 766 bin ve 2 milyon 354 bine ulaşmıstır. Gene 1964'te sadece 19 bin adrt üretilen bulaşık makineleri l%S'de 403 bine ynkselmistir.Araçtırmada daha sonra tiretime paralel olarak tüketimin de yükseldiği belirtilmekte ve buna terır eden faktörler de söyle sıralanmaktadır. •İtalynda ISSü'lerden beri ör*« ciler halka direkt satış preıısihini (rtitmekte ve mümkiin olduğu kadıır aracılan ve loptancıları ortadan kaldirmaya uğra;maUtadırlar. Bircok büyük firma ise henuz yeni olmakla heraber perakende Mbş maeazalannı kendileıi açmış, böylece (fabrikadan ha'.ka) prensibinin tükcticiye sağlayacapı ncuz fiat si«temini tatbik etmeye başlamtşttr.» özellikle verdiler: şa noktalam ağırlık Yeni pazarlar Modern ve vüksek prodükliviteli vatınmlar vapmak, .Modern sevk ve idare prensiplerini uvçulamak. Pazarlama araştırmalarım geliştinnek. Ülke tçinde en müessir da|ıtım şebekesini kurmak. Dü$ük kâr mariUrı ile çalısmava razı olmak. Toptancı aracılar Fiyatlar *ALTIN Kalite sorunu Araştırmada daha sonra AET ülkelerinin durumlan ele alınmakta ve şöyle devam edilmek' tedir: «Ortak Pazarla ortaklığnmunn peçiş dönemine giriüne anında Türk DTM sanayii 1958'lerde a y nı topluiuğa girme antndaki Italyan DT>I sanayiinkine benıer dunımdadır. trnâl küçiiktür ve fazla üretici arasmda bölüşülmüştnr. Ve ba sanayi kolu İU1ya'da oldujçu fibi 12 yılda Ortak Pazar icinde serbest dolaşuna, tanı rekabcte açüacaktır. Şinıdiki durumu ile Avrupa'nın ileri sanayii ile rekabet edemeyecek gibi pörülmektedir. İc tiatlar (perakende fiatlar) çok ynkfiektir. BuzdolabJ, çamasır makinesi, tınnUr... Ribi büvük i?letmelerce yapılan mallann laHteleri iyidir. OerJ kalanının kalitesi düsüktür. Italyan sanayicisi dunınım»' dan vılmarıp. Avrupa Olümünün 100. yıldönümünde Edebiyatırmzın eleştiri bölUmünde meşhur bir mebhusetün anha meseiesı vardır. Bır tartışmanın hikâyesi olan bu !:onu, basit bir nedenden doğmuştur. Beyoğlu'nda bir Fransız l a . raiurîan çıkarılan Courrier dX>ri ent adındaki gazetenin bir makalesine, bir Ingiliz taraftndan idare edilen Kuznamei Ceridei Havadıs itirazda bulunmuştu. Courrier d'Orient ise bu ıtiraa reddeden cevabını Tasvirı Elkâra yazdırnnştı. Bu suretle tar tjşma sal değiştirerek Ruznamet Cerideı Havadis ile Tasvirt Efkâr arasında devam etmiştir. Ruznarnei Ceride1 Haradis'te Sait Pasa, Tasviri Efkâr*da ise Şinasi, mebhusetün anha ve diğer bazı tamlamalarm yazılıs ve kullanılış tarzlannı aralarmda tartışrraşlardır. Şinasi, Ruznamet Cendei Havadis'te çıkmış olan bazı t&rnlamalan hat<lı bulmuş ve bunlarm doğrulannı göstermeye çaüşmıştır. Örneğin. Şinasi'ye göre m=bh\ısetün anha, tül ü dıraz ve salıfetüz zikr tamlamaları yerine bunların dof rusu olan mebhus ı anha Cadı geçen), durü dıraz (uzun uzadıya), salifüz zikr (adı geçenl tamlamalanru kullanmak gı rekır. Yine bunun gibi m e s e l e i muhteiıîi tiha'nın doğrusu da mes'elei muiıtelifetü fiha füzerinde anlaşmazlık olan mesele) dır. Bu tartışma İki buçuk ay ka dar sürrnüş çeşitll evrelerdfn geç tikten sonra Şinasi'nin olgun ve anlay;şlı da^Tatıışiyla kimseyi ir, citmeden sona ermiştir. Bu tar tışmanın en önemli tarafı. b!7de eleştiri çığırmı açmıj olmasıdır. Şinasi, bu tartışma sür«sin j c« asla konunun dışırıa çıkrr'3 1 mıştır. Onun bu tartışmadaki | darranışı grtzden geçirilirse aşa £idakı noktalar dikkatimızl çe SINA S I O zamana kadar daima d!n peygamberlerınden söz edllırken ilk olaraü yukanâa olduğu gibı medentyet peygamberinden söz edürnesl, Şinasi 'nln nex turİU yenılığe ne kadar açık olduğunu göstermektedır. Bu gıbi tenmler, yepyenı bır dünya ?örüşünün, anlayışuun belırtileridir. Bauya. uygarlıga dönük olan Şinası, Tanzimatı ve onun getırdigi Kanun fikrinı benîmsRmişti. O, «medenıyet resulü» derken elbette kj düşündüğü dının bir kıtabı vardı. Faijat bu fcıtap, shMlmış taıtsal kıtaptardan çoîc tarklı tdi. Mem'.eketimiîe yepyenı bir uluk açacak olan rm kırabm adı tek keltme ile «kanun»du Basınımızda gerçeK masale ve sohbet Şinasi ile başlar. Hattâ bu konuda Tanpmar. vapılanları daha da önemsiyerelt dıyor ki: «Sarlc edebiyatlarının en bliyiık: nokssnı olan nesir. dofnjdnn doğruya onun esendır. Türk Cemıyetınde fikir, y.ne onunla başlar.» Sebepler Ülkemizde gerek firma başma. gerekse toplam üretimin kasıtlı olmasmın sebeplerini şu şeküde sıralayabiliriz: A Kiiçük firoıalarm dahi yiiksek kâr marjı ile çalışabilmeleri (iatlan yükseitmekte, bu da ic ta lebin belirli bir seviyenin fistüne cıkraasma engel olmaktadır. Üre Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından 1 Ortaklığımız ihtiyacı için 30 PTT hattma tevsi edilebilir 20 PTT 200 dahilî hattı bulunan PABX otomatik telefon santralı satm almacaktır, 2 İhalesi kapalı zarfla teklif almak suretiyle 8 10^1971 tarihinde saat 15.00 de Ycşilköy Teknik İkmal Müdürlüğünde toplanacak THY Satm Alma Komisyonunda yapılacaktır. 3 Satın alınacak 30 PTT hattına tevsi edilebilir 20 PTT 200 dahilî hattı bulunan PABX otomatik telefon santralına ait muhammen bedel (gösterilecek mahallere monte edüm'îk suretiyle; çalışır vaziyette) 660,000. TL. muvakkat teminat tutan 33.000. TL. dır. 4 Bu işe ait idarî ve teknik şartname THY A.O. Yeşilköy Teknik İkmal Müdürlüğünden temin edilecektir. 5 İsteklüerin teklif mektuplannı 8/10/1971 tarihinde saat 15.00 e kadar THY A.O. Yeşüköy Teknik İkmal Müdürlüiünde toplanacak Satm Alma Komisyonu Başkanhğına tevdi etmeleri lâzımdır. 6 Postada vâki gecıkmeler kaDuı eaumez. 7 Ortaklığımı?: 2490 sayılı Arttırma ve Eksütme Kanununa tâbi değildır. (Basm: 20868/7666) Şinasi ve eleştiri çıam Mustafa BAYDAR (T; Tartışma sırasında konudan kat'iyycn aynJmaması, (2) Iddiaiannı belgelere dayaması ve karşı tarattan da aynı şeyı ıstemesı. ıŞ) Çok objektif davrannı.isı. yaıılışları çösterilince buııu büyük bir olçunlukla kabul etmrsi, (t) Kr.rşısındalcilerı asla lcüçümsememcsı, (5> Tartışmayı şahsiyata d5kmcmesi. (H. Dizdaroğlu, Şinasi Ut. 1954, Sh. 28). Esasen yukarıda sıralaran nok falar, Baülı aniamdala eleştirinin de başlıca öğeleridjr. Bu tartnşmajnn asıi öneml, kolusuııdan ziyade, Şinası'nin d.ıl konusundakı geni? bügıs u göstcrrnesı, memlekettmizde eleşMrı duşuncesini uyarKiırması, vs bu yolda olgun. seviyell bır örnek Şinasi, Reşit Paşa"ya dvgii doiu dizeler sunmustu Sultanın başta uulundugu bir zamar.da, kanun clışına çıktısı takdırde haddinın bıltilnleceğının yaziiabılmesı oüyülj o.r cesaret olduğu kadar, yepyenı bır hukuk düzenıne girildığinm ae bir delılidır. Eva ahalil fazlm reisicumhuru Yine yanılmıyorsals edebiyatımi7/da reiRicumhur sorü. Uk o(a ra<c Şinasi ile kullanılıyor Bu sönin, bizde padışarıiığm. fransa'da da cumhurıyetm oldu&ıı bır devırde sbvienmesj Düyüs anlam taşımaktadır. Yine Şinasi, ou memlekete en Dliyulc kotulüSün taassuptan %e\dığıne, mHletın bu uğvırsuz !ll<t ten Reşıt Paşa sayesınde üurtulabileceğıne ınanmaktadır: Olmuş ınsana taasup rtıı nnııl oıaı tllet Hüsnü tedbirin ile kurtulur Mtdao aiıilet Acep tnidir merienıvrt resu10 demte «ana Vücudı mucizu> eyleı \»«»«\ı bu tahzu Q Getirdiği yenilikler Tanzlmat harefcetlyle memİPScetimızde özetli'fle hulcuk alan'.nda Sokiü değışmeler olmuştur. uzet olarak en başta nsan hak ve hukukıuıun. mal, can ve namusun korunması, sınırsız yet» kilere sahip olan hükümdarm >et kilerinin smmanması, mevtai ne olursa olsun herkesin kanun karşısında eşit olması... Memleketimız için tevkalâde önem ta«ıyan bu harekette Mustata Keşıt Paşanın en büyük payı olduğunu bılen Şin? •' büyüls Türk idarecist lıaktanda aşağıdald dızelert kullanraaktadır: Bir rtıknamedir üısana setiin kanoDon; Bildirir baddini «uitana «enın kumotıiL. Eserleri Şınası'mn bugün. Ken«lısı tarafmdan hazırlanmı* dort «îse'i var elimızde... Ayrtca Tercumanl Alıval re Tasvır) Efkâr'm yapraklan arasında tcaımış çeşıtli makalelen .. Bu maKaıelertn biT kısmı Fe'rn^'ç Abrjııllah Tansel tarafınrlan 1 > vilında «MnicaleWH ler» adı altında toplandı Şirr.di sırasıvie Ustad;n eserlerını anım savalım: TercümeI Manzume: Fransı: Saiı ve tıyatro yazarianndan rrar 7um çevuiier Frsnsuca dan TurV çeve lîk tnanzum çevtrı, Şınas tarafmdan yapılmıştır Kjtabf çevnlen pBrçaJaruı asıllan tı alınmıstır. ?>aır Kvlenmest: Bır perdelü someul. (De\amı 1. saytada) ı ker: